alkol kontrolü stratejileri - Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
alkol kontrolü stratejileri - Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
alkol kontrolü stratejileri - Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ALKOL KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Hazırlayan<br />
Sebahattin KUŞ<br />
TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU<br />
Ankara, 2012
ALKOL<br />
KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Hazırlayan<br />
Sebahattin KUŞ<br />
TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU<br />
Yayın No: 3<br />
i
ALKOL KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Hazırlayan<br />
Sebahattin KUŞ<br />
Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Piyasası<br />
Düzenleme <strong>Kurumu</strong><br />
Uzmanı<br />
iii
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sebahattin KUŞ<br />
© T.C. TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU<br />
Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Kontrolü Daire Başkanlığı<br />
Yayın No: 3<br />
ISBN:<br />
978-605-5445-02-7<br />
Bu kitabın tüm yayın hakları Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Piyasası Düzenleme <strong>Kurumu</strong>’na aittir.<br />
Kurumdan yazılı izin alınmadan kitabın hiçbir bölümü kısmen <strong>ve</strong>ya tamamen izinsiz kopya<br />
edilemez, basılamaz, elektronik <strong>ve</strong> mekanik bir şekilde çoğaltılamaz <strong>ve</strong> kaynak<br />
gösterilmeden alıntı yapılamaz.<br />
Kapak Tasarımı:<br />
Meral POYRAZ<br />
Baskı:<br />
Pulat Basımevi Ltd. Şti.<br />
Gersan San. Sit. 2306. Sok. No: 66 Batıkent/ANKARA<br />
Tel: 0312 257 49 59 – Faks: 256 60 02 – web: www.pulatbasimevi.com<br />
Baskı Tarihi:<br />
Mayıs 2012<br />
500 Adet Basılmıştır.<br />
Kitapla ilgili her türlü görüş, öneri <strong>ve</strong> eleştiriler için elektronik posta adresi:<br />
sebahattin.kus@tapdk.gov.tr<br />
sebahattin.kus@gmail.com<br />
iv
ÖNSÖZ<br />
Dünya Sağlık Örgütü <strong>ve</strong> bilim insanlarının çalıĢmaları, <strong>alkol</strong> kullanımının insan<br />
sağlığını ciddi düzeyde bozucu etkilerini tüm delilleriyle ortaya koymuĢtur. Bunun<br />
yanı sıra, <strong>alkol</strong> kullanımının sosyal <strong>ve</strong> ekonomik yönlerden yıkıcı etkileri her geçen<br />
gün artmakta <strong>ve</strong> gün yüzüne çıkmaktadır. <strong>Alkol</strong>; suç iĢleme, trafik kazaları, aile içi<br />
Ģiddet ya da devlet kaynaklarının tüketilmesi yoluyla içen kiĢiden çok diğer<br />
insanlara da zarar <strong>ve</strong>rmektedir. <strong>Alkol</strong>e maruz kalma arttıkça, bozulan yaĢam kalitesi<br />
üzerindeki etkisi de artmaktadır. <strong>Alkol</strong> sebebiyle azalan <strong>ve</strong>rimlilikten dolayı<br />
ekonomik etkililik zarar görmektedir. <strong>Alkol</strong> iliĢkili bir durumdan kaynaklı ölümün<br />
gerçek riski, basit bir Ģekilde bir ömür boyu tüketilen <strong>alkol</strong> miktarı, özellikle riskli<br />
olan çok <strong>alkol</strong> içildiği sarhoĢluk durumları ile artmaktadır.<br />
BaĢkasının <strong>alkol</strong> kullanmasından meydana gelen zararın, <strong>alkol</strong>den kaynaklı sosyal<br />
maliyetleri ikiye katlama ihtimali vardır. Bundan dolayı <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
harici etkisi <strong>ve</strong> maliyetleri, sigara içme (çevresel tütün dumanı) ile iliĢkili olan<br />
zarardan önemli derecede daha büyük olup, yasadıĢı maddelerin <strong>ve</strong>rdiği zarardan da<br />
çok daha büyük olabilmektedir.<br />
Avrupa, <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma eylemlerinin en önde giden aktörüdür. DSÖ<br />
Avrupa Bölgesi, 1992’de <strong>ve</strong> daha sonra yine 2000 yılında bir <strong>alkol</strong> eylem planını<br />
onaylayan ilk bölge olmuĢtur. 2001 yılında, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında bir<br />
beyannamenin kabul edilmesiyle sonuçlanan bakanlar düzeyinde bir <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
gençler konferansı Ġs<strong>ve</strong>ç’in Stockholm Ģehrinde düzenlenmiĢtir. 2005 yılında, Dünya<br />
Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Komitesinin elli beĢinci oturumunda, eylem planındaki<br />
çekirdek ilke <strong>ve</strong> tedbirleri sürdüren <strong>ve</strong> güçlendiren bir Ģekilde eylem planı için <strong>alkol</strong><br />
politikası çerçe<strong>ve</strong>si hazırlanmıĢtır.<br />
2006 yılında Avrupa Komisyonu, gençleri, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ bebekleri<br />
korumaya odaklanarak <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında; <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu<br />
kazalarının sebep olduğu yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmada; yetiĢkinler arasında<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi azaltmada; zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin etkisi hakkında bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong><br />
farkındalığı arttırmada <strong>ve</strong> AB düzeyinde ortak bir kanıt temeli oluĢturma <strong>ve</strong><br />
sürdürmede Üye Devletleri desteklemek için bir AB stratejisi bildirimini<br />
baĢlatmıĢtır.<br />
Nihayet, Dünya Sağlık Örgütü 63’üncü Dünya Sağlık Asamblesi, 2010 yılında<br />
WHA63.13 kararını kabul ederek, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak amacıyla<br />
küresel stratejiyi onaylamıĢtır. Dünya Sağlık Örgütü, Üye Devletleri küresel<br />
stratejiyi uygun bir Ģekilde kabul edip uygulamaya çağırmıĢtır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını önlenmeyi <strong>ve</strong> azaltılmasını <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasını<br />
v
öncelikli hedef olarak belirlemiĢ <strong>ve</strong> her düzeyde yeterli mali <strong>ve</strong> insan kaynakları<br />
sağlamayı gaye edinmiĢtir. Üye Devletler ile iĢbirliği yapmayı <strong>ve</strong> duruma göre<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerine olan ulusal<br />
tepkileri güçlendirmeyi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması için küresel<br />
stratejiyi uygulamada Üye Devletlere destek <strong>ve</strong>rmeyi <strong>ve</strong> küresel stratejinin<br />
uygulanmasındaki ilerlemenin izlenmesini hedefleri arasına almıĢtır.<br />
Arzı kısıtlama tedbirleri (<strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirleri, <strong>alkol</strong><br />
pazarlama politikaları, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri, satıĢ noktası yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ gün <strong>ve</strong> saatleri<br />
üzerindeki sınırlamalar, asgari satın alma yaĢı) <strong>ve</strong> talebi azaltma tedbirleri (sağlık<br />
hizmetlerinde <strong>ve</strong> iĢyerinde erken tespit <strong>ve</strong> kısa müdahaleler, tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon<br />
programları) olarak tanımlanan <strong>alkol</strong> kontrolü <strong>stratejileri</strong>, <strong>alkol</strong>e bağlı zararların<br />
nasıl azaltılacağı hususunda çözüm önerileri ortaya koymaktadır.<br />
Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Piyasası Düzenleme <strong>Kurumu</strong>’nun 4733 sayılı Kanundan kaynaklanan<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkiler piyasalarını düzenleme <strong>ve</strong> denetleme temel görev <strong>ve</strong><br />
yetkisinin, yine yasayla <strong>ve</strong>rilen <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal<br />
<strong>ve</strong> tıbbi nitelikteki zararlı etkileri önleyici düzenlemeleri yapma <strong>ve</strong> gerekli tedbirleri<br />
alma görev <strong>ve</strong> yetkisi ile birlikte değerlendirilmesi gerekli olup, <strong>alkol</strong> kontrolü<br />
alanında yapılan <strong>ve</strong> yapılacak çalıĢmalarda yararlanılan ulusal <strong>ve</strong> uluslararası strateji<br />
belgelerine iliĢkin kaynaklar Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Kontrolü Daire BaĢkanlığı tarafından<br />
yapılan çalıĢmalar neticesinde kitap olarak yayınlanmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> kontrolüne iliĢkin olarak ilki 2011 yılında basılan “Dünyada <strong>ve</strong> Türkiye’de<br />
<strong>Alkol</strong> Kontrolü Politikaları” isimli kitap yayınlanmıĢtır. Kitapta, dünyada <strong>ve</strong><br />
ülkemizde uygulanan <strong>alkol</strong> kontrolüne iliĢkin politikalar hakkında incelemeler<br />
yapılmıĢ <strong>ve</strong> konuya iliĢkin oldukça ayrıntılı bilgiler <strong>ve</strong>rilerek, ülkemizde <strong>alkol</strong><br />
kontrolüne iliĢkin yapılan mevzuat düzenlemelerinin uluslararası dayanakları <strong>ve</strong><br />
örnek ülke uygulamaları ortaya konulmuĢtur.<br />
<strong>Kurumu</strong>muz tarafından yine <strong>alkol</strong> kontrolüne iliĢkin yayınlanan bu ikinci kitapta<br />
ise; ülkemizin de içinde yer aldığı Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi <strong>ve</strong> küresel<br />
olarak Dünya Sağlık Örgütü Dünya Sağlık Asamblesi tarafından 1993 yılından<br />
baĢlamak üzere 2020 yılına kadar olan süreçte üye devletlere <strong>alkol</strong> kontrolünde yol<br />
gösterme amacı taĢıyan <strong>alkol</strong> kontrolü <strong>stratejileri</strong> ele alınmıĢtır.<br />
Bu kitap, <strong>Kurumu</strong>muzda <strong>alkol</strong> kontrolüne iliĢkin yapılacak düzenleme <strong>ve</strong> uygulama<br />
çalıĢmaları ile özellikle de Sağlık Bakanlığı <strong>ve</strong> <strong>Kurumu</strong>muzun koordinasyonunda<br />
yürütülen Ulusal <strong>Alkol</strong> Kontrol Programı <strong>ve</strong> Eylem Planı oluĢturma çalıĢmaları için<br />
önemli bir kaynak olma misyonu taĢımaktadır.<br />
vi
ĠÇĠNDEKĠLER<br />
1. AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 ................................................................ 1<br />
2. ALKOLLE ĠLGĠLĠ AVRUPA ġARTI (Avrupa <strong>Alkol</strong> Belgesi) 1995 ..................... 23<br />
3. AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 ..................................................... 29<br />
4. ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETĠLMESĠ<br />
Konsey Tavsiye Kararı 2000 ................................................................................. 53<br />
5. KANDA MAKSĠMUM ALKOL YOĞUNLUĞU Komisyon Tavsiye<br />
Kararı 2001 ............................................................................................................ 73<br />
6. GENÇLER VE ALKOL ÜZERĠNE BĠLDĠRGE (Stokholm<br />
Deklarasyonu) 2001 ............................................................................................... 83<br />
7. ALKOLLE ĠLGĠLĠ ZARARA ĠLĠġKĠN TOPLULUK STRATEJĠSĠ 2001 ............... 91<br />
8. GENÇLERĠN VE ÇOCUKLARIN ALKOL KULLANIMINA ĠliĢkin Konsey<br />
Tavsiye Kararı 2001 ............................................................................................... 99<br />
9. DSÖ AVRUPA BÖLGESĠNDE ALKOL POLĠTĠKASI ÇERÇEVESĠ 2006 ........ 103<br />
10. AVRUPA BĠRLĠĞĠ ALKOL STRATEJĠSĠ 2006 .................................................. 123<br />
11. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 1979-2008 ...................................... 143<br />
12. DSÖ ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL<br />
STRATEJĠSĠ 2010 ................................................................................................ 157<br />
13. KÜRESEL ALKOL POLĠTĠKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 2012 ...... 197<br />
14. AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 .................................................. 205<br />
vii
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
1993
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
1993<br />
ÖZET<br />
Dünyada en fazla <strong>alkol</strong> tüketimi Avrupa’dadır. Eldeki <strong>ve</strong>rilere göre, 1990 yılında 26<br />
Üye Devletin 15’inde kiĢi baĢna saf <strong>alkol</strong> tüketimi 8 litreyi aĢmıĢtır. 1950 ila 1980<br />
arasında tüketimdeki hızlı büyüme döneminden sonra, 1980’lerin baĢında bir<br />
durgunluk <strong>ve</strong> denge dönemi söz konusuydu. 1980’lerin ikinci kısmında, eldeki<br />
<strong>ve</strong>rilere göre <strong>alkol</strong> tüketimi 26 Üye Devletten 10’unda artıyordu. 1989’dan bu yana,<br />
bazı orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa ülkelerinde <strong>alkol</strong> tüketiminde hızlı bir artıĢ görülmektedir.<br />
Sağlık <strong>ve</strong> sosyal hizmetler, ulaĢım, iĢyeri <strong>ve</strong> ceza yargılama sistemleri, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın yükünü taĢımaktadır. Avrupa’nın bazı ülkelerinde, ekonomik yükün gayri<br />
safi milli hâsılanın (GSMH) % 2-3’üne karĢılık geldiği tahmin edilmektedir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
16-74 yaĢ aralığındaki ölümlerin % 8-10’undan sorumlu olabilir.<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının amacı, Üye Devletlere <strong>alkol</strong> kullanımından doğan<br />
sağlık risklerini <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını önlemelerinde yardımcı olmaktır. Bunu<br />
yapabilmek için, iki Ģeye ihtiyaç vardır: genel <strong>alkol</strong> tüketimini azaltma <strong>ve</strong> yüksek<br />
riskli davranıĢlar ile mücadele etme tedbirleri.<br />
Planın hızlı bir etkisinin olmasını temin etmek amacıyla, derhal eyleme geçilmek<br />
üzere beĢ alan önerilmektedir:<br />
1) Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>e iliĢkin kamu politikaları<br />
2) Ortak eylem konusunda uluslararası kurumlar ile uzlaĢma / konsensüs<br />
3) Sağlığı teĢvik edip destekleyen ortamlar<br />
4) Temel sağlık hizmetleri<br />
5) Destek sistemleri
4<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4<br />
4 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi:<br />
planın uygulamasının eĢgüdümünü sağlayacak;<br />
etkin bir uygun ortaklar ağı geliĢtirecek <strong>ve</strong><br />
insan kaynaklarını <strong>ve</strong> mali desteği normal bütçesinden sağlayacaktır.<br />
Sürdürülen bir etkiye sahip olmasını temin etmek amacıyla, Eylem Planı 2000 yılına<br />
kadar sürecektir. BaĢarısı uluslararası örgütler, Üye Devletler <strong>ve</strong> hükümet <strong>ve</strong> ulusal<br />
<strong>ve</strong> yerel düzeydeki sivil toplum kuruluĢlarının taahhüt, destek <strong>ve</strong> aktif katılımına<br />
bağlı olacaktır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 5<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 5<br />
GĠRĠġ<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 5<br />
Yüksek üretim, ticaret, tüketim seviyeleri <strong>ve</strong> kullanımı ile iliĢkili hasarın<br />
kapsamından dolayı <strong>alkol</strong>, Avrupa için belirli bir endiĢe kaynağı olup, Avrupa'yı<br />
yakından ilgilendirmektedir. Avrupa siyasi özgürlük eğilimi <strong>ve</strong> bunun orta <strong>ve</strong> doğu<br />
ülkelerinde siyasi <strong>ve</strong> iktisadi değiĢikliklerinin etkisini tahmin edememe ile karĢı<br />
karĢıyadır. Artan <strong>alkol</strong> tüketimine sebep olan çok sayıda güç <strong>ve</strong> etki vardır: bunlar<br />
arasında kentleĢme <strong>ve</strong> sanayileĢme; göç <strong>ve</strong> aile yapısındaki değiĢmeler; artan satın<br />
alma gücü <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün fiili fiyatındaki düĢüĢ; daha fazla uluslararası seyahat; aĢırı<br />
Ģarap üretimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkilerin yoğun pazarlaması bulunmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> kullanımı ile iliĢkili problemlerin Ģiddeti (tamamı olmasa da çoğu önlenebilir<br />
olan) <strong>ve</strong> bağımlılık yapıcı özelliklerinden dolayı, <strong>alkol</strong> özel bir emtia olarak<br />
görülmelidir. Tüketimi azaltmak <strong>ve</strong> tüketimin azaltılmasıyla hastalık <strong>ve</strong> prematüre<br />
ölümleri azaltmak için etkin tedbirler alınabilir. Bunların ekonomik <strong>ve</strong> sağlık<br />
bakımından önemli faydaları vardır. Amaç <strong>ve</strong> hedefler konulabilir <strong>ve</strong> bunların<br />
ilerleyiĢi izlenebilir.<br />
Avrupa’daki birçok kiĢi için, <strong>alkol</strong> kullanma sosyal hayatın olağan bir parçasıdır.<br />
Bazıları sağlık sebeplerinden dolayı içmemeyi tercih etmelerine <strong>ve</strong> diğerlerinin de<br />
içememelerine rağmen, <strong>alkol</strong> kullanımı bir esenlik kaynağı olabilir. Önemli bir<br />
orandaki azınlık, aĢırı içmektedir <strong>ve</strong> bu da hemen her zaman zararlıdır. Ancak<br />
<strong>alkol</strong>ün zararı hakkındaki sağlık mesajları, az içmenin pozitif faydalarını vurgulayan<br />
mesajlardan daha az etkiye sahiptir. Ayrıca <strong>alkol</strong>e bağlı kazalar <strong>ve</strong> ailevi <strong>ve</strong> sosyal<br />
Ģiddet tehlikesinin olmadığı gü<strong>ve</strong>nli bir ortama da ihtiyaç vardır.<br />
Bir ülkedeki ortalama <strong>alkol</strong> tüketimi ile <strong>alkol</strong>iklerin sayısı arasındaki kuv<strong>ve</strong>tli<br />
korelasyon, herhangi bir <strong>alkol</strong> politikasının temel gayesinin nüfusun tamamı<br />
genelinde tüketimi azaltmanın <strong>ve</strong> ayrıca yüksek riskli davranıĢları hedef almanın<br />
gerekli olduğunu göstermektedir.<br />
Gelecekteki <strong>alkol</strong> politikaları hakkında, 1991 yılında DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin bir<br />
istiĢare mektubuna cevap <strong>ve</strong>ren 20 Avrupa ülkesinin tamamı, bir eylem planının<br />
geliĢtirilmesini talep etmiĢ <strong>ve</strong> 19 tanesi böyle bir planın derhal uygulanmasını<br />
istemiĢtir. Bu nedenle üzerine eylemin bir an önce baĢlayabileceği <strong>ve</strong> iki operasyonel<br />
aĢamada ileriye götürülebileceği dokuz stratejik hedef hazırlanmıĢtır. Tabi ki <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı problemler, yalnızca Avrupa ile sınırlı değildir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımın <strong>ve</strong>rdiği<br />
zarara dair eylem de küresel bir endiĢedir.
