Fire ve Zayiat Oranları - İzmir Ticaret Odası

1) Taşradan gelen yün halı ipliklerinin merkezdeki ana ambara nakliyelerinde bütün
mevsimlerde %2 fire verebileceği,
2) Yıl içinde ambardan geçen boyalı ve boyasız her nevi yün halı ipliklerinin ambar firesinin
ortalama %3 olacağı,
3) Merkez ambarından taşradaki imalat ambarlarına yapılacak yün ipliklerinin nakliye,
tahmil ve tahliyesinde %3 fire verebileceği,
4) Halı yün ipliklerinin tezgahlara intikalinden mamul halı haline gelinceye kadar %4-5
nispetinde fire verebileceği,
5) Halı imalatı için yukarıda belirtilen safhalardan geçen yün ipliğinin halı imaline gelinceye
kadar vereceği TOPLAM fire nispetinin (Boyama fireleri hariç) %12-13 olabileceği tespit
edilmiştir.
B) Yaprak Yıkama Fireleri:
Halı ipliğinde kullanılan yapağıların sebil, veya İç Anadolu, Ege, Şark, Trakya malı gibi çeşitli
bölgelere ait olması, yapağının kalın veya ince elyaflı, çok kirli, çakıldaklı, gömlek veya
döküntü gibi hususiyetleri randımana etki etmektedir. Bu hususlar dikkate alındığında;
1) Kirli yapağı yıkamasında %45-55 arasında temiz yapağı elde edileceği tespit edilmiştir.
2) Kirli yünden elde edilen temiz yün tespiti gayet güçtür. Kirli yün denen tabak yününün
çok veya az kireçli olması, temiz veya çok kirli olması, yıkama şeklindeki çeşitlilikler,
yıkanmadan yalnız toz çarkından geçirilerek kirecinin alınması gibi çeşitli faktörlere göre
elde edilen temiz yün randımanları çok değişik rakamlar arz etmektedir. Buna göre yıkama
sırasında:
Kırkım kuzu yünü %10-20
Kirli tabak yünü %20-40
Toz çarkından geçirilen kirli yünlerin %18-20 arasında fire verilebileceği tespit edilmiştir.
C) Yün ipliği harman randımanı firesi:
a) Yün ipliği yapmak için hazırlanan, harman yıkanmış yapak, güz yünü, kasapbaşı, yün,
çorap açıntısı yün ve tarak altı gibi tali hasılattan meydana gelmişse harman bünyesindeki
hammaddelerin değişik nispetlerine göre %70-90 arasında yün ipliği elde edilebileceği,
b) Hazırlanan harman, yalnız yıkanmış yapağı ve yünden teşekkül etmişse harman
bünyesindeki yün yapağı nispetleri ve bunların elyafının uzun ve kısalığına göre %80-90
yün ipliği elde edilebileceği tespit edilmiştir.
c) 1- Hazırlanan harman,%80 Anadolu yapağısı %15 kuzu yünü veya besi yününden
teşekkül ettiği takdirde, yoluk ve tarak altı gibi tali hasılat nispetinin %5-6 arasında
olabileceği,
2- Hazırlanan harman, %30-60 nispetinde yapağından olduğu takdirde, yoluk,
tarak altı gibi tali hasılatın %15’e yükselebileceği
3- Tarak altı ve yoluk gibi tali hasılat satışa arz edilmeyerek %75-80 eksiği ile harmana
katıldığı için ayrıca hasılat kaynağı olarak mütalaa edilemiyeceği, tespit edilmiştir.
D) Boyama fireleri:
Yün ipliklerin boyanması esnasında vereceği fire bu ipliği meydana getiren yapak ve
kasapbaşı yünün sıcak su veya sodalı su ile yıkanıp yıkanmadığına, harmana giren
maddelerin nispetlerine göre fire nispetinin asgari %8, azami %15 olabileceği tespit
edilmiştir.
E) Halı imalinde kullanılan pamuk ipliği firesi:
29