Battaniye Sektör Araştırması 2005 - ITO

İSTANBUL TİCARET ODASI
Dış Ticaret Şubesi
Dış Ticaret Araştırma Servisi
BATTANİYE
SEKTÖR ARAŞTIRMASI
Hazırlayan
MUALLA BİLGİN

İÇİNDEKİLER
BATTANİYE SEKTÖR ARAŞTIRMASI
1. ÜRÜN TANIMI…………………………………………………………1
2. KULLANILDIĞI YERLER………………………………………….2
3. TÜRKİYE’DE ÜRETİM……………………………………………..3
3.1.Battaniye Hammaddesi ve Battaniye Türleri...3
3.2.Battaniye Tezgahı……………………………………………5
3.3.Tezgah Aksamları…………………………………………….5
3.4.Battaniye Dokuma Tekniği……………………………..6
3.5.Battaniye Yatırım Profili………………………………….7
4. Sektörel Durum…………………………………………………….10
5. Dış Ticaret…………………………………………………………….10
6. Sektörde Sorunlar ve Beklentiler………………………..14
KAYNAK……………………………………………………………………..17

BATTANİYE SEKTÖR ARAŞTIRMASI
1. ÜRÜN TANIMI:
Battaniye, sözlük anlamında Meydan Larousse tarafından
şöyle tanımlanmaktadır: “ Yatağın üstüne konulan ve yorgan
yerine, bazen de yorgan üstünde kullanılabilen yün veya
pamuktan yapılmış örtü, elektrikli battaniye: içine elektrikle
işleyen ısıtıcı bir tertibat yerleştirilmiş çift katlı battaniye”. Türk Dil
Kurumu ise battaniye için şu açıklamayı yapmaktadır:
“ (batta:niye) Arapça ; yorgan yerine veya yorgan üstünde
kullanılan, çoğu yünden dokunmuş kalınca örtü,Siirt battaniyesi:
Tiftik keçisinin tüyünden dokunan, uzun tüyleri çeşitli yönlere
yatırılarak desenler elde edilen bir tür battaniye”.
Ticari hayatta ise, battaniye “ev tekstili ürünleri” grubunda,
ev, işyeri, büro, otel, lokanta, mağaza vs. mekanlarda yaşamı
güzelleştirmek, renklendirmek ve ihtiyaçları karşılamak üzere hem
fonksiyonel hem de dekoratif amaçlarla kullanılan “ tül perde ve
brode, dekoratif perdeler, perde aksesuarları, döşemelik kumaşlar
ve duvar kaplamaları, havlu-bornoz, banyo takımları, yer
döşemeleri ve halı, mobilya kaplamaları ve örtüleri, yatak ve
masa örtüsü, çarşaf, yastık, yorgan ve şilte, nevresim, uyku seti,
güneşlikler ve gölgelikler ” gibi tekstil ürünleri arasında yer
almaktadır.
Dış ticaret açısından battaniye, uluslararası Armonize
Gümrük Tarife Sistemi’ne göre G.T.İ.P numaraları kapsamında ev
tekstili ürün grupları tablosunda “battaniyeler H.S.No 63.01”
olarak temsil edilmektedir.
G.T.İ.P
MADDE İSMİ
63.01.10.00.00.00 Elektrikli battaniyeler
63.01.20.10.00.11 Yünden battaniyeler
63.01.20.10.00.12 İnce hayvan kılından battaniyeler
63.01.20.10.00.19 Diğer (örme) battaniyeler
63.01.30.10.00.11 Battaniyeler (pamuktan-örme)
63.01.30.10.00.19 Diğerleri
63.01.30.90.00.11 El yapımı-pamuktan olanlar
63.01.30.90.00.19 Pamuktan-diğerleri
63.01.30.90.00.21 El yapımı olanlar
63.01.30.90.00.29 Pamuktan-diğerleri
63.01.40.10.00.11 Battaniyeler
63.01.40.10.00.19 Diğerleri
63.01.40.90.10.11 Battaniyeler
sh.1

63.01.40.90.10.19 Diğerleri
63.01.40.90.90.11 El yapımı olanlar
63.01.40.90.90.19 Diğerleri
63.01.40.90.90.21 El yapımı olanlar
63.01.40.90.90.29 Diğerleri
63.01.90.10.00.11 Suni liflerden battaniyeler
63.01.90.10.00.19 Dokumaya elverişli diğer
maddelerden battaniyeler
63.01.90.10.00.29 Diğerleri
63.01.90.90.10.11 Suni liflerden battaniyeler
63.01.90.90.10.19 Dokumaya elverişli diğer
maddelerden battaniyeler
63.01.90.90.10.29 Diğerleri
63.01.90.90.90.31 El yapımı olanlar
63.01.90.90.90.39 Diğerleri
Birleşmiş Milletler İstatistik Departmanı tarafından kullanılan
Uluslararası Standart Ticaret Sınıflandırması’nın 3. revizyonu
(SITC) sınıflandırmasına göre “battaniyeler SITC 658.3” şeklinde
tanımlanmıştır.
2. KULLANILDIĞI YERLER :
Ülkemizde doğal afet zamanlarında insanların en zaruri
ihtiyaçları karşılanmak üzere, Kızılay’ın dağıttığı eşyalar arasında
en başta çadır ve battaniyeden söz edildiği hemen bütün
insanların hafızasındadır.
Benzer amaçlarla Kızıl Haç ve Birleşmiş Milletler (BM)
Mülteciler Yüksek Komiserliği gibi uluslararası yardım
kuruluşlarının da ihtiyaç listelerinde battaniye mutlaka yer
almaktadır.
“Temel kurtarma esasları” arasında battaniyeden de söz
edilerek, “ sedyenin battaniye ile örtülmesi; yaralıyı sıcak tutmak
ve yaralılara kolay müdahaleyi sağladığı için battaniye
kullanılması” şeklinde açıklama yapılmaktadır. Bu kapsamda
nitelendirilen soğuktan donmalara karşı tedavide, öncelikle
tehlikeye maruz kalan kişinin üzerindeki ıslak giysilerin
çıkartılarak, uyku tulumuna ya da kuru bir battaniyeye sarılması
tavsiye edilmektedir.
Riskli yaşam koşullarında kullanım alanı bulan yangın
battaniyeleri ise, hastaneler, ambulans ve acil servisleri, itfaiye
birimleri, yoğun alışveriş ve iş merkezleri, fabrikalar ve sanayi
tesisleri, akaryakıt ve oto-gaz istasyonları, toplu taşıma ve

