I.Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı ...

çıktıları var. Dolayısıyla regresyon size bir ortalama veriyor orada, size en iyisini
göstermiyor. Aynı şekilde de skolastik frontier analiz biraz daha bu regresyondan
daha gelişmiş bir model. O da yine regresyon tabanlı fakat biraz daha ekonometrik
gelişmiş bir model. Verimsizlik, tehlike veya tahsis verimsizliğinden veya her
ikisinden de kaynaklanabiliyor o verimsizlik ölçümünüz. Ayırt edemiyorsunuz bazı
şeyleri veya bir tek hasta geldiği zaman bir şeyin, hastanın teşhisini yaptıktan sonra
ona bir ilaç yazılır değil mi, fakat bunda bir ilaç yazma durumunuz olmuyor. Fakat
veri zarflama tekniğinde o ilacı yazabiliyoruz. Ne kadar düşürmemiz lazım, ne kadar
yükseltmemiz lazım bazı şeyleri. İşte bu da veri zarflama tekniği gördüğünüz gibi
hastane bir ve hastane dört bir frontier teşkil ediyor yani bir uç, bir sınır teşkil
ediyor. Çünkü ondan daha iyi yapan yok şu anda. Hastane altıya bakarsak orada
hastane altı uçun içerisinde dolayısıyla uca doğru gidebilmesi için bakın o kırmızı
noktaya kadar gelmesi lazım. O kırmızı noktaya gelebilmesi için de bu şeyleri belli
bir miktar düşürmesi lazım. Tabii bunu, işte bu bizim ilaç yazma prosedürümüz
oluyor veri zarflama tekniğinde. Öteki tabii, bütün öteki hastaneler içinde aynı şeyi
söyleyebiliriz. Tabii burada sadece ben size iki tane veriyle veya bunu gösteriyorum.
Tabii bunun daha çok girdi çıktıları olduğu zaman bunu grafik olarak göstermek
mümkün değil. O zaman matematiksel olarak gösteriyoruz. Fakat sizi ben bunun
matematiğiyle boğuşturmayacağım burada. Fakat matematik modelleri kurduğumuz
zaman bir oryantasyon var, girdileri ve çıktılara göre oryantasyon yapabiliyoruz.
Girdilere demek ki ilacı yazacaksak mesela ne kadar düşürelim girdileri, ne kadar
çıkartalım çıktıları diye bir oryantasyon yapabiliyoruz modellerde. Tabii bunların
daha gelişmiş modelleri de var fakat bu kadar zannediyorum yeterli oluyor bunu
anlatmak için burada.
Şimdi gelelim girdi ve çıktılara. Nasıl modelleyebiliriz hizmet sektöründe, sağlık
hizmeti sektöründe? Hastane giderleri üç ana dalda sınıflandırılabilir. Bunlar sermaye
yatırımları, tabii bir binanız olması lazım, bir teknolojiniz olması lazım, insan gücü,
tabii doktorlar, hemşireler ve işler ve faaliyet harcamaları. Çıktılar ise genellikle en
büyük çıktılarımız yatan hastalar, yataklı hastalar ve ayaktan hizmetler. Şimdi bunu
biraz daha açalım. Nasıl acaba verileri operasyonel hale getirebiliriz? Şimdi ben
bunu Amerikan modelinden vereceğim size burada. Vaka karmasına ayarlı yatan
hasta sayısı. Ne demek yani? Case Mix dediğimiz her hasta aynı değildir, onun
için bir ayarlama yapılması lazım onu ayarlıyoruz. Poliklinik sayısı da aynı şekilde
ayarlanabilir. Şimdi sermaye yatırımlarına gelince, buna sermaye yatırımlarını
parayla ölçersek bizim 20 sene evvel yatırdığımız bir hastanedeki parayla bugünkü
bir hastanenin parası aynı değil. Dolayısıyla bunu başka bir değişkenle ölçmemiz
lazım. Bunu yatak sayısı ve hizmet karmasıyla ölçebiliyoruz. Onun ikisini yani hizmet
karmasını, ne tip hizmetler veriliyorsa ona göre alet, teçhizat var, yatak sayısı da
o hastanenin büyüklüğünü gösteriyor. Dolayısıyla bu bizim sermaye yatırımımızı o
hizmet veren hastane için şey yapabiliyoruz. Tabii tam zamanlı personel ve diğer
işlevsel giderler, hastanedeki bütün tıbbi malzemeler bu girdilerin ve çıktıların içinde
oluyor. Ondan sonra, mesela eğer bunu akademik centerlar için yaparsak, üniversite
hastaneleri için yaparsak bu sefer üçüncü bir çıktı koyuyoruz. Tam zamanlı intörnleri
oraya koyabiliyoruz. Mesela biz bunu aynı zamanda Türkiye için de yaptık İsmet
Şahin’le birlikte. Bir de konu burada her memleketteki veri taban sayısı, veri tabanı
137