Temel Farmakokinetik

VI
Modern Farmasötik Teknoloji
gösterime kompartıman modelleme denmektedir. Yani
etkin madde organizmada 1—>n sayıda kompartımana
dağılmaktadır. Elbette ki, her kompartımandaki etkin
madde miktarı veya derişimi değişik ve genellikle
giderek karmaşıklaşan matematik denklemlerle tanımlanmaktadır.
Genel olarak kompartıman modelleri
Şekil 11.12'deki gibi gösterilebilir:
A-Tek Kompartımanlı Model
Tek kompartımanlı model en basit modeldir. Bu sisteme
uyan etkin maddeler verildiğinde organizma, tek
kompartımanlı bir davranış gösterir (Şekil 11.11). Etkin
maddenin plazma derişimi, kompartımanın derişimini
temsil eder. Kompartımanın hacmi, etkin maddenin
sanal dağılım hacmidir (VJ ki, bu önemli bir farmakokinetik
parametredir.
Şekil 11.12 Çoklu kompartıman modelleri
Kompartıman modelleme, etkin madde ve ilaçların
organizmadaki davranışlarını anlamada başarıyla kullanılmıştır.
Ayrıca dozaj rejimi saptanmasında da modellemeden
yararlanılmıştır. Bunların dışında, plazma
seviyeleri ile, farmakodinamik ve toksik etkiler arasında
ilişki kurmada faydalanılmaktadır 12 .
Etkin madde çeşitli yollardan organizmaya verilebilir.
Bunları üç ana yolda Özetlenirse:
En basit veriliş yolu İV enjeksiyondur. Şekil 11.11 bunun
kompartıman modelini temsil etmektedir.
1) İV enjeksiyonla veriliş
Etkin madde bu yolla, steril ve apirojen bir çözelti halinde
damariçi olarak uygulanır. Bu enjeksiyondan sonra
elde edilen zamana karşın plazma profili Şekil 11.13'de
görülmektedir:
c
1- İntravenöz enjeksiyon (İV bolus)
2- İntravenöz infüzyon (İV infusion)
3- Emilmeli yollar (oral, kas içi-İM, rektal, vajinal, transdermal,
nazal, v.b.)
Her veriliş yolunun kendine özgü farmakokinetik davranışı
söz konusudur.
Şimdi, en basitinden başlayarak kompartıman modellerinin
farmakokinetik özelliklerine girilecektir:
Şekil 11.13 İV enjeksiyon normal plazma profili