T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı. Görsel bellek puanları testinde; anlık görsel bellek,
uzun süreli görsel bellek-hatırlama, uzun süreli görsel bellek-tanıma ve uzun süreli görsel
bellek toplam hatırlama puanları olmak üzere 4 parametre değerlendirildi. Bu parametrelerden
anlık görsel bellek ve toplam hatırlama puanları tedavi sonrasında her iki grupta; hatırlama
puanı ise sadece çalışma grubunda yüksek olarak bulundu. Fakat bu puanlardaki yükselmeler
istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı. Çalışmamızda sözel bellek testlerinin değerlendirilmesi
sonucunda, bilginin yerleştirilmesi ve düzenlenmesinde (kayıt süreçleri) iyileşme olduğunu;
fakat kodlanmış bilginin geri getirilmesinde bir değişiklik olmadığını söyleyebiliriz. Anlık
bellek puanındaki düzelme, dikkatteki düzelmenin göstergesi ve buna bağlı olarak öğrenme
yeteneklerindeki düzelmenin göstergesi olabilir. Bilginin yerleştirilmesindeki düzelme,
dikkatteki gelişmeye bağlanabilir. Görsel bellekteki düzelme oranı, sözel bellekteki
düzelmeden daha belirgin olarak saptandı. Çalışmamızda sözel belleği geliştirmeye yönelik
çok fazla bir program yoktu, çalışma grubuna sonradan hatırlanması için sözel egzersizler
yapılmadı ve daha çok spontan belleğin üzerinde çalışıldı. Çalışmada kullanılan materyallerin
(kart eşleştirme testi, ipucu verilen sözcük egzersizi, sosyal algı alt bölümünde kullanılan
slaytlar gibi) görselliğe dayalı olması ve egzersizler sırasında kullanılan materyallerin tekrar
tekrar kullanılması, görsel belleğin gelişmesine neden olmuş olabilir. Bu nedenle bilişsel
rehabilitasyon uygulanırken, sözel ve görsel belleğin gelişimini sağlamak için kullanılan
materyalin dengeli sunulması ve verilen eğitimin, iyice analiz edilerek belleği geliştirecek
programların hazırlanması planlanabilir.
Romero ve arkadaşlarının yaptıkları ve BTY’nin bilişsel alt bölümünün etkisinin
araştırıldığı çalışmada bilişsel fonksiyonlardan belleğe bakıldığında; tedavi sonrasında kısa
süreli bellek, uzun süreli bellek tanıma ve hatırlama puanlarında da istatistiksel olarak anlamlı
gelişme saptanmıştır (105). Spaulding ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada görsel bellekte
minimal oranda değişim olduğu gösterilmiştir (1). Çalışmamızda bulduğumuz sonuçlarda
literatürle uyumludur. Görsel bellekte daha belirgin olmak üzere sözel ve görsel bellekte
gelişme saptandı.
Yürütücü işlevleri değerlendirmek için Wisconsin Kart Eşleme Testi (WKET) ve
stroop testi kullanıldı. WKET’nde toplam 12 parametre değerlendirildi. (Bu parametreler:
toplam tepki sayısı, toplam yanlış sayısı, toplam doğru sayısı, tamamlanan kategori sayısı,
toplam perseveratif tepki sayısı, toplam perseveratif hata sayısı, toplam perseveratif olmayan
hata sayısı, perseveratif hata yüzdesi, ilk kategoriyi tamamlamada kullanılan tepki sayısı,
kavramsal düzey tepki sayısı, kavramsal düzey tepki yüzdesi, kurulumu sürdürmede
başarısızlık puanı). Çalışma ve kontrol grubunun tedavi sonrasında, toplam yanlış yanıt sayısı
ortalamaları, tedavi öncesine göre istatistiksel olarak anlamlı derecede düşük bulunurken;
tamamlanan kategori sayısı ve kavramsal düzey tepki sayısı ortalamaları tedavi öncesine göre
istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulundu. Fakat saptanan bu değişikliklerin
düzelme oranlarına bakıldığında hiçbirisinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişiklik
saptanmadı. Bulunan sonuçlara bakarak her iki gruptaki hastaların soyut düşünce yeteneği,
kategori oluşturma yeteneği ve kategori devam ettirme ettirme yeteneklerinde minimal bir
gelişme saptandığını söyleyebiliriz. Her iki grupta da gözlenen değişikliği, rehabilitasyon
merkezinde rutin olarak uygulanan bireysel terapi, uğraş terapisi, sosyal beceri eğitimine
83