T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

Penades ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışmada bilişsel rehabilitasyonun
psikososyal işlevsellik ve bilişsel mekanizmalar üzerindeki etkisi araştırılmıştır.
Rehabilitasyon merkezine gelen hastalardan çalışmaya katılanlardan 24 tanesi çalışma grubu,
14 hasta ise kontrol grubu olarak ayrılmıştır. Hastaların çalışma öncesi ve sonrası belirtileri,
psikososyal işlevsellikleri ve bilişsel durumları değerlendirilmiştir. Çalışma grubu 12 hafta
boyunca, haftada 2 kez 45-60 dakika süren BTY bilişsel ayrımlaştırma ve sosyal algı terapi
oturumlarına katılmışlardır. Kontrol grubu rehabilitasyon merkezinde uygulana rutin tedavi
yöntemlerine katılmışlardır. Oturumlar 5-6 kişilik yapılandırılmış grup terapisi ile yapılmıştır.
Çalışmanın sonucunda; çalışma grubunda kodlama ve dikkat, geri çağırma ve yürütücü
işlevlerde gelişmeler ve bu gelişmelerinde hastanın kişisel otonomisinde ve genel
işlevselliğinde düzelme sağladığı saptanmıştır, kontrol grubunda ise bir değişiklik
gözlenmemiştir. Çalışmada ayrıca yürütücü işlevler ile psikososyal değişkenler arasında ilişki
olduğu saptanmıştır (18)
Spaulding ve arkadaşlarının BTY’nin etkinlğini değerlendirdikleri çalışma sonucunda,
çalışma grubundaki hastaların tedavi sonrası değerlerinde dikkat, bellek ve yürütücü
işlevlerinde ve sosyal yeterliliğinde önemli gelişmeler olduğu saptanmıştır (1).Romero ve
arkadaşları; 20 hastaya, 12 ay boyunca; BTY’nin ilk 3 alt bölümünü uygulamış ve çalışmada
BTY’nin bilişsel modülünün, hastaların sözel bellek, dikkat, yürütücü işlevleri üzerindeki
etkileri değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda hastaların dikkat, bellek ve yürütücü
işlevlerinde olumlu yönde değişiklik olduğu fakat bu değişikliğin istatistiksel olarak anlamlı
olmadığı saptanmıştır. Kontrol grubunun olmaması, katılımcı sayısının az olması bu
çalışmanın kısıtlı yönü olup BTY’nin ilk 3 bölümünün etkisinin sınırlı olduğu sonucu
bildirilmiştir (105).
Erken başlangıçlı psikozda, bilişsel rehabilitasyonun etkisinin değerlendirildiği bir
çalışmada,çalışma grubu psikoeğitim ve BTY’nin bilişsel ayrımlaştırma ve sosyal algı alt
gruplarına da katılmış; kontrol grubu ise sadece psikoeğitim grubuna katılmıştır. Tedavinin
sonucunda her iki grupta da hastaların bilişsel ölçümlerinde, sosyal işlevselliğinde ve
belirtilerinde farklılık saptanmıştır. Çalışma grubunda erken görsel bilgi işleme sürecinde
anlamlı farklılık saptanırken, diğer bilişsel ölçümlerde gruplar arasında farklılık
saptanmamıştır. Her iki gruptaki bilişsel gelişim, psikoeğitim programına bağlanmıştır (106).
Roder, Müeller ve Brenner tarafından; 25 yıl boyunca 9 farklı ülkede şizofreni
hastalarında BTY uygulanmasını değerlendiren 30 çalışma gözden geçirilmiştir. BTY’nin
belirti, psikososyal işlevsellik, biliş, yaşam kalitesi ve tedaviden memnuniyet ilişkisi üzerine
etkileri incelenmiştir. İlk adımda 30 yayının hepsi incelenmiştir. Ortalama tedavi süresi 17,2
hafta, 49,3 saat; ortalama terapi oturum sayısı 44, tedaviden ayrılma oranı ise % 14,7 olarak
saptanmıştır. Çalışmalar sonucunda BTY’nin belirti, psikososyal işlevsellik, yaşam kalitesi ve
biliş alanında etkili olduğu ve etkisinin 8 ay sonra hala devam ettiği saptanmıştır. İkinci
adımda ise bu 30 çalışmanın içinden 7 tane randomize kontrollü çalışma gözden geçirilmiş ve
ilk adımda saptanan aynı sonuçlara varılmıştır (15).
50