T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

ve stresle başa çıkma becerilerini öğrenmiş olmaları; ilaç tedavisinin önemini bilmeleri ve ilaç
tedavisine uyumun artmış olması psikiyatrik belirtilerin sıklık ve şiddetinde azalmaya neden
olduğu düşünülebilir.(111 115, 116). Sosyal beceri eğitimi programlarının negatif belirtiler
üzerinde olumlu etkisi olduğunu gösteren çalışmalar da vardır (117). Psikososyal
rehabilitasyon çalışmaları doğrudan aktif semptomatolojiyi düzeltmeyi hedeflemese de,
bireysel ve grup çalışmalarıyla sağlanan, hastalığın doğası ve belirtilerini tanıma, ilaçların etki
ve yan etkileri hakkında hastaların ve hasta ailelerinin bilinçlenmesi, alevlenme habercisi
olabilecek öncül belirtilerin tanınması, hastalığın kabullenilmesi ve buna yönelik iç görü
kazanılması, inatçı belirtilerle başa çıkma konusunda alternatif yolların öğrenilmesi tedaviye
uyumu artırıp ruhsal bozukluğa ilişkin belirti ve bulguların azalmasına yol açıyor olabilir.
Hastaların tedaviye uyumunu artıran önlemler arasında psikososyal girişimler, psikoeğitim,
bireysel görüşmeler ve aile görüşmelerinin ilk sıralarda yer aldığı belirtilmektedir (106, 111,
116)
Spaulding ve arkadaşları’nın BTY ‘nin etkinliğini değerlendirdikleri çalışmalarında 6
aylık BTY uygulama sonrasında hastaların PANNS genel psikopatoloji puanlarında anlamlı
değişiklik saptanmıştır (1). Bilişsel rehabilitasyon etkisinin değerlendirildiği çalışmalarda,
bilişsel rehabilitasyon sonrasında, hastalığın belirtilerinde düzelme olduğu belirtilmiştir (15,
111). Yapılan çeşitli çalışmalarda bilişsel rehabilitasyonun, rehabilitasyonda uygulanan diğer
yöntemlere eklenmesi ile rehabilitasyon etkinliğinin arttığı bildirilmektedir ( 86, 118)
Çalışmamızda bulduğumuz sonuçlar literatürle uyumludur. Her iki gruptaki gelişme
rehabilitasyonda uygulanan psikoeğitim, bireysel terapi, uğraş terapisi gibi yöntemlere;
çalışma grubundaki gelişmenin daha fazla olması ise bu grupta bilişsel performansın artması
bunun sonucunda çalışma grubundaki hastaların rehabilitasyon tekniklerinden daha fazla
yararlanmasıyla açıklanabilir.
Çalışmamızda hastaların işlevsellik durumları sosyal işlevsellik ölçeği (SİÖ), şizofreni
hastaları için yaşam nitelikleri ölçeği (ŞYNÖ) ve işlevselliğin genel değerlendirilmesi (GAF)
ile değerlendirildi. Bu çalışmada kullanılan ŞYNÖ; dört alt gruptan (kişiler arası ilişkiler,
ruhsal bulgular, kişisel eşyalar ve mesleki rol oluşur. Çalışma grubunda ŞYNÖ –Mesleki rol
dışındaki tüm alt ölçeklerde ve toplam puanlarda istatistiki olarak anlamlı yükselme gözlendi.
SİÖ değerlendirmesinde, öncül sosyal etkinlikler ve meslek alt ölçeğinde farklılık
saptanmazken diğer alt ölçek puanlarında ve toplam puanda, çalışma grubunda daha yüksek
işlevsellik düzeylerini gösterecek biçimde, istatistiksel olarak anlamlı ölçüde farklılıklar
saptandı. Aynı şekilde GAF ölçeğinde de çalışma grubunda, tedavi sonrasında istatistiksel
olarak anlamlı gelişme saptandı. Hastaların gündüz hastanesinde bir miktar ücret karşılığında
basit işlerde çalışmasına rağmen hastaların çoğunun düzenli para getiren bir işte çalışmaması,
rehabilitasyonda işe yönlendirici tedavi yöntemlerinin uygulanaması ve korumalı işyerlerinin
ülkemizde yaygın olmaması nedeniyle hastaların meslek puanlarında düzelme saptanmadı.
Bilişsel işlev bozuklukları şizofreni hastalarının psikososyal işlevselliği ile yakın
ilişkili görünmektedir. 1970’li yılların başlarından itibaren çeşitli nörolojik ve nöropsikiyatrik
durumlar içinden bilişsel bozuklukların, işlevsel sonucunu en çok etkileyen faktör olduğu
bilinmektedir Bilişsel işlevlerin farklı alanları ile psikososyal işlevsellik arasındaki ilişki pek
85