T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

Çalışmada bilişsel işlevleri değerlendirmek için, digit span testi, iz sürme testi (Trail
Making Test A-B),sözel bellek süreçleri testi ve WMS-görsel bellek alt testi, stroop testi ve
Wisconsin Kart Eşleme Testi (WKET) kullanıldı.
Dikkati değerlendirmek için iz sürme testi (TMT-A ve B formu) ve digit span testi
uygulandı. Testte, zaman ve hata sayısı değerlendirilmektedir. Tedavi sonrasında TMT- A
testi süre ortalaması tedavi öncesine göre düşük bulundu fakat düzelme oranına bakıldığında
istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı. TMT-B süre ortalamasında her iki grupta da
tedavi sonrasında düşme saptandı, fakat bu düşme istatistiksel olarak anlamlı değildi. TMT-A
hata ve TMT-B hata puan ortalamalarında herhangi bir değişiklik gözlenmedi. Çalışmamızda
dikkati değerlendirmek için kullanılan digit span testinde ise digit span düz, digit span ters ve
digit span toplam puan olmak üzere 3 parametre değerlendirildi. Digit span düz parametresi
sadece çalışma grubunda; digit span ters ve digit span toplam parametreleri ise her iki grupta
yüksek bulundu. Digit span toplam puanında bulunan yükselme istatistiksel olarak anlamlı
bulunurken diğer alt ölçek puanlarındaki yükselme anlamlı bulunmadı. Çalışmamızda dikkat
testlerinin değerlendirilmesi sonucunda; basit dikkat ve karmaşık dikkat (dikkatini sürdürme)
yeteneklerinde düzelme görüldü. BTY’nin bilişsel ayrımlaştırma alt programında kullanılan
kart eşleştirme egzersizleri başta olmak üzere diğer egzersizleri de, temel bilişsel alan olan
dikkat ve kodlamada gelişme sağlamayı amaçlamaktadır. Çalışmamızda bu egzersizlerle
başlandı, hastalar bu egzersizi kolayca yapabilir hale gelince bir sonraki egzersize geçildi.
Çalışmamızda dikkat alanında görülen gelişmeler, bu egzersizlere bağlanabilir.
Penades ve arkadaşlarının, bilişsel rehabilitasyonun, psikososyal işlevsellik ve bilişsel
mekanizmalar üzerindeki etkisini araştırdıkları çalışmalarında dikkati değerlendirmek için
digit span düz ve TMT-A ölçeği kullanılmış ve çalışma sonunda dikkatte gelişme olduğu
gösterilmiştir.(18). Aynı şekilde BTY’nin bilişsel alt programının uygulandığı ve bunun
etkilerinin incelendiği bir çalışmada, dikkatte gelişme eğilimi saptanmış fakat bunun
istatistiksel olarak minimal olduğu gösterilmiştir (105). Benedict ve arkadaşları, Bellucci ve
arkadaşları, Burda ve arkadaşları ve Spaulding ve arkadaşları’nın yaptıkları çalışmalarda,
bilişsel rehabilitasyonun dikkat üzerindeki etkilerine bakıldığında, çalışma grubunda dikkat,
dikkati sürdürme alanında gelişmeler olduğu gösterilmiştir (1, 112, 113, 114). Çalışmamızda,
dikkat testlerinin değerlendirilmesi sonucunda basit dikkat ve karmaşık dikkat (dikkatini
sürdürme) yeteneklerinde istatistiksel olarak anlamlı düzelme görüldü. Bulduğumuz sonuçlar
da literatürle uyumludur.
Bellek fonksiyonlarını değerlendirmek için sözel ve WMS-görsel bellek alt testi
kullanıldı. Sözel bellek süreçleri testinde (SBST) anlık bellek, en yüksek öğrenmenin olduğu
okuma sayısı, en yüksek öğrenme puanı, toplam öğrenme puanı, hatırlama, tanıma ve toplam
hatırlama puanları olmak üzere 7 parametre değerlendirildi. Bu parametrelerden en yüksek
öğrenmenin olduğu okuma sayısında, tanımada ve toplam hatırlamada her iki grupta da tedavi
öncesi ve sonrası değerlerde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim saptanmadı. Anlık bellek
puanı, en yüksek öğrenme puanı, toplam öğrenme puanı ve hatırlama puanlarında ise
değişiklik gözlendi. Anlık bellek puanı, en yüksek öğrenme puanı ve toplam öğrenme
puanlarındaki düzelme istatistiksel olarak anlamlı bulunurken hatırlama puanındaki düzelme
82