tehlikeli madde taşıma araçları, oteller ve tatil köyleri, konut, yurt
ve bakım evleri, dükkan ve lokantalar, okullar, üniversite
kampüsleri, spor salonları, bürolar, her türlü yataklı tesis ile deniz,
kara ve hava taşıtları gibi, hayatın hemen her alanında tercih
edilmektedirler.
“Yangın başlangıçlarının söndürülmesi, yangın ortamından
güvenle kaçıp-kurtulma, hassas cihazların kurtarılması ve molotof
yangınlarının söndürülmesi” gibi aşamalarda devreye sokulan
yangın battaniyeleri, günümüzde şu özellikleri ihtiva
etmektedirler: “ Isı yalıtkan, tutuşma için gereken minumum
oksijen miktarı değeri en yüksek elyaflı ve çevre-kullanıcı dostu
olmak, karbon yapısı nedeniyle yoğun dumanlı ortamlarda duman
maskesi gibi ve yanıcı sıvıların yol açtığı personel, eşya ve araç
yangınlarında güvenle, ayrıca acil durumlarda yaralının
taşınmasında sedye gibi ve enfeksiyondan koruyucu (steril) olarak
tıbbi müdahaleye kadar yaralı vücudun sarılıp enfeksiyondan
korunması için ve raf ömrü sınırsız olarak yıkanıp tekrar
kullanılabilmek, asbest, amyant, camyünü ve silika gibi
kanserojen maddeler içermeyecek şekilde imal edilmek”.
Günlük yaşamda insanlarca en yaygın kullanım şekli “örtü
ve örtünme” olmak üzere, üst örtüsü, yatak örtüsü, manto, yelek,
terlik, yastık gibi çok amaçlı kullanılabilen battaniyelerin, özellikle
Batılı ülkelerdeki modern haralarda atlar için, ayrıca Afrika
ülkelerinde halkın ölüleri için kefen olarak da sıkça tercih edildiği
belirlenmiştir.
Halk arasında battaniyeler “tek ve çift kişilik battaniye,
bebek battaniyesi, pelüş-kadife-fistolu battaniye, mink ve diril
battaniyeler, elektrikli battaniye, Siirt, Buca ve Kula battaniyeleri,
yazlık battaniye, araba battaniyesi, andorra battaniye, düz-tek
veya çift kat battaniye, yangın battaniyesi” gibi çok çeşitli adlarla
anılmakta ve kullanım alanı bulmaktadır.
3.TÜRKİYE’DE ÜRETİM:
3.1. Battaniye hammaddesi ve battaniye türleri:
Battaniye üretiminde kullanılan ana hammaddeler “yün,
pamuk, akrilik ve polyester”dir.
Yün çeşitleri olarak kuzu, devetüyü, lama, kaşmir, angora
türü yünlerle çok değişik battaniye üretimleri yapılmakta ve bu
ürünler şal ve üst örtüsü olarak kullanılmaktadır.
Pamuk % 100 olabileceği gibi, akrilik elyafı ile birlikte
60/40, 50/50, 70/30 gibi karışımlar yapılarak da kullanılmakta,

konfeksiyon olarak armür, jakar dokuma ve çarşaf şeklinde çeşitli
örtülük malzemeler hazırlanmaktadır.
Akrilik de % 100 kullanıldığı gibi, atkı çözgü bağlantıları
içinde pamuk-pamuk, pes-akrilik çözgü kullanılarak dokuma
yapılmaktadır.
Sentetik elyaf üretiminde, akrilik 0,8 dtex-1,3 dtex
aralıklarında microfiber ile yapılıp çok yumuşak hafif türler
dokunduğu gibi, 11,7 dtex akrilik ile pamuk karışımlarında 3,3-6,7
dtex aralığında ise yün karakterine en yakın battaniye elde
edilmektedir. Anti bakteriyel ve yanmaz tip üretimi mümkündür.
Polyester elyaf ile üretim ise, yuvarlak örgü makinelerinde
polar battaniye adı altında üretilmektedir. PES elyafın özellikleri
arasına katılabilen yanmazlık, anti bakteriyel, yüksek ısıda yıkama
ve kurutma özellikleri kazandırabilen türleri ile uçaklarda ve hijyen
ağırlıklı ortamlarda kullanma olanağı yaratmaktadır.
Battaniye üretiminde kamgam, straygam ve open-end
iplikleri kullanılmaktadır. Open-end iplikler 1 Nm ile 10 Nm
arasında, straygam iplikler 2,5-10 Nm arasında olmaktadır.
Tek, çift ve üç kat örgü teknikleri ile çok değişik
battaniyeler elde etmek mümkün olmaktadır. Uygulama ve
dokuma türlerine göre değişik isimler verilmiştir.
Başlıca üretim şekilleri ; armürlü, jakarlı dokuma sistemi,
raşel örgü sistemi, yuvarlak örgü sistemi ve non-woven keçe tipi
uygulamalarıdır.
Battaniye üretimi desenli veya baskılı olabilmektedir.
“Dokuma battaniye”, armürlü ve jakarlı tezgahlarda
genelde ekose desenlerde tek kat, çift kat örgülü şekilde
üretilmektedir.
“Skoc türü” olarak bilinen battaniye , tek kat örgü sistemi
ile ekose değerlendirme özelliği ile canlı ve pastel renklerde
üretilmektedir ; kendinden saçaklı ve overlok konfeksiyonu olarak
bilinmektedir.
“Polar battaniye”, yuvarlak örgü sistemi ile polyester
elyafından düz olarak üretilen, üzerine baskı da yapılarak cazip
hale getirilen yumuşak bir üründür.
“Raşel türü”, kamgarn iplik ile yüzeyi karşılıklı iki kat tüylü
olarak üretilip tüy iplikleri ortasından kesilerek EKRU renkte
örülüp, tüylü yüzüne baskı yapıldıktan sonra şardon işlemi ile
diğer arka yüzüne tüy çekilerek üretilen battaniye türüdür.
“Keçe non-woven battaniye”, elyafın keçeleşme
özelliğinden istifade edilerek iğneleme makinelerinde iğneleme
teknikleriyle değişik yüzey görüntüleri verilebilen türdür.

