ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

“Pantagruel”de gülme aynı zamanda hem bir tema hem de bir akıl
yürütme. Okuyucu, kederin kendisini mahrum bıraktığı armağanı, gülme
armağanını tekrar kazanmalı. İnsan doğasının normal durumuna
dönmeli, öyle ki hakikat önüne serilebilsin. Spinoza için yüzyıl sonra,
hakikatin yolu, duygulardan kurtulmaktan geçecekti. Spinoza’ nın düsturu
şuydu: Ağlama, gülme, bil ama. Rabelais için, Rönesans insanı
için, gülme tam da yaşamın bilgisini karartan duygulardan bir kurtuluş
yoluydu. Gülme, açık, berrak tinsel görünün varoluşunu kanıtlar ve
bahşeder. Hakikat, insan tasasız, keyifli, eğlenceli bir ruh halindeyken
bir gülüşle açığa vurur kendisini. 84
Pinsky’nin Rabelaisci gülmenin zıt değerliliğini kabul etmesi
önemlidir. Pinsky şöyle yazar: “Rabelais’nin gülmesinin en kayda
değer özelliklerinden biri, anlam çokluğu, nesnesiyle olan karmaşık
ilişkisidir. Samimi, dobra alay ve övgü, alaşağı etme ve göklere
çıkarma, ironi ve Grek koro neşideleri Rabelais’de bileşir.” 85
Pinsky başka yerlerde şöyle der: “Rabelais’nin gülmesi eşanlı olarak
yadsır ve savunur ya da daha doğru bir deyişle, tıpkı “susuzluk
çeken Pantagruelciler” gibi arar ve umut eder. Sınırsız bilgi arzusu
ve tedbirli ironi birbirini izler. Tam da bu gülmenin havası, iki zıt
ilkenin biçimde bile bir araya getirilebileceğini gösterir.” 86
Pinsky ayrıca, Rabelais’nin gülmesinin temel kaynaklarını da
gün ışığına çıkarır. Komik olanın dışsal, biçimsel yöntemleriyle değil,
kaynaklarıyla ilgilenir. “Yaşamın deviniminde”, yani oluşta,
değişimde, neşeli görelilikte böylesi bir kaynak bulur. Şöyle yazar
Pinsky:
Rabelais’nin komik duygulanımında, büyük ve küçüğün, yüceltilen ve
alçaltılanın, fantastik ve gerçeğin, fiziksel ve tinselin genel göreliliği
hissi mevcut; yükselme, büyüme, yeşerme ve kaybolma hissi, ebediyen
canlı doğanın biteviye dönüştüğü hissi.
Pinsky, insan doğasının daimi joie de vivre'nde birincisiyle yakından
bağlantılı başka bir komik kaynağı bulur:
84. A.g.y., s. 174.
85. A.g.y., s. 181.
86. A.g.y., s. 183.
161