I.Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı ...

vardiyada çalışanların iş yükü stresi ve işten ayrılma isteklerinin düzenli vardiyalarda
çalışan hemşirelere oranla daha yüksek olduğu belirtilmiş araştırmalarda. Tabii ki,
hasta güvenliğine etkileri açısından baktığımız zaman birçok hataların buna bağlı
olarak görüldüğünü görüyoruz. Özellikle çalışılan vardiyanın ikinci yarısında 04–06
saatleri arasında çeşitli hatalar ortaya çıkıyor. Hata yapma riski yüksek. Yine gün
içinde çalışılan saat kadar ya da hafta içinde fazladan çalışma saati kadar artıyor. 12
saat süren vardiyada çalışan hemşirelerin hata yapma riski sekiz buçuk saat süren
hemşirelere göre üç kat daha fazla. Yine 12 saatlik bir çalışmadan sonra ilaç hataları
ve iğne ucuyla ilgili kazalar sekiz saatlik çalışmaya göre çok daha fazla artmakta.
Hatalı ilaç uygulamaları aseptik tekniklere uymama, hasta ve diğer çalışanlarla
ilişkilerde problem karşılaşılan hata türleri arasında. Hemşirenin kendi güvenliğine
olan olumsuz etkileri de söz konusu. Hemşirelerin kendi yaralanmalarının 2–5
çalışma saatlerinde düşük, sekizinci saatten sonra belirgin bir şekilde yüksek, on
ikinci saatten sonra ise ilk sekiz saate göre iki kat daha fazla görüldüğü belirtiliyor.
İş yüküyle bakım saati arasında ilişkileri ortaya koyan dış kaynaklı birçok araştırma
sonuçları hemşirelerin güvenli hasta bakımında rollerini kanıta dayandırmakta.
Henüz ülkemizde bunlar somutlaşmamış ancak dünya literatüründen aldığımız
kanıtlar şunlar. Cerrahi müdahale sonrası hasta başına sağlanan günlük tam hemşire
bakım saati ile idrar yolu enfeksiyonları pnomoni tromboz ve akciğer rahatsızlıkları
arasındaki ilişki; 68.000 MI’lı hasta üzerinde yapılan araştırmada hasta başına
günlük hemşire bakım saati ile ölüm oranları arasındaki ilişki belirleyen araştırmalar
yanı sıra AİDS’li hastalara hasta başına ilave bir hemşire ile otuz günlük mortalite
oranında yüzde elli azalma olduğu, normalde dört hastaya bakan bir hemşireye
ilave bir hasta yükünün ilk otuz günlük izlemde ölüm riski ve kurtarma çabalarında
beklenmedik başarısızlık oranlarında %7 artış gösterdiği. Yine hastalara verilen
günlük bakım saati ile hastanede kalış süresi ve idrar yolu enfeksiyonları, bağırsak
kanamaları, pnomoni şok arasında kalp krizi vakalarında ilişki, günlük hasta başına
verilen hemşirelik bakım saatinde bir saatlik artış ile pnomoni vakalarında %8,5.
%10’luk bir artış ile %9,5 oranında bir azalmaya yol açtığını saptayan çalışmalar
mevcut. Yine bilindiği üzere hemşirelik bakım saat ile bası yaraları arasında ilişki
var.
Çalışan performansı üzerinde kurumun politikaları da son derece etkili. Ücret sistemi
ödül ceza sistemi, çatışma yönetim tarzı, yönetim ilişkileri, yönetim politikaları ve
benzeri süreçler işten ayrılma ve işte kalmayı etki eden faktörler arasında sayılmakta.
Çalışanların işten ayrılma kararlarında önemli derecede etkili olan bir diğer faktör
otonomi yetersizliği. Çalışanların uygulamaları ile ilgili karar süreçlerine katılamaması,
profesyonel gelişme olanaklarının yetersizliği, yetersiz ödüllendirme sistemi, hemşire
yöneticinin liderlik tarzı, iş yaşam kalitesi ve olumlu çalışma ortamının olmaması işte
ayrılma nedenlerinden bazıları. Bunlara ek olarak iş doyumsuzluğu, yetersiz ücret,
aşırı ve esnek olmayan çalışma saatleri, aşırı iş yükü, yönetici çalışan meslektaşları
ilişkileri, sürekli eğitim ve kariyer gelişim imkânlarının sağlanmaması gibi faktörler
de işte kalma kararları üzerinde etkili.
Sonuç olarak hemşirelerin çalışma koşullarının, yüksek performansla iş görme ve
iş doyumu sağlamaya elverişli olduğu söylenemez. Ülkemiz Uluslararası Çalışma
187