Battaniyede genellikle şu ebatlar kullanılmaktadır: 75x100,
85x110, 100x120, 100x150, 150x200, 160x210, 180x220,
200x240, 220x240, 230x250, 250x280 cm’dir.
Kullanım ağırlıkları ve ebatları ülkelere ve bölgelere göre
değişmektedir. Orta Doğu, Afrika, Asya ülkeleri 750 g/m2 çift ve
battal ölçüde ürünü tercih ederken, Avrupa 450 g/m2 tek kişilik
ebat kullanmaktadır.
3.2.Battaniye Tezgahı:
Tezgah aksamları gürgen ağacından yapılmaktadır.
Tezgahta destekler üzerinde dönen iki sermil bulunmakta olup,
bunlardan biri kare şeklinde, diğeri ise yuvarlaktır. Kare şeklinde
olanı ustanın önünde, yuvarlak olanı ise arkasındadır. Bu iki ser
mil üzerinde çözgü ipi sarılmaktadır. Günümüzde kullanılan
tezgahlardan en ideali bu türdeki tezgahlardır.
Eskiden kullanılan tezgahlarda ustanın bulunduğu yere
1 m2 genişliğinde 70 cm derinliğinde bir çukur kazılmakta,
tezgahın ayaklık bölümü, bu çukurun içine yerleştirilmektedir.
Usta yer seviyesinde oturmakta, ayakları ile çukurun içindeki
ayaklığı çalıştırmaktadır.Tezgahlar yer seviyesinde 15-20 cm
yüksekliğinde kurulmaktadır. Son zamanlarda, çalışma şartlarının
daha sağlıklı olması amacıyla, daha modern ve tamamen yerin
üstünde kurulan tezgahlar eski tezgahların yerini almaya
başlamıştır.
Bu tezgahlar, battaniye (tek ve çift kişilik) ve namazlık
ebatlarına göre iki boyda yapılmaktadır. Battaniye tezgahının iki
sermil arasında uzunluğu 2, genişliği 2, yüksekliği ise 180 cm’dir.
Namazlık tezgahın iki sermil arasındaki uzunluğu 130,
genişliği 150, yüksekliği 180 cm’dir.
3.3.Tezgah Aksamları:
SERMİL: İki adettir ve gürgenden yapılmıştır. Biri yuvarlak,
diğeri dört kenarlı olup, her kenarı 10 cm’dir. Yapılacak iş bunun
üzerine sarılmaktadır. Kalınlığı belli olduğundan, yapılacak işin
boyu kolayca hesaplanabilmektedir. 5 defa çevrildiğinde 2
metrelik bir işin yapıldığı anlaşılmaktadır. Yuvarlak sermil ise, 2m.
uzunluğunda ve silindir şeklindedir. Çözgü ipi ise bunun üzerine
sarılmaktadır. Namazlık tezgah sermili ise 130 cm
uzunluğundadır.
Sh.5

GÜCÜ (Abzar): Çevresi gürgenden, aralıkları sicimden
veya telden yapılmaktadır. Battaniye tezgahındaki gücünün
uzunluğu 140 cm, namazlığın 110 cm olup, enleri ise 15 cm’dir.
TEFE VE TEFE TARAĞI: Tefe, ustanın elle tuttuğu tefe
tarağına bağlı ve tarağın hareketini sağlayan ahşap bölümdür.
Tezgah üst tarafına bağlı olup, ileri-geri hareket edebilecek
durumdadır. Tefe tarağının ise, çerçevesi gürgenden, içi ise
kamıştan yapılmıştır. Çerçevesi madeni ve içi çelik yassı telden
yapılanı da mevcuttur.
AYAKLIK: İki tane olup, demir çubukla gücü yere bağlıdır.
Ayaklığın topuk kısmı yere sabit, en kısmı ise gücünün hareketini
sağlayacak şekilde serbesttir.
MEKİK VE MASURA: Mekik, gürgen veya ceviz ağacından
yapılmaktadır. Boyu 10 cm, ortası boydan delinmiş, iplik
başlığındaki tiftiğin üzerine sarıldığı bir parçadır.
TARAK: Çelikten 10x07 ebadından yaklaşık 40 dişli olarak
yapılan tarak dokunmuş bir battaniyenin tüylendirme ve desen
verme işleminde kullanılmaktadır.
ÇIKRIK VE GÜRCAN:Çıkrık, yuvarlak bir kasnağın ortasında
çevirme kolu ve karşısında dönerli makarası bulunan üzerine lastik
veya ip geçirilerek döndürülen ve masuranın sarılmasını sağlayan
araçtır. Gürcan ise, üzerine tiftik ipi çilesinin sarılı olan bölümüdür.
Gürcanda sarılı ipin bir ucu masuraya bağlanmaktadır. Çıkrığın
kolu çevrilerek ipliğin masuraya girmesi sağlanmaktadır.
3.4.Battaniye Dokuma Tekniği:
Dokuma tezgahı kurulduktan sonra top halinde bulunan 40
metre boyundaki çözgü ipi, bir battaniye için 440 tel olmak üzere
çözgü tarağının her aralığından bir tel geçecek şekilde
hazırlanmaktadır. Daha sonra çözgü, gücüye bir dolu-bir boş
bırakılmak suretiyle alttan ve üstten geçirilmektedir. Bunu
takiben, sermil üzerinde bulunan çivilere bağlanarak ser mil
çevrilmektedir. Bu işleme çözgü bitinceye kadar devam
edilmektedir. Bunun ardından çözgü sarılı sermil, gücü ve tefe
tarağı tezgahın üzerine yerleştirilmektedir. Serbest kalan
çözgünün diğer uçları da ikinci sermile bağlanıp gerilmekte ve

