Uzmanlık Tezi-Aşiyan BAŞKENT - Kartal İlçe Gıda Tarım ve ...

1.2.14 Alien türlerine ilşkin temel ilkeler
Genel durum, önleme, alien türünün girişi ve etkilerin azaltılması gibi dört kısımdan
oluşan 15 rehber prensipten oluşmaktadır. Özellikle, Prensip 1’de CBP’de belirtilen
bilimsel verilerin yetersizliği ya da yokluğu durumundaki “ihtiyati yaklaşımını”
önlem almamanın neticesi olarak kullanamayacağı belirtilmektedir. Kaynak ülkenin
diğer ülkelere karşı alien türlerinin istilasını önlemek konusunda üstlendiği
sorumluluğu ve ekosistemin gereklilikleri üzerine kurulmuş önleme, eradikasyon,
geliştirmeme aşamalarından oluşan bir hiyerarşik yaklaşımı bulunmaktadır (2, 3 ve 4.
Prensipler). Risk değerlendirilmesine dayalı önlemler ile birlikte, sınır kontrolleri ve
ön önlem alma uygulanmalıdır (7 ve 11. Prensipler). Bu önlemlerin etkili olmadığı
durumlarda, yeni türlerin erken belirlenmesini kolaylaştırmak üzere gözetim
sistemleri önerilmektedir, belirlendiği durumda ise eradikasyon ya da geliştirmeme
önlemleri alınmalıdır (5, 12 ve 14. Prensipler). Zararı azaltmayı hedefleyen kontrol
önlemlerine son çare olarak başvurulmalıdır (Prensip 15). Kasten girişe izin verilen
durumlarda (araştırma, çevre iyileştirme, tarım ya da bahçe bitkilerini de kapsayan
ekonomik ya da endüstriyel gelişme gibi), risk değerlendirmesini gerektiren izin
yöntemleri ve ihtiyatî yaklaşımın oluşturulması gerekmektedir (Prensip 10). Diğer
prensipler, araştırma, toplum bilinci, işbirliği, bilgi değişimi ve kapasite
oluşturulması ile ilgilidir (Gelişmekte olan ülkelere teknik yardım da bu
kapsamdadır).
1.2.15 Bitki sağlığı hizmetleri
CBP, Rehber Prensipler ve Biyogüvenlik Protokolü, bitki sağlığı hizmetlerinin
geliştirilmesini sağlamıştır. IPPC’ye göre ekosistem, habitat ve türleri tehdit eden ve
bitki pestisiti olan alien türleri karantina zararlısı olarak nitelendirilirken, LMO
biyolojik çeşitliliği tehdit eden bitki zararlısı olarak kabul edilmektedir. İthalat
kontrolleri ve eradikasyon, geliştirmeme ve yayılmanın önlenmesi gibi ihtiyatî
önlemler, risk değerlendirmesi, gözetim, denetim, ithalat lisansları gibi konular bitki
sağlığı hizmetinin görevleri arasında olmasına karşın, bitki zararlısı ve bitki sağlığı
ile ilgili bu konuların kapsamı sınırlandırılmıştır. Ne IPPC ne de CBP’nin birbirlerine
41