Türkiye'de Kadına Yönelik Şiddet - Sabanci University Research ...

12 Ayfle Gül Alt›nay ve Yeflim Arat
fiziksel, ekonomik, psikolojik ve cinsel fliddete maruz kalmakta; yaflanan
fliddetin k›z çocuklar›n›n okuyamamas›ndan kad›nlar›n toplumsal hayata
etkin kat›lamamalar›na, kad›nlar›n çocuklar›na uygulad›klar› fliddetin artmas›ndan
istenmeyen evliliklere, sakatl›klardan ölümlere kadar çok kapsaml›
sonuçlar› olmaktad›r. Namus ad›na ifllenen cinayetler bu fliddet türünün
en ölümcül ve görünür biçimlerinden biridir. Ancak daha az görünür
biçimleriyle de kad›na yönelik fliddet, Türkiye'de yaflayan milyonlarca kad›-
n›n bedensel ve ruhsal bütünlü¤ünü tehdit etmektedir. Aile içi fliddet, özellikle
koca fliddeti, kad›nlar›n yaflamlar›n›n “belirleyici bir boyutunu” oluflturmaktad›r
(Bora ve Üstün 2005, 18).
Bu derece önemli ve yayg›n bir sorun olmas›na karfl›n Türkiye'de kad›na
yönelik fliddet üzerine yap›lm›fl araflt›rma say›s› yok denecek kadar azd›r
(Ifl›k 2002, 66, Kerestecio¤lu 2004, 52). Türkiye'de 1980'lerden bu yana kad›nlara
ve toplumsal cinsiyete yönelik araflt›rmalar yayg›nlaflm›fl, hem befleri
ve sosyal bilimler alan›n› hem de toplumsal alg›y› dönüfltüren ve zenginlefltiren
çal›flmalara imza at›lm›flt›r. Ancak yap›lan akademik çal›flmalar a¤›rl›kl›
olarak feminist tarihyaz›m›, edebiyat, emek, çal›flma hayat›nda kad›nlar›n
konumu, ‹slam-baflörtüsü konular›, kad›nlar›n siyasal kat›l›m› ve kad›n
hareketinin demokrasiye katk›lar› alanlar›na yo¤unlaflm›fl, fliddet konusu
çok eksik kalm›flt›r. 2
Kad›nlar›n yaflad›¤› fliddetle ilgili elimizdeki s›n›rl› veriler, yerel veya bölgesel
ba¤lamda yap›lm›fl araflt›rmalar 3 veya kad›n kurulufllar›n›n çal›flmala-
2
Feminist tarih ve tarihyaz›m› için bkz. Demirdirek 1993, Çak›r 1994, Kandiyoti 1996, Tekeli 1998,
Alt›nay 2000 ve 2004, Berktay 2003, Zihnio¤lu 2003; edebiyatla ilgili bkz. Parla ve Irz›k 2004; kad›n
hareketinin tarihi ve katk›lar›yla ilgili bkz. Tekeli 1986, Sirman 1989, Günefl-Ayata 1993, Arat 1994; ifl
hayat›, emek ve siyaset ile ilgili bkz. Ecevit 1993, Özbay 1993, Kümbeto¤lu 1995, Tan, Ecevit ve Üflür
2000, Acar-Savran 2004, Toprak ve Kalayc›o¤lu 2004, Bora 2005, Ça¤layan 2007; ‹slam ve baflörtüsüyle
ilgili bkz. Acar 1993, Göle 1993, Özyürek 2000, Çak›r 2000, Arat 2001, 2005.
3
Ankara ve Almanya'da yap›lm›fl iki küçük çapl› araflt›rman›n karfl›laflt›rmal› tart›flmas› için bkz. ‹lkkaracan,
Gülçür ve Ar›n 1996. Güneydo¤u Anadolu'da “namus” alg›s› üzerine yap›lm›fl bir araflt›rma için bkz.
S›r 2006. Do¤u ve Güneydo¤u'da yap›lm›fl bir baflka araflt›rmada da fliddet üzerine birkaç soru
sorulmufltur, bkz. ‹lkkaracan 1998. Ankara Tabip Odas› (2003) ve ‹stanbul Barosu Kad›n Haklar›
Uygulama Merkezi (2002) de kad›na yönelik fiziksel ve cinsel fliddet üzerine yapt›klar› sempozyumlar
üzerine birer kitap yay›mlam›fllard›r. Genel bir tart›flma için bkz. Bolak 1990, Ar›n 1998, Bora ve Üstün
2005; kad›n hareketinde fliddetle mücadele için bkz. Ifl›k 2002, Kerestecio¤lu 2004. Namus cinayetleriyle
ilgili bkz. Kardam 2005, Pervizat 2005, Ertürk 2006, Belge, 2006, Ko¤ac›o¤lu 2007 ve Yirmibeflo¤lu 2007.
Kad›n intiharlar›yla ilgili bkz. Halis 2001. Cinsel fliddetle ilgili bkz. Alt›nay 2002, Uluslararas› Af Örgütü
2003, Keskin ve Yurtsever 2006.