mumlanmaktadır. Gürcana yerleştirilen tiftik çilesi, çıkrık
vasıtasıyla masuralara sarılmaktadır.
Masura sarım işini 5-7 yaş arasındaki çocuklar da
yapabilmektedir. Sarılan masura mekiğe takılmaktadır. Artık, sıra
battaniyeyi dokuma işlemine gelmiştir. Önce yarım cm. kadar
pamuk ipliği işlenmekte ve tiftik işlemeye geçilmektedir. Tezgahın
altında bulunan ayaklıklara basılarak gücülerin açılması
sağlanmaktadır.Sağ ayak basılınca sağdan, sol ayak basılırken
soldan sağa çözgü iplerinin arasında mekik atılmaktadır. Mekikle
karşıdan karşıya atılan tiftik ip, ortadan parmak ile 15-20 cm ileri
alınarak üçgen şekline getirilmekte ve tefe çekilmektedir.Bu işlem
dokuma boyunca devam etmektedir. 50 cm dokunduktan sonra
çelik tüylendirme tarağı ile tarama yapılarak tüylendirme
sağlanmaktadır. Taramada öncelikle demir tarakla öne, daha
sonra geriye işlem yapılmaktadır. Tüyler istenilen seviyeye
geldiğinde sermil üzerine sarılmakta, bu tarama işleminden sonra
battaniye kesimi yapılmaktadır.
Temizleme- yıkama- desen verme:
İlk önce çok keskin bir bıçak battaniyenin tüysüz tarafına
sürtülüp, biriken tiftik kepeği temizlenmekte, daha sonra
battaniye yere serilip bir miktar deterjan ve suyla yıkanmaktadır.
O esnada desen verilip kurulamaya alınmaktadır. Siparişe göre
istenilen desenle birlikte çeşitli motifler veya yazı vb.
kullanılabilmektedir.
Battaniye tezgahlarında battaniye, yolluk, heybe, seccade,
yelek, oda takımları dokunabilmektedir.
3.5.Battaniye yatırım profili:
T.C Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı bir battaniye
imalatı sanayi profilinde yatırım tablosunda aşağıdaki faktörlere
yer verilmiştir:
“ Etüd-proje ve mühendislik hizmetleri, arsa bedeli, arazi
düzenlenmesi ve hazırlık yapıları, inşaat giderleri, ulaştırma
yatırım giderleri, makine ve teçhizat giderleri, ana fabrika ve
donanım giderleri, navlun ve sigorta giderleri, gümrükleme ve
ithalat giderleri, montaj giderleri, taşıt araçları, işletmeye alma
giderleri, yatırım dönemi faizleri ve işletme sermayesi”.
Yatırımın teknik ömrü ise, yıllık ortalama amortisman oranı
9.98 rakamı dikkate alınarak 10 yıl olarak hesaplanmıştır.
Yıllık işletme giderleri tablosunda ise, hammadde giderleri,
elektrik, su ve yakıt giderleri, personel ve işçilik giderleri, bakım

ve onarım giderleri, genel giderler, taşıt araçları gideri,
amortismanlar ve satış masrafları gideri yer almaktadır.
Tesisin üretim kapasitesi ise, yılda 300 gün çalışılarak, tek
vardiya üzerinden toplam 90.000 adet battaniye imalatı olarak
öngörülmüştür. Battaniye boyutları ve yıllık üretim miktarları
aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
Normal boy (tek kişilik) 160-220 cm= 37.500 adet
Çift kişilik
180-220 cm= 32.500 adet
Battal boy
200-220 cm= 20.000 adet
Yatırımdaki makine ve teçhizat listesinde , “harman hallaç
makinesi, tarak (2.5 m. eninde), vargel makinesi (havalı), bobin
makinesi, şardon makinesi, taygır makinesi, makas, dokuma
makinesi ve konfeksiyon makinesi” bulunmaktadır.
Üretim Akış Şeması ise aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır:
Hammadde- harman halaç makinesinde elyaf açılır- toz çarkında
elyaf içindeki yabancı maddeler temizlenir- tarak silosunda tarak
beslenir- tarakta elyaf taranır ve kalın ip haline getirilir- vargel
makinesinde taraktan çıkan ip incelir- bobin makinesinde iplik
konik bobin haline getirilir- dokuma makinelerinde battaniye
dokunur- şardan makinesinde battaniye tüylenir ve açılır- taygır
makinesinde battaniyelerin tüyleri iyice açılır- battaniyenin üst
tüyleri makasla kesilir- konfeksiyon makinelerinde battaniyelerin
kenarı dikilir- etiketleme işlemi yapılır- ambalajlama işlemi yapılırsatışa
sunulur.
SİİRT BATTANİYESİ
Yöresel kültürün en belirgin özelliklerinden biri olan Siirt
battaniyesi, Türkiye’de gerçekleştirilen NATO Zirvesi’ne katılan
üye ülkelerin başbakanlarına hediye olarak verilmesiyle de
hafızalarda kalıcı bir yer edinmiştir.
Tiftik battaniye üretimi ile ünlü Siirt ilinde, battaniyeciliği
geliştirme yönünde çalışmalar devam etmektedir. Bu kapsamda,
saf tiftikten üretilen battaniyenin kalitesini artırmak ve TSE
standartını sağlamayı amaçlayan projede, 10 battaniyeci ustasının
bir yıl süreyle sektöre yeni ustalar yetiştirmesi, battaniyenin
tanıtımı ile ilgili olarak hazırlanmış broşürlerin il dışına
gönderilmesi ve bir satış merkezi kurulması öngörülmüştür.
Anılan satış merkezlerinde, Valilikçe açılan ve 1200 kişinin
istihdam edildiği 9 atölyede, bu ile göç etmiş ve maddi durumu iyi
olmayan ailelerin çocuklarının ürettiği, ilin kendisine özgü ürünler

