Lastik Sektör Araştırma Raporu 2000 - ITO

Ancak tebliğin 6 maddesi ile 1 ve 2. Maddede belirtilen şartlara istisna getirilerek
Avrupa Ekonomik Komisyonu mevzuatı kapsamında Tip Onayı (E işareti) ve Avrupa
Topluluğu mevzuatına göre belgelendirilecek Tip Onayı (e işareti) düzenlenmiş araç dış
lastiklerinin ithalatında Sanayi Ticaret Bakanlığından alınacak uygunluk belgesi ile bu
koşulların aranmayacağı hükme bağlanmıştır.
2.7. Lastik Sektörünün Sorunları
Sektörün sorunlarının temelinde haksız rekabet yatmakta olup, rekabeti bozan unsurlar
olarak garanti belgesi uygulamaları, aşırı ve kontrolsüz ithalat, işgücü maliyetleri
sayılmaktadır. Bu temel sorun dışında tüketici bilincinin yeterince yerleşmemiş olmasından
kaynaklanan bir yurtiçi Pazar darlığı sözkonusudur. Bu sorunları biraz daha açacak olursak;
i) Garanti Belgesi Uygulamaları
Araç lastiği ithalatçıları, 2.9.1995 tarihli ve 22392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
TRKGM-95/105-106 sayılı “Garanti Belgesi ile Satılmak Zorunda Olan Sanayi Mallarının ve
Bu Malların Arızalarının Tamiri İçin Gereken Azami Süreler Hakkında Tebliğ” hükümlerine
uymak zorundadır. Buna karşılık pek çok lastik ithalatçısı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan
veya İl Müdürlüklerinden beyana dayanarak aldıkları garanti belgelerini sadece gümrük
işlemleri için kullanmaktadırlar. Bu belgeler tüketicilere verilmek için alınmadığı gibi,
genellikle satıcılara da ulaştırılmamaktadır.
Lastik gibi can ve mal emniyeti için son derece önemli bir konuda üretici, distribütör
ve ithalatçıların çok titiz davranması ve yasaların da bu yönde zorlayıcı olması
gerekmektedir. Lastik ithalatı yapan pek çok firmanın lastik konusunda yeterli teknik bilgiye
sahip olup olmadıkları ve buna bağlı olarak da verdikleri garantinin güvenilirliği
tartışılmalıdır.
Bir diğer önemli husus da ithal edilen lastiğin Türkiye’deki yol ve iklim şartlarında
çalışmaya uygun olmasıdır. İthalatçıların büyük bir bölümü ithal ettikleri lastikleri
üreticilerden değil, uluslararası “spot” piyasalardan temin etmektedirler. Dolayısıyla, belirli
ülke şartlarına göre üretilmiş lastikler, ülkemiz şartlarına uygun olmamasına rağmen, kolayca
ithal edilerek satılabilmektedir.
Bu durum, kullanıcıların/tüketicilerin bu ürünlerden elde edeceği ekonomik değeri
azalttığı gibi garanti sistemlerinin de iyi çalışmaması nedeniyle mağduriyetlerine sebep
olmaktadır.
ii)Haksız Rekabet ve Müşteri Mağduriyeti
Türkiye’de üretim yapan kuruluşlar ilk kez ithal edecekleri desenleri uzun süren
testlerden geçirmekte ve Türkiye şartlarına uyumundan emin olduktan sonra lastikleri ithal
ederek kullanıma sunmaktadır. Oysa bazı ithalatçılar, herhangi bir kalite kriterini dikkate
almaksızın lastik ithal edip piyasaya sürmektedir.
Bu arada, Türkiye’de yerleşik bazı markalar da uluslararası spot piyasalardan diğer
firmalar tarafından ithal edilerek, garanti hizmetleri için, bu yerleşik markaları uzun yıllardır
Türkiye’ye tanıtmış olan lastik sektörünün önde gelen firmaları adres olarak gösterilmektedir.
Arıza ortaya çıktığında yukarıda sözü edilen yerleşik markaların ilk üreticisi veya
28