ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

da bir tür olarak, zamandaşlar arasındaki gerçek söyleşilere dayanan
kişisel anıların 16 yazıya geçirilmesi olarak ortaya çıkar; konuşan
ve söyleşide bulunan bir kişinin türün merkezindeki imge olması
gerçeği de aynı şekilde tipiktir. Şaşkına dönmüş bir aptalın
(neredeyse bir Margit'in)' 1 popüler maskesini takmış olan türün
merkezindeki kahramanın, Sokrates imgesinin, en yüksek türden
bir bilgenin imgesiyle (yedi bilgeye dair efsaneler havasında) bileştirilmesi
de aynı ölçüde tipiktir; bu bileşim çift değerli bir bilgece
cehalet imgesi üretir. Sokratik diyalogdaki zıt değerli kibir de tipiktir:
Herkesten daha bilgeyim, çünkü hiçbir şey bilmediğimi biliyorum.
Sokrates’in imgesinde, düzyazıya dayanan yeni bir kahramanlaştırma
tipi saptanabilir. Bu imge etrafında, karnavallaştırılmış efsaneler
gelişir (örneğin, Sokrates’in Xanthippe ile olan ilişkisi);
kahraman bir soytarıya dönüşür (Dante’yi, Puşkin’i 18 vb. kuşatan
daha yakın tarihli efsane karnavallaştırılmaları ile karşılaştırın).
Diyalojikleşmiş bir öykü tarafından çerçevelenen, konuşmaya
dayalı diyalog, bu türün tipik, hatta kanonik bir özelliğidir. Dilinin
popüler konuşma diline, klasik Yunanca’da olabileceği kadar yakın
oluşu tipiktir; aslında bu diyaloglar Atina düzyazısına giden yolu
açmışlardır ve edebi düzyazı dilinin temel yenilenmesiyle -ve genelde
de, dildeki bir değişimle- bağlantılıdır. Bu tür aynı zamanda
tipik bir biçimde, oldukça karmaşık bir biçemler ve lehçeler sistemidir
de; bu biçemler ve lehçeler, dillerin ve biçemlerin az ya da
16. Biyografiler ve otobiyografilerde özel türde bir “bellek"e rastlanır: Kişinin kendi
zamandaşlığının ve kişinin kendi benliğinin belleğidir bu. Kahramanlaştırmayıbozucu
bir bellektir; kendisinde mekanik bir öğe, salt yazıya geçirme öğesi (anıtsal-olmayan
bir öğe) bulunmaktadır. Sonuçta ortaya çıkansa önceden var olan
kronolojik bir örüntüden yoksun, yalnızca tek bir kişisel yaşamın vardığı noktayla
sınırlı olan kişisel bellektir (kuşaklar ya da babalar yoktur). Bu “özyaşam öyküsü
niteliği” Sokratik diyaloğun doğasında zaten mevcuttur.
17. Margit, Yunanca “aptal”, Bakhtin’in sık sık gönderme yaptığı bir yapıtın öznesi,
Margitler (q.v.).
18. Burada Bakhtin'in aklında olan şeyin iyi bir örneği, Oberiuty'nin lideri Daniil
Kharms (1905-1942) tarafından sunulmaktadır, “Anecdotes about Pushkin” (Puşkin
Hakkında Anekdotlar). Çevirilerinde değerlendirilmeleri zordur, ama tümüyle
şuna benzerler: “Puşkin taş atmaktan hoşlanırdı. Ne zaman bir taş görse, onu
alıp atardı. Bazen öylesine heyecanlanırdı ki yüzü kıpkırmızı kesilip öylece durup,
elini kolunu sallar, taş atardı sadece korku ve hayranlıkla.” -Russia's Lost Literature
of the Absurd’dan, çev. ve der. George Gibian (New York, 1974), s. 67.
190