TC SAĞLIK BAKANLIĞI KARTAL DR. LÜTFÄ KIRDAR EÄžÄ TÄ M VE ...

YENĠDOĞANDA ANEMĠ VE YENĠDOĞANA ETKĠLERĠ
Ġntrauterin hematopoez
Antenatal yaşamda kan yapımı mezodermal, hepatik ve medüller olmak üzere üç evre
gösterir. Konsepsiyonun 2-3. haftasında embriyonun mezodermal hücrelerinde kan yapımı
başlar. Kan hücrelerinin yapımı 2. aydan sonra karaciğerde, 6. aydan sonra kemik iliğinde
olur(54,55).
Kemik iliğinde myeloid ve eritroid seri hücrelerinin oranı da doğumdan sonraki
günlerde ayrıcalık gösterir. Doğumda 1,2:1 olan myeloid/eritroid seri oranı 7. Günde 2,1:1, 6
ay-2 yaş arasında 2:1’dir. 6 yaşta 2,7:1’ e yükselir. Erişkinde ise bu oran 3,4:1’dir(54).
Embriyonal, fetal ve neonatal dönemde niceliği ve oranları değişen, yapısı farklı beş
hemoglobin tipi mevcuttur. Embriyonal dönemde GowerI, GowerII ve Portland hemoglobini
olarak bilinen hemoglobin tipleri yapılır. Gestasyonun 3. ayından itibaren fetal
hemoglobin(HbF) vücutta ana hemoglobin tipini oluşturur. Fetal dönemin son aylarında
erişkin hemoglobini(HbA) yapımı da başalar. Fetal hemoglobin, gestasyonun 6. ayından sonra
hemoglobinin %90’ını, doğumda %70’ini oluşturur. Normal çocuk ve erişkinde ise %2’den
azdır(54,55).
HbF invivo olarak HbA’ya göre daha fazla oksijen affinitesi gösterir. Bunun nedeni
HbF 2,3 difosfogliserat ile önemli bir etkileşime girmez ve bunun sonucunda HbF kapsayan
hücreler daha yüksek oksijen affinitesi göstererek anne kanında plasenta yoluyla daha fazla
oksijen ekstraksiyonu yapabilme avantajı taşırlar(55).
Gebeliğin son günlerinde fetusta kan yapımı erişkine kıyasla üç veya beş kez daha
hızlıdır. Kemik iliği tümüyle kırmızı ilik ile doludur. Doğumu izleyen ilk birkaç gün içinde
hemoglobin ve eritrosit yapım hızı süratle düşer. Yapım hızının düşük ve eritrosit yaşam
süresinin nispeten kısa olması sonucu yaklaşık iki ayda hemoglobin değerleri en düşük
seviyeye ulaşır(ortalama 11g/dl). Bundan sonra yapım hızı artarak üçüncü ayda maksimal
değerlere yükselir(56).
Doğum sırasında bildirilen kan değerleri, gebelik yaşı, doğum şekli, göbek
kordonunun klampe edilme zamanı, kanın alındığı yer ve kanın alınma zamanı ile yakın ilişki
gösterir(56).
2002 yılında Hindistan’da yapılan 102 anemik anne ve infantın dahil edildiği bir
çalışmada gruplar göbek kordonunun erken ve geç klampe edilmesine göre belirlenmiş;
doğumda ve doğumdan 3 ay sonra serum ferritin ve hemoglobin seviyelerine bakılmış;
anemik annelerden doğan infantların demir depoları ve Hb konsantrasyonlarının doğumda
göbek kordonlarının geç kesilmesi ile düzeltilebileceği sonucuna varılmıştır(62).
Miadında sağlıklı bir yenidoğanda kordon kanındaki normal değerler tablo 12’de
gösterilmiştir(10,56,72).
Doğumu izleyen kısa süre içinde kanın pasenta damarlarından yenidoğan damarına
geçmesi ile yenidoğan kan volümü %60 oranında artırılabilir. Plasentada 75- 125 ml kan
bulunur. Doğum sırasında ilk 15 sn içerisinde bu kanın %25’i, 60. Saniyede %50’si
yenidoğan tarafına geçer. 3. günde göbek kordonunun erken veya geç bağlanmasına bağlı
olmaksızın değerler birbirine yakın bulunur(56).
26