I.Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı ...

yükselsin. Peki neden verimlilik ölçümü? Verimliliğin ölçülmesi ve karşılaştırılması
yönetsel ve sağlık politikası açısından birçok amaçla yapılabilir. Yönetsel açıdan
sağlık hizmeti sunucularının kesitsel ve farklı zaman dilimleri itibariyle göreceli
olarak bireysel verimlilik düzeylerini belirlemek, ondan sonra verimsiz kaynaklarını,
verimsizlik kaynaklarını ve miktarını belirlemek, ondan sonra verimsiz hizmet
sunucuları için kıyaslar belirlemek yani benchmarking dediğimiz, sağlık politikası
açısından da politikaların verimliliğine etkisini belirlemek lazımdır. Bunun içinde
performansa dayalı ödeme sistemleri, bireysel ve kurumsal verimliliğe etkisini
belirlemek suretiyle yapılabilir, rekabete artırmaya yönelik politikaların verimliliğe
etkisini belirleyebiliriz, teknolojik gelişmelerin aynı zamanda bu teknolojik gelişmeler
kaliteyi de etkileyeceğinden verimliğe etkisini belirleyebiliriz. Tabii bu arada daha
önemli gündem olan, her zaman gündem olan hizmet sunuculara geri ödemeleri
nasıl belirleyeceğiz? O da değerlendirilebilinir. Şimdi verimlilik ölçeceğiz tabii girdiler
var fakat bunu ondan sonra nasıl modelleyeceğiz, nasıl ölçeceğiz ve bunun değişik
yöntemleri olabilir. Bu yöntemlerden bir tanesi oran analizi bu devamlı yapılan bir
şeydir. Amerika’da bile bugün oran analizi hastane performansında en çok kullanılan
bir teknik. Fakat bu performansta bir tek yöne bakabiliyorsunuz her oranda. Fakat
o kadar çok veri var ki bu verileri yaptığınız zaman yüzlerce oran ortaya çıkıyor
ve yüzlerce oran olunca bir hizmet verici bir oranda iyi olabiliyor, ötekinde kötü
olabiliyor. Bu tip şeyler tabii biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Fakat bir ağırlık vererekten
bu oranları da hesaplamak mümkün fakat kimin ağırlığını kullanacaksınız, hangi
ağırlığı kullanacaksınız o da bir soru işareti çıkarabiliyor. Ortalama alma tekniklerinde
de çok detaylarına girmeyeceğim eğer biz performans ölçüyorsak niye ortalama
performansı ölçelim, ne diye en iyi performansa bakmayalım? Hele bilhassa rekabet
piyasalarında. İşte bu soruya cevap verebilmek için de parametresiz yöntemlere,
nonparametic dediğimiz yöntemlere bakıyoruz. Bunda da total factor productability
veya veri zarflama tekniğidir. Bunlarda daha çok birtakım varsayım, regasyon
analizlerinde olan birtakım şeyler, varsayımları düşünmemize gerek kalmıyor.
Çünkü biz bir, bu tekniklerle bir optimizasyona gidiyoruz. Daha çok lineer program
gibi optimizasyon teknikleri kullanarak en iyisini, en ucunu bulmaya çalışıyoruz
ki ötekileri ona göre yönlendirelim. Mesela bir örnek olarak şimdi oran analizine
bakarsanız burada on tane hastanemiz var, bu hastaneyi hemşire saatlerine, yatan
hasta sayısına bölüyoruz. Şimdi burada girdi orantının üstünde çıktı aşağıda olduğu
için en düşük değer, en iyi değer olacak. Buna bakınca bu on tane hastanenin
içinde 1.39 oranı en düşüğü oluyor. Dolayısıyla ben bunu baz alırsam, indekslersem
sıralamada birinci oluyor. Öbür mesela 3.89 olan orada dokuzuncu oluyor, tamam.
Başka bir ikinci orana geçelim, dedim ya yüzlerce oran hesaplayabilirsiniz, öbüründe
de tıbbi malzemeleri yatan hasta sayısına bakıyoruz. Bakıyoruz burada da en ufak
2.59 onda bu hastane baz oranında birinci geliyor. Şimdi bakın hastane bir ilk oranda
birinci, hastanede dört ikinci oranda birinci. Tabii bunu anlayabiliriz ama bu oranlar
çoğaldıkça kafa karıştırmaya başlıyor. Biz nede iyiyiz, nede kötüyüz o tip konuşmalar
çıkıyor. Kıyaslamalarda tutarlı bir şey bulamıyorsunuz.
Şimdi regresyona bakarsak, bakın şimdi burada bu on tane hastanenin regresyonuna
baktık. Ondan sonra regresyon çizgisi orada. Fakat en iyi hastaneler, bakın hastane
bir ve hastane dört aşağıda. Çünkü daha az oranları veya girdileri veya daha fazla
136