6<br />
6<br />
6 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
AVRUPA’DAKĠ EĞĠLĠMLER<br />
Verilerin karĢılaĢtırılabilirliği <strong>ve</strong> doğruluğu hakkındaki sorunlara rağmen, 1950’den<br />
1980’e kadar Avrupa genelinde kiĢi baĢı <strong>alkol</strong> tüketimi hızla arttı. 1980’lerin baĢında<br />
bir durağanlık dönemi vardı. 1980’lerin ikinci kısmında, eldeki <strong>ve</strong>rilere göre <strong>alkol</strong><br />
tüketimi 26 Üye Devletten 10’unda artıyordu. 1989’dan bu yana, bazı orta <strong>ve</strong> doğu<br />
Avrupa ülkelerinde <strong>alkol</strong> tüketiminde hızlı bir artıĢ görülmektedir.<br />
Dünyadaki en fazla <strong>alkol</strong> üretimi, ihraç amaçlı ticareti <strong>ve</strong> tüketimi Avrupa’dadır.<br />
1990 yılında eldeki <strong>ve</strong>rilere göre, 26 Üye Devletin 15’inde kiĢi baĢı yıllık tüketim 8<br />
litre saf <strong>alkol</strong>ü aĢmıĢtır.<br />
Bütün ülkelerde, kiĢi baĢı tüketim seviyeleri <strong>alkol</strong> kullanımından kaynaklanan<br />
sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik problemler ile yoğun bir Ģekilde iliĢkilidir: Tüketim<br />
arttıkça, birçok sorun da artmaktadır <strong>ve</strong> tüketim düĢtükçe, diğer sorunlar da<br />
azalmaktadır. Bireyler için, artan tüketim ile birlikte sağlık sorunları riski <strong>ve</strong> doz -<br />
yanıt iliĢkisi de artmaktadır.<br />
Bir bütün olarak Avrupa için <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin sağlam tahminleri<br />
olmamasına rağmen, bireysel Üye Devletlerden gelen <strong>ve</strong>riler <strong>alkol</strong>ün:<br />
1) kaybolan <strong>ve</strong>rimlilik sebebiyle önemli masrafların <strong>ve</strong> sağlık, sosyal refah, ulaĢım<br />
<strong>ve</strong> ceza yargılama sistemleri maliyetlerinin sebebi olduğunu göstermektedir.<br />
Ekonomik yükün, gayri safi milli hasılanın (GSMH) % 2-3’ü olduğu tahmin<br />
edilmektedir;<br />
2) önemli sayıda hastalıklara sebep olduğunu, ölüm oranını arttırdığını (özellikle de<br />
prematüre ölümler) <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri sistemlerine ağır bir yük yüklediğini<br />
göstermektedir. 16-74 yaĢ aralığındaki kiĢilerin ölümlerinin % 8-10’u <strong>ve</strong><br />
hastaneye akut yatıĢların tamamının % 6-20’si <strong>alkol</strong>e bağlı olabilmektedir.<br />
Önemli sağlık problemleri arasında artan kan basıncı <strong>ve</strong> serebrovasküler<br />
hastalıkları, kanser (kadın göğüs kanseri <strong>ve</strong> üst solunum yolları <strong>ve</strong> sindirim<br />
sistemi hastalıkları dâhil), karaciğer sirozu, psikolojik zarar <strong>ve</strong> bağımlılık yer<br />
almaktadır;<br />
3) her üç trafik kazasından birinden fazlası ile iliĢkili olduğunu <strong>ve</strong> aile içi, eğlence<br />
<strong>ve</strong> iĢ kazalarından önemli bir faktör olduğunu göstermektedir;<br />
4) suç, cinayet <strong>ve</strong> Ģiddet dâhil çoğu kamu düzeni sorunu ile ilgili olduğunu<br />
göstermektedir;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 7 7<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 7<br />
5) ailelerin parçalanması, aile içi Ģiddet <strong>ve</strong> çocuk istismarının önemli sebeplerinden<br />
biri olduğunu sosyal refah sistemleri üzerine ağır bir yük yüklediğini<br />
göstermektedir;<br />
6) iĢe gitmeme, kazalar <strong>ve</strong> azalan iĢ performansı sebebiyle <strong>ve</strong>rimlilik azalttığını<br />
göstermektedir; <strong>ve</strong><br />
7) tütün <strong>ve</strong> diğer maddelerin kullanımı ile iliĢkilendirildiğini <strong>ve</strong> hastalıkları <strong>ve</strong> ölüm<br />
oranlarını arttıracak Ģekilde bunlar <strong>ve</strong> diğer risk faktörleri ile birlikte hareket<br />
edebildiğini göstermektedir.<br />
Kanıtlar, bazı nüfus segmentlerinde <strong>alkol</strong>ün koroner kalp hastalığına karĢı koruyucu<br />
olabileceğine iĢaret etmektedir. 35 yaĢ altı erkeklerde <strong>ve</strong> menopoz öncesi kadınlarda<br />
<strong>alkol</strong> içmenin koroner kalp hastalığına karĢı hiçbir önemli koruyucu etkisi<br />
bulunmamaktadır. Koroner kalp hastalığının koruyucu etkisinin çoğunun, örneğin<br />
günlük değil de çok daha az sıklıkla bir içki içerek, yani çok hafif içme ile<br />
kazanılabileceği görülmektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı sağlık <strong>ve</strong> sosyal problemler, yalnızca aĢırı tüketim <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı<br />
ile ilgili olmayıp, düĢük seviye <strong>alkol</strong> içmeden de kaynaklanmaktadır. Nüfus<br />
genelinde bu tür içicilerinin sayısının fazlalığından dolayı, sonuç olarak ortaya çıkan<br />
problemler toplum için en yüksek sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik öneme sahiptir.<br />
EYLEM ĠHTĠYACI<br />
Avrupa’daki herkes için sağlık (HĠS) politikasındaki 17. Hedef:<br />
“2000 yılına kadar, tütün, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> psikoaktif maddeler gibi bağımlılık yapıcı<br />
maddelerin sağlığa zarar <strong>ve</strong>rici Ģekildeki tüketimi, bütün Üye Devletlerde önemli<br />
oranda azaltılmıĢ olmalıdır” demektedir.<br />
Alt metin ise Ģöyle devam etmektedir:<br />
“Bu hedef, bu maddelerin tüketimi <strong>ve</strong> üretimine yönelik iyi dengeli politika <strong>ve</strong><br />
programlar her düzeyde <strong>ve</strong> farklı sektörlerde:- zararlı kullanımı azaltmaya özel<br />
önem <strong>ve</strong>rerek <strong>alkol</strong> tüketimini % 25 azaltmak amacıyla uygulanırsa baĢarılı olabilir.”<br />
Bütün Üye Devletlerin bu hedefi gerçekleĢtirmesi için uluslararası, ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
düzeyde etkin eylem gerekli olacaktır. Son on yıldaki yetersiz ilerleme i) <strong>alkol</strong>ün<br />
ciddi bir sağlık problemi olarak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> eyleminin bilinmemesinden; ii) her düzeyde
8<br />
8 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
kapsamlı, sağlık kamu politikalarının olmayıĢından <strong>ve</strong> iii) mevcut politikaların<br />
liberalleĢmeye giden bir eğilimde olmasından kaynaklanmıĢtır.<br />
Görece fiyatlardaki düĢüĢler <strong>ve</strong> bulunabilirlik üzerinde kontrollerin kaldırılması,<br />
<strong>alkol</strong> içmeye karĢı kamu tavırlarının yumuĢaması <strong>ve</strong> yoğun <strong>alkol</strong> pazarlaması ile bir<br />
arada var olmaktadır. Sonuç ise tüketimdeki artıĢtır. Pozitif eylem <strong>ve</strong> yaygın popüler<br />
destek olmadan, Üye Devletlerin hedeflerini baĢarma Ģansları düĢüktür.<br />
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (tavsiye 1136, 1990), Avrupa Toplulukları<br />
Konseyi (86/C 184/02 1986; 90/C 329/01 1990 no.lu kararlar) <strong>ve</strong> Kuzey Ülkeleri<br />
Konseyi (A 1014/s, 1993 kararı) <strong>alkol</strong> politikaları <strong>ve</strong> programları <strong>ve</strong> DSÖ ile iĢbirliği<br />
çağrısı yapmıĢtır.<br />
STRATEJĠ<br />
AĢağıdakilerin kombinasyonu ile sağlığa zarar <strong>ve</strong>rici derecede <strong>alkol</strong> tüketiminde<br />
önemli bir azalma elde edilebilir:<br />
i) genel tüketimi azaltan nüfusa dayalı bir yaklaĢım <strong>ve</strong><br />
ii) yüksek risk davranıĢlarını hedef alan yüksek risk yaklaĢımı.<br />
Nüfusa dayalı yaklaĢım gereklidir zira:<br />
i) genel bir azalma, bütün <strong>alkol</strong> içme seviyelerinde daha az probleme yol açar;<br />
ii) <strong>alkol</strong>ik derecede içme <strong>ve</strong> problemleri, bu yaklaĢıma özellikle duyarlıdır <strong>ve</strong><br />
iii)azaltan içme seviyeleri <strong>ve</strong> modellerinin etkileyici algılama <strong>ve</strong> kavrayıĢının önemli<br />
uzun vadeli kültürel sonuçları vardır. Hafif içmenin norm olduğu bir ortam, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi azaltmak için <strong>alkol</strong>ik derecede içenler üzerinde baskı kurabilir <strong>ve</strong><br />
böylece yüksek risk yaklaĢımının gücünü artırır.<br />
Yüksek risk yaklaĢımı, esas olarak, özel sorunları olan bireyleri belirleme <strong>ve</strong> onlara<br />
yardımcı olmak ile ilgilidir. Bu iki strateji tamamlayıcıdır. Nüfusun faydasına olan<br />
tedbirler, ilk olarak risk altındaki bireylere biraz motivasyon sunabilir, ancak hafif<br />
içmenin norm olduğu bir ortamda en nihayetinde <strong>alkol</strong> tüketimini azaltmak için<br />
<strong>alkol</strong>ikler üzerinde baskı uygulamalıdır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 9<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 9<br />
EYLEM ALANLARI<br />
Dokuz stratejik eylem alanı, hem <strong>alkol</strong> tüketimini önlemek hem de <strong>alkol</strong> tüketimi ile<br />
iliĢkili zararı yönetmek amacıyla hazırlanan Eylem Planına dâhil edilmiĢtir.<br />
Üye Devletlerdeki Politikalar<br />
Dengeli <strong>alkol</strong> politikalarının açık <strong>ve</strong> net önleyici bir değeri olduğu gösterilmektedir.<br />
Bütün Üye Devletlerin üretim, dağıtım <strong>ve</strong> reklam kontrolü <strong>ve</strong> sağlık eğitimi <strong>ve</strong><br />
tedavi hizmetlerine çeĢitli derecelerde vurgu yapan <strong>alkol</strong> politikaları olmasına<br />
rağmen, bunların çok azı kapsamlıdır. LiberalleĢme birçok ulusal politika üzerinde<br />
baskı uygularken, doğu Avrupa’nın bazı bölgelerinde <strong>alkol</strong> üretimi <strong>ve</strong> dağıtımı<br />
üzerinden devlet kontrollerinin kaldırılması da bunları etkili bir Ģekilde<br />
kaldırmaktadır.<br />
Bütün Üye Devletlerin kendi <strong>alkol</strong> politikalarını korumaları için desteğe ihtiyacı<br />
vardır; öte yandan, kontrollerin kaldırılmıĢ olduğu ülkelerin özel yardıma ihtiyacı<br />
olacaktır.<br />
Etkin mevzuat tedbirleri; asgari <strong>alkol</strong> içme yaĢı, fiyat <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgilendirme<br />
mekanizmaları <strong>ve</strong> bulunabilirlik <strong>ve</strong> pazarlama üzerinde kontrolleri içeren kapsamlı<br />
bir politika içerisine dahil edilmelidir.<br />
Hükümetler arası örgütler ile uzlaĢma / konsensüs<br />
Avrupa Topluluğu, Avrupa Konseyi <strong>ve</strong> Kuzey Ülkeleri Konseyi gibi hükümetler arası<br />
örgütlerin politikalarının pek çoğunun <strong>alkol</strong> tüketimi üzerinde önemli bir etkisi<br />
vardır. Örneğin, Avrupa Topluluğunun <strong>ve</strong>rgilendirme yönetmelikleri, bazı üye<br />
devletlerdeki (Danimarka, Ġrlanda, BirleĢik Krallık) <strong>alkol</strong> fiyatını düĢürürken, diğer<br />
bazı ülkelerde (Portekiz, Ġspanya) yükseltebilir. FarklılaĢan fiyatlar hâlihazırda<br />
örneğin Danimarka ile Almanya arasında önemli sınır ötesi ticaret oluĢturmadır <strong>ve</strong><br />
bu durumun Avrupa Topluluğuna yakın ülkelerde de fiyatları düĢürmek için baskı<br />
oluĢturma ihtimali vardır.<br />
Hükümetler arası <strong>alkol</strong> politikasının geliĢtirilmesi ile ortaklar sağlığın teĢvik edilip<br />
desteklenmesine artan katkıları müzakere edebilmelidirler. Üye Devletlerin<br />
asgariden daha hırslı ya da sıkı olan politikalara sahip olma hakkı korunmalıdır.
10 10 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
10 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama endüstrilerindeki önleyici uygulamalar<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama endüstrileri büyük ölçekli iĢ<strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> ulusal kazanç <strong>ve</strong> gelir elde<br />
eden kuruluĢlardır. Avrupa <strong>alkol</strong> endüstrisi aynı zamanda büyük bir ihracatçıdır. Az<br />
sayıdaki firma, küresel <strong>alkol</strong> ticaretinin çoğunu kontrol etmektedir. Bundan dolayı,<br />
<strong>alkol</strong>lü içkilerin pazarlanması <strong>ve</strong> dağıtımına yönelik politikalar için ortak bir<br />
yaklaĢımının müzakere edilmesi mümkün olmalıdır. Bu endüstrilerin önleme<br />
(örneğin, daha gü<strong>ve</strong>nli içki içme mekanlarını teĢvik etme <strong>ve</strong> içkili araç kullanımını<br />
caydırmada), içki kullanımı <strong>ve</strong> hamileliğin tehlikeleri hakkında eğitim <strong>ve</strong>rilmesinde<br />
<strong>ve</strong> çalıĢanlar için <strong>alkol</strong> politikalarının geliĢtirilmesinde bir menfaati vardır <strong>ve</strong><br />
ilgilenmektedir.<br />
Reklam yasak <strong>ve</strong> kısıtlamaları ile desteklenir bir Ģekilde <strong>alkol</strong>lü içkilerin<br />
pazarlamasında kendinden düzenleme için Avrupa <strong>ve</strong> uluslararası uygulama kanun<br />
<strong>ve</strong> kurallarının geliĢtirilmesi gereklidir.<br />
Sağlığı teĢvik eden ortamlar<br />
Ev, okul, iĢyeri <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri tesisleri, sağlıklı davranıĢı teĢvik etme, sosyal<br />
desteği arttırma <strong>ve</strong> hafif içmeyi onaylayan tavırları güçlendirme fırsatları<br />
sunmaktadır.<br />
DSÖ Sağlıklı ġehirler, Sağlığı TeĢvik Eden ġirketler, Sağlığı TeĢvik Eden Okullar <strong>ve</strong><br />
Sağlığı TeĢvik Eden Hastaneler gibi Avrupa genelindeki ağlar aracılığıyla <strong>ve</strong> ayrıca<br />
aile sağlığı <strong>ve</strong> gençlerin <strong>alkol</strong> tüketimine yönelik programlara odaklanarak planlar<br />
geliĢtirilmeli <strong>ve</strong> uygulanmalıdır.<br />
Topluluk eylemi<br />
Topluluk programları <strong>ve</strong> her türlü yerel eylemler, daha sağlıklı yaĢam tarzlarını<br />
desteklemenin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> satıĢı <strong>ve</strong> kullanımını değiĢtirmek için halk <strong>ve</strong> siyasi desteği<br />
elde etme <strong>ve</strong> sağlamanın önemli bir yoludur. Yerel politikanın geliĢtirilmesine<br />
ila<strong>ve</strong>ten, yerel eylem de ulusal <strong>ve</strong> hatta uluslararası politikalar üzerinde güçlü bir<br />
etki tesis edebilir. Kapsamlı topluluk programlarının kalp hastalığını azalttığı <strong>ve</strong><br />
zararlı <strong>alkol</strong> kullanımını önleme desteğini artırdığı görülmektedir.<br />
Her topluluk önleyici eylem için potansiyele sahiptir <strong>ve</strong> yerel eylemi<br />
cesaretlendirmeye, güçlendirmeye <strong>ve</strong> desteklemeye daha fazla çaba gösterilmelidir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 11<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 11<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 11<br />
Daha gü<strong>ve</strong>nli <strong>alkol</strong> içme<br />
<strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarara karĢı kitle iletiĢim kampanyaları, yalnızca <strong>alkol</strong> içenler<br />
üzerindeki potansiyel etkisi bakımından değil olmayıp, aynı zamanda <strong>alkol</strong> satıĢı <strong>ve</strong><br />
kullanımı üzerindeki kontrolün lehine de kamu davranıĢlarını arttırmaktadır.<br />
Eğitim programları <strong>ve</strong> kitle iletiĢim kampanyalarının, <strong>alkol</strong> sanayisi tarafından<br />
yapılan pazarlama üzerinde uygulanacak daha sıkı kontroller ile desteklenmediği<br />
sürece baĢarılı olma ihtimali düĢüktür. Bu tür programlar, aĢırı <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
tehlikelerinden ziyade azaltılmıĢ tüketimin avantajlarını sunmalıdır.<br />
Sağlık hizmeti sistemleri<br />
Geleneksel olarak <strong>alkol</strong> problemlerinin yönetiminde yer alan sağlık hizmetleri<br />
sistemleri, <strong>alkol</strong> iliĢkili zararın tespiti <strong>ve</strong> önlenmesinde daha büyük bir rol<br />
oynamalıdır. Bu özellikle de temel sağlık hizmetleri bakımından doğrudur, ancak<br />
hastaneler için geçerli olmalıdır. Temel sağlık hizmetleri, <strong>alkol</strong>ik olma riskindeki<br />
bireyleri belirlemek <strong>ve</strong> onlara tüketimi azaltma konusunda yardımcı olmak için<br />
önemli bir ortamdır. Ayrıca aile <strong>ve</strong> kendi kendine yardım gruplarının da önemli bir<br />
destekçisi olup, yerel topluluklar için kamu sağlığının bir savunucusu olarak hareket<br />
etmektedir. Temel sağlık hizmetlerine dayalı bir yüksek risk stratejisi nüfusa dayalı<br />
giriĢim <strong>ve</strong> inisiyatiflerinde de tamamlayıcısı olabilir.<br />
Temel sağlık hizmetlerinin müdahalesi, bireysel <strong>alkol</strong> tüketimini % 25 ila 35<br />
arasında <strong>ve</strong> aĢırı içicilerinin oranını da % 45 oranında azaltmaya yardımcı olabilir.<br />
Sosyal refah sistemi<br />
Sosyal refah sistemi, çoğu kez, <strong>alkol</strong> kullanımı ile iliĢkili problemler ile ilk temas<br />
eden sistemdir. Hem içki alıĢkanlığı riskindeki bireyleri <strong>ve</strong> aileleri belirleme <strong>ve</strong><br />
onlara yardımcı olma bakımından hem de yerel topluluklar için önde gelen refah<br />
savunucusu olarak iĢlev görme bakımından önemlidir.<br />
Sosyal refah sistemindeki çalıĢanları <strong>alkol</strong> sorunları <strong>ve</strong> uygun tepki <strong>ve</strong> müdahaleler<br />
konusunda eğitmek <strong>ve</strong> bunların savunuculuk rolleri için yoğun destek sağlamak acil<br />
bir ihtiyaçtır.
12 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
12<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Ceza yargılama sistemi<br />
Uyarı, tutuklama, ceza <strong>ve</strong>rme, mahkumiyet, göz altı <strong>ve</strong> Ģartlı tahliye <strong>ve</strong> salı<strong>ve</strong>rme<br />
sonrası yardım aracılığıyla ceza yargılama sisteminin iĢ yükünün önemli bir kısmı<br />
<strong>alkol</strong> ile ilgilidir. Topluluk eğitimi aracılığıyla <strong>alkol</strong> problemlerinin hafifletilmesi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>lü araç kullanımı, aile içi Ģiddeti, kamu düzeninin bozulması, kasti olmayan<br />
yaralanmalar <strong>ve</strong> cezai yaptırım gerektiren fiillerin önlenmesi için kapsamlı fırsatlar<br />
bulunmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> sorunlarına dair eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> ceza yargılama sisteminde uygun tepki <strong>ve</strong><br />
yanıtlar <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> o sistemin topluluk eğitimine yönelik rolüne yoğun <strong>ve</strong> kapsamlı<br />
destek <strong>ve</strong>rme hususlarında acil bir ihtiyaç söz konusudur.<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGE OFĠSĠNĠN ROLÜ<br />
Avrupa Herkes Ġçin Sağlık (HFA) hedefi 17’nin baĢarılması için zaruri bir<br />
gereksinim, <strong>alkol</strong> tüketiminin bilinmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketimine ciddi bir sağlık problemi<br />
olarak yaklaĢılmasıdır. Eylem Planının baĢarılı bir biçimde teĢviki <strong>ve</strong> desteklenmesi,<br />
Üye Devletlerin taahhüt, bağlılık <strong>ve</strong> faal katılımına dayalı olacaktır. Eylem Planına<br />
yüksek görünürlük <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> uluslararası iĢbirliği için gerekli siyasi desteği<br />
göstermek amacıyla Eylem Planı için yeterince kaynak <strong>ve</strong> zaman tahsis edilmelidir.<br />
Bu Ģekildeki eylem, sürdürülebilir <strong>ve</strong> yeknesak bir Avrupa hareketine yol açacak <strong>ve</strong><br />
materyal <strong>ve</strong> tecrübe paylaĢımı aracılığı ile kaynakların etkin bir Ģekilde kullanımını<br />
temin edecektir. BaĢarılı uygulama, ulusal <strong>ve</strong> yerel mevkidaĢlar, hükümetler arası<br />
örgütler <strong>ve</strong> Avrupa, ulusal <strong>ve</strong> yerel sivil toplum grupları <strong>ve</strong> ortaklarının ortak<br />
çalıĢmasını gerekli kılacaktır.<br />
Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı önleme yetkisine uygun olarak Eylem<br />
Planının uygulanmasının uluslararası koordinasyonunda liderliği üstlenecektir.<br />
Sorumlulukları Ģunları içerecektir: Eylem Planının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması<br />
konusunda Üye Devletler ile istiĢarelerde bulunma <strong>ve</strong> tavsiyeler <strong>ve</strong>rme; uluslararası,<br />
ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeydeki ortaklıkları müzakere etme; her bir üye devlette araĢtırma,<br />
istiĢare <strong>ve</strong> kaynakların geliĢtirilmesi için ağlar tesis <strong>ve</strong> idame ettirme; ilerleyiĢi<br />
izleme <strong>ve</strong> değerlendirme <strong>ve</strong> sonuçları Bölge Komitesine rapor etme.<br />
Bölge Ofisinin dört ana rolü olacaktır:<br />
Savunuculuk <strong>ve</strong> gündem belirleme<br />
DSÖ her düzeyde faaliyeti canlandırma <strong>ve</strong> kamu sağlık ittifaklarını kurma yolu<br />
olarak Eylem Planını aktif bir Ģekilde destekleyip teĢvik edecek <strong>ve</strong> yayacaktır. Bölge
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 13<br />
13<br />
Ofisi, yeni ağların Eylem Planı ile bağlantısını amaçlayacaktır. Destekleyici ortam <strong>ve</strong><br />
çevreleri büyütmek <strong>ve</strong> desteklemek amacıyla iĢbirliği yapan ağları aracılığıyla<br />
uygulamayı teĢvik edecektir.<br />
Tabip, hemĢire <strong>ve</strong> eczacılar birliği, Avrupa Bölgesi Kamu Sağlığı Okulları Birliği<br />
(ASPHER) gibi eğitim kuruluĢları <strong>ve</strong> grupları gibi mesleki örgütler ile iliĢki<br />
içerisinde, Ofis çekirdek müfredat, asgari standartlar <strong>ve</strong> eğitim faaliyetlerinin<br />
geliĢtirilmesini <strong>ve</strong> temel sağlık hizmetleri <strong>ve</strong> sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılama<br />
sistemlerinde model programlarının uygulanmasını temin etme bakımından ön ayak<br />
olacaktır.<br />
Avrupa Toplulukları Komisyonu, Avrupa Konseyi <strong>ve</strong> Kuzey Ülkeleri Konseyinin<br />
faaliyetlerinin <strong>alkol</strong>e bağlı zarara uyumlu <strong>ve</strong> ortaklaĢa bir tepki geliĢtirecek Ģekilde,<br />
karĢılıklı olarak destekleyici <strong>ve</strong> uygun zamanlı olmasını temin etmek amacıyla bahsi<br />
geçen Komisyon <strong>ve</strong> Konseyler ile yakın iĢbirliği yollarını arayacaktır. Ofis, Avrupa<br />
ülkeleri arasındaki iĢbirliğini kolaylaĢtırmaya <strong>ve</strong> uluslararası <strong>ve</strong> ulusal sivil toplum<br />
örgütleri ile aktif olarak çalıĢmaya devam edecektir.<br />
Arabuluculuk<br />
DSÖ uluslararası <strong>alkol</strong> endüstrisi ile diyalog tesis edecektir. Hükümetler arası<br />
örgütler ile iĢbirliği içerisinde, uluslararası medya tarafından yapılan reklamları<br />
kısıtlayan mevzuat ile desteklenerek, <strong>alkol</strong>lü içkilerin pazarlamasının kendiliğinden<br />
düzenlenmesi için bir uygulama kurallarını geliĢtirmeli <strong>ve</strong> desteklemelidir. Bir<br />
Avrupa önleme kampanyası baĢlatmak için hükümetler arası örgütler ile kuv<strong>ve</strong>t<br />
birliği yapmalıdır.<br />
Bilgi <strong>ve</strong> politika istiĢarelerinin dağıtılması<br />
Hâlihazırda, Bölge Ofisi <strong>alkol</strong>e iliĢkin epidemiyolojik, sosyal, politika <strong>ve</strong> program<br />
mevzularını kapsayan çok sayıda çalıĢma <strong>ve</strong> rapor yayınlamıĢtır. Ayrıca Avrupa<br />
genelindeki diğer kaynaklardan da kapsamlı bir bilgi mevcuttur. Bu materyallerin<br />
düzenli aralıklar ile güncellenmesini <strong>ve</strong> hedef siyasi, idari <strong>ve</strong> mesleki karar alıcılara,<br />
program uygulayıcılarına <strong>ve</strong> çalıĢanlarına ulaĢmasını sağlamak amacıyla etkin bir<br />
strateji geliĢtirilecektir.<br />
Ofis, <strong>alkol</strong> politikası hakkındaki danıĢmanlık hizmetlerini geniĢletecek <strong>ve</strong> eğitim<br />
materyalleri, topluluk eylem projeleri kılavuz <strong>ve</strong> el kitapları <strong>ve</strong> temel sağlık<br />
hizmetleri <strong>ve</strong> sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılama sistemleri için eğitim kaynaklarının<br />
değiĢ tokuĢunun yapıldığı bir takas odası iĢlevi görmek amacıyla bir bilgi merkezleri<br />
ağı önerecektir.
