T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

yansıtmaktadır. Bu grupların ilki nörolojik bilim ve nöropsikoloji prensipleriyle
yönlendirilmektedir. Bu yaklaşım ağırlıklı olarak Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde
benimsenmekte ve aşağıdan yukarıya çalışma bazlı bir yaklaşımı desteklemektedir. Bu
yaklaşımın normalden düşük düzeyde aktive olan nöral ağların yeniden aktive olmasına ve
sonuçta yeniden düzenlenmesine olanak sağlayabildiği düşünülmektedir. Avrupa’da
benimsenme eğilimi gösteren ikinci yaklaşım ise, yeni kognitif becerilerin geliştirilmesi,
özellikle de stratejik işlem ve öz-izleme kullanımının artırılması üzerinde durmaktır. Bu
yaklaşım, bilişsel rehabilitasyona yönelik daha bilişsel, eğitime dayalı yukarıdan aşağıya
giden bir yaklaşım üzerinde odaklanmaktadır. Aralarında açık farklılıklar görülmekle birlikte,
uygulamada bu yaklaşımlar önemli oranda ortak bir temeli paylaşmaktadır. Bilişsel
rehabilitasyon paketlerinin çoğu yeni ya da mevcut bilişsel işlevler için tekrarlanan
egzersizlerin yapıldığı yoğun çalışmaya ve sorun çözme becerilerinin düzeltilmesine yönelik,
yukarıdan aşağıya niteliği daha ağırlıklı olan girişimlere dayanmaktadır (17).
Tek Başına Uygulanan Bilgisayarlı Tedavi
Çalışma bazlı programlar genellikle bilgisayarlı bir tekniğe dayanmakta ve bir terapist
yardımıyla kullanılmaktadır. Pek çok grup, travmatik beyin hasarları olan bireylerin
iyileştirilmesi için tasarlanmış olan bir paketten türetilen yazılımı kullanarak dikkat, bellek ve
sorun çözme yeteneği eğitimi gerçekleştirmiştir. Bu programlar bireysel olarak
uygulanmaktadır; Medalia ve arkadaşları tarafından uzun yıllar içinde geliştirilmiş ve
kullanılmış olan eğitime yönelik alternatif bir yazılım NEAR (neuropsychological and
educational approach to remediation; iyileştirmeye yönelik nöropsikolojik ve eğitime dayanan
yaklaşım) benzer bilişsel işlevleri hedeflemektedir. Bu program, bireysel performans üzerinde
durmasına karşın, grubun çalışmasını denetleyen bir terapist eşliğinde küçük gruplarda
kullanılmaktadır. Daha yeni çalışma bazlı bir yazılım paketi-cogpack (marker, software,
ladenburg, Almanya) spesifik olarak şizofreni tanısı konmuş olan bireyler için tasarlanmış ve
değişken sonuçlarla da test edilmiştir (17).
Birleştirilmiş Grup ve Bilgisayarlı Tedavi
Bu programlar çoğunlukla tek başına uygulanan, çalışma bazlı, bilgisayarlı bir bileşeni
temel almasına karşın, sıklıkla daha fazla kliniğe yönelik ve kapsamlı iyileştirme
programlarına dahil edilmektedir. Hogarty ve Flesher, gelişimdeki anomalilerin sosyal
öğrenmede gerileme oluşturduğu düşüncesinden yola çıkarak, kendi bilişsel rehabilitasyon
programları için nörolojik gelişime yönelik bir model benimsemiştir. Bu terapinin hedefi,
anlamlı öz-yönelimli deneyimler kapsamında sosyal kognitif öğrenmeyi kolaylaştırmaktır.
Olgular 75 saatlik bilgisayarlı öğrenmeye ek olarak, yaklaşık 6 ay boyunca, sosyal
etkileşimlerin daha özlü bir biçimde anlaşılması için çaba gerektiren somut bir bilişsel işlem
tarzına geçiş üzerinde odaklanan, haftada 1,5 saatlik grup seanslarına katılmaktadır (17).
37