ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

Sanki bu poetikalar türlerin bu ahengini sahiden duyumsuyormuş
gibidir. Aslında güçleri de bunda yatmaktadır -böylesi poetikaların
taklit edilemez, her şeyi kapsayıcı bütünsellikleri ve kapsamlılıkları,
yani. Bununla birlikte, sonuçta hepsi de romanı göz ardı eder. On
dokuzuncu yüzyılın akademik poetikaları bu bütünsellikten yoksundur:
Eklektik ve betimseldir; hedefleriyse canlı ve organik bir
bütünsellikten çok, soyut ve ansiklopedik bir kapsamlılıktır. Özgül
türlerin belli bir çağda edebiyatın canlı bütününde bir arada var olabileceklerini
kendilerine pek dert edinmezler; daha çok, bu türlerin
azami ölçüde eksiksiz bir antolojide bir arada var olmalarıyla ilgilenirler.
Kuşkusuz, bu poetikalar bundan böyle romanı göz ardı
edemez -romanı (her ne kadar bir şeref payesi adına da olsa) zaten
mevcut olan türlere eklerler (böylece, roman birçok tür arasında
yalnızca bir tür olarak listedeki yerini alır; oysa, yaşayan bir bütün
olarak kavranan edebiyatta tamamen farklı bir şekilde yer alması
gerekirdi).
Romanın öbür türlerle kötü geçindiğini belirtmiştik. Sınırlarını
karşılıklı olarak belirlemeleri ve birbirlerini tamamlamalarından
kaynaklanan bir ahenkten söz edilemez. Roman diğer türlerin (tam
da tür olarak oynadıkları rolün) parodisidir; biçimlerinin ve dillerinin
uzlaşımsallığını açığa çıkarır; bazı türleri sıkıp dışarı atar, bazılarını
yeniden formüle ederek, yeniden vurgulandırarak, kendine
özgü yapısı içine katar. Edebiyat tarihçileri bazen bunu yalnızca
edebi eğilimlerin ve ekollerin mücadelesi olarak görmeye meyleder.
Böylesi mücadeleler vardır kuşkusuz, ama bunlar kıyıda köşede
kalan fenomenlerdir ve tarihsel açıdan önemsizdir. Bu tür mücadelelerin
ardında, türlerin daha derin ve sahici tarihsel mücadelesinin
yattığına, edebiyatın tür çatısının kuruluşu ve gelişiminin bulunduğuna
duyarlı olunması gerekir.
Romanın başat bir tür haline gelerek ön plana çıktığı dönemler
de özellikle ilginçtir. Bu dönemlerde, edebiyat tümüyle “oluş” sürecine
ve özel bir “tür eleştirisi” tipine maruz kalır. Helenik dönemde
bu defalarca gerçekleşmiş, Ortaçağ sonlan ve Rönesans boyunca
tekrar yaşanmıştı, ama on sekizinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren
özel bir güç ve netlikle vuku buldu. Romanın hükümranlık
167