ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

akteristiktir: Hepsi de tıpkı daha önce yaptıkları gibi romana gülüyor
gibidir, ama artık onu ayrıca küçük de görmektedirler. Gülme
kavramı kökten bir dönüşüm geçirmektedir. On altıncı yüzyılda
Rabelais’nin romanına herkes gülüyordu, ama hiç kimse onu bu romandan
ötürü küçük görmüyordu. Şimdi, on sekizinci yüzyılda ise,
neşeli, şen şakrak, yüzyıllık gülme aşağılanması gereken bir şey
olup çıkmıştı; Rabelais’nin “soytarıların başı” olarak tanımlanması
gerçeği de bir aşağılamaydı. Son olarak, Rabelais’nin (önsözlerdeki)
yalnızca yiyip içerken yazdığı şeklindeki kendi beyanı da, Voltaire
tarafından harfiyen ve alelade bir anlamda yorumlanıyordu.
Voltaire, bilgece ve özgür konuşma ile yiyecek ve şarap arasındaki,
özel sofra sohbeti “hakikati” arasındaki özlü geleneksel bağlantıyı
anlamıyordu (her ne kadar bu gelenek hâlâ hayatta olsa da). Rabelais’nin
romanındaki popüler ziyafet boyutu anlamını tümüyle yitirmişti.
59
Voltaire, Rabelais’nin yapıtında yalnızca yalın ve düz bir yergi
görür, geri kalansa hiçbir değeri ve anlamı olmayan cansız bir yığındır.
Voltaire Zevklilik Tapınağı'nda (Temple du gôut, 1732), neredeyse
tüm kitapların ilham perileri tarafından özetlenip düzeltildiği
“Tanrı’nın kütüphanesi”ni anlatır. Voltaire, Rabelais’nin romanını
bu kütüphaneye yerleştirir, roman “sekizde bir kısaltılır”. Eski
yazarların bu şekilde ele alınması Aydınlanmacıların tipik özelliğidir.
Rabelais’yi kısaltıp arındırma girişimi, aslında on sekizinci yüzyılda
gerçekleşmişti. Modernleştirilmiş Rabelais'de Abbé Marsy,
romanın dilini diyalekt ve arkaik biçimlerinden koparmakla kalmadı,
kitabın içerdiği edebe aykırı öğeleri de yumuşattı. Abbé Perraud,
1752’de Cenevre’de O nevre s choisies’i yayımladığında daha da
ileri gitti. Kaba saba ve bayağı bulunan her şey bu derlemeden
ayıklandı. Sonunda, 1776’da ünlü Bibliothèque universelle des romans’da
(1775-1778) “özellikle bayanlar için” iyice ayıklanmış bir
metin yayımlandı. 60 Üç baskı da tümüyle, dönemin ve bu dönemin
59. 1758’den sonra Voltaire Gargantua’yı tekrar okuduğunda yaklaşımı, esasen
çok az değişmekle birlikte, daha olumlu bir hale gelmiştir; Rabelais’yi neredeyse
yalnızca ruhban sınıfına diş bilemesi çerçevesinde değerlendirir.
60. On dokuzuncu yüzyılda George Sand (1847’de), arındırılmış bir Rabelais
137