14 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
14<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
AraĢtırma <strong>ve</strong> geliĢtirmenin teĢvik edilmesi<br />
Mevcut durumda eriĢilebilir <strong>ve</strong> kullanılabilir olan kapsamlı bilimsel bilgiler, Eylem<br />
Planının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasında kullanılacak <strong>ve</strong> bilgi tabanını geniĢletmek<br />
amacıyla bir strateji desteklenecektir.<br />
Bölgenin çeĢitli kısımlarını temsil eden <strong>ve</strong> ilgili bilgi <strong>ve</strong> disiplinleri kapsayan<br />
mükemmellik merkezleri kurma amacıyla, Eylem Planını desteklemek için bir<br />
araĢtırma <strong>ve</strong> geliĢtirme merkezleri ağı önerilmektedir. Bu ağ, <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong><br />
analizini iyileĢtirmek <strong>ve</strong> araĢtırma <strong>ve</strong> geliĢtirmeyi güçlendirmek amacı taĢıyan bir<br />
stratejiyi destekleyecektir.<br />
HEDEFLER, GÖSTERGELER VE DEĞERLENDĠRME<br />
Hedefler<br />
Avrupa için belirlenmiĢ olan Hedef 17, zararlı kullanımı azaltmaya özel önem<br />
<strong>ve</strong>rerek, 1980 ile 2000 yılları arasında bütün Üye Devletlerdeki <strong>alkol</strong> tüketiminin %<br />
25 azaltılması çağrısını yapmaktadır. Ofis bölgesel, alt bölgesel, ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
düzeylerde zararı azaltmak amacıyla ayrıntılı hedeflerinin geliĢtirilmesini<br />
destekleyecektir. Bu tür hedef alanları yaralanma, kaza <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı<br />
oranlarını <strong>ve</strong> karaciğer sirozu gibi seçilen hastalıklarının yaygınlığını içerecektir.<br />
BaĢarı göstergeleri<br />
Ġlk önceliklerden biri yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası kullanım için hedef, gösterge <strong>ve</strong><br />
izleme <strong>ve</strong> raporlama sistemleri üzerinde bir mutabakat sağlamak olacaktır. Mevcut<br />
bilgiler tabanı güçlendirilecek <strong>ve</strong> düzenli olarak güncellenecektir. Verilerin<br />
ölçülebilirliği <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rilere eriĢilebilirlik, hedefleri belirleme <strong>ve</strong> göstergeleri seçme<br />
kriterleri olacaktır.<br />
Litre bazında kiĢi baĢı yıllık saf <strong>alkol</strong> tüketimi, ilerleyiĢi ölçmek <strong>ve</strong> mukayeseler<br />
yapmak için yararlı bir gösterge olarak kalmaya devam edecektir.<br />
KarĢılaĢtırılabilirliğe izin <strong>ve</strong>recek baĢka ilgili göstergeler geliĢtirme konusunda ila<strong>ve</strong><br />
çalıĢmalar baĢlatılacaktır.<br />
Değerlendirme<br />
Eylem Planının uygulanmasının izlenmesi için bir süreç <strong>ve</strong> etki değerlendirme<br />
çerçe<strong>ve</strong>si kullanılacaktır. Bireysel projeler hazırlama <strong>ve</strong> yürütmedeki ilerleyiĢ, her
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 15 15<br />
bir proje için belirlenmiĢ olan hedef, faaliyet <strong>ve</strong> zaman ölçeklerine kıyasla<br />
değerlendirilecektir. Hedeflere ulaĢılmasına katkıda bulunmuĢ <strong>ve</strong>ya bu hedeflere<br />
ulaĢılmasını engellemiĢ olan faktörleri belirlemek için nicel <strong>ve</strong> nitel göstergeler<br />
kullanılacaktır.<br />
KAYNAKLAR<br />
Üye Devletlerin aktif bir Ģekilde dâhil olması, uluslararası düzeyde kuv<strong>ve</strong>tli destek<br />
<strong>ve</strong> savunmanın <strong>ve</strong>rilmesi; ülke <strong>ve</strong> ülkeler arası projelere uzmanlık, zaman <strong>ve</strong> para<br />
taahhütleri <strong>ve</strong> ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> yerel seviyelerde ortaklıklarının tesis edilmesi<br />
gerekli olacaktır.<br />
Bölge Ofisi, yeni kurulan <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> madde/uyuĢturucu biriminin çalıĢmasının<br />
bir parçası olarak normal bütçesinden personel <strong>ve</strong> finansman sağlayacaktır. Bu<br />
husus, DSÖ’nün temin edebileceği siyasi görünürlük değeri <strong>ve</strong> sunabileceği<br />
<strong>ve</strong>ritabanı <strong>ve</strong> uzmanlık ağlarına ila<strong>ve</strong>ten olacaktır. Ancak tam uygulama yalnızca<br />
ila<strong>ve</strong> kaynaklar ile üstlenilebilir <strong>ve</strong> yerine getirilebilir. Üye Devletlerin bazıları<br />
hâlihazırda yardım teklifinde bulunmuĢtur <strong>ve</strong> diğer devletlerden bu Ģekilde hareket<br />
etmesi istenecektir. Daha fazla kaynak elde edildikçe <strong>ve</strong> eriĢilebilir oldukça, çalıĢma<br />
önerilen hedeflerin ilerisine geniĢletilebilir.<br />
OPERASYONEL AġAMALAR<br />
Eylem Planı iki aĢamada tamamlanacaktır. 1995 yılına kadar olan AĢama 1 için beĢ<br />
çıktı/sonuç önerilmektedir: bunlar mevcut <strong>alkol</strong> politikaları <strong>ve</strong> programlarının<br />
durumu, bunların kamu sağlığı bakımından etkinliği <strong>ve</strong> erken uygulamanın<br />
el<strong>ve</strong>riĢliliği <strong>ve</strong> fizibilitesi ıĢığında seçilmiĢtir. Her bir çıktı için, bir dizi faaliyet<br />
planlanmaktadır. Bu faaliyetlerin uygulanması yeterli kaynaklarının<br />
kullanılabilirliği <strong>ve</strong> el<strong>ve</strong>riĢliliğine bağlı olacaktır. AĢama II, daha fazla kaynak<br />
kullanılabilir hale gelir gelmez baĢlayacaktır. Ġlk beĢ çıktı, aĢağıdaki Ģekilde<br />
özetlenmektedir:<br />
Üye Devletlerdeki <strong>Alkol</strong> Politikaları<br />
Politika geliĢtirme<br />
Ulusal <strong>alkol</strong> politikaları, <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> problemlerinin yeni anlayıĢını <strong>ve</strong><br />
algılamasını, <strong>alkol</strong> politikalarının hazırlandığı <strong>ve</strong> uygulandığı iktisadi, siyasi <strong>ve</strong><br />
içtimai bağlamlarda değiĢen uluslararası bir çevre <strong>ve</strong> geliĢmeler olup sürekli bir<br />
değiĢim sürecindedir.
16 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
16<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Bu değiĢimler ile kazanılan tecrübeler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikalarını yeni bağlamlara<br />
uyarlamadaki yenilikler, sürekli olarak değerlendirilmeli <strong>ve</strong> paylaĢılmalıdır.<br />
KarĢılaĢtırmalı çalıĢmalar yürütülecek <strong>ve</strong> tecrübeler paylaĢılıp değerlendirilecektir.<br />
Bu ise yerel/alt bölgesel temelde yapılabilir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlanması <strong>ve</strong> satıĢının kendiliğinden düzenlenmesi için<br />
uluslararası uygulama kurallarının geliĢtirilmesi amacıyla, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama<br />
endüstrileri ile diyalog tesis edilmesi gereklidir. Kendi kendine düzenleme,<br />
kısıtlayıcı/yasaklayıcı mevzuat ile tamamlanmalıdır. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama<br />
endüstrileri ile diyalog, endüstrilerinin pazarlama uygulamaları hakkındaki<br />
çalıĢmalar <strong>ve</strong> kendi kendine düzenleme tecrübeleri ile desteklenecektir.<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Kamu Politikası Projesi<br />
Kapsamlı bir rapor olan Kamu Sağlığı Perspektifinde <strong>Alkol</strong> Kontrolü Politikaları ilk<br />
olarak 1975 yılında yayınlanmıĢtır. Bu yayının Avrupa’da <strong>ve</strong> dünyanın diğer<br />
bölgelerinde <strong>alkol</strong> politikasının geliĢtirilmesinde büyük bir etkisi olmuĢtur. Bir DSÖ<br />
ĠĢbirliği projesi olan <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Kamu Politikası projesi, yaklaĢık yirmi yıldan bu yana<br />
kamu sağlığı perspektifinden <strong>alkol</strong> politikasını yeniden değerlendirmektedir. Proje,<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir <strong>ve</strong> projenin bulguları<br />
1995 yılı itibariyle yayınlanacaktır.<br />
Orta <strong>ve</strong> Doğu Avrupa ülkeleri için politika desteği<br />
Orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa ülkelerindeki yeni ekonomik, politik <strong>ve</strong> sosyal geliĢmeler, <strong>alkol</strong><br />
politikalarının gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> yeniden yapılandırılması ihtiyacını ortaya<br />
çıkarmaktadır. Orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa'nın birçok ülkesinde, <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
problemleri artmaktadır. Bu ülkelerin kapsamlı <strong>alkol</strong> politikaları oluĢmasına yardım<br />
olacak çalıĢmalara <strong>ve</strong> tecrübelerden çıkarılan derslere özel bir önem <strong>ve</strong>rilecektir.<br />
Baltık Denizi etrafındaki sosyal problemler hakkında bir çalıĢma olan Baltica<br />
Projesine sürekli destek <strong>ve</strong>rilecektir.<br />
<strong>Alkol</strong> kullanma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç sürme Avrupa kampanyası<br />
<strong>Alkol</strong>lü/sarhoĢ araç sürmeye karĢı bir medya kampanyası önerilmektedir. Kampanya<br />
DSÖ, Avrupa hükümetler arası örgütleri, Avrupa kitle iletiĢim kuruluĢları, Avrupa<br />
sivil toplum örgütler, özel sektör <strong>ve</strong> Üye Devletler ile paralel bir Ģekilde<br />
düzenlenebilir.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 17<br />
17<br />
Hükümetler arası örgütler ile uzlaĢma / konsensüs<br />
Ortaklık istiĢareleri<br />
Azaltılan <strong>alkol</strong> tüketimi aracılığı ile sağlığın teĢvik edilmesi için Avrupa Toplulukları<br />
Komisyonu gibi hükümetler arası örgütlerin desteklerini kazanmak amacıyla bu tür<br />
örgütler ile bir dizi istiĢareler öngörülmektedir.<br />
IGO [Hükümetler Arası Örgütler] <strong>alkol</strong> politikasının gözden geçirilmesi<br />
Avrupa’nın önde gelen hükümetler arası örgütlerinin <strong>alkol</strong> ile ilgili politikalarının<br />
gözden geçirilmesi planlanmaktadır. Bu gözden geçirme, hükümetler arası örgütleri<br />
ile yapılacak istiĢareler için temel teĢkil edecek <strong>ve</strong> Üye Devletleri bu tür örgütler ile<br />
birlikte <strong>alkol</strong> politikaları geliĢtirme <strong>ve</strong> oluĢturma fırsatları hakkında<br />
bilgilendirecektir.<br />
Sağlığı teĢvik eden ortamlar<br />
Topluluk müdahale gösteri projesi<br />
Kapsamlı topluluk programlarının, Avrupa’daki kardiyovasküler hastalığın<br />
kontrolünde pozitif bir etkisi olduğu gösterilmektedir. DSÖ iĢbirliği projesinin bir<br />
parçası olarak <strong>alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltmak amacıyla benzeri kapsamlı<br />
topluluk programlarına destek <strong>ve</strong>rilmesi planlanmaktadır.<br />
Topluluk <strong>ve</strong> belediye <strong>alkol</strong> eylemi kılavuz ilkeleri<br />
Zararlı <strong>alkol</strong> kullanımına topluluğun tepkileri hakkında yürütülmekte olan<br />
çalıĢmalar <strong>ve</strong> diğer yayınlanan materyaller, topluluk <strong>ve</strong> belediye eylem projelerinin<br />
geliĢtirilmesine yardımcı olmak amacıyla kılavuz [ilkeler] <strong>ve</strong> eğitim materyalleri<br />
hazırlamak için temel teĢkil etmektedir.<br />
Kentsel <strong>alkol</strong> eylemi<br />
Sağlıklı ġehirler Projesi, DSÖ proje ağında yer alan Ģehirlerin kilit bir problem<br />
alanındaki meseleleri tanımlamada <strong>ve</strong> bu tür meseleler ile ilgilenmek <strong>ve</strong> yanıt<br />
<strong>ve</strong>rmek için politika <strong>ve</strong> programlar geliĢtirmede iĢbirliği yaptıkları bir dizi çoklu<br />
Ģehir eylem planlarını ihtiva etmektedir. <strong>Alkol</strong> ile ilgili çoklu Ģehir eylem planı,<br />
DSÖ’den uygun destek ile üstlenilmektedir.<strong>Alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturucuya dair ortak<br />
eylem planlarına özel önem <strong>ve</strong>rilecektir.
18 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
18<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sağlıklı iĢyerleri<br />
Sağlığı TeĢvik Eden ġirketler Projesi ile <strong>alkol</strong>den arındırılmıĢ iĢyerleri için Avrupa<br />
genelinde bir çaba <strong>ve</strong> teĢebbüsü baĢlatmak amacıyla sendikalar, iĢ<strong>ve</strong>ren örgütleri <strong>ve</strong><br />
seçilen Ģirketler ile irtibatı güçlendirmeye dikkat edilecektir.<br />
Temel sağlık hizmetleri<br />
Sağlık çalıĢanları ile istiĢareler<br />
Tabip, hemĢire, eczacı <strong>ve</strong> diğer temel sağlık hizmetleri personellerinin ulusal<br />
birlikleri, bu meslekler arasında <strong>alkol</strong> sorunlarının farkındalığını artırmada <strong>ve</strong> eğitim<br />
<strong>ve</strong> bakım hizmetlerinin <strong>ve</strong>rilmesinde değiĢiklikleri teĢvik etmede mühim bir rol<br />
oynayabilir. Bu birliklerin aktif desteğini sağlamak amacıyla bunların temsilcileri ile<br />
bir dizi istiĢareler planlanmaktadır. <strong>Alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturucuya karĢı kombine bir<br />
yaklaĢım öngörülmektedir.<br />
Eğitim materyalleri<br />
Genel olarak, tıp <strong>ve</strong> hemĢirelik okulları <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturucu meselelerine<br />
görece düĢük öncelik <strong>ve</strong>rmektedir. Temel sağlık hizmetleri aracılığıyla tespit, teĢhis<br />
<strong>ve</strong> kısa müdahalelere etkin bir yaklaĢımı temin etmek için mesleki eğitimde bir<br />
değiĢime ihtiyaç olacaktır. Eğitim modülleri <strong>ve</strong> materyaller <strong>ve</strong> eğitim dersleri ile<br />
desteklenen temel <strong>ve</strong> sürekli eğitim kılavuzları planlanmaktadır.<br />
Temel sağlık hizmetleri geliĢtirme<br />
Eğitim için <strong>ve</strong> temel sağlık hizmetlerinde izleme <strong>ve</strong> müdahale programlarının<br />
uygulanması için <strong>ve</strong> ayrıca temel sağlık hizmetlerinin savunuculuk rolünü<br />
kolaylaĢtırmak <strong>ve</strong> güçlendirmek amacıyla desteğe gereksinim duyulmaktadır.<br />
Mesleki birliklerinin dâhil olması ile bu destek elde edilecektir.<br />
ĠĢbirliği çalıĢmaları<br />
Ġki DSÖ iĢbirliği çalıĢması desteklenecektir: Ġlki 1993 yılında tamamlanacak olan,<br />
Sosyal bir Hareket olarak Uluslararası Anonim <strong>Alkol</strong>ikler ĠĢbirliği ÇalıĢması adında<br />
devam etmekte olan bir projedir; 1993 yılında baĢlayacak olan ikincisi ise zararlı<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi olan kiĢilere müdahale/yanıt <strong>ve</strong>recek olan temel sağlık hizmetlerinin<br />
kapasitesini arttırmak amacıyla bir stratejiler çalıĢmasıdır.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 19<br />
19<br />
Destek sistemleri<br />
Eylem Planının Pazarlanması<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının yayınlanması <strong>ve</strong> aktif dağıtımı gerekecektir. Eylem<br />
planının uygulanmasını destekleyen bilimsel kanıtlar hakkında bir dizi kilit makale<br />
<strong>ve</strong> yazılar yayınlanacak <strong>ve</strong> dağıtılacaktır.<br />
Avrupa <strong>alkol</strong> konferansı<br />
<strong>Alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı önlemeye ilke <strong>ve</strong> stratejiler hakkında bir<br />
mutabakata varmak amacıyla 1995’in baĢları için bir Avrupa <strong>alkol</strong> konferansı<br />
önerilmektedir. Konferans, Eylem Planına yüksek görünürlük sağlayacak <strong>ve</strong><br />
uygulanmasına güç <strong>ve</strong> hız kazandıracaktır. Katılımcılar arasında her bir Üye<br />
Devletin çeĢitli bakanları, hükümetler arası örgütler, sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> kamu<br />
<strong>ve</strong> özel sektördeki <strong>ve</strong> gönüllü kesimden diğer ortaklar bulunacaktır. Konferansın<br />
arka plan makale <strong>ve</strong> yazılarının hazırlanması <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Kamu Politikası Projesi<br />
tarafından desteklenecektir.<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
Avrupa’daki <strong>alkol</strong> eyleminin değerlendirilmesi <strong>ve</strong> izlenmesi, eylem planını<br />
desteklemek için oluĢturulmakta olan bir değerlendirme kitapçığına dayanacaktır.<br />
AraĢtırma ağı<br />
Eylem Planına besleme yapmak amacıyla bir araĢtırma merkezleri ağı<br />
geliĢtirilecektir. AraĢtırma merkezleri ile yapılacak iĢbirliği, <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong> analizini<br />
iyileĢtirecek, uluslararası karĢılaĢtırmalı araĢtırmayı mümkün hale getirecek <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlerdeki kaliteli <strong>alkol</strong> araĢtırmalarını cesaretlendirecektir.<br />
Savunma ağı<br />
Eylem Planı ile uyumlu olarak, yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeyde sivil toplum<br />
eylemini desteklemek için bir <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık savunma grupları ağı gereklidir. DSÖ<br />
bu ağın oluĢturmasında yardımcı olacak <strong>ve</strong> basım / yayınlar ya da diğer iletiĢim<br />
formlar aracılığıyla aktif dağıtım Ģeklinde destek <strong>ve</strong>recektir.
20 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
20<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
MevkidaĢ ağı<br />
Tecrübeleri paylaĢmak, faaliyetleri planlamak, eylemleri değerlendirmek <strong>ve</strong> ulusal<br />
<strong>ve</strong> topluluk düzeylerindeki eylem için uluslararası destek <strong>ve</strong>rmek amacıyla Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Eylem Planı için bir ulusal mevkidaĢlar ağı tesis edilecektir.<br />
Eylem Planının 2. AĢaması<br />
Eylem Planının ikinci aĢaması 1996’dan 1999’a kadar olan süreyi kapsayacaktır. Bir<br />
dizi aĢama 1 projeleri 2. aĢamada da devam ediyor olacaktır. Buna ila<strong>ve</strong>ten, aĢama 2<br />
aĢağıdaki projelerinin bazılarına ya da tamamına odaklanacaktır:<br />
Destekleyici çevreler <strong>ve</strong> topluluk projeleri Eylem Planları<br />
Sağlığı TeĢvik Eden Okullar<br />
Sağlığı TeĢvik Eden Okullar Projesi için <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturuculara dair bir öğe<br />
önerilmektedir.<br />
Sağlığı TeĢvik Eden Hastaneler<br />
Sağlığa yönelik hedefler <strong>ve</strong> yapılar geliĢtirmek amacıyla hastaneler için fırsatlar<br />
sağlayacak bir proje geliĢtirilmektedir. Bu proje, <strong>alkol</strong> ile ilgili olmaları için hastane<br />
uygulamalarını <strong>ve</strong> servislerini etkilemek amacıyla fırsatlar sağlayacaktır.<br />
Gayriresmî kontroller<br />
Aileler <strong>ve</strong> komĢular aracılığıyla olan gayriresmî kontroller, yaĢam tarzlarında<br />
topluluk kapsamında değiĢikliklerin yapılabilmesi için önemli anahtarlardır.<br />
Gayriresmi kontrollerin nasıl güçlendirileceğini araĢtırmak amacıyla bir proje<br />
yapılacaktır.<br />
KiĢisel becerileri geliĢtirme<br />
Ortak bir eğitim mesajı<br />
Üye Devletler arasındaki <strong>alkol</strong> içme uygulamaları hakkındaki eğitimsel mesajlarda<br />
farklılıklar bulunmaktadır. Bu mesajların ortak bir bilimsel temelden yoksun olduğu<br />
görülmektedir. Üye Devletler için uygun olan mesajların geliĢtirilmesine ihtiyaç<br />
vardır. Kampanya planlama, materyal geliĢtirme, medyaya eriĢimin temin edilmesi
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 21<br />
21<br />
<strong>ve</strong> ayrıca materyalinin kendisinin paylaĢılması konularında uluslararası düzeyde<br />
uzmanlık geliĢtirilmesi gereklidir.<br />
Avrupa genelinde gençlerin <strong>alkol</strong> içmesine odaklanan eğitimsel bir kampanya pratik<br />
iĢbirliğini sınamak amacıyla kullanılabilir.<br />
Çok uluslu görünürlük <strong>ve</strong> kamu eğitim programı<br />
Avrupa Toplulukları Komisyonu Bakanlar Konseyi bir <strong>alkol</strong> bilgi giriĢimi önermiĢtir.<br />
Halkın <strong>alkol</strong> sorunlarına olan farkındalığını arttırmak <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Eylem Planı temasını<br />
desteklemek için ortak bir proje önerilmektedir. Bu proje kapsamında birkaç ülkede<br />
kullanılmak üzere tanıtım <strong>ve</strong> eğitim materyalleri <strong>ve</strong> ayrıca uydu kanallarında<br />
kullanılacak televizyon materyallerini içermektedir.<br />
Eğitim <strong>ve</strong> kaynak merkezi<br />
Eylem Planının bir amacı, Üye Devletler tarafından farklı kültür <strong>ve</strong> ortamlara uygun<br />
bilgi <strong>ve</strong> eğitime <strong>ve</strong>rilen önceliğini artırmak olmalıdır. Buna ila<strong>ve</strong>ten, Bölge<br />
genelinde çeĢitli topluluk eylem materyalleri geliĢtirilmiĢtir. Bunlar arasında tanıtım<br />
materyalleri, kendi kendine yardım kılavuzları, eğitim materyalleri, yerel kaynak<br />
çalıĢmaları <strong>ve</strong> bibliyografiler bulunmaktadır. ÇeĢitli topluluk <strong>ve</strong> eğitim<br />
materyallerine, pazarlama materyalleri <strong>ve</strong> uzmanlıklara eriĢiminin <strong>ve</strong>rilebileceği bir<br />
bilgi <strong>ve</strong> eğitim merkezi tesis etmek amacıyla karĢılık ayrılması gereklidir.<br />
Sağlık hizmetlerinin yönünü yeniden belirleme<br />
Tedavi modeli çalıĢmaları<br />
ÇeĢitli Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> bağımlılığının tedavi edilmesi<br />
için türlü uzmanlaĢmıĢ modeller bulunmaktadır. Ancak uzmanlık paylaĢımının<br />
yapılabileceği herhangi bir sistem yoktur. Farklı modellerinin etkililiğini izlemek <strong>ve</strong><br />
en etkili <strong>ve</strong> etkin tedavi hizmetlerine doğru bir yeniden yönlendirme yapılmasını<br />
sağlamak bakımından, mükemmeliyet merkezleri arasındaki iletiĢimi desteklemek<br />
amacıyla geliĢtirme <strong>ve</strong> değiĢ tokuĢ / paylaĢım sistemi için kurulan bir dizi<br />
mükemmeliyet merkezi odak noktaları olarak seçilebilir.