(bakır ürünleri, bal, fıstık, heybe, seccade, dantel, bıttım sabunu
ve çay ) yanında yöre battaniyeleri sergilenmektedir.
UŞAK:
Dokumacılık tarihi çok eskilere uzanan Uşak, battaniyede bir
diğer önemli ilimiz konumundadır. Osmanlı İmparatorluğu
zamanında evlerde dokunmaya başlanan dünyaca ünlü Uşak
halıları, son yıllarda yerini modern tesislerde üretilen halı, kilim ve
battaniye gibi ürünlere bırakmıştır. Halen Uşak’ta 60 civarında
battaniye üretim tesisi faaliyet göstermektedir. Sektörde istihdam
edilen kişi sayısı, sezona göre değişiklik göstermek üzere 2000-
4000 arasındadır. Battaniye üretimi 1.650.000 adet /ay olup, bu
miktar Türkiye üretiminin % 95’ine tekabül etmektedir. Dünya
üretiminin ise % 5’i Uşak tarafından karşılanmaktadır.
Uşak’ta battaniye üretiminde en başta, dünyaca tanınmış
yünlü battaniyeler gelmektedir. İlde ayrıca, (özellikle Avrupalı ve
Amerikalı müşterilerce daha çok tercih edilen) pamuklu battaniye,
pamuk- akrilik battaniye, % 100 akrilik battaniye veya ( jakarlı ve
tek renkli, kedi ve köpekler için olanlar dahil)) polyester karışımı
battaniyeler üretilmektedir.
Mink (vizon) veya Kore battaniyesi olarak tanınan türdeki
battaniyeler ile polar battaniyelerin üretimi Uşak’ta
yapılmamaktadır. Üreticilerce, bu türde Çin’le rekabetin zor
olduğu, çünkü Çin’in iplik fiyatına battaniye satabildiği ifade
edilmektedir. Ancak, bu konuda önemli bir nokta, polar
battaniyelerin, tüketici bilincinin geliştiği ülkelerde, sağlık
açısından fazla elverişli olmadıkları için giderek daha az rağbet
görmeye başladığı, örneğin dev mağazalar zincirinden Wal-Mart
ve Target’ın bu türde battaniyelerin satışına artık izin
vermedikleridir.
Uşak’ta battaniye sektöründe genellikle şirket yapısı olarak
ve profesyonel anlamda fazla gelişmemiş aile şirketleri faaliyet
göstermektedir.
İlin ekonomisini ayakta tutan ve bu ilden yapılan ihracatta
en önemli kalemi teşkil eden battaniyeden, yurda yıllık ortalama
60 milyon dolar döviz girişi olmaktadır.
İhracatın % 40’ı G. Afrika Cumhuriyeti’ne yapılmaktadır.
Geriye kalan miktar ise, yurt içi talebin ve diğer ülkelerin ihtiyacını
karşılamak amacıyla kullanılmaktadır.
Yerli üretici, ülke/kalite kriterine göre Suudi Arabistan,
Irak, Kosova, Makedonya, Rusya ve Bulgaristan’a ihracat
gerçekleştirmekte, mevsime bağlı iniş-çıkışlar satışları

etkilemektedir. Talebin yüksek olduğu sezonda, ikinci kalite
battaniyeler, birinci sınıf battaniyelerin fiyatında satılmaktadır.
4. SEKTÖREL DURUM
Türkiye, günümüzde soğuğa karşı en etkili örtünme aracı
olarak bilinen yünlü battaniye üretiminde ve dolayısıyla
ihracatında dünyanın önde gelen ülkelerinden biri sayılmaktadır.
Sektör, son derece istikrarlı bir yapıda olmak üzere,
ülkemizde her tip ve kalitede yünlü battaniye üretimi yaygındır.
Aynı zamanda Çorlu, İsparta, Konya ve Gaziantep’te mink (vizon)
battaniye üretimi de yapılmaktadır.
Üretimin doğal yapısı gereği emek-yoğun (küçük bir
battaniye atölyesinde 100 kişi) olan Türk battaniye sektörü,
genelde geçmişleri 30-40 yıla uzanan büyük aile şirketlerinden
meydana gelmektedir. Yönetim açısından ise sektör, henüz küçük
ve orta ölçekli işletmelerin karakteristik özelliklerine sahiptir.
5. DIŞ TİCARET
Battaniyenin içinde yer aldığı grubu temsil eden ev
tekstilinde dünya ihracatını gerçekleştiren başlıca ülkeler Çin,
Pakistan, Türkiye, Hindistan, Portekiz, Meksika, ABD ve
Almanya’dır. İthalatta ise başlıca ülkeler, yine ABD ve Almanya
olmak üzere, Japonya, Fransa ve İngiltere’dir.
Türk battaniye sektöründe ihracatın payı, resmi rakamlar
%70-75 olarak gösterse de, sınır ticareti ve bavul ticareti ile
yaklaşık % 90’dır. Özellikle güney bölgelerindeki sınır ticareti
yoluyla, Türk battaniyeleri Suriye ve Ürdün’e , Karadeniz
üzerinden de Rusya ve Orta Asya ülkelerine gönderilmektedir.
Dünyaca tanınan yünlü battaniyelerimizden birinci sınıf
kalitede olanlar, genellikle ABD ve AB (özellikle Almanya ve
İspanya) gibi gelişmiş ülkelere, daha düşük kalitede battaniyeler
ise Orta Doğu ve Orta Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir.
Türkiye, yünlü battaniye üretiminde fiyat-kalite dengesini
tutturabildiğinden dolayı da, rakiplerine karşı avantajlı
durumdadır.
Türkiye’den dünyanın dört bir tarafında 55 ülkeye battaniye
ihraç edilmektedir. Amerika ve Avrupa’nın en büyük mağazalar
zincirleri olan, dünyaca ünlü battaniye üreticileri WestPoint
Stevens, SunBeam, Charles D.Owen, Pillowtex, Beacon Blankets
ürünlerinin de satıldığı Wal-Mart, Target, Metro, Real ve Plus’daki
ev tekstili reyonlarında Türk battaniyeleri de satılmaktadır.
Sh.10

