T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ...

güvenlik için geri çekilme negatif belirtilere yol açabilir. Bu gözlemin erken yorumları
Broadbent filtre teorisinde yazılmıştır. Bu hastalarda bir seri işlemenin erken dönemlerinde
sorunlar vardır ve psikotik ya da negatif belirtiler gibi aşağı yönde etkilere yol açar (4).
Şizofreninin neo-Bleulerian modeline göre nörogelişimsel anomaliler nöral
devrelerdeki yanlış bağlantılardan (misconnections of neural circuits) kaynaklanır ki bu da
şizofreninin tüm alt tiplerinde görülen, zihinsel aktivitenin akışkan koordinasyonunda
bozulmaya (bilişsel dismetri olarak adlandırılır) neden olur (4). Andreasen ve arkadaşlarının
hipotezi olan bilişsel dismetri, mental aktivitelerin uyum içinde çalışmasındaki eksiklik olarak
tanımlanabilir. Bilişsel dismetriyle bağlantılı birçok hasar, mental aktivitelerde zayıf
koordinasyona yol açar. Karmaşık bir düşünce için gerekli mental aktivitelerin
koordinasyonunda olası bir bozukluktan söz edilmektedir. Şizofrenide dışarıdan gelen
uyaranların alınması ve işlenmesi, daha önce alınmış, işlenmiş, depolanmış olan bilgilerle
ilişkilendirilmesi ve bunlara dayanarak bir tepki ya da yanıt türünden eyleme geçilmesi
süreçlerinde bir anormallik söz konusudur (34). Böyle bir durumda bellek, dikkat, kelime
tanıma, çağrışım ve sosyal bilginin farkında olma gibi işlevlerde bir senkronizasyon
bozukluğu oluşmakta ve bu bireylerde soruları yanıtlama ya da problem çözme becerisi
azalmaktadır. Negatif, pozitif ve dezorganize belirtiler gibi şizofreni ile ilişkili fenomenler
bilişsel dismetriye bağlı olarak gelişir. Bilişsel dismetride çeşitli bölgelerdeki nöronal
devrelerde yıkım (disruption) sonucunda motor, bilişsel ve affektif belirtiler ortaya çıkar.
Bu modellerdeki ortak nokta; şizofreni hastalığında temel bilişsel işlemlerde bir
bozulma olduğu ve bunun da beyindeki özel bir devreden kaynaklandığıdır. Bu özel devre
prefrontal korteks, birbirine bağlı diğer kortikal bölgeler, subkortikal bölgeler, özellikle
talamus ve striatumdur. MRI ve PET çalışmalarında şizofreni hastalarında prefrontal korteks,
talamus ve serebellumun etkilendiği gösterilmiştir (4, 34).
Günümüzde yapılan çalışmalarda hala bilgi işleme sürecinin neresinde sorun olduğu
gösterilememiştir. Bu zorluk şu şekilde açıklanabilir. Bilgi işleme seviyelerinde sorun
olduğunda, bu otomatik olarak üst seviyelerdeki yapılanmaları da etkiler. Spaulding ve
Brenner (1986); bilgi işleme sürecinin alt basamaklarında sorun olursa bunun davranışsal
manifestosyonlarla kendini gösterdiğini ve üst basamaklarda sorun olursa işlevselliğin ilk
seviyesinin etkilendiğini ifade etmişlerdir. Başka bir deyişle bu kapsamlı yaklaşım döngüsel
ve karşılıklı etkileşim içindedirler. Bilgi işleme sistemindeki bütün seviyeler bir diğerini
etkilemektedir Tüm bunların sonucu, şizofrenideki pozitif belirtilerin yanı sıra, sosyal ve
bilişsel defisitler gibi negatif belirtiler ortaya çıkmakta ya da kişinin duygusal yaşamında bazı
değişiklikler ve dalgalanmalar olabilmektedir. Yine bu bozuklukların şizofreni hastalarında
izlenen dikkat ve gerçeği değerlendirme işlevlerindeki bozukluklardaki olası rollerinden söz
edilmektedir (16).
13