T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

testlerinin sonuçları şizofrenideki dikkat disfonksiyonunu desteklemektedir. Hem Kraepelin
(1919) ve hem de Bleuler (1911) şizofreni hastalarının dikkatini toplamakta zorlukları
olduğunu belirtmiştir. Bu dikkati odaklama bozuklukları hem uygun uyaranda dikkati
sürdürme yeteneğini hem de ilgisiz uyaranlardan çok ilgili uyaranlara dikkatini verme
yeteneğini içermektedir. Dikkat ve bilgi işlemleme bozuklukları tedavi almamış ilk atak
hastalarında da ve şizofreni hastalarının yakınlarında da saptanabilmektedir. Ayrıca dikkat
bozuklukları ve bilgi işlemlemedeki bozukluklar olasılıkla diğer bilişsel bozukluklara kıyasla
daha yüksek oranda pozitif belirtiler ve düşünce bozuklukları ile yakın ilişkilidir (25, 31).
Seçici dikkat (selective attention) veya odaklanmış dikkat (focused attention), dikkatin
diğer çevresel uyaranları yok sayarak, bazı uyaranlara odaklanma becerisidir. Dikkati
sürdürme (sustained attention) veya vijilans, hedef olan ve hedef olmayan uyaranı ayırt
ederken dikkati odaklama ve sürdürebilme işlevi olarak tanımlanabilir. Vijilans bozukluğu
şizofreni araştırmalarında sık bildirilen bir bulgudur. Vijilans bozukluğu sosyal problem
çözme ve sosyal yetilerin kazanılması ile de ilişkili olması nedeniyle önemlidir. Vijilans
bozukluğunun şizofreniye özgü olduğu, şizofrenide ataklar sırasında ve ataklar yatıştıktan
sonra da belirginken örneğin bipolar bozuklukta daha çok ataklar sırasında ortaya çıktığı öne
sürülmüştür (31). Vijilanstaki yetersizlik sosyal konuşmaları takip etme, tedavide
yönergelerin olduğu terapi programlarında yönergeleri takip etme, işi takip etme, televizyon
izleme ve müzik dinlemeyi imkansız kılar. Sonuç olarak sosyal eksiklikler, toplumsal roller
ve beceri kazanmada sorunlara yol açar.
Diğer bilişsel bozukluklardan farklı olarak dikkat bozuklukları, negatif belirtilerden
çok, formal düşünce bozukluğu gibi dezorganizasyon belirtileri ile daha sıkı bağlantı
göstermektedir. Örneğin dikkatleri kolayca dağılabilen şizofreni hastalarında formal düşünce
bozukluğu daha fazladır (25).
İlk psikotik epizod geçiren 37 hastayla yapılan bir çalışmada dikkat, dikkati sürdürme
becerilerinde yetersizlik olduğu saptanmıştır (53). Mohamed ve arkadaşlarının çalışmalarında
motor komponent olsun ya da olmasın bilişsel yönergeleri yerine getirmede yetersizlik olduğu
gösterilmiştir. Motor yönergeleri yerine getirme süresi ile bilişsel yönergeleri yerine getirme
süreleri karşılaştırıldığında, hastaların motor yönergeleri yerine getirme süreleri daha iyi
bulunmuştur. Motor yönergede sürenin daha kısa olması, bilgi işleme süreçlerinde bir
gerilemenin olmasına bağlanmıştır (48, 56).
Diğer birçok bilişsel bozukluk gibi, dikkat bozuklukları da akut psikotik epizodun
remisyonundan sonra da devam etmektedir. Bu kalıcı dikkat bozuklukları antipsikotik
tedavisinin bir sonucu değildir, çünkü bilişsel bozuklukların diğer birçok alanından farklı
olarak konvansiyonel antipsikotikler bile bazı dikkat bozukluklarını azaltmaktadır. Ayrıca
dikkat bozuklukları tedavi edilmeyen hastalarda da açıkça gözlenmektedir (25).
Bilişsel işlevin diğer birçok yönünden farklı olarak dikkat bozuklukları güçlü
duyarlılık belirteci adayıdır (57, 58). Şizofreni hastalarının çocuklarının, çalışmalarda yagın
olarak gösterildiğigibi, hem sürekli dikkat (sustained attention) hem de seçici dikkat ile ilgili
18