Üretim hacmi bakımından Türkiye’yi G. Afrika, Mısır, Fas ve
Meksika takip etmektedir. G.Afrika, kendi ihtiyaçlarını
karşılayamadığı için, aradaki açığı Türkiye’den ithalat yoluyla
kapatmaya çalışmaktadır. Türkiye’de talebin düştüğü zaman,
iklimi fazla sıcak olmayan G.Afrika’daki yüksek satışlar,
ihracatımızda etkili olmaktadır. Battaniye G.Afrika’da, kültürün bir
parçası özelliğini taşımaktadır. Kışın bu ülkede bir örtünme aracı
ve örtü olarak kullanılan battaniye, yazın halı yerine, hatta halkın
günlük yaşamında cenazeleri için kefen olarak da geniş bir
kullanım alanı bulmaktadır. Bu niteliğiyle Afrika, battaniyede
Türkiye için büyük bir pazar niteliğine sahiptir. Halen sayıları 5’i
bulmak üzere, Uşaklı battaniye üreticilerinin Afrika’da yatırımları
bulunmaktadır.
Battaniyede diğer rakip ülkeler Polonya, Portekiz ve
İspanya’dır. Avrupa’da üretim her geçen yıl giderek azalmakta
olduğundan, aradaki yaklaşık % 80’lik açık, Türkiye’den
karşılanmaktadır.
Türkiye’nin (battaniyeler dahil) ev tekstil ürünleri
ihracatı 1998-2002 döneminde yıllık ortalama % 10,6 civarında
artarak 810.3 milyon dolardan 1.2 milyar dolara yükselmiştir.
2003 yılındaki ev tekstili ihracatı :miktar (kg) 236.415.630,
değer(dolar) 1.864.871.536, 2004 yılı itibariyle ise, miktar (kg)
243.209.224, değer (dolar) 2.088.597.397’dir.
2003-2004 yılları değişim oranı,miktarda % 3 ve değer
olarak ise % 12’dir.
Türkiye’nin 2003 yılı itibariyle battaniye ihracatı da, bir
önceki yıla göre % 24.2’lik artışla, miktar (kg) olarak 15.945.655,
değer (dolar)olarak 47.420.721, 2004 yılı itibariyle battaniye
ihracatı, miktar (kg) 16.199.471, değer (dolar) 51.391.987’dir.
2003-2004 yılları arasında değişim oranı, miktarda % 2 ve
değer olarak ise % 8’dir.
Avrupa ülkeleri içerisinde en çok Almanya battaniye
kullanmakta ve Avrupa’da bir dağıtım merkezi olarak
çalışmaktadır. Afrika’da ise, G.Afrika Cumhuriyeti üretim ve
dağıtım miktarlarıyla dikkat çekmektedir.
Sh.11

TÜRKİYE’NİN BATTANİYE İHRACATI
Battaniye cinsi 2003 yılı 2004 yılı
Elektrikli battaniyeler kg dolar kg dolar
63.01.10.00.00.00 39.728 61.671,00 10.678 30.898,00
Yünden-örme battaniyeler (elektrikli hariç)
63.01.20.10.00.11 328.374 1.526.359,00 27,596 269.414,00
İnce hayvan kılından-örme (elektrikli hariç)
63.01.20.10.00.12 3 3.739,00 1.067 464
Diğer-örme (elektrikli hariç)
63.01.20.10.00.19 113.012 291. 491,00 28.267 122.003,00
Pamuktan-örme (elektrikli hariç)
63.01.30.10.00.11 412.857 2.035.257,00 137.165 927.259,00
Pamuktan-örme (elektrikli hariç)
63.01.30.10.00.19 40.615 239.308,00 16.366 119.133,00
Pamuktan-el yapımı (elektrikli hariç)
63.01.30.90.00.11 120 1.358,00
Pamuktan-diğer (elektrikli hariç)
63.01.30.90.00.19 591.541 2.905.263,00 522.893 3.530.221,00
Pamuktan-diğer (elektrikli hariç)
63.01.30.90.00.29 96.206 340.703,00 53.094 563.329,00
Diz battaniyeleri-el yapımı (elektrikli hariç)
63..01.90.90.90.31 70 706,00 1.290 2.940,00
Dokumaya elverişli diğer maddelerden-diğer
63.01.90.90.90.29 137.518 718.885,00 2.454 25.907,00
Suni liflerden, diğer (elektrikli hariç)
63.01.90.90.90.19 66.446 270.213,00 44.219 206.761,00
Diğer maddelerden-dokunmamış (elektrikli hariç)
63.01.90.90.10.29 315 1.896,00 355 1.766,00
Dokumaya elverişli diğer maddelerden, dokunmamış
63.01.90.90.10.19 20.025 82.348,00 11.306 16.780,00
Suni liflerden- dokunmamış (elektrikli hariç)
63.01.90.90.10.11 11.280 19.621,00 17 166,00
Diğer-örme (elektrikli hariç)
63.01.90.10.00.29 19.867 98.552,00 45.929 364.378,00
Dokumaya elverişli diğer maddelerden-örme
63.01.90.10.00.19 1.401 7.223,00 1.261 10.510,00
Suni liflerden-örme (elektrikli hariç)
63.01.90.10.00.11 24.354 225.726,00 32.081 426.443,00
Diğer şekillerde yapılmış, dokunmamış mensucat
63.01.40.90.90.29 360.623 831.660,00 215.496 606.097,00
Diğer şekillerde yapılmış, dokunmamış mensucat
63.01.40.90.90.19 3.293.239 9.071.870,00 3.127.999 8.132.755,00
El yapımı-dokunmamış mensucat (elektrikli hariç)
63.01.40.90.90.11 223 1.273,00 9.433.693 25.653.514,00
Dokunmamış mensucat (elektrikli hariç)
63.01.40.90.10.19 342.182 592.087,00 37.774 280.964,00
Dokunmamış mensucat (elektrikli hariç)
63.01.40.90.10.11 7.554.034 16.905.495,00 833.774 5.248.523,00