22 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
22<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı önleme <strong>ve</strong> yönetme bakımından sosyal refah <strong>ve</strong><br />
ceza yargılama sistemlerini <strong>ve</strong>rilen katkıyı güçlendirme<br />
Sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılama sistemlerine uygun kaynak <strong>ve</strong> iletiĢim yöntemlerinin<br />
geliĢtirilmesine gereksinim duyulmaktadır. DSÖ bu faaliyeti baĢlatmak için ilgili<br />
uluslararası <strong>ve</strong> ulusal merkezler ile iĢbirliği yollarını arayacaktır.<br />
ALKOL VE KAMU POLĠTĠKASI PROJESĠ<br />
Bu proje, <strong>alkol</strong> tüketim düzeyleri <strong>ve</strong> kalıpları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın seviyelerine dair<br />
<strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinin etkisinin kanıtlarının mevcut durumunu<br />
değerlendirmek amacıyla Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi ile iĢbirliği<br />
içerisinde uluslararası bilim adamlarını bir araya getirmektedir. Proje, çalıĢmalarının<br />
ilk aĢamasını 1994’de tamamlayacaktır. Proje için hazırlanan çalıĢma makale <strong>ve</strong><br />
yazıları, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının hazırlanmasında kamu sağlığı politika<br />
sürecini bilgilendirmektedir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 23<br />
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI<br />
(Avrupa <strong>Alkol</strong> Belgesi)
24<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI 25<br />
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI 25<br />
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI<br />
(Avrupa <strong>Alkol</strong> Belgesi)<br />
Sağlık, Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Üzerine Avrupa Konferansı<br />
Paris-Fransa, 12–14/12/1995<br />
Etik İlkeler <strong>ve</strong> Amaçlar<br />
Paris Konferansı, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı desteğinde bütün üye ülkeleri, kapsamlı<br />
<strong>alkol</strong> politikaları düzenlemeye <strong>ve</strong> farklı kültürlerine, sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
şartlarına uygun olarak aşağıda yer alan etik ilkeleri <strong>ve</strong> amaçları ifade eden<br />
programları uygulamaya da<strong>ve</strong>t etmektedir.<br />
1. Bütün insanların kazalardan, şiddetten <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin diğer olumsuz<br />
sonuçlarından korunmuş bir aile, toplum <strong>ve</strong> iş yaşamına sahip olma hakkı vardır.<br />
2. Bütün insanların <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık, aile <strong>ve</strong> toplum üzerine etkileri<br />
konusunda yaşamın erken dönemlerinde başlayan, doğru <strong>ve</strong> tarafsız bilgi <strong>ve</strong><br />
eğitim alma hakkı vardır.<br />
3. Bütün küçükler <strong>ve</strong> genç yetişkinler, <strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz etkilerinden <strong>ve</strong><br />
olanakların el<strong>ve</strong>rdiği ölçüde <strong>alkol</strong>lü içki reklâmlarından arındırılmış bir çevrede<br />
büyümeye hakları vardır.<br />
4. Tehlikeli <strong>ve</strong>ya zarar <strong>ve</strong>rici boyutta <strong>alkol</strong> tüketen bütün insanların <strong>ve</strong> onların aile<br />
üyelerinin tedavi <strong>ve</strong> bakıma ulaşma <strong>ve</strong> alma hakları vardır.<br />
5. <strong>Alkol</strong> tüketmek istemeyen <strong>ve</strong>ya sağlık sorunları ya da diğer nedenlerle <strong>alkol</strong><br />
tüketemeyen herkesin içmek için zorlanmamaya <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanmama<br />
davranışlarının desteklenmesine hakları vardır.
26 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
26<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> Eylemi İçin On Strateji<br />
Her üye ülkenin birbirlerinden farklı kültürleri, sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik koşulları<br />
ile uyumlu olarak, yukarıda listelenen etik ilkeleri <strong>ve</strong> amaçları etkin kılmaya yönelik<br />
aşağıda yer alan <strong>alkol</strong> eylemi ile ilgili olarak sağlığın geliştirilmesi konusunda 10<br />
strateji uygulanırsa, bunun Avrupa Bölgesinin sağlık <strong>ve</strong> ekonomisine belirgin yarar<br />
sağlayabileceği, araştırmalar <strong>ve</strong> ülkelerdeki başarılı örnekler tarafından<br />
gösterilmektedir. Bu stratejiler:<br />
1. İnsanları, erken çocukluk döneminde başlayan yaygın eğitim programları<br />
oluşturarak, <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlığa, aile <strong>ve</strong> topluma etkileri <strong>ve</strong> zararlarının<br />
önlenmesi <strong>ve</strong>ya en aza indirilmesine yönelik etkili önlemler konusunda<br />
bilgilendirmek.<br />
2. Kazalardan, şiddetten <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin diğer olumsuz sonuçlarından<br />
korunmuş kamu alanı, özel yaşam alanı <strong>ve</strong> çalışma ortamı geliştirmek.<br />
3. <strong>Alkol</strong>lü araba kullanımını caydırıcı yasaları çıkarmak <strong>ve</strong> yaptırımını sağlamak.<br />
4. Sağlık hizmetlerinin varlığını denetleyerek - örneğin gençler için - <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü<br />
içkilerin fiyatlarını etkileyerek – <strong>ve</strong>rgilendirme gibi- sağlığı geliştirmek.<br />
5. Bazı ülkelerde var olan kısıtlama <strong>ve</strong> yasaklara benzer şekilde <strong>alkol</strong>lü içkilerin<br />
dolaysız <strong>ve</strong> dolaylı reklâmları üzerinde sıkı denetim uygulamak <strong>ve</strong> reklâmların<br />
hiç bir şekilde, <strong>alkol</strong> ile spor arasında kurulan bağ örneğinde olduğu gibi genç<br />
insanları hedef almasını engellemek.<br />
6. Tehlikeli <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketimi içinde olan kişiler <strong>ve</strong> aile üyeleri için<br />
eğitimli personel tarafından sunulan etkili tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon hizmetlerinin<br />
ulaşılabilirliğini sağlamak.<br />
7. <strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlama <strong>ve</strong> sunumunda yer alan kişilerin etik <strong>ve</strong> yasal<br />
sorumluluklarının bilincinde olmalarını teşvik etmek, gü<strong>ve</strong>nli üretim
ALKOLLE ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI 27<br />
27<br />
konusunda sıkı kontrol sağlamak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkilerin yasal olmayan üretim <strong>ve</strong><br />
satışına karşı uygun önlemler almak.<br />
8. Toplumun gelişiminin <strong>ve</strong> liderliğinin güçlendirilmesi ile birlikte; sağlık, sosyal<br />
gü<strong>ve</strong>nlik, eğitim <strong>ve</strong> yargı gibi farklı sektörlerdeki meslek insanlarının eğitimi<br />
ile toplumun <strong>alkol</strong> ile ilgilenme kapasitesini artırmak.<br />
9. Sağlıklı yaşam tarzlarını teşvik eden, özellikle <strong>alkol</strong>ün zararlarını önlemeyi <strong>ve</strong>ya<br />
azaltmayı amaçlayan sivil toplum örgütlerine <strong>ve</strong> kendi kendine yardım<br />
hareketlerine destek <strong>ve</strong>rmek.<br />
10. <strong>Alkol</strong>le İlgili Avrupa Şartı’nı dikkate alarak, üye ülkelerde, geniş tabanlı<br />
programlar formüle etmek; açık hedefler <strong>ve</strong> sonuç göstergeleri belirlemek;<br />
gelişmeyi izlemek <strong>ve</strong> programların değerlendirilerek süreli<br />
güncelleştirilmelerini sağlamak.
28<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 29<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
2000–2005
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 31<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
2000–2005<br />
GİRİŞ<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı 2000-2005, 13 - 17 Eylül 1999 tarihlerinde, İtalya‟nın<br />
Floransa şehrinde düzenlenen Dünya Sağlık Örgütünün Avrupa Bölge Komitesinin<br />
kırk dokuzunda oturumunda onaylanmıştır. Bu Plan, Bölge genelindeki uzmanlar<br />
<strong>ve</strong> Üye Devletlerin temsilcileri ile yapılan yoğun düşünme, tasarlama <strong>ve</strong> istişarelerin<br />
<strong>ve</strong> Bölge Ofisindeki iç tartışma <strong>ve</strong> görüşmelerin yapıldığı uzun bir sürecin<br />
sonucudur. Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı (AAEP) ulusal mevkidaşlarının Ekim 1998‟de<br />
Madrid‟deki dördüncü toplantısı <strong>ve</strong> Bölge Komitesinin Daimi Komitesinin Nisan<br />
1999‟da Kopenhag‟daki toplantısı hususiyetle önemli katkılarda bulunmuştur. Ulusal<br />
AAEP mevkidaşları, <strong>alkol</strong> politikası hakkında Bölge Ofisi ile birlikte hareket<br />
etmeleri için kendi ülkelerinin sağlık bakanları tarafınan tayin edilmiştir. Bu<br />
kişilerin tamamı kendi ülkelerinde politika belirleyici <strong>ve</strong> danışman olarak kilit<br />
rollere sahiptir.<br />
AAEP‟nin önceki aşamalarının değerlendirilmesi de bu Planın oluşturulmasında<br />
mutlak surette önem arz etmektedir. AAEP‟nin kendi ülkelerindeki etkisinin<br />
değerlendirilmesi amacıyla yapılan bir ankete mevkidaşların <strong>ve</strong>rdiği yanıtlar başta<br />
olmak üzere çok çeşitli kaynaklardan elde edilen kanıtlar gözden geçirilmiştir. Bu<br />
değerlendirmeye Planda atıf yapılmıştır. Yeni Plan hazırlanıp düzenlenmiş olduğu<br />
için, birkaç Üye Devletten alınan ila<strong>ve</strong> bilgiler Bölge Ofisine ulaşmıştır. Genel özet<br />
değişmeden aynı kalmıştır <strong>ve</strong> tam değerlendirme raporu Bölge Ofisinden temin<br />
edilebilir.<br />
Uygulanmasında dikkate alınması gereken birkaç önemli yorum yapılmış olmasına<br />
rağmen, Bölge Komitesi Eylem Planını oybirliği ile onaylamıştır.<br />
Eylem Planı, <strong>alkol</strong>ün sebep olduğu zararı azaltmayı amaçlamaktadır. Bununla<br />
birlikte, bireylerin <strong>ve</strong> toplumdaki <strong>alkol</strong> kullanımı diğer faktörlerden <strong>ve</strong> özellikle de<br />
başka psikoaktif maddelerin kullanımından ayrı tutulamaz <strong>ve</strong> tutulmamalıdır. Hem<br />
birey hem de toplum düzeyinde, farklı psikoaktif maddelerin kullanımı arasındaki<br />
ilişkiye dair çok daha fazla çalışma gerekli olmasına rağmen, bu tür ilişkilerin<br />
kullanım derecesi <strong>ve</strong> ilişkili zararları belirlemede önemli bir rol oynadığına hiç<br />
şüphe yoktur. Uzman Komitesi raporları <strong>ve</strong> Dünya Sağlık Kurulu kararlarında, DSÖ<br />
<strong>alkol</strong>, uyuşturucu <strong>ve</strong> tütün kullanımının yol açtığı zararı azaltmak amacıyla her<br />
zaman combine/birleşik bir yaklaşımı savunmaktadır. Bu ilke metinde açık bir
32 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
32<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
şekilde tekrar edilmemekle birlikte, bu Planı takip ederken, o hususu da akıldan<br />
çıkarmamak <strong>ve</strong> dikkate almak önemlidir.<br />
AAEP‟nin önceki aşamaları üzerinde yapılan değerlendirmelerin açıkça gösterdiği<br />
gibi, uygulama fırsatları ülkelerdeki <strong>ve</strong> topluluklardaki iktisadi, içtimai <strong>ve</strong> kültürel<br />
etmenlere büyük oranda bağlıdır. Bundan dolayı, bu Plan ile aynı doğrultuda <strong>ve</strong><br />
bağdaşan politika <strong>ve</strong> programların hazırlanması <strong>ve</strong> geliştirilmesi için ulusal eylemi<br />
güçlendirirken <strong>ve</strong> uluslararası destek sağlarken, benzer coğrafik <strong>ve</strong> kültürel<br />
gelenekleri <strong>ve</strong> ekonomik şartları olan ülkeleri gruplandırmanın faydalı olacağı<br />
gerçeği dikkate alınmalıdır.<br />
Küresel olarak, <strong>alkol</strong>lü içkilerin üretiminin <strong>ve</strong> ticari menfaat <strong>ve</strong> faydalarının çoğu,<br />
tüketim seviyeleri <strong>ve</strong> ilişkili zararının başka yerlerden daha yüksek olduğu Avrupa<br />
Bölgesinin gelişmiş ülkelerinde yoğunlaşmıştır. Ancak dünyanın diğer<br />
kısımlarındaki ekonomik kalkınma ilerledikçe de <strong>alkol</strong> kullanım düzeyleri <strong>ve</strong> bağlı<br />
zararı artmaktadır. Örneğin 1960‟lardan çok yakın zamana kadar doğu <strong>ve</strong> güney<br />
doğu Asya‟da <strong>alkol</strong> tüketimi çok hızlı bir biçimde artmıştır. AAEP, şu ana kadar<br />
herhangi bir eylemin aciliyet arz etmediği diğer bölgelerdeki eylem için bir model<br />
olabilir. Bu Eylem Planında başka küresel açı <strong>ve</strong> yönler de bulunmaktadır. Avrupa<br />
Bölgesindeki zararı <strong>ve</strong> tüketimi kontrol altına alma çabaları başarılı oldukça,<br />
endüstri <strong>ve</strong> ticaret dünyanın diğer bölgelerinde pazar geliştirmekte artan bir şekilde<br />
istekli olabilir. Bu sebeple küresel <strong>alkol</strong> eylemini güçlendirme ihtiyacı acil olup,<br />
buna yönelik planlar da DSÖ‟de hazırlık aşamasındadır.<br />
Bu Planın hazırlanma sürecinde, endüstri ile ilişkiler Bölge Komitesi Daimi<br />
Komitesinde <strong>ve</strong> Bölge Komitesinde sık sık dile getirildiği gibi titiz <strong>ve</strong> özellik arz eden<br />
bir mesele olmuştur. Plan, endüstri <strong>ve</strong> ticaretin rolüne çeşitli atıflar ihtiva<br />
etmektedir. Örneğin Plan, endüstri <strong>ve</strong> konaklama sektörünün <strong>alkol</strong> içilen<br />
ortamlarda, <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin azaltılması amacıyla programlar geliştirmesi <strong>ve</strong><br />
uygulamasını önermektedir. Bölge Ofisi, Amsterdam Grubu diye adlandırılan Grup<br />
aracılığıyla endüstri ile bir toplantı yaptıktan sonra, Grup Planın kapsamlı bir<br />
eleştirisini sunmuş <strong>ve</strong> endüstrinin bakış açısını açıklayıp, metne dâhil edilmesi için<br />
önerilerde bulunmuştur.<br />
Amsterdam Grubu tarafından önerilerin bazıları tartışmaya uygun olmasına rağmen,<br />
metnin bütüncül bir revizyonuna dair Bölge Komitesinden hiçbir destek<br />
<strong>ve</strong>rilmemiştir. Öte yandan karşılıklı bilgi paylaşımını teşvik etmek amacıyla Grup ile<br />
iletişim de desteklenmiştir. Endüstri, ticari kesim <strong>ve</strong> konaklama sektörü ile yapılacak<br />
işbirlikleri önceden göz ardı edilemezken, yerel <strong>ve</strong> ulusal kamu sağlığı <strong>alkol</strong><br />
politikalarının bu kişi <strong>ve</strong> kuruluşlar ile işbirliği yapılarak genel manada
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 33<br />
33<br />
geliştirilmesini tavsiye etmek için hiç destek <strong>ve</strong>rilmemiştir. Bölge Komitesinde<br />
tartışma <strong>ve</strong> görüşmeler ile uyumlu bir şekilde, bu Planın uygulanması bütün<br />
düzeylerde özel dikkat gerektiren iki ila<strong>ve</strong> husus ile bağlantılı olarak görülmelidir:<br />
tüketim trendleri <strong>ve</strong> içme kalıpları hakkındaki bilgiler <strong>ve</strong> gençlerin korunmasını<br />
amaçlayan eylem.<br />
Diğer kamu politikası oluşturma alanlarında olduğu gibi, <strong>alkol</strong>e yönelik eylem de<br />
sağlam bilgilere dayanmalıdır. <strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> kamu sağlığı üzerindeki etkileri<br />
hakkındaki bilgilerin son yıllarda büyük oranda iyileştirilmiş <strong>ve</strong> geliştirilmiş<br />
olmasına rağmen, hala çok yetersiz durumdadır. Bölgenin birçok ülkesinde, politika<br />
yapıcılar <strong>alkol</strong> tüketimi; cinsiyet, yaş <strong>ve</strong> diğer ilgili nüfus karakteristikleri<br />
bakımından nüfus genelinde <strong>alkol</strong> tüketim kalıpları <strong>ve</strong> ayrıca çeşitli formlarda olan<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararlar hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Ortalama tüketim<br />
seviyeleri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> karaciğer sirozu neler olup bittiğinin önemli önemli göstergeleri<br />
olmasına rağmen, bu göstergeler hedefe iyi yönelmiş <strong>ve</strong> iyi uyarlanmış politika<br />
tedbirleri için yetersiz <strong>ve</strong> ham durumdadır. Bundan dolayı, yerel, ulusal <strong>ve</strong><br />
uluslararası düzeylerde daha rafine <strong>ve</strong>rilerin geliştirilmesi son derece önem<br />
taşıyacaktır. Hâlihazırda Bölge Ofisi bu eylem tarzına başlamış <strong>ve</strong> gelecekte<br />
çabalarını bu yönde yoğunlaştıracaktır.<br />
Gençler arasında içmenin değişmekte olduğuna dair gittikçe artan anekdotsal /<br />
sistematik olmayan kanıtlar bulunmaktadır. Bölgenin tamamından gelen raporlar,<br />
gençlerin gitgide daha çok içtiğine işaret etmektedir. Gençlik örgütleri <strong>ve</strong> gençlik<br />
politika yapıcıları arasında <strong>ve</strong> kamu sağlığı çevrelerinde bu olgu üzerinde artan bir<br />
endişe söz konusudur. Mevcut Planda gençlere <strong>ve</strong> içmeye birkaç atıf yapılmış<br />
olmakla birlikte, Bölge Komitesinde yapılan tartışmalara dayanarak, program <strong>ve</strong><br />
planların geliştirilmesinde bu gruba özel önem <strong>ve</strong>rilmesini tavsiye ediyoruz. Bu<br />
endişe ile uyumlu olarak, İs<strong>ve</strong>ç Hükümetinin Stockholm‟de ev sahipliği yapmayı<br />
önerdiği, bir önceki Sağlık, Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Konferansından tam beş yıl sonra<br />
düzenlenecek olan bir sonraki Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> hakkında Avrupa Bakanlar<br />
Konferansında bu meseleye odaklanılacaktır.<br />
Bütün bu husus <strong>ve</strong> mülahazalar, takip eden Planın metnine dair bir çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ila<strong>ve</strong><br />
bakış açıları sunmaktadır. Yukarıda ana hatları ile <strong>ve</strong>rilen bağlamda, bu Planın Bölge<br />
Komitesi tarafından onaylanması, <strong>alkol</strong> sorununu kamu sağlığı politikalarının<br />
oluşturulma sürecinde önemli bir madde haline getirmede <strong>ve</strong> Avrupalıların sağlığı<br />
<strong>ve</strong> refahına katkıda bulunmada diğer bir dönüm noktasıdır.<br />
J.E. Asvall<br />
Bölge Müdürü
34<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 35<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 35<br />
ÖZET<br />
<strong>Alkol</strong> içme, çeşitli anlamlar ifade etmekte olup, birçok kişi için <strong>alkol</strong>lü bir içki içmek<br />
sosyal yaşamın bir parçasıdır. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararlar, bireysel içiciyi aşmakta<br />
<strong>ve</strong> bütün nüfus genelinde ailelere <strong>ve</strong> topluluklara kadar ulaşmaktadır. Bölge<br />
dâhilindeki toplam hastalık yükünün % 9‟undan <strong>alkol</strong>lü ürünlerin sorumlu olduğu<br />
tahmin edilmektedir. <strong>Alkol</strong> ürünleri, kazalar <strong>ve</strong> şiddet ile bağlantılıdır <strong>ve</strong> eski<br />
Sovyetler Birliği ülkelerinde azalan ortalama yaşam süresinin büyük bir oranından<br />
sorumludur. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltma, yaşam kalitesini arttırmak için<br />
ülkelerin yapabileceği en önemli kamu sağlığı eylemlerinden birisidir.<br />
1992‟den bu yana, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı (AAEP), Üye Devletlerde <strong>alkol</strong> politika<br />
<strong>ve</strong> programlarının geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması için bir temel oluşturmaktadır.<br />
AAEP‟nin 2000-2005 dönemi için amacı, Avrupa Bölgesi genelinde <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme <strong>ve</strong> azaltmadır.<br />
Genel hedefler şunlardır:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme işine yönelik olan kamu sağlığı<br />
politikalarının farkındalığını arttırma, bu konuda eğitimler <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> destek<br />
oluşturma;<br />
ev, işyeri, topluluk <strong>ve</strong>ya içme ortamları gibi çeşitli yerlerde meydana gelebilecek<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler riskini azaltma;<br />
ölüm, kaza, şiddet, çocuk istismar <strong>ve</strong> ihmali <strong>ve</strong> aile krizleri gibi <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararların hem genişliğini hem de derinliğini azaltma;<br />
tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı olan kişilere erişilebilir<br />
<strong>ve</strong> etkili tedavi sağlama;<br />
çocuklar, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içmemeyi tercih edenlere, içme konusunda gelen<br />
baskılara karşı daha fazla koruma sağlama.<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartında belirtilen on strateji, 2000 - 2005 dönemi boyunca AAEP<br />
çerçe<strong>ve</strong>si sunmaktadır. Eylem Planı, nelerin elde edilmesi <strong>ve</strong> başarılması gerektiğini<br />
(sonuçlar) <strong>ve</strong> nasıl elde edilebilip başarılabileceğini (eylemler) göstermektedir. Her<br />
bir Üye Devlet, kendi ülkesinde <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı kuv<strong>ve</strong>tle muhtemel<br />
azaltacak olan eylemleri uygulamaya teşvik edilmektedir.
