ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

anc da, Febvre de Rabelais’nin felsefesini doğru olarak anlamamızı
sağlayamaz. Keza on altıncı yüzyılın tümünü doğru anlamamızı
da sağlayamazlar.
Febvre de, tıpkı Lefranc gibi, Ortaçağ ve Rönesans’ın folk mizahı
kültürünü göz ardı eder. Febvre’nin kafasında düşünce ve kültürün
ciddi düzeyi vardır yalnızca. Febvre, on altıncı yüzyıl kültürünün
muhtelif alanlarına ilişkin parlak analizinde resmi çerçevenin
içerisinde kalmaktadır aslında. Bu nedenle, Rabelais’nin romanında
yalnızca bu ciddi düzeyde anlaşılıp yorumlanabileni görmekte
ve değerlendirmektedir. Esas, sahici Rabelais ise görüş alanı dışında
kalmaktadır.
Daha önce söylediğimiz gibi, Febvre anakronizmi, tarihçinin en
büyük ayıbı olarak görmektedir. Haklı olarak, diğer Rabelaisciler
kadar Lefranc’ı da bu ayıbı işlemekle suçlar. Ama heyhat, gülmeyle
ilişkili olarak kendisi de aynı ayıbı işlemektedir. Rabelais’nin gülüşünü
on altıncı yüzyıl yerine, yirminci yüzyılın kulağıyla dinler.
Pantagruel’i on altıncı yüzyıl insanının gözüyle okuyamayıp, bu
kitapta temel olanı görememesinin nedeni de budur. Rabelais’nin
gülmesinin asıl meramını, evrensel ve felsefi niteliğini gözden kaçırır.
Bir gülme felsefesinin, dünyanın evrensel bir mizahi boyutunun
olanaklı olduğunu anlamaz. Rabelais’nin felsefesini, Rabelais
gülmediğinde ya da daha doğru bir deyişle, Rabelais’nin kendisine
tümüyle ciddi göründüğü yerlerde arar. Rabelais güldüğündeyse,
Febvre’nin gözünde yalnızca dalga geçiyordur ve bu dalgalar da,
Febvre’ye masumane görünür. Bütün şakalar gibi Rabelais’ninkiler
de felsefe hakkında hiçbir şey söylemez çünkü felsefe ancak ciddi
olabilir. Dolayısıyla, Febvre on altıncı yüzyılı, modern dönemlerde,
özellikle de on dokuzuncu yüzyılda ortaya çıkan şekliyle gülme ve
gülmenin kültürdeki işlevleri kavramıyla donatır.
Febvre kitabında, Lefranc’ın tanıtım yazısında Pantagruel'in
önsözüne ilişkin olarak önerdiği analizin kendisini nasıl şaşırttığını
anlatır. Febvre, Lefranc’ın ulaştığı “Rabelais sistematik ateizmin
ciddi bir propagandacısıydı” sonucundan özellikle hayrete düşer.
Bu açıklamanın doğruluğunu sınamak için, “belirli bir kaygıyla”,
kendi Rabelais kitabını alır, Pantagruel kitabını açar ve güler! Ar­
152