ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

noktaya kadar metafiziktir; ayrıca, kriz dönemindeki tarihsel sürecin
nesnel özelliklerini, dehayı zamanı ve tarihinden ayırmadan dehanın
doğasına atfeder. Dahi insanlara ilişkin tanımlamasındaysa,
tezattan yararlanır, diğer yazarlarla keskin statik bir tezat yaratmak
için dahi yazarların dehalarının göstergelerini zenginleştirmeye koyulur.
Victor Hugo’nun şiirsel yapıtlarında Rabelaisci temalara sık
rastlanır. Hugo, keza burada da, Rabelais’nin imgelerinin evrenselciliğini
ve gülmesinin felsefi derinliğini vurgular. Şairliğinin daha
sonraki dönemlerinde Hugo’nun Rabelaisci gülmeye yönelik tutumu
değişir. Evrensel, bütünü kapsayıcı yapısı artık, Hugo’ya gizemli
ve perspektiften yoksun gelmektedir. Rabelais ne düşük düzeyi
ne de zirveyi temsil etmektedir, duraklamamıza izin vermez,
kısa ömürlüdür (geçicidir, geleceği yoktur). Böylesi bir yorum, Rabelaisci
gülmede ifade edilen özgün iyimserliğin derinden kavranmadığının
kanıtıdır-bu, zaten Hugo’nun ilk yapıtlarında sergilenen
bir anlayış eksikliğidir. Daha en baştan itibaren, gülme Hugo’nun
kafasında, büyük ölçüde bir olumsuzlama, küçük düşürücü ve yıkıcı
bir ilkeydi. Her ne kadar, Nodier’in Homère bouffon şeklindeki
Rabelais tanımını yinelese de, “Homère du rire”, “la moquerie épique”
gibi benzer tanımlar kullansa da, Rabelaisci gülmenin epik niteliğini
asla tam olarak anlayamadı.
Hugo’nun daha sonraki açıklamalarını, benzer bir temayı işlemiş
olan Rabelais’nin çağdaşı tarihçi Etienne Pasquier’in iki dizesiyle
karşılaştırmak ilginç olacak:
Sic homines, sic et coelestia numina lusit,
Vix homines, vix ut numina laesa pûtes.
(İnsanlar ve gökyüzündeki tanrılarla öyle bir oynadı ki, ne insanlar
ne de tanrılar rahatsız oldu bu oyundan.) Böylece, Pasquier,
Rabelaisci gülmenin oynadığı role ilişkin, Victor Hugo’nunkinden
daha iyi bir tanım önerdi; Rabelaisci gülmenin derin iyimserliğini,
popüler-eğlendirici mahiyetini, vezinsel olmayan epik biçemini
kavradı.
147