TÜRKİYE’NİN 2004 YILI BATTANİYE İTHALATI
Battaniye cinsi miktar ( kg ) değer (dolar)
Elektrikli battaniyeler
63.01.10.00.00.00 157 8.079,00
Yünden-örme battaniyeler (elektrikli hariç)
63.01.20.10.00.11 2.025 31.077,00
Diğer-örme (elektrikli hariç)
63.01.20.10.00.19 2 172,00
Pamuktan-örme (elektrikli hariç)
63.01.30.10.00.11 1.407 12.060,00
Pamuktan-örme (elektrikli hariç)
63.01.30.10.00.19 192 5.370,00
Pamuktan-diğer (elektrikli hariç)
63.01.30.90.00.19 734 8.254,00
Pamuktan-diğer (elektrikli hariç)
63.01.30.90.00.29 4.376 72.139,00
Sentetik liften- örme (elektrikli hariç)
63.01.40.10.00.11 380.239 2.700.493,00
Sentetik liften-örme (elektrikli hariç)
63.01.40.10.00.19 18.202 137.308,00
Dokunmamış mensucat (elektrikli hariç)
63.01.40.90.10.11 28.623 311.373,00
Dokunmamış mensucat (elektrikli hariç)
63.01.40.90.10.19 6.138 47.430,00
El yapımı-dokunmamış mensucat
63.01.40.90.90.11 79 1.359,00
Diğer şekillerde yapılmış, dokunmamış mensucat
63.01.40.90.90.19 25.198 164.906,00
Diğer şekillerde yapılmış, dokunmamış mensucat
63.01.40.90.90.29 26.962 257.474,00
Suni liflerden-örme (elektrikli hariç)
63.01.90.10.00.11 20 1.131,00
Dokumaya elverişli diğer maddelerden-örme
63.01.90.10.00.19 80 1.929,00
Diğer-örme (elektrikli hariç)
63.01..90.10.00.29 30 670,00
Suni liflerden-dokunmamış (elektrikli hariç)
63.01.90.90.10.11 12.400 98.190,00
Diğer maddelerden-dokunmamış
63.01.90.90.10.29 70 1.396,00
Suni liflerden-diğer (elektrikli hariç)
63.01.90.90.90.19 10 186,00
Diğer (elektrikli hariç)
63.01.90.90.90.39 733 23.825,00
TOPLAM 507.597 3.881.635,00

Türkiye’nin ev tekstili ithalatında ilk sırada battaniyeler yer
almaktadır. İthalat, başta Çin gelmek üzere, Almanya, İngiltere,
İspanya ve Portekiz, İtalya,Fransa, Belçika, Bulgaristan,
Macaristan, Rusya, Güney Afrika, Tunus, İran, ABD ve Kanada,
Japonya, Tayland, G.Kore, Malezya ve Hindistan’dan
yapılmaktadır.
2004 yılı itibariyle Türkiye, miktar (kg) olarak 507.597 ve
değer bazında ise 3.881.635 dolarlık battaniye ithalatı yapmıştır.
6. SEKTÖRDE SORUNLAR VE BEKLENTİLER
Mahalli olarak battaniye sektöründeki sorunları tartışmak ve
Siirt battaniyesinin eski günlerdeki satış kapasitesine ve
hareketliliğine ulaşması için yapılması gerekenleri belirlemek
amacıyla Siirt ilinde yapılan toplantıda, ilde hizmete açılan satış
merkezinin, seçilen dağıtım kanalı ve pazarlama yöntemi
yüzünden, esas battaniye üreticilerini mağdur ettiği ifade
edilmiştir. Tiftiği Midyat, Şirvan ve Konya’dan ham olarak alıp,
uzun uğraşlardan sonra battaniye üretimini gerçekleştiren yerli
üreticiler, dükkanlarındaki satışların çok düşmesi sonucu,
ekonomik yönden çok zorlandıklarını ve kepenk kapatmak
zorunda kaldıklarını belirtmişlerdir. Üreticiler, ayrıca sektör için
çırak yetiştirmelerinin güçleştiğini, bu durumdan battaniye
üretiminin de olumsuz yönde etkileneceğini açıklamışlardır.
Toplantıda varılan ortak mutabakatla, dağıtımda büyük
otellerin ve süper-marketlerin devreye sokularak battaniye
satışının artırılması, ayrıca battaniye için pazar yaratılması gereği
üzerinde durulmuştur.
Özellikle tekstilde uygulanan kotalar ve anti- dampingler
yüzünden, Türk sanayicisinin üretimini daha iyi imkanlar bulduğu
ülkelere kaydırması, içerde yerli sektörü de etkilemiştir.
Çin ve Hindistan ile başlayan kriz, Uşak ilini de etkilemiştir.
Fabrikaların kapanmaya başlamasıyla birçok kişinin işini kaybettiği
sektörde, bu durumun katlanarak devam etmesinden endişe
edilmektedir.
Battaniye üreticilerinin bir diğer endişesi, basında sıklıkla
yer alan haberlerden 5084 No.lu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki
Yasa Tasarısı’ndan üreticilerin ancak istihdamda bir artış (asgari
30 kişi) sağlayabildikleri takdirde yararlanabilecek olmalarıdır.
Üreticiler, ayrıca yün ve pamuk hammadde alımlarında % 1
olan KDV’nin, mamul satışlarında % 18 olarak uygulanmasının,
pazarlamada sorun yaşatmasından ve kayıt dışı ekonomi
yüzünden ortaya çıkan haksız rekabetten şikayet etmektedirler.