36 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
36<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, Eylem Planını beş kilit alanda desteklemek için aktif bir<br />
rol oynayacaktır:<br />
(a) sağlığın korunmasının savunulması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e ilişkin politikaların <strong>ve</strong> sağlığa zarar<br />
<strong>ve</strong>ren uygulamaların belirlenmesi;<br />
(b) <strong>alkol</strong>e ilişkin izleme <strong>ve</strong> değerlendirme sistemleri aracılığı ile sağlık hakkındaki<br />
bilgiler için bir odak noktası sağlama <strong>ve</strong> Avrupa Komisyonu gibi önemli ortaklar<br />
ile işbirliği yapma;<br />
(c) araştırma <strong>ve</strong> bilim temelini kullanarak, etkili <strong>alkol</strong> politikaları geliştirme<br />
konusunda Üye Devletlere destek <strong>ve</strong>rme;<br />
(d) <strong>alkol</strong> politikalarını eyleme dönüştürmek için kanıta dayalı araç <strong>ve</strong> kılavuzlar<br />
sağlama;<br />
(e) Avrupa genelinde işbirliği ağları aracılığıyla liderlik, teknik destek <strong>ve</strong> eşgüdümlü<br />
eylem sağlama.<br />
AVRUPA‟DA EYLEM İHTİYACI<br />
Giriş<br />
1. <strong>Alkol</strong>lü içecekler birçok Avrupa ülkesinde kullanılmaktadır. İçmenin anlamı,<br />
geleneksel kalıpların ara sıra, törensel <strong>ve</strong> kutlama amaçlı olduğu kültürlerden,<br />
<strong>alkol</strong>lü içkilerin günlük beslenme biçiminin bir parçası olarak rol oynadığı<br />
toplumlara kadar farklı bağlamlarda çeşitli manalar ifade etmektedir.<br />
2. <strong>Alkol</strong> tüketimi, Bölge genelindeki bireyler, aileler <strong>ve</strong> toplulukların fiziki,<br />
psikolojik <strong>ve</strong> sosyal sağlığı üzerinde ciddi yan etkilere sahiptir. Doğrudan <strong>ve</strong><br />
dolaylı etkileri yaygın <strong>ve</strong> maliyetli olup; kolaylıkla belirlenebilir olan <strong>alkol</strong>ik*<br />
azınlıkla sınırlı değildir <strong>ve</strong> bütün nüfusu kapsamaktadır. <strong>Alkol</strong>ün serbest bir<br />
şekilde bulunabilir olduğu bütün kültürlerde, <strong>alkol</strong>e bağlı problemler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
kullanımının bireyler <strong>ve</strong> toplum üzerindeki olumsuz sonuçlarının azaltılması<br />
amacıyla hem resmi <strong>ve</strong> hem de gayri resmi politikalar geliştirilmiştir.<br />
3. <strong>Alkol</strong> birtakım kişilere faydalı etkiler sağlayabilir. Bu etkiler hakkındaki bilimsel<br />
kanıtların çoğu, <strong>alkol</strong> tüketiminin geniş kesimlerce kabul gördüğü kültürlerden<br />
<strong>ve</strong> sanayileşmiş ülkelerden gelmektedir. Bu sebeple <strong>alkol</strong>ün her türlü olası yararı,
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 37<br />
37<br />
kendi sosyokültürel bağlamında düşünülmelidir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içmenin kabul edilemez<br />
olduğu <strong>ve</strong> sakınmanın bir norm olduğu kültürler <strong>ve</strong> toplumlara genelleştirilemez.<br />
Sağlık, toplum <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
4. <strong>Alkol</strong>, içenlerin hayatlarını çeşitli açılardan olumsuz etkileyebilir, sağlıklarına,<br />
mutluluklarına, ev yaşamına, arkadaşlıklarına, işine, çalışmalarına, iş fırsatlarına<br />
<strong>ve</strong> mali durumlarına zarar <strong>ve</strong>rir. <strong>Alkol</strong>, yüksek morbidite <strong>ve</strong> mortalite riski ile<br />
ilişkilendirilen tehlikeli tüketime <strong>ve</strong> bağımlılığa yol açabilen psikoaktif bir<br />
maddedir. <strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> yoğun içme sıklığı, karayolu trafik kazaları dâhil<br />
artan kazalar; kişinin kendisine <strong>ve</strong> diğerlerine karşı bilinçli şiddet, intihar, aile<br />
şiddeti, şiddet içeren suç, hırsızlık <strong>ve</strong> tecavüz dâhil suç unsuru içeren davranış <strong>ve</strong><br />
suça kurban gitme riski ile ilişkilendirilmektedir.<br />
5. Bölge dâhilindeki toplam hastalık yükünün % 9‟undan <strong>alkol</strong>lü ürünler<br />
sorumludur. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarar, Bölgenin doğu kısmında özellikle yüksek<br />
olup, burada 1990‟larda meydana gelen ortalama yaşam süresindeki azalışın<br />
büyük bir oranından sorumludur. Avrupa Bölgesinde kasıtlı <strong>ve</strong>ya kasıtsız<br />
yaralanmadan kaynaklı bütün ölümlerin % 40 ila % 60‟ı <strong>alkol</strong> tüketimine<br />
dayandırılmaktadır. <strong>Alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> sarhoşluk, aşırı içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ilişkili<br />
sosyal sorunlar gibi <strong>alkol</strong>e bağlı zararlar, özellikle batı Avrupa‟da ergenler <strong>ve</strong><br />
gençler arasında yaygındır.<br />
6. Tıbbi masraflar, artan morbiditenin sebep olduğu kaybolan <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong><br />
üretkenlik, yangın <strong>ve</strong> mala mülke gelen hasar masrafları <strong>ve</strong> erken mortalite<br />
kaynaklı kaçınılmaz gelir sebebiyle <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarar bireyler, aileler <strong>ve</strong><br />
toplum üzerinde önemli bir ekonomik yük getirmektedir. <strong>Alkol</strong>ün topluma<br />
maliyetinin gayrisafi milli hasılasının (GSMH) % 2 ila % 5‟i arasında olduğu<br />
tahmin edilmektedir. Devletlerin mali kaynaklarının sınırlı olduğu bir alan olan<br />
Bölgenin doğu kısmında özellikle yaygın olan kaçak <strong>alkol</strong>lü ürünler sebebiyle<br />
<strong>ve</strong>rgi toplayamama da önemli ekonomik kayıplara yol açmaktadır. Avrupa<br />
Birliğinde <strong>alkol</strong>e farklı <strong>ve</strong>rgilendirme seviyeleri <strong>ve</strong> özel tüketim <strong>ve</strong>rgileri<br />
uygulanmaktadır. Tek pazarın bir parçası olarak Avrupa Komisyonu tarafından<br />
<strong>ve</strong>rgilerin uyumlaştırılmasına yönelik teklif, <strong>alkol</strong>lü ürünlere uygulanan özel<br />
tüketim <strong>ve</strong>rgisinin asgari oranlarının belirlenmesi ile sonuçlanmıştır. Bu, etkili<br />
bir <strong>alkol</strong> politikası stratejisi olarak fiyatlandırmanın <strong>ve</strong> mali politikanın<br />
kullanımını sınırlandırmıştır <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgi gelirlerini düşürme potansiyeline sahiptir.<br />
7. <strong>Alkol</strong> tüketiminin koroner kalp hastalığını (KKH) <strong>ve</strong> iskemik inme riskini<br />
azalttığı bulunmuştur; bu makul biyolojik mekanizmaların bir anlayışı ile
38 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
38<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
desteklenen bir bulgudur. Bu fayda etkisi, özellikle orta yaş grubundaki erkekler<br />
için geçerlidir. Düşük KKP riskinin iki günde bir, bir içki düzeyinde olduğu<br />
bulunmuş olup, günde yaklaşık bir iki içki tüketim seviyesinden fazla durumlar<br />
için çok az ila<strong>ve</strong> risk azalımı vardır.<br />
AVRUPA‟DA POLİTİKA TEPKİSİ<br />
Bugüne kadar politika tepkisi - Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı 1992 - 1999‟un<br />
Değerlendirilmesi<br />
8. 1992 - 1999 dönemi için AAEP‟nin amacı, sağlığa zarar <strong>ve</strong>ren <strong>alkol</strong> tüketiminde<br />
önemli bir azalma sağlama konusunda Üye Devletlere yardımcı olmaktı. Bu<br />
genel <strong>alkol</strong> tüketimini azaltarak <strong>ve</strong> yüksek riskli davranışlar ile mücadele etmek<br />
amacıyla çeşitli adımlar atarak yapılacaktı. Kamu politikaları, sağlığı destekleyen<br />
ortamlar, temel sağlık hizmetleri, destek sistemleri <strong>ve</strong> DSÖ tarafından sağlanan<br />
bir destek ağı ile uluslararası işbirliği gibi kilit alanlardaki bir eylem planı, her<br />
Üye Devlette uygulanması için ana hatları ile <strong>ve</strong>rilmiştir.<br />
9. 1995‟te, Paris‟te yapılan Avrupa Sağlık, Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Konferansı Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Şartını kabul etmiştir. Ülkelerin kapsamlı <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programları<br />
geliştirmek üzere kullanabilecekleri etik ilke <strong>ve</strong> hedefleri belirten bu Şart, DSÖ<br />
Avrupa Bölgesindeki bütün Üye Devletler tarafından onaylanmıştır.<br />
10. DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, iyi belgelenmiş araştırmalarına dayalı olarak, sağlık,<br />
sosyal <strong>ve</strong> mali politikaları içermesi gereken etkin bir <strong>alkol</strong> politikasının<br />
uygulanmasını savunmaktadır. Üye Devletlerin güçlü <strong>ve</strong> sürekli siyasi bağlılık <strong>ve</strong><br />
kararlılığı, Bölge genelinde <strong>ve</strong> özellikle de Bölgenin doğu kısmında etkili politika<br />
uygulamasını temin etmek için gereklidir.<br />
11. 1998 sonunda, DSÖ yapılan bir ankete bütün Bölgeye yayılmış 33 ülkeden elde<br />
edilmiş yanıt <strong>ve</strong> tepkilere gore 1992 - 1998 döneminde AAEP‟nin<br />
uygulanmasının bir değerlendirmesini yapmıştır. Ana bulgular aşağıda<br />
özetlenmiştir.<br />
Ülkelerin yarısından fazlası, bir ülke <strong>alkol</strong> eylem planı geliştirmiş <strong>ve</strong> bu planın<br />
uygulanması için bir koordinasyon kurumuna sahiptir.<br />
Yardımcı bir etkisi olduğu addedilen mevzuat tedbirleri, bazı ülkelerde <strong>alkol</strong>ün<br />
pazarlanmasının tabi olduğu daha sıkı kurallar, önlemeye yönelik <strong>ve</strong>rgi artışları<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanmaya yönelik daha ağır yönetmelikler içermektedir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 39<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 39<br />
Bazı ülkelerde gözlenen <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgisindeki azalışın sebebi, kısmen Avrupa Birliği<br />
bünyesindeki <strong>ve</strong>rgi uyumu işlemleri sebebiyle olup, <strong>alkol</strong>e bağlı zarar riskini<br />
arttırdığı görülmüştür.<br />
Genel olarak, <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama endüstrisinin<br />
yetersiz bir rol oynadığı değerlendirilmiştir. <strong>Alkol</strong> endüstrisinin yaptığı yoğun <strong>ve</strong><br />
kapsamlı pazarlamanın, gittikçe arttığı <strong>ve</strong> güçlendiği görülmüş <strong>ve</strong> AAEP‟nin<br />
uygulanmasının önündeki önemli bir engel olarak dikkat çekilmiştir.<br />
Gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullananlar, programların yönetildiği ana hedef grupları<br />
olmuştur. Birçok ülkede <strong>alkol</strong>e bağlı problemleri olan bireylerin belirlenmesi <strong>ve</strong><br />
tedavisinde temel sağlık hizmetleri tesisleri <strong>ve</strong> genel hastaneler kilit destekler<br />
olarak belirtilmiştir.<br />
Gözden geçirme tarihinde <strong>ve</strong>rilerin mevcut olduğu ülkelerden, 11 tanesinde kişi<br />
başı tüketimde bir azalma görülmüş <strong>ve</strong> 3 tanesi (İtalya, Polonya, İspanya) herkes<br />
için sağlık 1992 kapsamında Avrupa hedefine ulaşmıştır.<br />
12. Kısa zaman dilimi göz önüne alındığında, AAEP‟nin etkisinin şu anda ölçülmesi<br />
zordur. <strong>Alkol</strong> tüketim düzeyleri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın göstergelerinin<br />
incelenmesi, 1985 - 1995 arasındaki 10 yılda birtakım değişikliklerin meydana<br />
geldiğine işaret etmektedir. Bölgenin batı kısmındaki <strong>alkol</strong>e bağlı trafik<br />
kazalarında bir azalış görülmüş <strong>ve</strong> % 31 ile en fazla azalma Kuzey ülkelerinde<br />
rapor edilmiştir. Ancak orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa ülkeleri dikkat çekici oranda, %<br />
32‟lik, bir artış göstermiştir. Harici yaralanmalar <strong>ve</strong> zehirlenme, intihar <strong>ve</strong> kendi<br />
kendini yaralama olaylarından meydana gelen ölümler gibi <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği<br />
zararların göstergeleri, Avrupa Birliği <strong>ve</strong> Kuzey ülkelerinde önemli derecede<br />
düşmüşken, eski Sovyetler Birliği ülkelerinde % 38 oranında artmıştır. Kronik<br />
karaciğer hastalığı <strong>ve</strong> siroz ölüm oranları, Avrupa Birliği ülkelerinde % 7 azalma<br />
göstermiş, fakat diğer bütün ülkelerde bu oranlar artmış <strong>ve</strong> en yüksek artış<br />
Bölgenin doğu kısmında rapor edilmiştir.<br />
Geleceğe yönelik politika<br />
13. DSÖ Avrupa Bölgesi için herkes için sağlık politika çerçe<strong>ve</strong>si olan HEALTH21,<br />
sağlık için 21 hedef ortaya koymaktadır. Hedef 12, “2015 yılına kadar, tütün,<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> psikoaktif maddeler gibi bağımlılık yapıcı maddelerin tüketiminin<br />
sağlığa olumsuz etkileri, bütün Üye Devletlerde önemli oranda azaltılmış<br />
olmalıdır” demektedir.
40 40 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
40 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
14.AAEP‟nin 2000-2005 dönemi için amacı, Avrupa Bölgesi genelinde <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme <strong>ve</strong> azaltmadır. Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı, Eylem Planı için<br />
bir çerçe<strong>ve</strong> sunan on stratejiyi belirlemektedir. Bu on strateji alanının her<br />
birinde, istenilen sonuçlar <strong>ve</strong> istenilen sonuçlara ulaşmak için en etkili eylemler<br />
aşağıdaki yer almaktadır. Bu <strong>stratejileri</strong>n altında yatan mantık, belgeli araştırma<br />
kanıtları <strong>ve</strong> tavsiye edilen eylemlerin başarılı örnekleri destekleyici bir belgede<br />
<strong>ve</strong>rilecektir. Cinsiyet, yaş <strong>ve</strong> etnisiteye özel önem <strong>ve</strong>ren uygulama süreci, her bir<br />
Üye Devletteki farklılık gösteren kültürler <strong>ve</strong> sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
ortamlara uygun olmalıdır.<br />
SONUÇLAR VE ETKİLİ EYLEMLER<br />
15. Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı, <strong>alkol</strong> eylemi için beş etik ilke <strong>ve</strong> on stratejiyi<br />
düzenlemektedir. Bu <strong>stratejileri</strong>n her biri için, mevcut Eylem Planı 2000 - 2005<br />
döneminde nelerin başarılması (sonuçlar) gerektiğini <strong>ve</strong> nasıl başarılabileceğini<br />
(eylemler) göstermektedir. Her bir Üye Devletin, karşılaştığı <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
problemlerin niteliğini değerlendirmesi <strong>ve</strong> listelenmiş olası eylemlerin<br />
hangilerinin kendi şartlarında en uygulanabilir <strong>ve</strong> etkin olabileceğini belirlemesi<br />
gerekecektir. Avrupa Bölgesi genelinde uygulanabilir tek bir model yoktur. En<br />
mühim mesele, Üye Devletlerin kendi ülkelerinde <strong>alkol</strong>ün yol açabileceği zararı<br />
büyük ihtimalle azaltacak eylemlerde bulunmasıdır.<br />
16. Genel hedefler şunlardır:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme işine yönelik olan kamu sağlığı<br />
politikalarının farkındalığını arttırma, bu konuda eğitimler <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> destek<br />
oluşturma;<br />
ev, işyeri, topluluk <strong>ve</strong>ya içme ortamları gibi çeşitli yerlerde meydana gelebilecek<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler riskini azaltma;<br />
ölüm, kaza, şiddet, çocuk istismar <strong>ve</strong> ihmali <strong>ve</strong> aile krizleri gibi <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararların hem genişliğini hem de derinliğini azaltma;<br />
tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı olan kişilere erişilebilir<br />
<strong>ve</strong> etkili tedavi sağlama;<br />
çocuklar, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içmemeyi tercih edenlere, içme konusunda gelen<br />
baskılara karşı daha fazla koruma sağlama.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 41<br />
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 41 41<br />
Bilgi <strong>ve</strong> eğitim<br />
Sonuçlar<br />
17. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararlar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün bireyler, aileler <strong>ve</strong> toplulukların sağlığı<br />
<strong>ve</strong> refahı üzerindeki sonuçlarına dair kamu farkındalığı geliştirmelidir;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı ile uyumlu olan kamu sağlığı politikalarına destek<br />
oluşturmalıdır;<br />
Çocuklara <strong>ve</strong> gençlere sağlıklı tercihler yapmak <strong>ve</strong> reşit olmayan içme baskılarına<br />
karşı koyma kabiliyetlerinde emin olmaları için etkili beceriler kazandırmalıdır.<br />
Eylemler<br />
18. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- <strong>alkol</strong>ün birey, aile <strong>ve</strong> toplulukların sağlık <strong>ve</strong> refahına <strong>ve</strong>rebileceği zararlar<br />
hakkında halk eğitimi <strong>ve</strong> kitle iletişim araçları ile bilgi <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararlar ile mücadele etmek amacı taşıyan mevcut <strong>ve</strong>ya yeni<br />
politikalara halkın desteğini almak için kitle iletişim araçlarıyla kampanyalar<br />
düzenlenmesi;<br />
- Entegre, bütünsel bir sağlık eğitim programı aracılığıyla, gü<strong>ve</strong>nli <strong>ve</strong> sağlığı<br />
arttırıcı <strong>ve</strong> iyileştirici sosyal <strong>ve</strong> fiziki bir ortama bağlılık ile bütün gençlere<br />
beceriye dayalı öğrenmeyi tecrübe etme fırsatı <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- anaokulundan başlayarak, okula dayalı <strong>alkol</strong> eğitiminin sağlığı teşvik edici okul<br />
konseptine <strong>ve</strong> ayrıca yerel toplum önleme ortak yönetimlerine dâhil edilmesinin<br />
sağlanması.<br />
Kamu, özel <strong>ve</strong> çalışma ortamları<br />
Sonuçlar<br />
19. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:
42 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
42 42<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
özellikle boş zaman faaliyetleri <strong>ve</strong> spor etkinlikleri ile ilgili olan halka açık<br />
yerlerde <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin meydana gelmesini engellemelidir;<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı aile zararı riskinin azaltılması <strong>ve</strong> çocuklar için gü<strong>ve</strong>nli bir ev<br />
ortamını sağlamalıdır;<br />
hususiyetle kazalar <strong>ve</strong> şiddet olmak üzere, işyerlerinde <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği<br />
zararı azaltmalıdır.<br />
Eylemler<br />
20. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı zararın oluştuğu önemli halk etkinliklerinde <strong>alkol</strong>ün<br />
bulunabilirliğinin kontrol edilmesi;<br />
- reşit olmayanların yer aldığı <strong>ve</strong> ilgilendiği boş zaman faaliyetleri ya da sportif<br />
etkinliklerde <strong>alkol</strong>ün yasaklanması <strong>ve</strong> çok çeşitli gıda <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>süz içeceklerin<br />
sunulması;<br />
- aileye dayalı önleme <strong>ve</strong> tedavi programlarının yaygın bir şekilde mevcut,<br />
bulunabilir <strong>ve</strong> uygulanabilir olmasının temin edilmesi;<br />
- hem kamu <strong>ve</strong> hem de özel sektörde, işyeri sağlık programlarına entegre edilen<br />
eğitim, önleme, erken tanı <strong>ve</strong> tedaviye dayalı bir işyeri <strong>alkol</strong> politikasının teşvik<br />
edilmesi.<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma<br />
Sonuçlar<br />
21. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesindeki bütün ülkeler:<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı kazalar, <strong>alkol</strong> aldıktan sonra araç kullanmadan kaynaklanan ölüm <strong>ve</strong><br />
yaralanmaların sayısında önemli bir azalma sağlamalıdır.<br />
Eylemler<br />
22. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 43<br />
43 43<br />
- mevcut <strong>alkol</strong>lü araç kullanma mevzuatının yüksek seviyelerde uygulanmasının<br />
sağlanması;<br />
- rastgele yüksek görünürlüklü <strong>alkol</strong> testlerinin teşvik edilmesi <strong>ve</strong> arttırılması;<br />
- mevcut kan <strong>alkol</strong> limitlerinin gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> kan <strong>alkol</strong> limitlerini % 0,50<br />
mg <strong>ve</strong>ya daha düşük <strong>ve</strong> acemi sürücüler <strong>ve</strong> nakil / taşıma araçlarının profesyonel<br />
sürücüleri için sıfıra yakın şekilde kabul edilmesi için mevzuatın<br />
değiştirilmesinin göz önüne alınması;<br />
- <strong>alkol</strong> almış sürücüler için kendi araçları yerine alternatif ulaşım yöntemlerini<br />
kullanmalarının teşvik edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>lü araç kullanmayı alışkanlık haline getirmiş kişiler zorunlu sürücü eğitimi<br />
<strong>ve</strong> tedavi programlarının değerlendirmeye alınması.<br />
<strong>Alkol</strong>lü ürünlerin bulunabilirliği<br />
Sonuçlar<br />
23. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmaya katkıda bulunacak bir <strong>ve</strong>rgilendirme<br />
politikasına sahip olmalıdır;<br />
özellikle çok küçük yaşta olanlar olmak üzere, reşit olmayanların <strong>alkol</strong>lü içki<br />
tüketimini azaltmalıdır.<br />
Eylemler<br />
24. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- yüksek gerçek fiyatlı <strong>alkol</strong>ü, <strong>alkol</strong> hacmine dayalı <strong>ve</strong>rgilendirmeyi (yani yüksek<br />
<strong>alkol</strong> muhteviyatı olan <strong>alkol</strong>lü içkilere daha yüksek <strong>ve</strong>rgilerin konulması) <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>süz içeceklerin düşük fiyatlarda satılmasını temin edecek bir <strong>ve</strong>rgilendirme<br />
politikasının geliştirilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin sağlık eğitim, <strong>alkol</strong> politikasına dair araştırmalar <strong>ve</strong> hem yerel<br />
hem de ulusal düzeyde sağlık hizmetlerine destek <strong>ve</strong>rilmesi dâhil <strong>alkol</strong> kontrolü<br />
faaliyetlerinin finansmanında kullanması;
44 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
44<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
- <strong>alkol</strong>ün ruhsat kanunlarına göre satıldığı satış noktalarının sayısının<br />
sınırlandırılması <strong>ve</strong>ya en azından kontrol altında tutulması, ruhsat sayısının<br />
sınırlandırılması <strong>ve</strong> satış saatleri <strong>ve</strong>ya günlerinin kısıtlanması yollarıyla <strong>alkol</strong>ün<br />
bulunabilirliğinin kontrol edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>ün satışı <strong>ve</strong> halk tarafından tüketimine yönelik olarak, genellikle 18 yaş üstü<br />
olmak üzere asgari bir yaş şartı koyarak reşit olmayanların <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
kontrol edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> kaçakçılığı ile mücadele etmek <strong>ve</strong> etkili fiyat politikalarının uygulanması <strong>ve</strong><br />
bütün <strong>ve</strong>rgilerin tahsil edilmesini sağlamak amacıyla <strong>alkol</strong> ürünleri üzerine<br />
<strong>ve</strong>rgisi ödenmiş bandroller koymak gibi çeşitli enstrümanların hazırda <strong>ve</strong><br />
kullanılabilir olması.<br />
<strong>Alkol</strong>lü ürünlerin tanıtımı<br />
Sonuçlar<br />
25. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
çocukları <strong>ve</strong> gençleri <strong>alkol</strong> tanıtımına maruz kalmaktan korumak amacıyla<br />
tedbirler almalıdır.<br />
Eylemler<br />
26. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- daha kapsamlı bir yasağın yürürlükte olmadığı durumlarda, reklamların ürün<br />
bilgisi ile sınırlandırılması <strong>ve</strong> görünüşünün yetişkinlere yönelik basılı medya ile<br />
sınırlandırılması;<br />
- reklamın serbest olduğu bölgelerde, <strong>alkol</strong>ün etkilerini övme <strong>ve</strong> yüceltmeyi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> reklamlarında gençlerin kullanılmasını engelleyen bir reklam kanunu<br />
çıkarılması;<br />
- özellikle çocuklar <strong>ve</strong> gençlere cazip gelebilecek <strong>alkol</strong>lü ürünlerin tanıtım <strong>ve</strong><br />
reklamını önleme amacıyla bir uygulama kural <strong>ve</strong> esaslarının hazırlanması;<br />
- içki endüstrisinin gençlerin her türlü boş zaman faaliyetlerine sponsor olmasının<br />
yasaklanması;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 45 45<br />
- içki endüstrisinin sporlara sponsor olmasına kısıtlamalar getirilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> festivalleri <strong>ve</strong> bira içme yarışmaları gibi <strong>alkol</strong> tüketimini teşvik etmeye<br />
yönelik hazırlanmış etkinlikler için sıkı yönetmelikler çıkarılması.<br />
Tedavi<br />
Sonuçlar<br />
27. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi tehlikeli <strong>ve</strong>ya zararlı olma ile <strong>alkol</strong> bağımlılığı aralığında olan<br />
kişiler (<strong>ve</strong> aileleri) için erişilebilir <strong>ve</strong> etkin tedavi sağlamalıdır.<br />
Eylemler<br />
28. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- ihtiyaç analizine dayalı olarak; erişilebilir, etkili, esnek <strong>ve</strong> sorumlu / hesap<br />
<strong>ve</strong>rebilir kapsamlı bir tedavi sisteminin tesis edilmesi;<br />
- sosyal hizmetleri, ceza yargılama kurumları, kendi kendine yardım grupları <strong>ve</strong><br />
ayrıca sağlık hizmetlerini içeren eşgüdümlü bir yaklaşımının temin edilmesi;<br />
- tedavinin bilimsel bilgi <strong>ve</strong> tedavi teknolojisindeki gelişmelere yanıt <strong>ve</strong>rebilecek<br />
kadar kanıta dayalı, etkin <strong>ve</strong> esnek olmasının sağlanması;<br />
- tedavi hizmetlerin her türlü problemler için ihtiyaçları karşılayacak şekilde<br />
detoksifikasyon, değerlendirme, tedavi eşleştirme, nüks önleme <strong>ve</strong> hastalık<br />
sonrası bakım <strong>ve</strong> tedavi hizmetleri <strong>ve</strong>recek biçimde olmasının temin edilmesi;<br />
- tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminin belirlenmesi <strong>ve</strong> kısa müdahalelerin<br />
yapılmasında temel sağlık hizmetleri profesyonellerine eğitim <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- temel sağlık hizmetlerine dayalı müdahalelerin yaygın bir şekilde bulunabilir,<br />
erişilebilir <strong>ve</strong> makul fiyatlarda olmasını temin edecek uygun finansman<br />
kaynaklarının tahsis edilmesi <strong>ve</strong> sözleşmesel <strong>stratejileri</strong>nin benimsenmesi;<br />
- kronik <strong>alkol</strong> bağımlılığı problemleri olan <strong>ve</strong> bir terapi programı ile işbirliği yapan<br />
suçlular için gözaltı cezasına uzun vadeli tedavi alternatiflerinin sağlanması.
