I.Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı ...

Uz. Dr. Uğur KEVENK
(İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi)
Sayın Müsteşarım, Sayın Başkan, Değerli Katılımcılar;
Ben de sizlere hastanelerde güvenli cerrahi uygulamalarının öneminden bahsetmeye
çalışacağım. Evet, bugün sık sık “Primum Non Nocere” cümlesinden bahsettik.
Hepimiz mesleğimize başlarken önce zarar vermemek gerektiğini öğrenerek
başlıyoruz. Ancak gerçekten buna uyabildiğimizden emin olmak çok kolay değil. Zira
istatistiklere göre sağlık hizmeti almak dağcılık ya da yamaç paraşütü gibi birkaç
uç spor bir kenara bırakılırsa en tehlikeli eylemlerden biri. Dünya Sağlık Örgütü
diyor ki; hastaneye, her on yatıştan biri, küçük ya da büyük, majör ya da minor bir
tıbbi hataya maruz kalıyor. Amerika’da her yıl 50 ila 100 bin kişinin tıbbi hatalardan
öldüğünü açıklayan 1999 tarihli raporu yine hepimiz tanıyoruz, bugün de birkaç
defa bahsedildi. Bu rapor 1999 tarihli ancak bundan beri yapılan araştırmalarda
rakamların iyiye doğru gittiğini ne yazık ki göstermiyor. Health Grades’in Nisan
2008 de yayınlanan araştırmaların sonuçlarına göre de ABD’de 2004-2006 yılları
arasında 3 yılda toplam 270.491 ölüm yaşanmış. Türkiye’den kesin istatistiksel
rakamlar vermek belki çok mümkün değil ancak basına akseden birçok olay var.
Bunlar arasında yanlış hastaya yanlış ameliyat uygulamaları, yanlış taraf cerrahileri
ya da cerrahi önlenebilir komplikasyonlar kolaylıkla görülebilir. Diğer ülkelerde de
durum çok farklı değil. Sadece Türkiye değil bu konuda sıkıntılı olan. Batı ülkeleri,
Avrupa, Amerika’da da aynı şeyler yaşanıyor. Ben de beyin cerrahisi yaşantımın 10
yılını bir Avrupa ülkesinde, Fransa’da bir üniversite hastanesinde geçirdim, orada
bir anevrizma vakasının bel fıtığı zannedilerek genupoktoral pozisyonda (secde
pozisyonunda) hazırlandığını, aynı gün bir bel fıtığı vakasının da saçlarının tıraş
edildiğini gördüm. Belki daha kötüsü, bir beyin apsesinin yanlış tarafta aranması
nedeniyle bulunamadığını gördüm, yaşadım. Bunlar tabii pek kabul edilebilir şeyler
değil.
Cerrahi güvenlikle ilgili riskleri;
• Yanlış hasta / yanlış işlem olayları
• Yanlış taraf / yanlış alan cerrahileri
• Önlenebilir cerrahi komplikasyonlar
• Cerrahi yanıklar / yangınlar şeklinde sınıflayabiliriz.
Yanlış hasta, yanlış işlem olaylarına, yanlış taraf, yanlış hasta cerrahisine çok fazla
sayıda örnekler bulmak mümkün. Önlenebilir cerrahi komplikasyonlar bir ameliyat
sırasında gaz ya da cerrahi alet unutmaları ya da hastanın risklerinin önceden
düzgün değerlendirilememesi sonucu örneğin kanama riski olan bir hastada buna
hazırlıksız başlayarak hastanın bundan sıkıntı çekmesine sebep olmak olarak
77