Temel Farmakokinetik

Temel Farmakokinetik 211
(Şekil 11.30 ile 11.13' ün benzerlikleri ve farklılıkları iyice
kavranmalıdır).
11.127 denkleminin integrali alınmış şekli
S ~ S 0 e" kat (11.128)
olmaktadır (Bkz: 11.29-11.35 eşitlikleri). Yani mide-barsak
kanalından ilacın emilerek uzaklaşması birinci dereceden
kinetik ile olmaktadır (Bu eşitlik, Şekil 11.13 ile
11.30 davranışlarını vermektedir. Ayrıca etkin maddenin
mide-barsak kanalında bozunması bu noktada yok
farzedilmiştir.
Şekil 11.30'dan görüldüğü gibi emilim hızı (Denklem
11.127), en başta maksimum olmakla beraber, üsse!
olarak azalan bir değerdir. Mide-barsak kanalından
emilerek kaybolan etkin madde, plazmada kazanç durumundadır.
Dolayısıyla emilim, mide-barsak kanalı İçin
bir çıktı, fakat plazma için bir girdi olayıdır.
Çıktı olayı: Plazmada mevcut bulunan ilacın uzaklaşma
hızı,
HA
— = -kd
A (11.129)
dt
genel denklemiyle tanımlanır. A, vücutta t anında bulunan
etkin madde (emilmiş, fakat henüz uzaklaşmamış
etkin madde) miktarı; k d ise uzaklaşma hız değişmezidir.
Bir azalma olduğu için k d 'nin önündeki işaret
negatiftir.
Plazma Profilinin Grafiksel İrdelenmesi
Şekil 11.29'daki plazma profili aşağıda ayrıntılarıyla irdelenmiştir:
İlk emilim süreci: Etkin maddenin ilk emilmeye başladığı
sürelerde, mide-barsak kanalında etkin madde
miktarı yüksek olduğu ve ayrıca, k a , k d 'ye göre nisbeten
daha büyük olduğu için emilim hızlıdır (Denklem
11.127). Buna karşılık plazmadaki derişim çok düşük
olduğu için ve k d , k a 'ya göre nisbeten küçük olduğu
için, uzaklaşma çok daha düşük düzeydedir (Denklem
11.129). Net sonuç, plazma düzeyi hızla yükselir.
Daha sonraki emilim süreci: Şekil 11.29 gözönünde
bulundurularak, plazma olayları izlenmeye devam edilirse,
mide-barsak kanalında emilecek madde azaldıkça,
emilim hızı da düşmektedir. Buna karşılık, plazmadaki
seviye yükseldikçe, uzaklaşma hızı artmaktadır.
Net sonuç, plazma seviyesi yükselmeye devam etmekle
beraber, yükselme hızı giderek düşmektedir.
Doruk noktası: Öyle bir an gelir ki, emilim hızı ile
uzaklaşma hızı birbirine eşit olur. Bu noktada plazma
düzeyi kısa bir süre için, hiç değişmez, geçici denge
oluşmuştur. Bu noktada,
Uzaklaşma hızı = Emilim hızı (11.130)
yani,
k a S = k d A (11.131)
olmaktadır. Diğer bir deyişle,
büyük k a . küçülmüş S = küçük k d . büyümüş A
olur.
Bu noktada plazma değişim hızı,
= 0 (11.132)
dt dt
olur. 11.132 denkleminin cebirsel anlamı da, eğrinin o
noktadaki eğimi, yani türevi, sıfır olur. Burası t max , C max
noktası olmaktadır (doruk noktası veya tepe noktası).
Net sonuç, plazma seviyesi kısa bir süre değişmez.
Doruk sonrası süreci: Doruk noktasından sonra bir
yandan emilecek madde miktarı azaldığı için, diğer
yandan da plazma seviyesi maksimum dolaylarında olduğu
için, plazma seviyesi düşmeye başlar. Net sonuç,
plazma seviyesi düşmeye başlamıştır.
Emilim sonrası süreci: Emilimin % 95-99'undan fazlasının
oluştuğu süreye f dendiğini belirtmiştik (4-7
yarı-ömür). Burada emilim, pratik olarak bitmiş kabul
edilmekte ve bundan sonra vücutta sadece uzaklaşma
olayları oluşmaktadır. Dolayısıyla grafikteki plazma
profili bu bölgede ikiye ayrılır ve bu bölge öncesine
yakın bölge, sonrasına da uzak bölge denmektedir. Net
sonuç, plazmada sadece uzaklaşma olayı kalır ve seviye
düşmesi İ. V. enjeksiyon düşmesine benzer olur.