46 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
46 46<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkiler endüstrisi <strong>ve</strong> konaklama sektörünün sorumlulukları<br />
Sonuçlar<br />
29. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
içme ortamlarında <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerde bir azalma sağlamalıdır;<br />
ruhsatlı tesislerden sarhoş bir şekilde çıkan <strong>ve</strong> daha sonra fiili saldırı, şiddet <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>e bağlı trafik kazalarına karışan kişi sayısında bir azalma temin etmelidir;<br />
gençlerin <strong>alkol</strong>e erişimini kısıtlayan uygun tedbirlerin uygulanmasını<br />
sağlamalıdır;<br />
Eylemler<br />
30. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- hesap <strong>ve</strong>rebilirliği sağlamak amacıyla, <strong>alkol</strong> endüstrisinin sosyal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
politika <strong>ve</strong> programlarının etkisini değerlendiren sağlık etki değerlendirmeleri<br />
yapma <strong>ve</strong> yürütme;<br />
- ürün mesuliyeti konseptinin, sorumsuz <strong>ve</strong> uygunsuz bir biçimde <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin reklam <strong>ve</strong> tanıtımını yapanları kapsayacak şekilde genişletilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>lü ürünlerin <strong>alkol</strong> muhtevası, ambalaj <strong>ve</strong> pazarlamasının tabi olduğu<br />
yönetmeliklerin, ürün gü<strong>ve</strong>nlik standartlarını belirtmesinin, yanlış ifade <strong>ve</strong><br />
iddialarda bulunmasının <strong>ve</strong> ilgili uyarıların (örneğin birim etiketleme şeklinde,<br />
vb.) konulmasının sağlanması;<br />
- <strong>alkol</strong>lü içkileri servis edenler için eğitim programları düzenleyerek kişisel, etik<br />
<strong>ve</strong> yasal sorumluluk farkındalığının geliştirilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> servisi yapanların mesul tutulması, ruhsat iptal, <strong>ve</strong>ya yetkili mercilerce<br />
uygun addedilen diğer mekanizmalar yoluyla, sorumsuz bir şekilde <strong>alkol</strong> servisi<br />
yapanların hesap <strong>ve</strong>rebilir <strong>ve</strong> sorumlu hale getirilmesi için mevzuat hazırlama;<br />
- düşük maliyetlerde düşük <strong>alkol</strong> içeriği olan kaliteli <strong>alkol</strong> ürünlerinin<br />
geliştirilmesi için mevcut en iyi teknolojinin kullanılmasının sağlanması;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 47<br />
47 47<br />
- mevcut ruhsat <strong>ve</strong> içme kanunlarının, zorunlu eğitim gereksinimlerinin içme<br />
ortamında sorumsuz ticari uygulamaları yasaklayan şartların ruhsatlara<br />
konulmasının sıkı bir şekilde uygulanmasının temin edilmesi.<br />
Toplumun <strong>alkol</strong>e bağlı zarara tepki <strong>ve</strong>rme kapasitesi<br />
Sonuçlar<br />
31. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
daha sorumlu içki servisi <strong>ve</strong>rilmesi <strong>ve</strong> yerel kanunların artan oranda kabul<br />
edilmesi yoluyla, yerel topluluklarda <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin (örneğin <strong>alkol</strong><br />
kullanımının sebep olduğu trafik kazaları <strong>ve</strong> reşit olmayanlara satış gibi)<br />
azaltılmasını amaçlayan topluluk <strong>ve</strong> halk eylemlerini hızlandırmış olmalıdır;<br />
etkili bir <strong>alkol</strong> politikası üzerinde bir etkisi olabilecek bütün resmi kesimler<br />
arasında farkındalığı yükseltmiş <strong>ve</strong> yeterliliği <strong>ve</strong> uzmanlığı artışmış olmalıdır.<br />
Eylemler<br />
32. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- etkili çok sektörlü bir yaklaşımı sağlamak amacıyla eğitim, sosyal refah <strong>ve</strong> yargı<br />
gibi diğer kesimlerdeki profesyoneller için <strong>alkol</strong> politikası öğretim <strong>ve</strong> eğitiminin<br />
<strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin önlenmesi için toplum seferberliği, kalkınma <strong>ve</strong><br />
liderliği güçlendiren programların desteklenmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin önlenmesi hakkında en az bir eşgüdümlü <strong>ve</strong><br />
sürdürülebilir toplum gösteri <strong>ve</strong> sunum projesinin yapılması;<br />
- DSÖ Sağlıklı Şehirler projesine katılan bütün şehirlerde bir belediye <strong>alkol</strong><br />
politikasının geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasının temin edilmesi.<br />
Sivil toplum örgütleri<br />
Sonuçlar<br />
33. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:
48<br />
48 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararları önlemeyi <strong>ve</strong>ya azaltmayı amaçlayan girişimleri<br />
destekleyen sivil toplum örgütlerine <strong>ve</strong> kendi kendine yardım hareketlerine<br />
destek olmalıdır.<br />
Eylemler<br />
34. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmak amacıyla uluslararası <strong>ve</strong> ulus düzeyindeki<br />
politikaları savunmada tecrübesi <strong>ve</strong> uzmanlığı olan sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong><br />
ağların desteklenmesi;<br />
- sağlık hizmetleri meslek birlikleri, sivil toplumun temsilcileri <strong>ve</strong> tüketici<br />
örgütleri gibi faaliyet alanlarında özel bir savunma işlevi olan örgüt <strong>ve</strong> ağlara<br />
destek olunması;<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı problemlere ilişkin sivil toplumu bilgilendirme <strong>ve</strong> harekete<br />
geçirmede, hükümet nezdinde politika değişikliği <strong>ve</strong> etkili politika uygulaması<br />
lobi faaliyetleri yürütmede <strong>ve</strong> ayrıca <strong>alkol</strong> endüstrisinin zararlı eylemlerini<br />
ortaya çıkarmada özel bir rol oynayan sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> ağların<br />
desteklenmesi.<br />
Politika oluşturma, uygulama <strong>ve</strong> izleme<br />
Sonuçlar<br />
35. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
kapsamlı <strong>ve</strong> geniş bir tabana yayılan bir <strong>alkol</strong> politikasına sahip olmalıdır;<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi raporlaması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikasının uygulanmasının <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararın izlenmesi <strong>ve</strong> değerlendirilmesi için bir sisteme sahip<br />
olmalıdır.<br />
Eylemler<br />
36. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- her bir ülkede, net <strong>ve</strong> açık hedeflerin olduğu bir <strong>alkol</strong> eylem planını içeren ülke<br />
programının geliştirilmesi;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 49<br />
49<br />
- ülke programının koordinasyonunu yapmak <strong>ve</strong> o işlevin yeterli seviyede finanse<br />
edilmesini sağlamak üzere ülke bazındaki eylem planlarının uygulanması <strong>ve</strong><br />
izlenmesinin temin edilmesi için belirli bir takvimi olan bir kurumun tesis<br />
edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> tüketiminin izlenmesi <strong>ve</strong> değerlendirilmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zarar <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> kontrolü politika tepkilerinin göstergelerinin takip edilmesi için etkili bir<br />
çerçe<strong>ve</strong>nin kurulması (bu süreç, uygun standartlaştırılmış araştırma araçlarının<br />
geliştirilmesini gerektirebilir).<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGE OFİSİNİN ROLÜ<br />
37.HEALTH21, DSÖ Avrupa Bölgesi için revize edilmiş bir politika çerçe<strong>ve</strong>si<br />
sunmaktadır. DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin temel görevi, daha iyi sağlık için<br />
çalışmaktır <strong>ve</strong> hem uluslararası arenada hem de bireysel ülkeleri destekleme<br />
çalışmasında sağlığın iyileştirilmesi <strong>ve</strong> geliştirilmesi için daha yakın bir işbirliğini<br />
desteklemek <strong>ve</strong> teşvik etmek için özel bir yetkiye sahiptir. Health21, AAEP‟nin<br />
beş kilit alanda aktif bir şekilde uygulanmasını desteklemek için Bölge Ofisine<br />
roller belirlemektedir.<br />
(a) Bölgenin „sağlık bilinci‟ olarak hareket eden Bölge Ofisi, temel insan haklarından<br />
biri olarak sağlık ilkesini savunacak; inatçı, kalıcı <strong>ve</strong>ya ortaya çıkmakta olan<br />
sağlık sorun <strong>ve</strong> endişelerini belirleyecek <strong>ve</strong> bunlara dikkati çekecek <strong>ve</strong> sağlığa<br />
faydalı olan <strong>ve</strong>ya zarar <strong>ve</strong>ren politika <strong>ve</strong> uygulamaları belirleyecektir.<br />
(b) <strong>alkol</strong> ile alakalı konular hakkında bir bilgi merkezi olan Bölge Ofisi bölgesel<br />
Herkes için Sağlık izleme <strong>ve</strong> değerlendirme sistemlerini devam ettirecek <strong>ve</strong><br />
güncel tutacaktır. Üye Devletler için <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong> raporlama kolaylığını<br />
teknik standartlaştırma gereksinimleri <strong>ve</strong> kullanıcıların ihtiyaçlarına yanıt <strong>ve</strong>rme<br />
ile birleştiren gözetleme <strong>ve</strong> diğer sağlık bilgileri sistemlerinin geliştirilmesini<br />
teşvik edecektir. Bu şekilde hareket ederek, Bölge Ofisi DSÖ yönetim merkezi <strong>ve</strong><br />
özelikle Avrupa Komisyonu, Ekonomik İşbirliği <strong>ve</strong> Kalkınma Teşkilatı <strong>ve</strong> diğer<br />
Birleşmiş Milletler kurumlar başta olmak üzere Bölgedeki önemli ortakları ile<br />
işbirliğini en iyi düzeye getirmeye çalışacaktır.<br />
(c) AAEP‟yi analiz edip savunarak, Bölge Ofisi bireysel Üye Devletlere (<strong>ve</strong> özellikle<br />
doğu Avrupa ülkelerine), örgütlere <strong>ve</strong> ağlarına <strong>alkol</strong> politikası geliştirilmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanmasında her seviyede rehberlik <strong>ve</strong> destek sağlayacaktır. Toplantılar <strong>ve</strong>
50 50 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
yayınlar <strong>ve</strong> mevkidaşlarının ağı aracılığıyla etkili <strong>alkol</strong> politikasının savunmasına<br />
devam edecektir.<br />
(d) <strong>Alkol</strong> politikalarını eyleme dönüştürmek için kanıta dayalı araç <strong>ve</strong> kılavuz ilkeler<br />
sağlayarak, Bölge Ofisi <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmak amacıyla yenilikçi<br />
araç, yaklaşım <strong>ve</strong> yöntemler belirleyecektir. Bu, uluslararası araştırma<br />
sonuçlarının izlenmesi, Üye Devletlerdeki pratik tecrübelerin gözden geçirilmesi<br />
<strong>ve</strong> gerekli olan durumlarda, özel yüksek öncelikli çalışmaların başka bir şekilde<br />
elde edilebilir olmadığı hallerde bu tür çalışmaları teşvik ederek ya da üstlenerek<br />
başarılacaktır.<br />
(e) Eylem için bir hızlandırıcı / katalizör olarak çalışan Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong>lü içki<br />
ürünlerinden doğan kamu sağlığına yönelik tehditleri bertaraf etme <strong>ve</strong>ya kontrol<br />
altına alma çabalarında teknik destek <strong>ve</strong> liderlik <strong>ve</strong>recek <strong>ve</strong> Avrupa genelinde<br />
işbirliği yapan ağlar aracılığıyla ortakları ile eylemi koordine edecektir.<br />
SONUÇ<br />
38. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararın azaltılması, DSÖ Avrupa Bölgesinin karşı karşıya<br />
olduğu en büyük halk sağlığı sorun <strong>ve</strong> zorluklarından biridir. Bu zorluğun<br />
üstesinden gelme yol <strong>ve</strong> yöntemleri iyi bilinmektedir. Şuan gerekli olan şey, her<br />
Üye Devlette siyasi iradeyi kullanmak, sivil toplumu harekete geçirmek <strong>ve</strong><br />
sistematik programlar yürütmektir. Açıkça belirlenmiş sonuç <strong>ve</strong> çıktılara yol<br />
açacak etkili eylemleri ana hatları ile <strong>ve</strong>rerek, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı, <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmak <strong>ve</strong> Bölge genelinde sağlığı <strong>ve</strong> refahı teşvik edip<br />
desteklemek maksadıyla bir Avrupa hareketi oluşturmaktadır.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 51<br />
51<br />
Bölge Komitesi,<br />
KARAR<br />
EUR/RC49/R8<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI - ÜÇÜNCÜ AŞAMA<br />
1998‟de onayladığı, yirmi birinci yüzyıl Avrupa Bölgesi için herkes için sağlık<br />
politika çerçe<strong>ve</strong>si (EUR/RC48/R5 kararı) <strong>ve</strong> özellikle <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma<br />
ile ilgili olan hedef 12‟yi hatırlayarak;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının birinci <strong>ve</strong> ikinci aşamalarını onayladığı EUR/RC42/R8<br />
kararını <strong>ve</strong> 12-14 Aralık 1995‟te Paris‟te düzenlenen Avrupa Sağlık Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Konferansında kabul edilen Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartını hatırlayarak;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının üçüncü aşaması için teklifler içeren EUR/RC49/9<br />
belgesini göz önüne alarak;<br />
1. Avrupa Üye Devletleri için takip edilecek kılavuz ilkeler olarak, bu ülkelerin<br />
farklılık arz eden kültürleri <strong>ve</strong> sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik ortamlarını dikkate<br />
alarak, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının üçüncü aşamasını TASDİK ETMEKTEDİR;<br />
2. Üye Devletleri:<br />
(a) Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı ile uyumlu ulusal <strong>alkol</strong> politikaları oluşturma <strong>ve</strong>ya<br />
yeniden oluşturmaya <strong>ve</strong> Eylem Planının üçüncü aşamasında ana hatları ile<br />
<strong>ve</strong>rilen sonuç <strong>ve</strong> eylemler ile uyumlu <strong>ve</strong> tutarlı programlar tesis etmeye;<br />
(b) Eylem Planını destekleme <strong>ve</strong> uygulamada çok sektörlü eylemin <strong>ve</strong> yerel<br />
toplulukların <strong>ve</strong> sağlık sistemlerinin sahip olduğu önemli rollerin öneminin<br />
farkına varmaya;<br />
(c) Genel hedeflere ulaşmada yardımı olabilecek örgütlerde Eylem Planının<br />
çıktılarının başarılabilmesi amacıyla tasarlanan faaliyetlerin uygulamasına<br />
destek olmaya;<br />
(d) Gençleri <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararlardan korumak <strong>ve</strong> gençleri kapsayan<br />
programlar geliştirmek için tedbirler almaya DAVET ETMEKTEDİR;
52 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
52 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
52<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
3. <strong>Alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan zararı azaltmaya yönelik Bölge genelindeki<br />
çabaları en üst seviyeye çıkarmak için bütünleşmeci, hükümetler arası <strong>ve</strong> sivil<br />
toplum örgütlerini <strong>ve</strong> ayrıca kendi kendine yardım hareketlerini Üye Devletler<br />
<strong>ve</strong> Bölge Ofisi ile ortak eylem içerisinde olmaya DAVET ETMEKTEDİR;<br />
4. Bölge Müdüründen:<br />
(a) DSÖ‟nin olağan bütçesindeki fonların kullanımı <strong>ve</strong> daha fazla gönüllü katkı<br />
sağlanmasına yönelik çaba gösterilmesi ile Bölge Ofisinden <strong>ve</strong> ağlarından<br />
Eylem Planı için destek sağlamasını;<br />
(b) <strong>Alkol</strong> tüketiminden doğan zararı <strong>ve</strong> dolayısıyla Bölgedeki <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
problemleri azaltma çabalarında Üye Devletler <strong>ve</strong> diğer örgütler ile işbirliği<br />
yapmasını <strong>ve</strong> Üye Devletlere <strong>ve</strong> diğer örgütlere destek olmasını;<br />
(c) Bölgesel Eylem Planının uygulanmasına ile ilgili bilgilerin toplanması, analizi<br />
<strong>ve</strong> dağıtılması amacıyla <strong>alkol</strong>e bağlı problemler hakkında Avrupa Bölgesi için<br />
bir bilgi sistemi tesis etmesini;<br />
Eylem Planının uygulamasındaki ilerlemeyi, Bölge Müdürünün raporunun bir<br />
parçası her iki yılda bir Bölge Komitesine rapor etmesini TALEP ETMEKTEDİR.
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL AVRUPA TÜKETİLMESİ ALKOL EYLEM KONSEY PLANI TAVSİYE 2000-2005 KARARI 53<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL AVRUPA TÜKETİLMESİ ALKOL EYLEM KONSEY PLANI TAVSİYE 2000-2005 KARARI 53<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER<br />
TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ<br />
KONSEY TAVSİYE KARARI
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 55<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER<br />
TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ<br />
KONSEY TAVSİYE KARARI<br />
AVRUPA TOPLULUKLARI KOMİSYONU<br />
Brüksel, 27.11.2000<br />
COM(2000) 736 nihai<br />
AÇIKLAYICI MUHTIRA<br />
1. TANITICI HATIRLATMALAR<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecek tüketimi, Avrupa toplumunda eriĢkin yaĢamının hiçbir Ģekilde<br />
genelgeçer bir parçası olmamasına rağmen yaygındır. Ġnsanların içmeye baĢlamaya<br />
<strong>ve</strong> kendi grup <strong>ve</strong>ya topluluklarının içki kültürünün aktif katılımcıları haline<br />
gelmeye yatkın oldukları zaman, ergenlik dönemleridir. Bu yüzden çoğu insan için<br />
içmeye baĢlamak eriĢkinliğe geçiĢ sürecinin kabul görmüĢ bir parçasıdır <strong>ve</strong> ergen içki<br />
alıĢkanlığı daha geniĢ eriĢkin toplumunun tavır <strong>ve</strong> pratiklerini dikkate değer bir<br />
ölçüde yansıtır.<br />
Bu sebeplerle, <strong>alkol</strong>ün genç insanlar tarafından uygunsuz Ģekilde tüketiminden<br />
kaynaklanan sorunlara bir bütün olarak toplumun içindekilerden tamamen ayrı<br />
Ģekilde eğilinmelidir. Fakat genç insanların içki tüketimi belirli özelliklere sahiptir<br />
<strong>ve</strong> bununla iliĢkili sorunlarla ilgilenmek üzere özel tedbirler alınması için iyi<br />
sebepler mevcuttur.<br />
Ġçki alıĢkanlıklarını tanımlamak için, <strong>alkol</strong>izm, kötüye kullanma <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zarar gibi çeĢitli terimler mevcuttur; bu terimler Üye Devletler tarafından olduğu<br />
kadar <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilgili olanlarca da kullanılır. Ancak bu ifadelerin ortak<br />
anlamı gibi, yorumları da çeĢitlilik gösterir. Bu sebeple Komisyon, sürekli kullanılan<br />
çeĢitli terminolojiere herhangi bir halel getirmeksizin, bu Konsey Tavsiye<br />
Kararındaki yapısı itibariyle açıklayıcı terminolojiyi kullanmayı seçmiĢtir.<br />
2. SORUNUN YAPISI<br />
Genç insanların içme alıĢkanlıklarının belirgin bir özelliği, basit anlamda genel<br />
olarak <strong>alkol</strong>ün olumsuz etkilerine karĢı eriĢkinlerden daha savunmasız olmalarıdır.<br />
Ergenlik dönemindeki gençler <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> ölüm oranları
56 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
56 56<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
konusundaki çalıĢmalar, öngörülen 'koruyucu etkisine‟ 1 dair herhangi bir kanıt<br />
olmaksızın, ölüm oranının tüketimle doğru orantılı olarak arttığını göstermektedir.<br />
Gençler her zaman <strong>alkol</strong>ün uygunsuz tüketimi ile iliĢkili riskler gibi potansiyel<br />
riskleri doğru Ģekilde değerlendirmelerine imkân tanıyacak yeterli deneyime <strong>ve</strong>ya<br />
yönlendirmeye sahip değildir. Bu yüzden örneğin gençler <strong>alkol</strong>le bağlantı kazalar<br />
yapmaya yaĢlılara göre daha eğimlidir.<br />
Düzenli ağır tüketim <strong>ve</strong> aĢırı içkinin her ikisi de beden <strong>ve</strong> akıl sağlığını olmsuz<br />
etkiler. <strong>Alkol</strong>ün psikoaktif özelliklerinden dolayı, olumsuz durumlarla baĢetmek için<br />
ilaç gibi kullanılması, gençlerde psikolojik <strong>ve</strong> duygusal geliĢime zarar <strong>ve</strong>rebilir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün bir insanın sağlığı üzerinde uzun vadedeki etkisi tüketim kalıbı, yani<br />
gençliği sırasında edindiği içki alıĢkanlığı ile belirlenebilir. Erken bir yaĢta düzenli<br />
içmeye baĢlayan genç insanların hayatlarının devamında <strong>alkol</strong> bağımlılığı<br />
geliĢtirmeye daha sonraki yaĢlarda 2 içmeye baĢlayanlardan belirgin biçimde daha<br />
yatkın olduklarına dair kanıtlar mevcuttur. Dolayısıyla gençlerin <strong>alkol</strong>lü içecek<br />
tüketimi ile bağlantılı olarak gördükleri zararı en aza indirecek bir tavır<br />
edinmelerine yardımcı olmak önemlidir.<br />
Kısa vadede gençler tarafından <strong>alkol</strong> tüketimi, tıbbi sorunlardan daha çok, geniĢ<br />
kapsamlı sosyal sorunlar riski taĢımaktadır. <strong>Alkol</strong> ile Ģiddet gibi antisosyal tavır<br />
arasındaki iliĢki genç insanlar arasında özellikle güçlüdür. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> risk arasındaki<br />
psikolojik bağlantı çocukların, özellikle de erkek çocukların <strong>alkol</strong>lü ürünlerle<br />
bağlantılı tehlikeli faaliyetleri olan <strong>ve</strong>ya bir zorluk ortaya koyan pazarlama<br />
tekniklerine karĢı savunmasızlığını artırabilir. Dahası, aĢırı içki tüketimi<br />
planlanmamıĢ hamilelikler, cinsel yolla bulaĢan hastalıklar, suç <strong>ve</strong> trafik kazaları ile<br />
de bağlantılıdır.<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi sebebiyle iĢlevleri bozulmuĢ sürücülerin karıĢtığı trafik kazalarındaki<br />
belirgin ölüm oranı <strong>ve</strong> ciddi yaralanmalardan kaynaklı halk sağlığı sorunu kapsamlı<br />
Ģekilde araĢtırılmıĢ <strong>ve</strong> belgelenmiĢtir. Bundan baĢka, Komisyon uygunsuz içki<br />
tüketimi <strong>ve</strong> araç kullanımı sorununu, AB yollarında 3 yaklaĢık 45.000 kiĢi olan yıllık<br />
ölüm oranını azaltmak için altı temel eylem önceliğinden biri olarak kabul<br />
etmektedir. Bunun sonucu olarak, Komisyon uygnsuz içki tüketimi <strong>ve</strong> araç<br />
1<br />
Adreasson <strong>ve</strong> diğerleri. Genç Erkekler Arasında <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Ölüm Oranı: Ġs<strong>ve</strong>çli Acemi Askerler üzerinde<br />
Uzun Vadeli ÇalıĢma. Ġngiliz Tıp Dergisi 296, 1021-1025, 1988<br />
2<br />
<strong>Alkol</strong> Kullanımının BaĢlama YaĢı <strong>ve</strong> Bunun <strong>Alkol</strong> Tüketimi <strong>ve</strong> Bağımlılığı ile ĠliĢkisi. NIAAA. USA. 1997<br />
3<br />
“AB yol emniyetinde öncelikler: Ġlerleme Raporu <strong>ve</strong> Eylem Sıralaması”, COM(2000)125.
