I.Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı ...

Kalite Geliştirme Dairesi Başkanı Hasan Güler ve Başkan Yardımcısı Erdoğan Yılmaz
ile Gazi Üniversitesi’nden Ozan Eruygur ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Nadir
Öcal’la birlikte ortak bir çalışmamız. Şunu güvenle söyleyebilirim ki henüz dünyada
bu konuda yapılmış örnek bir simulasyon çalışması ya da matematik modelleme
çalışması yok. Tabii burada bizim ülkemizdeki sağlık sisteminin özelliği, yani
kendine özgü, kendine has oluşu da en büyük etmen. Bizim bu çalışmayı yapmaya
motive eden faktör, performansa dayalı ek ödeme teşvik sistemini tam olarak ifade
edecek, tam olarak aynı davranışları sergileyecek bir matematiksel formülasyon
oluşturmaktı. Buradan da amacımız, herhangi bir politika değişikliği sonucunda bu
modelin parametrelerinden birini, ya da birkaçını aynı anda, değiştirdiğimiz vakit bu
model nasıl hal alacak; hekimler, hemşireler, diğer sağlık hizmeti sunucuları nasıl bir
davranış gösterecek, bunu matematiksel olarak modellemek istedik.
Burada tabii siz sağlık sektöründe çalıştığınız için performansa dayalı ek ödeme
sistemini hepimizden daha iyi biliyorsunuz ama biraz sonra hep birlikte, performansa
dayalı ek ödeme sisteminin nasıl işlediğinin üzerinden geçeceğiz. Bu çalışmanın
sağlık ekonomisi literatürüne en önemli katkısı global bir model olmasıdır. Yani
burada biz Türk sağlık sistemini bir bütün olarak görüyoruz. Modelimizde Türkiye’de
sağlık sektöründe performansa dayalı ek ödeme sistemi, sanki büyük bir hastane
gibi davranacak. Ama elimizde yeterli veri olmadığı için bu şekilde. Bu bir başlangıç
modeli, modelin ilk aşaması. İleride elimizde yeterli veri olduğu zaman bu modeli
hastaneler için, hekimler için, hepsi için tek tek geliştirebiliriz. O zaman bu model
bir hekimin davranışlarını bile kopyalayacak şekilde yani mimik edecek şekilde
geliştirilebilir. O zaman diyelim ki performans hizmet katsayısında bir değişiklik oldu
ya da diyelim ki tam gün yasasına geçildi, hekimlerin aldığı serbest meslek katsayısı
diyelim 0,3’ten 0,1’e düştü. Bütün bunlara tekabülen hem bu sistemin, doktorların,
hekimlerin, hemşirelerin, sağlık hizmeti veren ama girişimsel puan üretmeyen bütün
çalışanların nasıl davranacağını bilebileceğiz. Bunun bize faydası da şu olacak; eğer
ki politika yapıcılar bir politika değişikliğine gidiyorlarsa, politika değişikliğini yapıp
sonradan sonuçlarını görmektense, önceden böyle bir model içerisinde bunu test
edip daha sonra uygun gördükleri politika değişikliklerini yapabilecekler.
Hepinizin de bildiği gibi performansa dayalı ek ödeme sistemi hekimlerin ve
sağlık hizmeti veren diğer kişilerin yaptıkları performansa dayalı bir teşvik ücreti
almasını içeriyor. Şimdi burada sağlık hizmeti verenler sabit maaşlarının yanı sıra
bir de teşvik ödemesi alıyorlar hepinizin bildiği gibi. Bu sistem dünyada pek çok
ülkede daha önceden de denenmiş bir sistem. Sadece sağlık sektöründe değil
kamu sektöründe çalışanlar için; Amerika Birleşik Devletleri’nde, Kanada’da pek çok
büyük firmanın çalışanlarını ödüllendirmek, üretkenliğini artırmak için geliştirilen
bir sistem. Son 20 yıldır da Batı ülkelerinde sağlık sisteminde kullanılmaya
başlamış. Tabii bu Amerika Birleşik Devletleri’nde ya da İngiltere’de ya da başka
Batı ülkelerinde bizdeki gibi bütünsel bir sağlık sektörü yok. Orada daha çok böyle
sigorta şirketleriyle birlikte paketler halinde sunuluyor ve hepsi için ayrı bir model
söz konusu. Ama bizimki bütünsel bir model olduğu için diğerlerinden farklılık
gösteriyor. Şimdi bu teşvik sisteminin uygulanmasında amaç sağlık sektöründe
hastalara sunulan sağlık hizmetinin etkin, güvenilir, tüketici merkezli, zamanında ve
140