Untitled - İzmir Ticaret Odası

Ülkenin tek söküm alanında çeşitli devlet kuruluşları ve özel kuruluşlar, yöre için
çıkarılmış özel Gemi Söküm İlke ve Esasları Yönetmeliği’ne göre eski gemiler
parçalanıp hurda olarak satılmaktadır. İlk yönetmelik 12.12.1977 tarihinde çıkmıştır.
Türkiye, Orta ve Doğu Avrupa ile Ortadoğu ülkeleri içinde fiilen gemi söken
ülkelerin bulunmaması sebebiyle, Avrupa’nın ve Ortadoğu’nun gemi sökebilen
tek ülkesidir.
Bugüne kadar iç ve dış piyasa hareketlerine bağlı olarak bazen 50.000 ton, bazen
500.000 ton civarında kapasite ile gemi sökülmüştür. Gemi söküm bölgesinde
yaklaşık 4.500.000 ton gemi söküm işlemi yapılmıştır. Dünyada yıllık hurdaya gemi
arzının ortalama 2.000.000 ton olduğu hesaplandığında 26 yıl boyunca toplam arzın
yaklaşık 52.000.000 ton olduğu görülür.
1986 yılında üretimde dünya birinciliği 650.000 ton/yıl ile Türkiye’ye aittir. 1984
yılına kadar sektördeki firmalara sadece Türk bayraklı gemi sökümü için izin
verilirken, yabancı bayraklı gemi sökümü için ise izin sadece çelik izabe fabrikalarına
verilmekte idi. Yine aynı yılda tüm sektör için gemi ithal izinleri serbest bırakılmış ve
sektör asıl büyük gelişmesini bu kararların alınmasından sonra göstermiştir.
Sektörde en son biri kamuya ait 20 firma, 29 adet parselde gemi sökümü
yapmaktadır.
Hurda gemilerden çıkarılan sarı ve kızıl alüminyum, dökümhanelerde Türk
otomotiv sanayinin kullandığı çeşitli malzemeleri üreterek yakın bir zamana kadar
yurt dışından ithal edilen malzemelerin yurt içinde imal edilmesini sağlamaktadır.
Gemi söküm bölgesinde faaliyette olan firmalar; Imka Ltd. Şti, Cemsan, Leyal, Avşar,
Yazıcı, Sök, Çemaş, Şimşekler, K. Hüseyinoğlu, Dörtel, Kursan, Anadolu, Ege,
Kalkavan, Butoni, GYS, Işıksan, Öge, Bereket, Demtaş.
Sektör temsilcilerinin bir araya gelerek oluşturduğu Gemi Geri Dönüşüm
Sanayicileri Derneği (Gemisander), özellikle çevre koruyucu yatırımlar ve sektörün
tanıtımı konusunda önemli çalışmalar yapmaktadır.
Ancak, gemi söküm sanayinin yarattığı çevre kirliliği ve özellikle eski gemilerde
kullanılan asbest malzemenin sökümü sırasında yarattığı; doğrudan insan sağlığına
ve çevreye verdiği kanserojent etkiler nedeni ile dünyada, gelişmiş ülkelerde izin
verilmeyen bir faaliyet haline geldiğine dikkat çekilmelidir.
Bu sektörün bu yönden Aliağa’ya verdiği zararlar tartışmasız olup, sektörün ve elde
edilen dünya birinciliğinin gurur duyulacak bir sonuç olmadığına işaret edilmelidir.
Aliağa’nın yakın çevresinde Menemen’de deri sanayinin bulunduğu Menemen
Serbest Bölgesi bulunmaktadır.
26