TC SAĞLIK BAKANLIĞI KARTAL DR. LÜTFÄ KIRDAR EÄžÄ TÄ M VE ...

Demirin büyük kısmı ince barsağın üst kısmından emilir. Diğer mukoza hücreleri de
demir taşıyabilirler ancak emilime uygun hücrelerin büyük bölümü duodenum ve jejunumun
proksimal kısmındadır. Mukoza hücreleri bir hücre içi demir taşıyıcısı içerir. Demirin bir
kısmı taşıyıcıdan mitokondrilere verilirken kalan kısım mukoza hücrelerindeki apoferritin ile
plazmadaki demir taşıyan bir polipeptit olan transferine paylaştırılır.
Apoferritin; molekül ağırlığı yaklaşık 500 000 olan globüler bir proteindir.
Molekül ağırlığı 18 000 olan 24 eş subunitten oluşmuştur. Demir bir ferrihidroksifosfat miçeli
oluşturur ve ferritindeki bu alt birimler oluşan miçeli çevreler. Bir ferritin molekülü 4500 adet
demir atomu içerebilir(10,13,15). Diğer birçok dokuda bulunan apoferritin demir ile
birleşerek ferritini yapar. İnce barsak hücrelerinde ferritine bağlı demir bu hücrelerin
yaşamları sona erdiğinde barsağa dökülmesi ile kaybedilir ve dışkı ile atılır(13).
Apotransferrin; molekül ağırlığı 90 000’dir. İki demir atomu bağlayarak transferine
dönşür. Transferinin demir bağlama kapasitesi %22-33’tür(13).
Demirin barsak mukozasından emilimi şekil 2’de şematik olarak gösterilmiştir(13).
Vücut demir depoları boşaldığında veya eritropoez arttığında demir emilimi artar.
Tersi durumlarda demir emilimi azalır. Demir eksikliğinde plazma transferin miktarı artar ve
bunun demirle % satürasyonu azalır. Böylece hücre içi demir taşıyıcısından transferrine daha
fazla demir geçer ve daha az demir apoferritine bağlanmış olur. mukozadaki ferritin depoları
azalır ve böylece mukoza hücreleri barsak lümenine döküldüklerinde daha az miktarda demir
kaybedilmiş olur. Bunun tersine demir yüklendiği zaman dolaşımdaki transferin miktarı artar,
böylece daha fazla demir apoferritine yönelir. Ferritin depoları artar ve mukoza hücreleri
barsak lümenine döküldüklerinde daha fazla demir kaybedilmiş olur(13).
8