ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

özgün mıntıkaya (tüm açık-uçluluğunda şimdiyle bir temas mıntıkasına)
aktarılmasıyla açıklanmaktadır ki, bu mıntıka ilk kez roman
tarafından temellük edilmiştir.
Romanlaşma fenomenini sırf romanın kendi doğrudan ve dolaymışız
etkisine başvurarak açıklamak kuşkusuz imkânsızdır. Böylesi
bir etki, kesin olarak saptanıp tanıtlanabildiği noktada bile, romanı
da belirleyen ve romanın belirli bir dönemdeki hâkimiyetini
koşullayan gerçekliğin kendisindeki dolaysız değişimlerle iç içe
geçmiştir. Roman gelişmekte olan tek türdür ve bu nedenle, açın-
lanma sürecinde gerçekliğin kendisini daha derin, daha esaslı, daha
duyarlı ve daha seri bir biçimde yansıtır. Yalnızca kendisi de gelişmekte
olan bir fenomen, gelişimi süreç olarak kavrayabilir. Roman,
tam da hâlâ yaratılmakta olan yeni bir dünyanın eğilimlerini en iyi
yansıtan tür olduğu için günümüzde edebi gelişim sahnesinde baş
kahraman haline gelmiştir; sonuçta bu yeni dünyadan doğmuş olan
ve bu yeni dünyayla eksiksiz bir ilişki içindeki tek türdür. Çoğu açıdan,
roman bir bütün olarak edebiyatın gelecekteki gelişimini ön-
delemiştir ve öndelemeyi sürdürmektedir. Başat tür olma sürecinde,
tüm öbür türlerin yenilenmesini körükler, süreç ve sonuçsuzluk
ruhunu onlara aşılar. Onları kaçamayacakları bir şekilde kendi yörüngesine
çeker, çünkü tam da bu yörünge, bir bütün olarak edebiyatın
temel gelişim doğrultusuyla çakışmaktadır. Edebiyat tarihi
için olduğu kadar edebiyat teorisi için de bir inceleme nesnesi olarak
romanın müstesna önemi bundan kaynaklanır.
Ne yazık ki, edebiyat tarihçileri roman ile kabuk bağlamış öbür
türler arasındaki bu mücadeleyi, romanlaşmanın tüm bu boyutlarını,
genellikle “ekoller” ve “eğilimler” arasındaki fiili gerçek-yaşam
mücadelesine indirger. Sözgelimi, romanlaştırılmış bir şiiri “romantik
şiir” (kuşkusuz öyledir de) olarak adlandırır ve böyle yaparken
de konuyu tüm boyutlarıyla irdelemiş olduklarına inanırlar.
Edebi sürecin yüzeysel itiş kakışının altında, edebiyat ve dilin, baş
kahramanları her şeyden önce türler olan ve “akımları” ve “ekolleri”
ikinci veya üçüncü dereceden karakterlerden başka bir şey ol­
170