ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

duygusal roman* (Fielding ve Musäus’un The Second Grandison'u
3) vb.’nin parodileri. Romanın bu kendini eleştirme becerisi,
gelişmeyi sürdüren bu türün kayda değer bir özelliğidir.
Peki, öbür türlerin yukarıda dile getirdiğimiz romanlaşmasının
belirgin özellikleri nelerdir? Daha serbest ve esnek hale gelirler;
dilleri, edebiyat-dışı heteroglossia’yı** ve edebi dilin “romansı”
katmanlarını kendisine dahil ederek kendini yeniler; öz-parodi öğeleriyle,
yani gülme, ironi, mizah ile kaplanarak diyalojikleşirler ve
son olarak (ki en önemlisi budur) roman bu öbür türlere bir belirsizlik,
belli bir anlamsal açık-uçluluk, sona ermemiş, hâlâ evril-
mekte olan zamandaş gerçeklikle (açık-uçlu şimdiyle) canlı bir
bağlantı katar. Birazdan göreceğimiz üzere, bu fenomenlerin tümü,
öbür türlerin, sanatsal modelleri yapılandırmaya yönelik bu yeni ve
* Duygusal roman: 18. yy’da İngiltere'de yaygın olan bir kurmaca biçimi. Erdemli
olanın ıstırabı üzerinde yoğunlaşıp, bir onur ve ahlâki davranış duygusunun adil
biçimde ödüllendirildiğini göstermeye çalışır. Ayrıca, coşkun duygunun iyi yüreklilik
ve iyiliğin kanıtı olduğunu göstermeye çalışır, ç.n., kaynak: Dictionary of Literary
Terms and Literary Theory, Penguin Books, 3. basım, 1992.
3. Johann Karl August Musäus (1735-1787), Tieck ve Brentano ile birlikte Alman
halk öykülerinin büyük derleyicilerinden birisi ve kendisine ait çeşitli Kunstmärchenlerin
yazarı (Cariyle tarafından İngilizce’ye tercüme edilmiştir). Buradaki gönderme,
Richardson üstüne bir yergi olan Grandison der Zweite'sine (1760-1762;
1781-1782'de Der deutsche Grandison adıyla tekrar kaleme alınmıştır) yapılmaktadır.
** Heteroglossia: Epik ve romanda kullanılan dillerin farklılığı ve çeşitliliğini betimlemek
için Bakhtin tarafından uydurulan bir terim. Bakhtin, yazarın tutumlarını
ve fikirlerini yansıtmak için kullanılan dil ile kurmaca veya epikteki tekil karakterler
tarafından kullanılan dili birbirinden ayırmaktadır. Heteroglossia herhangi
bir sözcede (dil kullanma ediminde) anlamın işleyişini yöneten temel koşuldur.
Bağlamın metin üzerindeki önceliğini garantiler. Herhangi belirli bir zamanda, belirli
bir yerde dillendirilen bir sözcüğün bu zaman ve bu yerde, başka koşullar altında
barındıracağından farklı bir anlama sahip olmasını garantileyen -toplumsal,
tarihsel, meteorolojik, fizyolojik- bir koşullar kümesi bulunmaktadır; tüm sözceler,
yeniden yaratılmaları pratik açıdan imkânsız olan ve dolayısıyla, çözülmeleri
imkânsız olan bir güçler matriksinin işlevleri olmaları anlamında heteroglot’lardır.
Heteroglossia, merkezcil ve merkezkaç güçlerin çarpıştıkları mahalin
mümkün olan en sadık kavramsallaştırılışıdır; bu haliyle de, sistematik bir dilbilimcinin
daima bastırmak, yok saymak zorunda olduğu şeydir, ç.n., kaynak:
Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, Penguin Books, 3. basım, 1992
ve M. M. Bakhtin, The Dialogic Imagination, yayıma hazırlayan: Michael Holquist,
çev: Caryl Emerson ve Michael Holquist, University of Texas Press, 8. basım,
1992 adlı kitabın sözlükçesinden)
169