T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

etkilenmediğini göstermektedir (25). Mohammed ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada pozitif,
negatif ve dezorganize belirtilerle bilişsel defisitler arasındaki ilişki araştırılmış ve negatif
belirtilerle düşük performans arasında zayıf bir ilişki saptanmıştır (49).
Birçok çalışma şizofreni hastalarının görsel ve işitsel bilgi işleme, sözel beceriler ve
çalışma belleğini ölçen testlerde ayırt ettirici defisitler gösterdiklerini saptamıştır (25).
Sağlıklı kontrollerle karşılaştırıldığında şizofreni hastalarının entelektüel işlevleri ölçen
testlere göre bellek işlevlerini ölçen testlerde daha düşük performans gösterdikleri
bulunmuştur (49). Bazı şizofreni hastaları hastalık öncesi duruma göre entelektüel azalma
göstermekle birlikte bazıları göstermemektedir (50). IQ puanları hastalık öncesi dönemle
benzer olan hastalarda soyutlama ve problem çözme alanlarında belirgin bilişsel defisitler
göstermektedir. Bu konuda yeterli çalışma olmamakla birlikte bazı son bulgular
göstermektedir ki bilişsel bozukluklar şizofrenide diğer hastalık belirtilerinden daha yaygındır
(25). Psikozu olan kişilerde nöropsikolojik defisitler tüm disfonksiyon aşamalarında
bulunmaktadır ve tedaviye yanıtı etkileyen rezidüel belirtilerdir (14).
Bunu destekleyen çok az veri olmasına rağmen antipsikotik tedavinin bilişsel
işlevlerdeki bozuklukların nedeni olduğu inanışı da yaygındır. Ampirik literatür
göstermektedir ki gerçekte tipik antipsikotik ilaçların şizofrenideki önemli bilişsel işlevlerinin
çoğu üzerinde etki göstermemektedir (51). Dikkat ölçümlerinin kısıtlı bir alt grubu, tipik
antipsikotik tedavisinden etkilenmektedir (12, 52) ve tüm bu ölçümlerde tedavi ile düzelme
saptanmıştır. Antipsikotik tedavinin bilişsel işlevlerdeki bozulmadan sorumlu olmadığını
gösteren tarihsel bir gerçek de, şizofrenide bilişsel bozuklukların antipsikotik ilaçların
kullanılmaya başlanmasından önce geniş bir şekilde tanımlanmış olmasıdır. Birkaç yıldır
antipsikotik ilaç alan ve hayatında hiç ilaç almamış hastaları karşılaştıran çalışmalarda bilişsel
testlerdeki performansları açısından fark olmadığı gösterilmiştir. Bazı bağımsız çalışmalar
nöroleptik duyarlı hastaların birkaç yıldır antipsikotik tedavisi alan hastalarla benzer bilişsel
bozukluk şiddeti ve profili gösterdiğini saptamıştır (53). Bu veriler de kötü bilişsel
performansın antipsikotik tedavisinin sonucu olmadığını düşündürtmektedir. Aynı zamanda
bu veriler, hastaların yıllarca tedavi edildikten sonra da performanslarının belirgin şekilde
düzelmediğini göstermektedir (25).
Şizofreninin birçok klasik tanımında düşük motivasyon, letarji ve sosyal ve eğitim
başarısı ile ilgi ve eforun azaldığını gösteren başka belirtiler tanımlanmıştır. Düşük
motivasyonun düşük bilişsel performansın nedeni olduğu düşünülmüşse de bunun doğru
olmadığına inanmak için bazı nedenler vardır. Birincisi motivasyon düşüklüğünün klinik
oranları düşük bilişsel performans ile korele değildir (47). İkincisi şizofreni hastalarının bazı
farklı bilişsel testlerdeki performansı premorbid düzeyleriyle uyumludur. Örneğin okuma
becerisi premorbid eğitim düzeyi ile uyumludur (54), daha önce kendilerine verilen bilgilerin
tanınması da sıklıkla bozulmamıştır, oysa ipucu verilmeden gecikmesiz olarak hatırlama
becerisi ağır olarak bozulmuştur. Son olarak, entellektüel performans, özellikle sözel IQ
alanında, dikkat ve bellek gibi bilişsel performansın diğer alanlarından daha az bozulmuştur.
Testler sırasında yeterli çabanın olmaması gibi basit bir açıklama, bazı testlerde normal
bazılarında ise düşük performansı açıklayamamaktadır (25).
16