Türkiye'de Kadına Yönelik Şiddet - Sabanci University Research ...

Türkiye’de Kad›na Yönelik fiiddet 17
Türkiye'de kad›na yönelik mücadelenin geliflimi anlat›rken bu mülâkatlardan
ç›kan ana noktalar› da ele almaya çal›flaca¤›z.
Türkiye'de Kad›na Yönelik fiiddetle Mücadelenin K›sa Tarihi
Kad›n hareketleri toplumsal cinsiyete dayal› fliddete direnmek ve onu
dönüfltürmek için oluflmufl mücadele yöntemleri olarak alg›lanabilirler. fiiddetin,
ekonomik, psikolojik veya fiziksel, çok çeflitli boyutlar›n›n s›radanlaflt›¤›
Türkiye'de de kad›n hareketi kad›na karfl› fliddete bir baflkald›r› olarak
geliflmifltir. 1987'de “kad›n›n s›rt›n› sopas›z, karn›n› s›pas›z b›rakmamak gerek”
atasözüne at›fla eflinden dayak yiyen hamile bir kad›n›n açt›¤› boflanma
davas›n› reddeden Çank›r›'da bir yarg›ca kad›nlar›n açt›klar› manevi tazminat
davas›ndan bugüne hareketin itici gücü kad›nlar›n aile içi fliddete isyan›
olmufltur. Biz bu çal›flmada özellikle aile içi fliddet konusunu ve bu fliddete
dur demek veya dönüfltürmek üzere 1980 sonras› örgütlenen kad›n kurulufllar›n›
inceledik. Bu bölümde önce genel bir çerçeve içinde Türkiye'de kad›nlar›n
fliddete karfl› örgütlü mücadelesini tarihsel ba¤lam›nda de¤erlendirmek
istiyoruz.
Kad›nlar de¤iflik kaynaklarla beslenen bir süreç içinde 1980'lerde kamusal
alanda seslerini duyurmaya bafllam›fllar, 1990'larda kendi sivil toplum
kurulufllar›n› oluflturmufllar ve devleti dönüfltürmeye çal›flarak, devlet düzeyinde
kad›na karfl› fliddetle mücadele mekanizmalar›n› harekete geçirmifllerdir.
Bu süreç içinde mücadelenin boyutlar› ve biçimleri çeflitlenmifl ve yayg›nlaflm›flt›r.
1980'lerde devlet karfl›t› söylemleri ile devletle herhangi bir ifl
birli¤ini reddeden kad›nlar, 1990'larda devlet kurumlar›n› ve mekanizmalar›n›
da kullanarak kad›na yönelik fliddete karfl› yayg›n bir söylem gelifltirmeye
bafllam›fllard›r.
1980'lerde kad›n hareketi ve kad›na yönelik fliddete baflkald›r› küçük
gruplar halinde yap›lan bilinç yükseltme toplant›lar›, sokak gösterileri, k›sa
ömürlü dergi ve yay›nlarla kendini göstermeye bafllad› (Tekeli 1993, Ifl›k
2002, Kum vd. 2005). Bat›'da yükselen ikinci dalga feminizmin etkileri, 1980
askeri darbesiyle sol ideolojinin siyasal hegemonyas›n›n sars›lmas› ve ortaya
bofl bir ideolojik alan›n ç›kmas›, kad›n hareketinin güçlenmesine katk›da
bulunmufltu. 1980 bafllar›nda ‹stanbul ve Ankara'da küçük gruplar halinde
bilinç yükseltme toplant›lar› yapan kad›nlar, 1990 sonras› fliddete karfl› kurumsallaflmay›
yo¤unlaflt›ran ve etkin kad›n lobilerini mümkün k›lan bir da-