T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

çok çalışmada gösterilmiştir (119 120, 121 122, 123). Bilişsel işlev bozuklukları,sosyal ve
mesleki alandaki işlevsellik ve toplum içinde bağımsız yaşama gibi işlevlerin öngörücü
etmeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Bağımsız yaşama becerileri ve sosyal problem çözümü
ile yürütücü işlevler arasında, mesleksel durum ile dikkat, sözel bellek arasında, genel sosyal
işlevsellik ile çalışma belleği arasında ilişki çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir (Penades ve
ark.2003,Sapulding ve ark 1999; Wykes ve ark 1999). Bilişsel rehabilitasyon, bilişsel
fonksiyonlardaki bozuklukları düzeltmeyi amaçlar. Bu da sonrasında bireylerin bağımsız
yaşamalarını kolaylaştırır (124). 2007 yılında McGurk ve arkadaşları tarafından yapılan bir
meta analiz çalışmasında, şizofrenide uygulanan bilişsel yeniden yapılandırma çalışmalar
gözden geçirilmiştir. Bilişsel yeniden yapılandırma sonrasında, bilişsel performans düzeyinde
orta derecede değişiklik (effect size:0,41) saptanmış ve 8 ay sonrada bu değişikliğin devam
ettiği gösterilmiştir. Bilişsel değişikliğin psikososyal işlevsellik üzerindeki etkisi (0,35) ise,
orta derecede olarak saptanmıştır. Bilişsel yeniden yapılandırma programının amaçlarından
biride hastanın psikososyal işlevselliğini artırmaktır. (86). Şizofrenide psikososyal
rehabilitasyona ilişkin yapılmış çalışmalarda, ŞYNÖ ile değerlendirilen yaşam kalitesinde
istatistiksel olarak anlamlı ölçüde iyileşmeler görüldüğü bildirilmektedir (107, 111,125, 126).
Çalışmamızda literatürle uyumlu olarak psikososyal işlevsellik ve yaşam niteliğinde gelişme
saptandı. Hastaların dikkat, bellek ve yürütücü işlevlerinde gözlenen değişiklikler, hastaların
yaşamlarında bu alanlarla ilgili yaşadıkları zorlukları azaltmış olabilir. Ayrıca hastaların 3 ay
boyunca çalışma programına devam etmesi ve haftada 2 defa grup yapılması, hastaların kendi
aralarında kurdukları ilişkinin gelişmesini sağladı. Grup sırasındaki etkileşim ile hastalar,
kendilerini ifade etme ve karşısındaki dinleme becerilerini geliştirdi ve kazandıkları bu
becerilerini, kendi yaşamlarına aktardı. Aynı şekilde hastalar, kendileri için yeni bir tedavi
yönteminin denendiğini, bunun da kendilerini önemli ve değerli hissetmelerini sağladıklarını
ifade ettiler. Uygulanan terapi yöntemine ek olarak bu faktörlerde, hastaların günlük
etkinliklerinde, aile ve toplum içi etkileşimlerinde düzelmeye katkıda bulunmuş olabilir.
Brenner ve arkadaşları tarafından geliştirilen BTY, şu hipoteze dayanmaktadır:
Bilişsel işlevsellikteki temel defisitlerin (dikkat, bellek, yürütücü işlevler), sosyal beceri,
sosyal ve bağımsız işlevsellik gibi davranışsal organizasyonun daha üst seviyeleri üzerinde
yıkıcı etkileri vardır. Buna dayanarak başarılı psikososyal rehabilitasyon için, sosyal kendine
bakım ve iş becerileri geliştirmek kadar hem bilişsel yetersizlik hem de bağlantılı sosyal
bilişsel defisitlerin ikisinin de iyileştirilmesi gerekmektedir. Daha az kapsamlı psikososyal
tedavilerle karşılaştırıldığında BTY’nin faydalı olduğu görülmektedir (15, 103, 106). BTY beş
alt bölümden oluşur ve ilk iki bölüm (bilişsel ayrımlaştırma ve sosyal algı) temel bilişsel
defisitleri düzeltmeyi amaçlar. BTY’nin bilişsel kısmının onun bütün etkisinden sorumlu olup
olmadığı bilinmemektedir. Ayrıca BTY’nin bilişsel bölümünün sadece bilişi mi etkilediği,
davranış alanını etkileyip etkilemediği bilinmemektedir. BTY’nin bilişsel bölümü, bilişsel
desteği güçlendirerek psikososyal işlevselliği geliştiriyorsa; bu bilişsel destekler direkt olarak
tedavinin etkisini göstermelidir. Böylelikle bilişsel alan üzerindeki tedavi etkisinin nasıl
olduğu anlaşılırsa, sosyal işlevsellik üzerindeki tedavi etkisinin mekanizması ve tedavinin
potansiyel faydaları da anlaşılmış olacaktır (1).
86