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 57<br />
57<br />
kullanımını 4 azaltmak amacıyla daha büyük bir çabaya zemin teĢkil etmesi için<br />
maksimum yasal kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu sınırlarına iliĢkin bir tavsiye sunmaktadır.<br />
Genç sürücüler <strong>ve</strong> motorsiklet sürücüleri (bazı Üye Ülkelerde sürücülerin yaĢı 14‟e<br />
kadar düĢmektedir) bu sorunun önemli bir parçasıdır. Bu tavsiye bu konuya,<br />
deneyimsiz, çoğunlukla genç araba sürücüleri <strong>ve</strong> ayrıca iki tekerlekli motorlu<br />
araçların sürücüleri için 0,2 mg/ml‟lik nispeten daha düĢük kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu<br />
sınırları önererek yaklaĢmaktadır.<br />
Yüksek yenilik arayıĢı <strong>ve</strong> zarar görmekten kaçınmama <strong>alkol</strong> tüketimine erken<br />
baĢladığı 5 tahmin edilebilen kiĢiliğin özellikleridir. Dolayısıyla genç insanların yeni<br />
Ģeyler denemek konusundaki doğal istekleri ile beraberindeki risklerin doğru<br />
anlaĢılmasını dengelemeye çalıĢmak önemlidir.<br />
3. SORUNUN ÖLÇEĞĠ<br />
Birkaç Üye Devletten gelen kanıtlara göre; genç insanlar tarafından <strong>alkol</strong> tüketimi<br />
<strong>ve</strong> buna iliĢkin zararlar hâlihazırda yüksektir <strong>ve</strong> bazı Devletlerde sorunun büyüdüğü<br />
açıktır. Burada konunun önemli bir yönü özellikle Fransa <strong>ve</strong> Ġspanya gibi Ģarap<br />
üreten ülkelerdeki genç insanlar arasında Ġskandinav içme kalıplarında bildirilen<br />
artıĢtır. Örneğin Fransa‟da ergenler <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde, kavgalar <strong>ve</strong> Ģiddet, okuldan<br />
kaçma, hırsızlık <strong>ve</strong> yasadıĢı ilaçların kullanımı 6 ile iliĢkili büyüyen bir sarhoĢluk<br />
sorunu bulunmaktadır. Fransız Sağlık Bakanı için hazırlanan bir raporda, bu konular<br />
<strong>ve</strong> ergenler <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde içki sorununun nasıl aĢırı derinleĢmekte 7 olduğu<br />
tartıĢılmaktadır. Genç insanların sağlık durumları konusunda bir AB raporu, her ne<br />
kadar genç Avrupalılar <strong>alkol</strong>ü ilk olarak geçmiĢteki ile aynı yaĢta, yani erken<br />
ergenlik döneminde tadıyorlarsa da, düzenli içme alıĢkanlığı geçmiĢtekinden daha<br />
erken bir yaĢta baĢladığını belirtmektedir. Çocuklar <strong>ve</strong> ergenler arasında <strong>alkol</strong>le<br />
iliĢkili zararın önlenmesi söz konusu olduğunda, genç ergenler için <strong>alkol</strong>e eriĢim<br />
konusundaki mevcut ulusal mevzuatın uygulanmasının büyük bir adım olacağı<br />
unutulmamalıdır.<br />
4<br />
Motorlu taĢıt sürücüleri için izin <strong>ve</strong>rilen maksimum Kandaki <strong>Alkol</strong> Yoğunluğu (BAC) konusunda<br />
Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konseyi tavsiyesi önerisi, COM(2000) xxx.<br />
5<br />
C.R. Cloninger <strong>ve</strong> diğerleri: Çocukluktaki KiĢilik Genç EriĢkinlerde <strong>Alkol</strong> Tüketimini Doğurur.<br />
<strong>Alkol</strong>izm, Klinik <strong>ve</strong> Deneysel AraĢtırma. 1998; 12-4: Sf 494-505.<br />
6<br />
M. Choquet & S. Ledoux, M. Plant (der.) içinde: Yüksek Risk Gruplarında <strong>Alkol</strong>le ĠliĢkili Sorunlar.<br />
Avrupa Raporları <strong>ve</strong> ÇalıĢmaları 109. DSÖ Cenevre 1989<br />
7<br />
Rapport du Professeur Bernard Roques au Secrétaire d‟Etat à la Santé. Problèmes posés par la dangerosité<br />
des drogues. Mai 1998.
58 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
58 58<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Çoğu Üye Devlette oğlan çocukları kız çocuklarından belirgin düzeyde daha sık <strong>ve</strong><br />
ağır içmeye devam ediyorlar. Ancak, tüketimdeki artıĢlar <strong>ve</strong> erken içmeye baĢlama<br />
yaĢı kızları da oğlanlar gibi etkiliyor <strong>ve</strong> birçok Üye Devlette cinsiyet farkı<br />
daralmıĢtır. Bu bağlamda genellikle kadınların – kızların <strong>ve</strong> kadınların – <strong>alkol</strong>e<br />
erkeklerden daha dayanıksız oldukları, aynı miktarlarla daha kısa bir zaman<br />
aralığında daha çok sorun yaĢadıkları vurgulanmalıdır.<br />
Maalesef sorunların sebepleri, doğası <strong>ve</strong> ölçeği ile ilgili mevcut bilimsel bilgi<br />
sınırlıdır. Birçok ülkede yürütülen oldukça yüksek sayıda araĢtırmaya rağmen<br />
kapsamlı bir resminin çizilmesi zordur. Bunun ana sebebi araĢtırmaların farklı yaĢ<br />
grupları üzerinde farklı sorularla <strong>ve</strong> farklı zamanlarda yapılmıĢ olmasıdır, yani<br />
sonucu etkileyen çok fazla etken olması karĢılaĢtırmaları zorlaĢtırmaktadır.<br />
AĢağıdaki bulgular kapsamlı olmasalar da sorunun ölçeği hakkında bir fikir <strong>ve</strong>rebilir:<br />
• Bazı AB Üyesi Devletleri de kapsayan 15-16 yaĢlarındakilerle yapılan yakın<br />
tarihli bir ankete göre aĢırı içki tüketimi en sık Ġrlanda, Ġngiltere <strong>ve</strong><br />
Danimarka‟da görülmüĢtür. Ġngiltere, Danimarka, Finlandiya, Fransa <strong>ve</strong> Ġs<strong>ve</strong>ç 13 8<br />
yaĢında <strong>ve</strong>ya daha genç yaĢta sarhoĢ olan oğlanlar <strong>ve</strong> kızlarda en yüksek oranları<br />
bildirmiĢlerdir.<br />
• DSÖ HSBC 1997/1998 anketine göre, 15 yaĢında oğlanlar kapsam dâhilindeki<br />
tüm ülkelerde bira tüketiminde kızları geçmiĢtir; 15 yaĢındaki oğlanlar arasında<br />
Galler‟de (%50), Danimarka‟da (%43), Yunanistan‟da (%42) <strong>ve</strong> Ġngiltere‟de (%40)<br />
yüksek mutlak düzenli bira tüketimi oranları özellikle kaygı <strong>ve</strong>ricidir. 15 yaĢında<br />
hem sert içki hem Ģarap tüketiminde kızların oğlanlardan daha yüksek olduğu<br />
ülkeler sadece Ġskoçya, Ġngiltere <strong>ve</strong> Galler‟dir. 9<br />
1993/1994 <strong>ve</strong> 1997/1998 DSÖ HBSC araĢtırmaları arasında yapılan bir<br />
karĢılaĢtırma hayatları boyunca iki kere <strong>ve</strong>ya daha çok sarhoĢ olmuĢ 15 yaĢındaki<br />
oğlanların <strong>ve</strong> kızların yüzdesinin kapsam dâhilindeki tüm ülkelerde yükseldiğini<br />
gösterdi. 1997/1998 anketinde Danimarka, Finlandiya, Ġngiltere, Ġskoçya <strong>ve</strong><br />
Galler‟de 15 yaĢındaki erkek <strong>ve</strong> kızların yarısından fazlasının iki kere <strong>ve</strong>ya daha<br />
çok sarhoĢ olduğu bildirilirken, bu oranlar Fransa <strong>ve</strong> Yunanistan‟da %30‟un<br />
altındadır. Açık coğrafi kalıp, Kuzey Avrupa ülkelerinin tam tersine düĢük<br />
sarhoĢluk düzeyleri bildirilen Güney Avrupa ülkelerinden öğrenciler ile 10 kere<br />
<strong>ve</strong>ya daha çok sarhoĢ olduğunu bildiren 15 yaĢındakilerde devam etmektedir.<br />
8<br />
26 Avrupa Ülkesinde Öğrenciler Arasında <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer UyuĢturucu Kullanımı. 1995 ESPAD Raporu.<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer UyuĢturucular konusunda Ġs<strong>ve</strong>ç Bilgi Konseyi. 1997.<br />
9<br />
Okul Çağındaki Çocuklarda Sağlık DavranıĢları (HBSC), bir DSÖ Çok Uluslu AraĢtırması, 1997/98
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 59<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 59<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 59<br />
• Ġrlanda‟daki yakın zamanlı Okul Çocuklarında Sağlık DavranıĢı araĢtırması,<br />
gençlerin daha büyük bir oranda <strong>alkol</strong>ü daha erken bir yaĢta denemeye<br />
baĢladığını <strong>ve</strong> bazı gençler için sarhoĢ olmanın içki kültürlerinin bir parçası<br />
olduğunu bildiren önceki araĢtırma bulgularını doğrulamıĢtır. AraĢtırmada 15-17<br />
yaĢ gurubundaki erkeklerin beĢte biri kadarının 10 kere <strong>ve</strong>ya daha çok sarhoĢ<br />
oldukları bildirilmiĢtir.<br />
• Almanya‟da yürütülen, 14-24 yaĢlarındaki gençlerin <strong>alkol</strong> tüketimini inceleyen<br />
bir araĢtırmada, cevaplayanların yaklaĢık %10‟u <strong>alkol</strong> tükettiklerini bildirdikleri<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığının %6‟nın biraz üzerinde olduğu ifade edilmiĢtir. Erkeklerin<br />
bir <strong>alkol</strong> sorununu açıklamaya kadınlardan daha yatkın oldukları, yaygınlığın<br />
daha büyük yaĢ gruplarında da arttığı görülmüĢtür. Fakat 14 ila 17 yaĢlarındakiler<br />
arasında bile cevaplayanların belirgin bir oranı yüksek <strong>ve</strong> düzenli tüketim<br />
oranları, aĢırı içme <strong>ve</strong> bağımlılık kriterleri <strong>ve</strong> hatta tam bir bağımlılık 10 bile<br />
bildirmiĢlerdir.<br />
• 1998 yılında Ġngiltere‟de 11-15 yaĢıdaki çocukların %21‟i, önceki yedi gün içinde<br />
<strong>alkol</strong>ü bir içki içtiklerini söylemiĢlerdir; bu, %27‟sinin bu Ģekilde cevap <strong>ve</strong>rdiği<br />
1996 yılı ile karĢılaĢtırıldığında önemli bir düĢüĢtür. DüĢüĢ hem erkekler hem<br />
kızlar için önemlidir fakat kızlar arasında bir Ģekilde daha belirgindir. Önceki<br />
haftadaki ortalama sarhoĢ miktarının içenlere oranı 1996‟da 8,5 birimken,<br />
1998‟de düĢmek bir yana, yine 1990 yılından beri gözlemlenen bir akımı<br />
doğrulayarak yaklaĢık 10 birime çıkmıĢtır. Yani her ne kadar önceki hafta içme<br />
oranı 1998‟de 1996‟dakine kıyasla düĢmüĢse de, içenler daha çok içmiĢlerdir. 11<br />
• Ġspanya‟da 1996‟da 14-18 yaĢ gurubundaki okul nüfusu üzerinde yürütülen bir<br />
anketten önceki ay içinde her beĢ ergenden biri sarhoĢ olmuĢtur. Her üç<br />
öğrenciden ikisi anketten önceki ay içinde <strong>alkol</strong> almıĢtır (14 yaĢındaki<br />
öğrencilerin beĢte ikisi <strong>ve</strong> 18 yaĢındakilerin beĢte dördü). 12<br />
Kapsamlı bilgi olmadığından, bunlarla ilgilenmek için özel <strong>ve</strong> uygun önlemleri<br />
hedeflemek <strong>ve</strong> ayrıca bu önlemlerin hem herhangi bir Üye Devlette hem de bütünü<br />
itibariyle AB‟deki etkisini ölçmek üzere bazı ölçümlere imkân tanımak amacıyla<br />
10<br />
Kullanma kalıpları <strong>ve</strong> bunların DSM-IV ile iliĢkileri. Ergenler <strong>ve</strong> genç eriĢkinler arasında <strong>Alkol</strong>izm <strong>ve</strong><br />
<strong>Alkol</strong> Bağımlılığı, A. Holly <strong>ve</strong> H.-V. Wittchen, Max Planck Psikiyatri Enstitüsü, Münih, 1998<br />
11<br />
E. Goddard <strong>ve</strong> diğerleri: 1998 yılında genç ergenler arasında sigara, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> ilaç kullanımı, Cilt 1,<br />
Ġngiltere Ulusal Ġstatistikler Ofisi 1999.<br />
12<br />
Plan Nacional Sobre Drogas (1998) “Encuesta sobre Drogas en la poblacion escolar”. Ministerio del<br />
Interior, Madrid (Okul Nüfusunda UyuĢturu konusunda AraĢtırma)
60 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
60 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
sorunların tüm farklı yönlerini doğru Ģekilde tanımlamak için daha ileri araĢtırma<br />
yapılması gereklidir.<br />
Bu bağlamda aĢırı <strong>alkol</strong> tüketiminin sebeplerine, içme kalıplarına, tüketilen içecek<br />
tipine, ayrıca farklı içki tiplerine iliĢkin davranıĢlara özellikle dikkat edilmelidir.<br />
Devam eden iki projenin, 7 Üye Ülkeyi kapsayan ikinci <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> diğer Ġlaçlar<br />
konusunda Avrupa Okul AraĢtırması Projesi (ESPAD) <strong>ve</strong> Lüksemburg dıĢındaki tüm<br />
Üye Ülkeleri kapsayan Avrupa KarĢılaĢtırmalı <strong>Alkol</strong> ÇalıĢmaları (ECAS) 13 ,<br />
sonuçlarının bu bağlamda yararlı olacağını belirtmek gerekir.<br />
4. ÖNERĠLEN YAKLAġIM<br />
Ebe<strong>ve</strong>yn örneği <strong>ve</strong> aile iliĢkilerinin çocukların davranıĢları üzerindeki ilk <strong>ve</strong> en<br />
güçlü etkiler arasında olduğu açıktır. BaĢka bir özellik de, ebe<strong>ve</strong>yn etkisi çocukluk<br />
süresince etkili kalsa dahi, ebe<strong>ve</strong>yn etkisinin yerine, artan biçimde uluslararası <strong>ve</strong><br />
ticari hale gelen gençlik kültürünün ağır etkisi altında olabilen akran grubunun<br />
etkisi geçtiği için, ergenlerin içki alıĢkanlıkları çoğunlukla ebe<strong>ve</strong>ynlerinin<br />
alıĢkanlıklarından hem nitel hem de nicel açıdan farklılık göstermektedir.<br />
Bu sebeplerden dolayı önerilen tedbirlerin odak noktalarından biri eğitim, bilgi <strong>ve</strong><br />
sağlığın desteklenmesidir. Hedeflenen sağlık desteği <strong>ve</strong> sağlık eğitimi müdahaleleri,<br />
genç bireylerin sağlıklı <strong>ve</strong> sorumlu seçimler yapmalarına imkân tanıyan çok-sektörlü<br />
bir yaklaĢım kullanmalı <strong>ve</strong> kiĢisel <strong>ve</strong> toplumsal becerilerin geliĢtirilmesi konusuna<br />
odaklanmalıdır. Bu tedbirler doğrudan genç insanlara <strong>ve</strong> bilgi <strong>ve</strong> destek sağlayarak<br />
dolaylı olarak ebe<strong>ve</strong>ynlere, okullara <strong>ve</strong> gençlik kulüplerine, topluluklara <strong>ve</strong> diğer<br />
yetkililere, iĢ<strong>ve</strong>renlere, medyaya, sağlık hizmetleri çalıĢanlarına <strong>ve</strong> genç insanlara<br />
eriĢkinliğe geçiĢte yol göstermek konusunda rol oynayabilecek diğer kiĢilere yönelik<br />
olmalıdır. Bu bağlamda ebe<strong>ve</strong>ynlerin kilit rolü <strong>ve</strong> sorumluluğu vurgulanmalıdır.<br />
Ancak, eğitim <strong>ve</strong> kamuyu bilgilendirme tedbirlerinin kendi baĢlarına büyük <strong>ve</strong><br />
sürdürülebilir bir etkiye sahip görünmedikleri unutulmamalıdır. Bunların baĢka<br />
tedbirlerle, yani geliĢmiĢ karar becerileri <strong>ve</strong> kamu politikası için daha güçlü bir<br />
destek üzerine odaklanan politik giriĢimlerle desteklenmeleri gerekebilir.<br />
13<br />
AB Ülkelerinde <strong>alkol</strong> politikası <strong>ve</strong> bunun etkileri hakkında karĢılaĢtırmalı bir analiz (ECAS I) <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
tüketimi <strong>ve</strong> bunun kamu sağlığına etkileri hakkında karĢılaĢtırmalı bir analiz (ECAS II), Ulusal Kamu<br />
Sağlığı Enstitüsü, Ġs<strong>ve</strong>ç.
ÇOCUKLAR ÇOCUKLAR VE ERGENLER<br />
VE VE ERGENLER TARAFINDAN TARAFINDAN ALKOL ALKOL TÜKETİLMESİ TÜKETİLMESİ KONSEY KONSEY TAVSİYE TAVSİYE KARARI KARARI 61 61<br />
Bu öneriler ayrıca Üye Devletler aracılığıyla <strong>alkol</strong>lü içecek üretici <strong>ve</strong> satıcılarına<br />
yönelik de olmalıdır. Üretici <strong>ve</strong> satıcılar bilgi <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> farkındalık oluĢturmak<br />
konusunda üzerlerine düĢen rolü oynamaya <strong>ve</strong> servis <strong>ve</strong> satıĢ personeli için eğitim<br />
tedbirleri yürütmeye teĢvik edilmelidir. Pazar arzı <strong>ve</strong> ticari iletiĢim sadece<br />
eriĢkinlerin değil, genç insanların da tüketim davranıĢlarını etkileme potansiyelleri<br />
olan önemli etkenlerdir. Dolayısıyla farklı tipte <strong>alkol</strong>lü içecek üreticilerinin, ticari<br />
faaliyetlerinde sorumluluk göstermek <strong>ve</strong> sorumsuz <strong>ve</strong> zararlı tüketimi teĢvik<br />
etmemeyi sağlamak gibi bir görevi bulunmaktadır.<br />
Önerilen tedbirlerin ikinci odak noktasını oluĢturan bu konu, birkaç Üye Ülkede<br />
„alkopop‟ <strong>ve</strong> „tasarımcı içkilerinin‟ aniden piyasaya çıkmasıyla öne çıkmıĢtır. Sonuç<br />
olarak bu <strong>alkol</strong>lü içeceklerin özellikle <strong>alkol</strong>ün tadını almıĢ olmak için hala çok genç<br />
olan çocukların ilgisini çekmek üzere pazarlanması olasılığı üzerine geniĢ kapsamlı<br />
kamu, medya <strong>ve</strong> politik kaygı ifade edilmiĢtir.<br />
Örneğin, Topluluk kurumlarını çocuklar <strong>ve</strong> gençler için uygun sağlık destekleme<br />
politikalarına ihtiyacının daha çok farkına varmaya sevk eden, Alkopoplar <strong>ve</strong><br />
Tasarımcı Ġçkileri hakkında bir yazılı bildiri yayınlanmıĢ <strong>ve</strong> 200‟den fazla Avrupa<br />
Parlamentosu Üyesi tarafından imzalanmıĢtır.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler endüstrisi <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya reklam sektörü, Avrupa Birliği‟ne Üye<br />
Ülkelerden birkaçında bu kaygıya, Ģikâyet prosedürlerini de içeren mevcut özdüzenleme<br />
yapılarını (uygulama <strong>ve</strong> davranıĢ ilkelerini) harekete geçirerek <strong>ve</strong>ya<br />
güçlendirerek cevap <strong>ve</strong>rmiĢlerdir. Bu yaklaĢımlar dâhilinde gençlerin korunmaları<br />
<strong>ve</strong> eğitimleri özellikle ilgilenilen bir alandır.<br />
Fakat „alkopoplar' ile meĢgul olunması asıl konudan sapılmasına yol açmamalıdır.<br />
Örneğin Ġngiltere‟de alkopop patlamasının zir<strong>ve</strong>de olduğu zaman bile, ergenler<br />
tarafından en çok tüketilen <strong>alkol</strong>lü içecekler hafif bira <strong>ve</strong> elma Ģırasıdır. 14 1998<br />
yılından beri her iki yılda bir ergenler arasındaki <strong>alkol</strong> tüketimini inceleyen büyük<br />
bir araĢtırmada yazarlar Ģu sonuca varmıĢtır; 1996 yılında alkopoplar, pazara<br />
sürülmelerinden bir yıl kadar sonra, Ġngiltere‟de bu yaĢ grubu arasında (bira, hafif<br />
bira <strong>ve</strong>ya elma Ģırasından sonra) ikinci en popüler içecekti fakat iki yıl sonra sert<br />
içkiler <strong>ve</strong> Ģarabın çok gerisindeydi <strong>ve</strong> muhtemelen esasta her halükarda içmekte olan<br />
çocuklar için ek bir içecek seçeneğiydi. AraĢtırmacılar ayrıca Ġskoçya <strong>ve</strong>rilerinin de<br />
14<br />
Gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> – Ġngiltere‟deki yeni <strong>alkol</strong>lü içecek tiplerine dair tavır <strong>ve</strong> davranıĢlar konusunda bir<br />
anket. Sağlık Eğitimi <strong>Kurumu</strong>. Aralık 1996.
