ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

yapıtında çok büyük bir yer tutan münasebetsizlikler, La Bruyère
ve çağdaşları tarafından son derece farklı bir tonda algılanmaktadır.
Varlığın temel yönleriyle, popüler eğlence imgelerinin organik sistemiyle
olan bağlantı kopmuştur. Müstehcenlik dar anlamda cinsel
bir hale dönüşmüş, tecrit edilmiş ve bireyselleşmiştir, felsefe ve imgelerin
yeni resmi sisteminde yeri yoktur. Folk mizahının diğer
öğeleriyle ilişkili olarak da böylesi bir dönüşüm gerçekleşmiştir.
Folk mizahının tüm türleri, başlangıçtaki kaynağından, kendilerini
destekleyen zıt değerler barındıran maddi bedenin alt kısmından
koparılmıştır; böylece, asıl anlamlarını kaybetmişlerdir. Bilgece
sözler, incelikli açıklamalar, kapsamlı toplumsal ve politik fikirler
bu özgün kökten budanmıştır; edebi, akademik olmuşlardır ve La
Bruyère’in döneminde tamamen farklı bir tını kazanmışlardır. Artık
exquis ve mets des plus délicats gibi sözcüklerle tanımlanabilirler.
Bu heterojen öğelerin (ama yeni bakış açısından heterojen) Rabelais’deki
bileşimi La Bruyère’e bir monstrueux assemblage (“canavarca
bir kargaşa”) olarak görünmektedir. La Bruyère, bu tuhaf bileşimi
tanımlamak için önemli bir simge olan ejder imgesini kullanır.
Ejder grotesktir; klasik estetikte yeri yoktur. İnsan ve hayvan
biçimlerinin birleşimi en eski imgelerden biridir, ama bu, La Bruyère’e,
döneminin inançlı konuşmacısına, tamamen yabancıdır. La
Bruyère, varlığı tamamlanmış, değişmez, eksiksiz, açık ve katı bir
şey olarak kavramaya alışıktır. Tüm bedenler ve nesneler arasında
bir ayrım çizgisi çizer. Popüler efsanelerdeki Melusine’in ılımlı
grotesk imgesi bile ona canavarca bir karışım olarak görünür.
Gördüğümüz gibi, La Bruyère Rabelais’nin incelikli ahlâkını
(morale fine) takdir etmektedir. La Bruyère bununla, her şeyden
önce “adabımuaşeret”i, karakteri, bir yazarın insan doğası ve yaşama
dair gözlemini genelleyen ve örneklendiren şeyi kastetmektedir.
Aslında, La Bruyère’in Rabelais’de değerlendirebildiği antik moraliae’nin
alanıdır bu. Ama bu alanı, antikitenin yaptığından çok daha
dar bir anlamda kabul etmektedir. Moraliae ile antik şölenler, törenler
ve gülme arasındaki bağlantıyı, izleri kendi öncülü Theophrastus’a
dek çekilebilecek bu bağlantıyı gözden kaçırır.
İşte, La Bruyère’in görüşleri böyledir. Rabelais hakkında iki ta­
129