T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

düşünülmektedir. Orbitofrontal kortekste ise, girus rektus (sol orta frontal girusun mediali)
viziospasyal çalışma belleği performansı ile ilişkili bulunurken, sol orta frontal girus hacminin
ise sözel çalışma belleği performansı ile ilişkili olduğu saptanmıştır.Yine motor fonksiyon
bozuklukları da bu bölge ile ilişkili olup, şizofrenide kognitif dismetri gibi bağlantı bozukluğu
teorilerini desteklemektedir (20, 25, 31).
Temporal lob, işitsel ve görsel kognitif işlevler, bellek ve emosyon işlevlerinin
merkezidir. Limbik bölge ve diğer temporal lob alt bölgeleri ile birlikte öğrenme ve
hatırlamadan sorumludur. Sol temporal lob hacmi, sözel bellek ile ilişkili iken, sağ temporal
lob hacminin ise sözel olmayan bellek ile doğrusal ilişkisi saptanmıştır. Bu yüzden temporal
lob ve komşu hipokampus, parahipokampal girus ve amigdala hacimlerinin şizofrenide
değişikliğe uğradığı ve bununda kognitif bozulmayla ilişkili olduğu pek çok araştırmada
gösterilmiştir. Farklı kognitif işlevlerin, temporal lobun toplam hacmi yerine, farklı alt
bölgelere göre incelenmesi daha doğru bir yaklaşım olur. Kognitif fonksiyonlarla direk ilişkili
olmasa da sol anterior superior temporal girus hacminin pozitif belirtilerin şiddeti ile ters
orantılı olduğunu, sağ posterior superior temporal girusun ise negatif semptomlarla ilişkili
olduğunu vurgulamakta yarar vardır. Posterior superior temporal girusun Wernicke alanını
kuşatması, semantik işlev, dil ve yorumlama ile ilişkisini açıklar ve bu bölge hacmi ile sözel
bellek, kelime akıcılığı ilişkisi de aynı mantık ile düşünülebilir.
Bellek fonksiyonları üzerinde kritik görevi nedeniyle hipokampus çok çalışılmış,
hipokampusun azalmış hacmi ile bozulmuş sözel ve spasyel bellek ilişkisi gösterilmiştir.
Hipokampusun frontal lobla ilişkisi nedeniyle, hipokampus hacminin IQ, yürütücü işlevler ve
motor işlevlerle de ilişkisi vardır.
Parahipokampal bölge hacmi şizofreni hastalarında, semantik sistem, soyutlama,
kategorize etme, yüksek sözel zeka ile doğrudan ilişkili bulunmuştur. Amigdala hacminin
azalması ise şizofrenide emosyonel öğrenme ve diğer emosyonel anormalliklerle ilişkilidir.
Şizofrenide amigdalanın hacminde her bilateral bir azalma olduğu, özellikle sağ amigdala
hacim azalmasının emosyonel öğrenme bozukluğu ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Bazal ganglion ve ilişkili yapılarla ilgili saptanan bulgular ise; striatum (kaudat
nükleus, putamen ve nükleus akumbens) ve bazal gangliyonun talamokortikal döngü aracılığı
ile kognisyon ve motor işlevlerde önemli rol oynadığıdır. Hastalığın erken dönemlerinde
kaudat nükleus hacmi ve kognisyon arasında bağlantı görünmemekte, fakat tüm striatum
hacmi ile amaca yönelik davranış organizasyonu ve yürütücü işlevler arasında doğrusal bir
ilişki görünmektedir Talamik nükleus lezyonlarında, nöropsikolojik bozulmalar saptanmasına
rağmen, ilk epizod hastalarında yürütücü işlev bozuklukları ve azalmış talamus hacmi
bağlantısını gösteren bir araştırma dışında şizofrenide talamus hacmi-kognisyon ilişkisine dair
fazla bilgi bulunmamaktadır.
Şizofreni de oksibital ve paryetal lob hacimleri ile kognitif işlevler arasında bağlantıyı
araştıran çalışmaların sonuçları net değildir. Serebellum, kortikoserebellar-talamik-kortikal
döngü aracılığıyla pek çok kognitif işlevin koordinasyonuna katılır ve şizofrenide kognitif
28