I.Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı ...

Eylül 2008’de yayınlanan Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi’nde Ek-1 Hizmet
Kalite Standartlarında el hijyeni ile ilgili mevcut maddelerimize yenilerini eklememiz
oldu. Tehlike Ellerinde Kampanyası ise Ocak 2009’da başarılı bir çalışmayla başlatıldı.
Bu kampanya için öncelikle çeşitli bürokratların, üniversitelerden ve derneklerden
akademisyenlerin ve sağlık çalışanlarının katılımıyla Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi
Başkanlığı’nda bir komisyon oluşturulmuştu. Birimimizin de iki üyeyle temsil edildiği
bu komisyon tarafından Ulusal El Hijyeni Kılavuzu hazırlandı ve hastanelerimizin
kullanımına sunuldu. Kampanyanın izlenmesi hususunda performans ve kalite
sisteminin önemli bir yeri olduğunu düşünüyoruz. Şöyle ki; kampanya kapsamında
belirlenen pilot hastanelerde detaylı eğitim, gözlem ve değerlendirme çalışmaları
yapılması planlanıyor ancak ülke genelinde kampanyanın etkilerini izleyebilmek için
hizmet kalite standartlarında bulunan el hijyeni ile ilgili maddeler kullanılacak. Tabii
performans ve kalite sisteminin yaptırım gücünün de kampanyanın etkilerine olumlu
katkıları olacağını düşünüyoruz.
Peki, Sağlık Bakanlığı el hijyenine neden bu kadar önem veriyor ya da sağlık
hizmetinde el hijyeni neden bu kadar önemli? Aslında hepimizin bildiği gibi, doğru
el hijyeni uygulamaları sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonların kontrolünde tek başına
en etkili ve en önemli yöntemdir. Sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlar ise hasta ve
çalışan güvenliğini tehdit eden en önemli konulardan birisi olmaya devam etmekte
ve pek çok kişiyi etkilemektedir. Gelişmiş ülkelerde hastaneye yatan hastaların
yaklaşık %5-10’u hastane enfeksiyonuna yakalanırken, gelişmekte olan ülkelerde bu
rakam 2–20 kez daha yüksektir. Dünyada hastaneye yatan her on hastadan biri ise
hastane enfeksiyonuna yakalanmaktadır. Başka bir ifadeyle; herhangi bir zamanda
dünyada 1,4 milyon insan bu nedenle mağdur olmaktadır. Türkiye’de ise hastane
enfeksiyonlarının sıklığı bir çalışmada %1 ile 16,5 arasında tespit edilmiştir.
Hepimiz maalesef biliyoruz ki; sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonların tamamen
önlenmesi mümkün görünmüyor ancak çeşitli yöntemlerle %40’dan fazlasının
önlenebileceği tespit edilmiştir. El yıkamak gibi basit bir işlem bile eğer doğru
uygulanırsa enfeksiyonları %30 oranında azaltabilmektedir.
El hijyeni bu kadar etkiliyken acaba sağlık çalışanları olarak ne kadar doğru
uyguluyoruz? El hijyenine uyum düzeyimiz nedir?
Dünyada yapılan pek çok çalışmada uyum genel olarak %50’nin altında bulunmuştur.
Türkiye’de bir üniversite hastanesinin yoğun bakım ünitesinde ise %12.9 gibi çok
düşük bir rakam elde edilmiştir. Bu rakamlardan anlaşıldığına göre, uygulamalarımız
Hipokrat’ın önce zarar verme söyleminin maalesef çok uzağında kalıyor. Ancak
bildiğimiz mutlak bir gerçek var ki, o da şu; sağlık çalışanı bilerek hastasına zarar
vermez. Peki, neden hasta ve tabii çalışan güvenliği açısından da çok önemli
olan el hijyeni konusunda gerekli uygulamaları yapamıyoruz ve uyum düzeyimiz
bu kadar düşük? Demek ki burada bilgi ve farkındalık eksikliği söz konusu. Ya da
bilgi ve farkındalık mevcutsa bile bunu birtakım başka sebeplerle davranış biçimine
dönüştürememe söz konusu.
72