I.Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı ...

da aklınıza gelmeyen bir husus vardır. Sağlık Bakanlığı’nın durduğu yeri düşünün,
Hükümeti ve Anayasal görevi düşünün, Anayasa’da verilmiş “halkın sağlığını korumak”
ile ilgili sorumluluğu düşünün; bu açılardan bakıldığında, Sağlık Bakanlığı kaliteyi
daha geniş bir açıdan ve hatta büyük bir mercek kullanarak görmek zorundadır.
Geleneksel ve Anayasal tanımıyla Türkiye Cumhuriyeti sosyal devlettir. Eğer
gerçekten bir sosyal devlete sahip isek, kalite ve sosyal devlet, ne düşündürüyor? Bu
yapı içinde ülkenin insanlarının özlediği ne? Eşitlik mi istiyoruz, adalet mi istiyoruz,
hakkaniyet mi istiyoruz? Ya da yerine göre bunların hepsini mi istiyoruz? Başka
eylemlerde, başka alanlarda, hepsini birden istememiz gerekir, doğrudur. Ama
eşitliği tek dayanak alır, herkese eşit davranırsanız adaletsiz davranmış olabilirsiniz.
Çok adaletli davrandığınızı zannettiğiniz, belli adaletin yani hukukun normları içinde,
kuralları içinde davrandığınızda çoğu zaman kamu vicdanını yaralayıp hakkaniyet
ölçülerine uymamış da olabiliyorsunuz. Bu açıdan aslında bütün toplumu kucaklayan
bir kalite anlayışı, insana odaklanan bir kalite anlayışı, bu kavramları hangi yönde
öne çıkaracağını çok iyi bilmek zorundadır.
Sağlıkta Dönüşüm Programı, sürekli temel ilkelerinde hakkaniyetli bir sağlık sistemine
vurgu yapmıştır. Çok basit tanımıyla hakkaniyetli sağlık sisteminin; herkesin eşit
sağlık hizmeti alması değil, herkesin ihtiyacı kadar sağlık hizmeti alması, herkesin
eşit katkı yapması değil, gücü oranında katkı yapması anlamına geldiğini biliyoruz.
Görüldüğü gibi hakkaniyet, her iki tarafta da eşitsizlikleri barındıran bir kavramdır.
Böyle bir yapıda insan odaklı bir yapı kuruyorsanız, o zaman bütün bu değişkenleri,
her iki taraftaki değişkenleri de göz ardı etmemeniz gerekiyor. Bu yüzden sağlık
hizmetlerinde ya da sağlık sisteminde kalite gözetirken sosyal bir devlet, sigortalıyı
da sigortasızı da, zengini de fakiri de, işçiyi de, işsizi de, kentliyi de köylüyü de
gözetmek zorundadır. Eğer bir vatandaş memnuniyetinden bahsedilecekse, mümkün
olduğunca hepsini memnun etmek zorunda, hiç birini dışlamamak zorundadır.
Şimdi size “kalitenin” iki klasik tanımına vurgu yapıp buradan sağlık sistemine
atlamaya çalışacağım. Bu konudaki uzman kuruluşlardan biri kaliteli sağlık hizmetini,
“hizmet için gerekli bütün altyapının sağlık hizmetine ihtiyacı olanın ihtiyacını tam
olarak karşılaması” diye tanımlıyor. Nedir bu altyapı? Bilgidir, insandır, malzemedir,
teknolojidir. Kalite deyince önümüze bakın neler çıkıyor? Doğru ve yeterli bilgi
çıkıyor, bu işte görev alacak insan unsuru, çalışan çıkıyor, kullanacağımız her türlü
malzeme ve bu arada kullanacağımız araçlar, teknolojiler karşımıza çıkıyor. Bunların
birini ihmal ederek bir kaliteden söz etme şansımız çok kolay değil.
Ya da bir başka tanım: “doğru kişiye, doğru işi, doğru zamanda, doğru yolla, doğru
araçlar kullanarak yapmak ve mümkün olan en iyi sonucu elde etmek”. Yine bakın,
insan önemli; hem de dikkat edin, hizmeti sunan değil burada, hizmeti alan kişi de
kalitenin bir parçası, bir unsuru. Onu da göz ardı edemezsiniz. Yaptığınız işin yerinde
olması, doğru iş olması önemli, zamanında olması önemli. Diyelim ki, her şeyiniz
çok güzel, her şeyi tamamlamış, kalite belgesi almışsınız, JCI akreditasyonunu
almışsınız ama benim talebimi zamanında karşılamıyorsanız, denetlenmeyen ama
çok da yerinde olmayan bir sorun karşımıza çıkarıyor demektir. Tekrar olmasın diye
doğru yollar, doğru araçlar konusu üzerinde durmuyorum.
27