Türkiye'de Kadına Yönelik Şiddet - Sabanci University Research ...

52 Ayfle Gül Alt›nay ve Yeflim Arat
lar›n› çözerken ne s›kl›kta “sakince konufltu¤u,” ne s›kl›kta “karfl›s›ndakine
ba¤›r›p hakaret etti¤i,” ne s›kl›kta “karfl›s›ndakinin üzerine bir fley att›¤›,”
“tokat att›¤›,” “yumruk att›¤›,” “dövdü¤ü,” “silah veya b›çakla tehdit etti¤i,”
“silah veya b›çak kulland›¤›” gibi 18 ayr› davran›fl biçimi teker teker soruluyor.
CTS araflt›rmalar›, daha sonra bu davran›fllar› bir fliddet ölçe¤inde bir
arada de¤erlendirerek aile içinde yaflanan sözel ve fiziksel fliddetin boyut ve
biçimlerini ölçmeyi hedefliyorlar (Straus 1979).
1970'lerde yürütülen CTS'ye dayal› aile içi fliddet araflt›rmalar›, ailenin
çok yo¤un fliddet yaflanan bir kurum oldu¤unu gösterirken, çizdikleri tabloda
çok tart›flmal› baz› önermelerde de bulunuyorlar. Bu çal›flmalara feminist
araflt›rmac›lar›n getirdi¤i üç önemli elefltiri var:
1) Aile içi fliddetin arka plan›n› (ba¤lam›n›) de¤erlendirmeye
almamalar›;
2) fiiddetin sonuçlar›n› ölçmemeleri;
3) Cinsel ve ekonomik fliddet türlerine dair soru içermemeleri.
Feminist araflt›rmac›lara göre bu eksiklerin arkas›nda kad›nlar ve erkekler
aras›ndaki iktidar iliflkisinin hiçe say›lmas› yat›yor (Dobash&Dobash
1979, Kurz 1989, Anderson 1997). “Ataerki” veya “erkek egemenlik” olarak
ifade edilen bu iktidar iliflkisini ciddiye almadan, aile içinde yaflanan fliddetin
özelliklerini, sebeplerini ve sonuçlar›n› tespit etmenin mümkün olmayaca¤›
savunuluyor.
Bu iki paradigma aras›ndaki en yo¤un tart›flma alan›n› ise kad›nlar›n da
aile içinde erkeklere fliddet uygulad›¤›na dair önerme oluflturuyor. 1978'de
yazd›¤› tart›flmal› makalede bu durumu “dayak yiyen koca sendromu” (the
battered husband syndrome) olarak niteleyen Suzanne K. Steinmetz, kad›nlar
ve erkeklerin uygulad›klar› fliddeti eflitledi¤i, fliddeti kimin bafllatt›¤›n› incelemedi¤i
(dolay›s›yla da kad›nlar›n kendilerini korumak için kulland›klar›
fliddeti sald›rganl›k olarak nitelendirdi¤i), fliddetin arkas›nda yatan iktidar
iliflkisini yok sayd›¤› ve fliddetin yaratt›¤› tahribat› de¤erlendirmedi¤i için
yo¤un elefltiri al›yor (Dobash&Dobash 1979). 1970'lerde kurulan kad›n
merkezleri ve s›¤›nak deneyimlerinin yan› s›ra, fliddet ma¤duru kad›nlarla
yap›lan görüflmeleri ve fliddet istatistiklerini bir arada de¤erlendiren feminist
araflt›rmac›lar, aile içinde yaflanan fliddetin a¤›rl›kl› olarak “erkek fliddeti”
oldu¤unu, erkeklerin egemenliklerini ve kad›nlar üzerindeki denetimle-