ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

Ortaçağ gülmesinin evrenselliğinin yanında, başka bir çarpıcı
özelliğini de vurgulamamız gerekir: Özgürlükle olan ayrılmaz ve
temel ilişkisi. Bu gülmenin kesinlikle gayri resmi olduğunu ama yine
de meşrulaştığını görmüştük. Delinin takkesi, tıpkı pileus (Roma
Saturnalia’larında soytarının taktığı başlık)’ta olduğu gibi, ihlal
edilemez haklar barındırıyordu.
Gülmenin bu özgürlüğü göreli bir özgürlüktü elbette; alanı kimi
zaman geniş kimi zamansa daha dardı, ama asla tümüyle askıya
alınmazdı. Gördüğümüz gibi, özgür gülme, bayramlarla bağlantılıydı
ve belli ölçüde, bayram günlerine ayrılmış zamanla sınırlıydı.
Et, oburluk ve cinsel ilişki izniyle örtüşüyordu. Gülme ve bedene
eğlence kapsamında tanınan bu serbestlik, kendisini önceleyen veya
izleyecek olan Büyük Perhizin sert tutumlarıyla keskin bir tezat
oluşturuyordu.
Bayram, tüm yasaklamaları ve hiyerarşik engelleriyle resmi sistemin
tamamının geçici bir süre askıya alınması anlamına geliyordu.
Kısa bir süre için yaşam alışıldık, meşrulaşmış ve kutsanmış
akışlarından çıkıp, ütopik özgürlük alanına giriyordu. Tam da bu
özgürlüğün kısalığı, geçiciliği, imgelerin festival atmosferinden
doğan fantastik mahiyetini ve ütopik radikalizmini artırıyordu.
Kısa ömürlü özgürlük atmosferi, kamusal alanda olduğu kadar
evdeki samimi bayramda da hüküm sürüyordu. Özgür ve genellikle
uygunsuz ama aynı zamanda felsefi sofra sohbetlerinden müteşekkil
antik gelenek, Rönesans döneminde yeniden yaşama geçirilmişti;
folklorda ortak kökleri olan yerel festival yemekleri geleneğiyle
kesişiyordu. 36 Bu sofra sohbeti geleneği sonraki yüzyıllarda
36. On altıncı yüzyılın İkinci yarısına değin, (egemen maddi bedensel temalarla)
özgür konuşma edebiyatı karakteristikti. Sofra, boş zaman veya gezinti sohbetleri
bunu izliyordu: Noël du Fail, Köy Sohbetleri ve Nüktedan Sohbetler (Propos
rustiques et facétieux), 1547 ve Entrapel’in “Masalları ve Yeni Söylevleri (Contes
et nouveaux discours d’Entrapel), 1585: Jacques Tahureau, Dialogues, 1562;
Nicholas de Chaulières, Sabah Sohbetleri (Matinées), 1585 ve Yemek Sonrası
Sohbetleri (Les Après-diners); Guillaume Boucher, Akşam Yemeği Sonrası Sohbetleri
(Soirées), 1584-1597. Daha önce sözünü ettiğimiz Béroalde de Verville’in
Yaşamda Nasıl Başarılı Olunur'u da bu kategoriye aittir. Tüm bu yapıtlar, özel
karnavallaşmış diyalog tipini temsil eder ve az ya da çok Rabelais’nin etkisini
yansıtır.
109