Battaniyede önemli pazarlarımızdan biri olan G.Afrika’nın
2002 yılı Şubat ayında Türkiye menşe’li rulo halindeki battaniye
kumaşı ithalatında damping vergisi uygulamaya başlaması
üzerine, Uşak ilinden, bu ülkede faaliyet göstermek üzere giden
beş battaniye üreticisi, buradaki mevcut yatırımlarını genişleterek
iplikten üretime yönelmişlerdir.
Günümüzde tekstilde bir tehdit oluşturan Çin, battaniyede
Türkiye ile karşılaştırıldığında şöyle bir tablo ortaya çıkmaktadır:
Çin, düşük miktarda yünlü battaniye üretmekte, daha çok mink
(vizon) olarak tabir edilen baskılı battaniyede tanınmaktadır.
Çeşitli yollardan Türkiye’ye giren, vergi kaçakçılığına neden
olan ve yerli sanayinin üretimini engelleyen mink battaniye, her
ne kadar sıcak tutmak yerine, daha çok örtü amaçlı olarak
kullanılsa da, bu türdeki rekabetimizi olumsuz yönde
etkilemektedir.
Çin’de akrilik, pamuk hammaddesi fiyatları, Türkiye’den daha
yüksek seviyelerdedir. Ülkede, yüksek üretim seviyesinin devam
ettirebilmesi için büyük miktarlarda hammaddeye ve yarı-mamule
ihtiyaç duyulduğundan üretim girdisi fiyatları yüksektir. Enerji
fiyatları Türkiye ile hemen hemen aynı olup, ücretler ise Çin’de
giderek artış göstermektedir.
Türkiye’nin Çin’e ihraç edebileceği üretim miktarı,
Çin’inkinden daha fazladır. Yarı-mamul ve hammadde açısından
Türkiye, potansiyel açısından da Çin, sahip oldukları avantajları
birlikte kullanıp, bu sektörde ortak yatırıma gittiklerinde, sonuç
her iki taraf için de yararlı olacaktır.
Battaniyenin içinde yer aldığı ev tekstilinden hareketle, tekstil
sektörümüzün 2005 yılı itibariyle Çin faktörü karşısındaki durumu
incelendiğinde, Türkiye pazarının % 10’unu oluşturan ABD ile
% 75’ini teşkil eden AB’nin Çin’e karşı alacakları tavrın önemli
olduğu ifade edilmektedir.
Türk battaniyecilik sektörü gelecek açısından
değerlendirildiğinde ise, sektörün çok karlı bir sektör olmamakla
birlikte, yurt içi ekonomideki krizlerden ya da olumlu
gelişmelerden çok fazla etkilenmediği ortaya çıkmaktadır.
Dünyada, özellikle de Avrupa’da battaniye üretimindeki düşüşün,
dolayısıyla ortaya çıkacak açığın Türkiye’den yapılacak ithalatla
kapatılacağı tahmin edilmektedir.
Sektörde eğitimli-kalifiye işgücüne olan ihtiyaç devam
etmektedir. Yurt dışında eğitim görmüş yeni neslin yönetimde
görev almasıyla, sektörün her kademesinde eğitimin artırılması
yönünde bir zihniyet değişimi izlenmektedir. Bu da doğal olarak

şirketlerin modern bir yapıya kavuşturulmasında ve dünya
ülkeleriyle rekabette etkili olacaktır.
Mahalli Odalar da, battaniye üretiminde kaliteyi ve ürün
çeşidini artırmak amacıyla, yerli firmaları yurt dışındaki sergi ve
fuarlara iştirak konusunda teşvik etmekte, ayrıca üreticilere yeni
pazarlar bulma konusunda yardımcı olmaya çalışmaktadırlar.
Öte yandan, uluslararası rekabette şirketleşme ve
teknolojinin çok etkili olduğunun farkına varan Türkiye, son
yıllarda teknolojide ve tasarımdaki gelişmelere paralel olarak,
sektörde bir büyüme trendini yakalamaya başlamıştır. Bu konuda,
lisan bilir, yurt dışı tecrübesi bulunan yeni nesil tarafından,
teknolojik gelişmelerin ve ülkelerin kültürel yapıları içerisinde
kişisel zevk ve beğenileriyle hedef kitlelerin yakından takip
edilmesinin de büyük etkisi olmaktadır. Makine parkını yenileyen
sektör üreticileri, özgün tasarım ve desenlerle bir marka
yaratabildikleri takdirde, dünyanın önemli tüketim toplumları
sayılan ABD ve AB (özellikle Almanya) pazarlarında daha çok pay
almayı başaracaklardır.
Makro düzeyde tekstil sektörünün de ihtiyaç duyduğu
“üretim girdileri, enerji, kredi, sermaye, ürün geliştirme,
pazarlama ve markalaşma,eğitim, küresel rekabette bilgi üretimiiletişim-elektronik
ticaret, kalite, sağlık, çevre bilinci ve ekoloji”
konularında battaniye sektörüne destek sağlanmakla, üretimde
dolayısıyla ihracatta çok daha fazla artış sağlanması imkan
dahilindedir.
Sh.16

KAYNAK:
* T.C Uşak Ticaret ve Sanayi Odası
* Siirt Battaniyeciler Odası
* İstatistikler :D.İ.E kayıtları, İhracatçı Birlikleri,
konsolidasyon
* DPT, Dünyada ve Türkiye’de Tekstil ve Hazır Giyim
Sektörleri ve Türkiye’nin Rekabet Gücü, Yayın No: 2668
* T.C Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Battaniye İmalatı
Sanayi Profili, Oğuz Küçükyavuz
* Ev Tekstili Dış Pazar Araştırması, İGEME
* Ekonomist, 8.7.2001, ev tekstili ticareti
* Tekstil İşveren, Ekim 2003 ve Ağustos 2004
* Tekstil Araştırma Dergisi (TAD),2003
* KOBİ Finans, 8.2.2005
* Örme Dünyası, Ocak-Şubat-Mart- 2004
* Tekstil Sektörünün 2004 yılı İhracat Performans
Değerlendirmesi ve 2005 yılına bakış (İTKİB)
Sh.17