62 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
62 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
alkopopların göreceli popülaritesinde bir düĢüĢ gösterdiğini <strong>ve</strong> bunun içki<br />
modalarının bu yaĢ grubunda değiĢebildiği hızı yansıttığını gözlemlediler. 15<br />
Eylül 1998 tarihli bir Hollanda araĢtırması, örneğin 16 yaĢ altındaki gençler arasında,<br />
yüzde 13‟ünün alkopopları tükettiğini, alkopop içen bu kiĢilerin yüzde 11'inin her<br />
seferde üç bardak <strong>ve</strong>ya daha çok tükettiklerini gösterdi. Fakat <strong>ve</strong>riler bu yaĢ<br />
grubunda bira tüketiminin daha da yaygın olduğunu gösterdi. Tüm gençlerin yüzde<br />
57‟si bira içiyordu; bu bira içenlerin yüzde 40'ı her seferinde üç bardak <strong>ve</strong>ya daha<br />
çok tüketiyorlardı. 16<br />
Dolayısıyla alkopop satıĢlarının Avrupa‟nın çoğu kısmında dengelenmiĢ <strong>ve</strong>ya azalmıĢ<br />
olması ihtimali artık ortada bir sorun olmadığının göstergesi kabul edilmemelidir.<br />
Üreticilerin her yeni kuĢağın ilgisini çekmek için yeni içecek türleriyle ortaya çıkma<br />
konusunda sürekli bir ihtiyaçla karĢı karĢıya kaldıklarından „Tasarımcı içkileri‟ <strong>ve</strong>ya<br />
„alkopoplar‟ gibi ürünler sorun olmaya devam edebilir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler için reklamcılık öz-düzenlemeleri doğrudan ilgili tarafların<br />
desteğine sahiptir: üreticiler, reklamcılar, reklam ajansları <strong>ve</strong> reklamları yürüten<br />
medya. Ayrıca, bazı Üye Ülkelerde, Hükümetler ulusal düzenlemeleri çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />
bu geliĢmeleri destekliyor <strong>ve</strong> yakından takip ediyor. Dolayısıyla Üye Ülkelerde<br />
hâlihazırda baĢlanmıĢ faaliyetleri de dikkate almak gereklidir. Komsiyon önerisinin<br />
uygulamasında, Komisyon tarafından Sınırötesi Televizyon Direktifinin revizyonu<br />
bağlamında <strong>ve</strong>rilen bir taahhüdün ardından Ocak 2000‟de baĢlatılan, televizyon<br />
reklamcılığı <strong>ve</strong> televizyondan alıĢ<strong>ve</strong>riĢin küçükler üzerindeki etkisi hakkında bir<br />
araĢtırmanın sonuçları da dikkate alınmalıdır.<br />
Çoğu Üye Devlet çocukların <strong>ve</strong> ergenlerin içki tüketmesine iliĢkin, bazen Dünya<br />
Sağlık Örgütü ile birlikte bir takım eylemler yapıyor gözükmektedir. Birliğe Üye<br />
Devletlerin tümü tarafından imzalanan DSÖ <strong>Alkol</strong> ġartı, tüm çocuk <strong>ve</strong> ergenlerin<br />
<strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz sonuçlarından <strong>ve</strong> mümkün olduğu ölçüde <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin tanıtımından korunan bir çevrede büyüme hakkı olduğu etik ilkesini<br />
içerir.<br />
Almanya bu ilkeyi uygulama çabasında olan Üye Devletlere bir örnektir. 1997<br />
yılında Lander çocukların <strong>ve</strong> genç insanların <strong>alkol</strong> kullanımının olumsuz<br />
15<br />
Goddard. Genç ergenler <strong>ve</strong> Ġngiltere <strong>ve</strong> Ġskoçya için <strong>alkol</strong> grupları – 1996 <strong>ve</strong> 1998. ONS. Ekim 1997 <strong>ve</strong><br />
Ekim 1999.<br />
16<br />
Hielkema, R., Ordelman, W.: Licht-alcoholhoudende dranken. Amsterdam, Trendbox, 1998
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 63 63<br />
etkilerinden korunmasının geliĢtirilmesi taahhüdünü içeren bir eylem planını kabul<br />
etti.<br />
Ek olarak genç insanların davranıĢlarını etkileyebilecek <strong>ve</strong> suça teĢvik edebilecek<br />
<strong>ve</strong>ya suçu önleyebilecek çok çeĢitli baĢka sosyal <strong>ve</strong> çevresel faktörler de mevcuttur.<br />
Gençler arasında iĢsizlik düzeyi <strong>ve</strong> dinlenme tesislerinin olması <strong>ve</strong>ya olmaması kadar<br />
farklı faktörler de konu ile ilgilidir <strong>ve</strong> önerilen tedbirler bu genel bağlamda dikkate<br />
alınmalı <strong>ve</strong> değerlendirilmelidir.<br />
5. NEDEN BĠR TOPLULUK BOYUTU?<br />
1986 yılında kabul edilen <strong>alkol</strong> tüketimi hakkındaki Konsey Kararının amacı,<br />
ekonomik faktörü <strong>ve</strong> kamu sağlığı kaygılarını hesaba katan ortak bir giriĢim yoluyla<br />
Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>le ilgili sorunları azaltmaktır. Bu yüzden bu karar Komisyonu,<br />
<strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretim, dağıtım <strong>ve</strong> tanıtımı ile ilgili çıkarları <strong>ve</strong> kamu sağlığı<br />
çıkarlarını gözönünde bulundurarak tedbirler almaya, bu amaçla dengeli bir politika<br />
yürütmeye <strong>ve</strong> Konsey‟e uygun öneriler sunmaya da<strong>ve</strong>t etmektedir.<br />
AntlaĢmanın 152. Maddesi, Topluluk Üye Devletler arasındaki iĢbirliğini teĢvik<br />
etmek <strong>ve</strong> gerekirse eylemlerine destek sağlamak yoluyla katkıda bulunduğu ölçüde<br />
Topluluğa bu alanda yetki <strong>ve</strong>rmektedir. Ayrıca AntlaĢmanın 5. Maddesi uyarınca<br />
Topluluk tarafından yapılan bir katkının üst düzeyde bir sağlık koruması sağlamak<br />
yolunda hedefine ulaĢma çabalarının, subsidiarite <strong>ve</strong> orantılılık ilkeleri uyarınca<br />
üstlenilmesi gereklidir.<br />
Halk sağlığı alanındaki eylemler (1996-2000) çerçe<strong>ve</strong>sinde sağlığın desteklenmesi,<br />
bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong> öğretim konusundaki Topluluk eylem programının açık<br />
hedeflerinden biri, inceleme, değerlendirme <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının desteklenmesi<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> bunun sağlık <strong>ve</strong> toplum açısından sonuçlarının önlenmesi<br />
için tedbirlere dair eylemlere destek <strong>ve</strong>rilmesidir.<br />
Halk sağlığı alanındaki Topluluk eylem Programını (2001-2006) benimseyen bir<br />
Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı için Komisyon önerisi, sağlık etkenleri ile<br />
sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> hastalık önleme tedbirleri yoluyla uğraĢılmasının gereğini<br />
vurgulamaktadır. Öneri ayrıca AntlaĢmanın tüm Topluluk politika <strong>ve</strong> faaliyetlerinin<br />
tanımlanması <strong>ve</strong> uygulanmasında üst düzey bir sağlık korumasının sağlanması<br />
Ģartına geçerlilik kazandırmak için birkaç özel tedbir de içermektedir. <strong>Alkol</strong> insan<br />
sağlığı için en önemli risk faktörlerinden biri olduğu için, sadece Üye Devletler için<br />
değil, Avrupa Birliği düzeyinde de en önemli konulardan biri olmaya devam<br />
edecektir.
64 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
64 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Topluluk müdahalesine gençlik kültürünün artan uluslararası karakteri <strong>ve</strong> ulusal<br />
sınırların bu kültürün <strong>ve</strong> onunla ilgili ürünlerin geçiĢi açısından azalan önemi<br />
sebebiyle gerek duyulmuĢtur. Bu değerlendirme, subsidiarite <strong>ve</strong> orantılılık ilkelerini<br />
dikkate alırken, ürün etiket <strong>ve</strong> reklamları yanında Topluluğun sağlığın<br />
desteklenmesine <strong>ve</strong> eğitim tedbirlerine <strong>ve</strong>rdiği önemi haklı çıkarmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> reklamları ile ilgili olarak Komisyon dâhilinde Ģu an için bir yasak planı<br />
olmadığı vurgulanmalıdır. Ancak, Topluluğun ticari iletiĢimi hem bütün sağlık<br />
desteği <strong>ve</strong> eğitimi bağlamında hem de Üye Devletlerdeki öz-düzenleyici reklam<br />
kanunlarının kendilerinin AT AntlaĢmasının ilkeleri <strong>ve</strong> özellikle hizmetlerin serbest<br />
dolaĢımı hakkındaki 49. Madde ile uyumlu olmalarını sağlamak perspektifi ile<br />
değerlendirmesi gerekmektedir.<br />
Bu bağlamda, <strong>alkol</strong>lü içeceklere ait televizyon reklemcılığı konusunda, genç<br />
insanlara özel olarak atıfta bulunarak açık kriterler belirleyen Üye Devletlerdeki<br />
televizyon yayıncılığı faaliyetlerine iliĢkin Konsey Direktifine (Sınırötesi Televizyon<br />
Direktifi) dikkat çekilmelidir.<br />
Ayrıca sağlık eğitimi <strong>ve</strong> diğer koruyucu stratejilerdeki en iyi uygulamalar hakkında<br />
düzenli bazda <strong>ve</strong>ri toplanması <strong>ve</strong> bilgi paylaĢımının sağlanması için de Topluluk<br />
eylemi gerektiği açıktır. Bununla ilgili olarak kültürel <strong>ve</strong> ulusal çeĢitlilik Birlik<br />
genelinde katı bir plan oluĢturulmasını imkânsız kılmaktadır. Fakat Üye Devletlerin<br />
ciddi kaygı sebebi kabul ettikleri bir sorunla uğraĢma eylemini kolaylaĢtıracak,<br />
kültürel çeĢitliliği kabul eden genel bir çerçe<strong>ve</strong> geliĢtirilebilir.<br />
AĢırı <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklı sosyal <strong>ve</strong> sağlık sorunlarının ölçeği, azaltılması<br />
için tüm çabaların seferber edilmesini gerektirmektedir. Bu sonuç, bu önerinin<br />
taslağı hazırlandığı sırada çeĢitli ilgili taraflardan alınan büyük katkılardan<br />
çıkarılabilen açık bir sonuçtur. Tüm Üye Devletler bu alanda tedbirler<br />
uygulamaktadır fakat yaklaĢımlar <strong>ve</strong> stratejiler belirgin farklılık göstermektedir.<br />
Açıkça bu farklılıklardan öğrenilecek dersler mevcuttur. Topluluk <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararla mücadele için tutarlı bütün bir stratejiyi desteklemek için iyi bir<br />
konumdadır.<br />
Daha önce de belirtildiği gibi, endüstrinin sorumlu sektörleri hâlihazırda faal olarak<br />
sorumlu davranıĢı teĢvik ediyor. Çocuklar <strong>ve</strong> ergenler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
önlenmesini amacıyla önerilen tedbirlerin baĢarıyla uygulanması için çok önemli bir<br />
unsur aslında ilgili tüm tarafların iĢbirliğidir. PaydaĢların kesintisiz istiĢaresi <strong>ve</strong> açık<br />
bir diyalog tavsiyelerde belirlenen hedeflere ulaĢılmasına katkıda bulunacaktır.
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 65<br />
65<br />
“ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETĠLMESĠ”<br />
KONSEY TAVSĠYE KARARI<br />
için Öneri<br />
(Avrupa Ekonomik Alanı‟na Uyumlu Metin)<br />
AVRUPA BĠRLĠĞĠ KONSEYĠ,<br />
Avrupa Topluluğu‟nu kuran AntlaĢma <strong>ve</strong> özellikle 152. Maddesinin 4. paragrafını<br />
göz önünde tutarak,<br />
Komisyon‟dan gelen tasarıyı göz önünde tutarak, 17<br />
Buna Göre:<br />
(1) AntlaĢmanın 3. Maddesinin (p) bendi uyarınca, Topluluk faaliyetleri üst düzeyde<br />
bir sağlık korumasının elde edilmesine katkıda bulumayı içerir.<br />
(2) Sağlık eğitimi <strong>ve</strong> bilgilendirme AnlaĢmanın 152. Maddesinde açıkça belirtilmiĢtir<br />
<strong>ve</strong> halk sağlığı alanındaki Topluluk eylemi için bir öncelik teĢkil eder.<br />
(3) Avrupa Topluluğunun Sağlık stratejisi hakkındaki Komisyon Bildirisinde <strong>ve</strong> halk<br />
sağlığı alanında bir eylem programı (2001-2006) benimseyen bir Avrupa<br />
Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı için öneride <strong>alkol</strong>, içinde özel tedbirler <strong>ve</strong><br />
eylemler üstlenilebileceği belirtilen alanlardan biridir. 18<br />
(4) “AB yol emniyeti öncelikleri” (COM(2000)125) baĢlıklı Komisyon Bildirisinde<br />
içkili araç kullanmak, planlı eylemin AB yollarındaki belirgin ölüm oranını<br />
azaltabileceği en önemli önceliklerden biri olarak tanımlanmıĢtır. Motorlu araç<br />
sürücüleri için izin <strong>ve</strong>rilen kandaki maksimum <strong>alkol</strong> yoğunluğuna iliĢkin<br />
Komisyon tavsiyesi (COM(2000) xxx) genç sürücüler sorununu özellikle<br />
tanımlamakta <strong>ve</strong> deneyimsiz sürücüler <strong>ve</strong> ayrıca iki tekerlekli motorlu araçların<br />
sürücüleri için de 0,2mg/ml‟lik bir sınır önermektedir.<br />
(5) Sağlığın desteklenmesi, bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong> öğretim konusundaki Topluluk<br />
Eylem Programının (Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı No 645/96/EC) 19<br />
hedeflerinden biri; inceleme, değerlendirme <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının<br />
17<br />
OJ C [...], [...], sf [...]<br />
18<br />
COM(2000) 285 Nihai<br />
19<br />
OJ L 95, 16.04.1996, sf. 1.
66<br />
66 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
desteklenmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> bunun sağlık <strong>ve</strong> toplum açısından<br />
sonuçlarının önlenmesi için tedbirlere dair eylemlere destek <strong>ve</strong>rilmesidir; bu<br />
yüzden bu Program önerilen tedbirlerin izlenmesi <strong>ve</strong> denetlenmesi için bir temel<br />
sunmaktadır.<br />
(6) Sağlık denetimi konusunda Topluluk eylem programı (Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong><br />
Konseyi Kararı No 1400/97/EC) 20 dâhilinde sağlık göstergelerinin<br />
oluĢturulabileceği alanlardan biri <strong>alkol</strong> tüketimidir; bu, önerilen tedbirlerin<br />
uygulanmasını desteklemek için özellikle faydalı olabilir.<br />
(7) Mağduriyeti önleme konusunda Topluluk eylem programı (Avrupa Parlamentosu<br />
<strong>ve</strong> Konseyi Kararı No 372/99/EC) 21 kapsamında <strong>alkol</strong>ikliğe bağlı mağduriyet<br />
üstlenilen eylemlerin bir parçası olacaktır; bu, önerilen tedbirlerin uygulanması<br />
için gerek duyulan <strong>ve</strong>rilerin toplanmasını desteklemek açısından faydalı olabilir.<br />
(8) <strong>Alkol</strong>izm konusunda Konsey <strong>ve</strong> 29 Mayıs 1986 22 tarihinde Konsey ile biraraya<br />
gelen Üye Devletlerin Hükümet temsilcileri tarafından alınan karar;<br />
<strong>alkol</strong>izmdeki artıĢın halk sağlığı <strong>ve</strong> sosyal refah açısından ciddi kaygılara sebep<br />
olduğunu, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretim, satıĢ <strong>ve</strong> dağıtımının çoğu Üye Devletin<br />
ekonomileri içinde önemli faktörler olduğunu, <strong>alkol</strong>ikliğin önlenmesi alanında<br />
Avrupa düzeyinde ortak bir giriĢimin önerilebileceğini <strong>ve</strong> Komisyonun ilgili<br />
çıkarları dikkatle tartarken bu amaçla dengeli bir politika yürüteceğini <strong>ve</strong><br />
gerektiği yerde Konseye öneriler sunacağını ifade etmektedir.<br />
(9)Tavsiye edilen tedbirlerin amaçları açısından, Üye Devletlerin yiyecek<br />
maddelerinin etiketleme, sunum <strong>ve</strong> reklamları ile ilgili yasalarının<br />
uyumlulaĢtırılması hakkındaki 79/112/EEC sayılı Direktifi değiĢtiren bir Avrupa<br />
Parlamentosu <strong>ve</strong> Konseyi direktifi için sunulan değiĢtirilmiĢ önerinin, üst<br />
düzeyde bir sağlığa ulaĢılması <strong>ve</strong> tüketici sağlığının korunmasına katkıda<br />
bulunmak amacıyla, tüketicilerin yiyecek maddeleri 23 <strong>ve</strong> özellikle de <strong>alkol</strong>lü<br />
içecekler hakkında, diğer uygulamaların yanısıra içerikteki bileĢenlerin<br />
etiketlerde listelenmesi yoluyla uygun bir Ģekilde bilgilendirilmelerinin<br />
sağlanacağını, gittikçe içerik <strong>ve</strong> sunumları açıkça genç insanlara satıĢ için<br />
uyarlanan daha da çok <strong>alkol</strong>lü içeceğin son yıllarda piyasaya çıkmasından dolayı<br />
bu gerekliliğin herĢeyden daha acil olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içeceklerin etiketlenmesi<br />
20<br />
OJ L 193, 22.07.1997, sf. 1.<br />
21<br />
OJ L 46, 20.02.1999, sf. 1.<br />
22<br />
OJ L 184, 23.07.1986, sf. 3.<br />
23<br />
OJ L 47, 19.02.2000, sf. 34.
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 67<br />
67<br />
konusunda ortak mevzuatın bu ürünlerde iç piyasanın geniĢlemesi <strong>ve</strong> korunması<br />
için elzem olduğunu ifade ettiğini belirtmek önemlidir.<br />
(10) 97/36/EC sayılı Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konseyi Direktifi tarafından<br />
değiĢtirildiği haliyle televizyon yayıncılığı faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesine<br />
iliĢkin Üye Devletteki kanun, yönetmelik <strong>ve</strong>ya idari kurallarda yer alan belirli<br />
hükümlerin koordinasyonu konusundaki 89/552/EEC 24 sayılı Konsey<br />
Direktifinin 15. Maddesine göre, <strong>alkol</strong>lü içecekler için televizyon reklamları,<br />
küçüklerin korunması konusuna özel bir atıf ile bir dizi kritere uygun<br />
olmalıdır.<br />
(11) Önerilen tedbirlerin uygulanması sırasında, sınır ötesi ticari iletiĢim<br />
hizmetlerindeki kısıtlamaların AntlaĢmanın 49. Maddesine uygun olması <strong>ve</strong><br />
dolayısıyla halk sağlığı <strong>ve</strong> tüketicilerin korunması gibi amaçlanan genel çıkar<br />
hedefleri ile orantılı olması gerektiği akıldan çıkarılmamalıdır.<br />
(12) BaĢka bir Üye Devletten alınan zararlı ürünlerin ortadan kaldırılması<br />
konusundaki herhangi bir kararın, Topluluk dâhilinde malların serbest<br />
dolaĢımını ilkesinden sapan ulusal tedbirler hakkında bilgi paylaĢımı için bir<br />
usul oluĢturan 3052/95/EC 25 sayılı Karara tabi olduğu belirtilmelidir. Bu karar<br />
sözkonusu Kararın gerektirdiği Ģekilde Komisyona bildirilmeli <strong>ve</strong> orantılılığı<br />
ispatlanmalıdır.<br />
(13) Üreticiler, reklamcılar <strong>ve</strong> medya gibi ilgili tarafların desteğine sahip <strong>ve</strong> birkaç<br />
Üye Devlette hâlihazırda iĢlemekte olan <strong>alkol</strong>lü içecek reklamlarına dair özdüzenleme,<br />
genellikle hükümetlerle yakın iĢbirliği içinde çocukların <strong>ve</strong><br />
ergenlerin <strong>alkol</strong>e bağlı zararlardan korunmaları ile ilgili olarak önemli bir rol<br />
oynayabilir.<br />
(14) Bazı Üye Devletlerde özellikle kaygı uyandıran ergenler arasında içme<br />
kalıplarında değiĢiklikler olduğuna dair istatistiksel kanıt mevcuttur, Ģöyle ki;<br />
küçükler arasında aĢırı <strong>ve</strong> ağır içki tüketiminde bir artıĢ, aile ortamı dıĢında,<br />
daha erken bir aĢamada belirgin, denetimsiz içki tüketimi <strong>ve</strong> bazı Üye<br />
Devletlerde genç kızlar tarafından artan tüketim. Fakat eldeki bilginin daha çok<br />
geliĢtirilmesi gerekmektedir.<br />
24<br />
OJ L 202, 30.07.1997, sf. 60.<br />
25<br />
OJ L 321, 30.12.1995, sf. 1.
68 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
68 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(15) Topluluğun istikrarlı bir yolla <strong>ve</strong>ri toplamayı geliĢtirmesi, çocuklar <strong>ve</strong> ergenler<br />
tarafından <strong>alkol</strong> tüketilmesinin yol açtığı sorunların sebepleri, doğası <strong>ve</strong> ölçeği<br />
ile ilgili olarak daha iyi bir bilimsel bilgi temelini hedeflemesinin gerektiği<br />
açıktır.<br />
(16) AntlaĢmanın 5. Maddesi uyarınca, Topluluk tarafından yapılan bir katkının üst<br />
düzeyde bir sağlık koruması sağlamak yolundaki hedefine ulaĢma çabalarının,<br />
subsidiarite <strong>ve</strong> orantılılık ilkesi uyarınca <strong>ve</strong> Topluluk eyleminin AntlaĢmanın<br />
hedeflerine ulaĢmak için gerekenin ötesine geçmemesi ilkesi uyarınca<br />
üstlenilmesi gereklidir. Dolayısıyla önerilen tedbirler, subsidiarite ilkesi<br />
uyarınca, Üye Devletlerde uygulanan geçmiĢ <strong>ve</strong> güncel tedbirleri dikkate almalı<br />
<strong>ve</strong> AntlaĢma ile, özellikle de 28 ila 30 <strong>ve</strong> 49. maddeleri ile uyumlu <strong>ve</strong> bunların<br />
kamu sağlığı hedefi ile orantılı olmalıdır;<br />
(17) Üstlenilen tedbirlerin, özellikle etkinlikleri <strong>ve</strong> hem ulusal hem de Topluluk<br />
düzeyindeki baĢarılarına iliĢkin olarak kesintisiz bir değerlendirmesi<br />
yapılmalıdır.<br />
AġAĞIDAKĠ TAVSĠYELERDE BULUNMAKTADIR:<br />
Her bir Üye Devletin koĢullarına uygun stratejiler hazırlarken <strong>ve</strong> eylemde<br />
bulunurken, çocuklar <strong>ve</strong> ergenler tarafından uygunsuz <strong>alkol</strong> tüketimine bağlı<br />
sorunlara eğilmek için Üye Devletler Ģunları yapmalıdır:<br />
- SAĞLIĞIN DESTEKLENMESĠ, EĞĠTĠM VE BĠLGĠLENDĠRME -<br />
(1) Yerel <strong>ve</strong> ulusal düzeyde <strong>ve</strong> Avrupa düzeyinde, gençlik organizasyonları, spor<br />
organizasyonları <strong>ve</strong> okullar gibi çevrelere özel bir önem <strong>ve</strong>rerek, çocuklar,<br />
ergenler, bunların ebe<strong>ve</strong>ynleri, öğretmenleri <strong>ve</strong> bakıcılarını hedefleyen uygun<br />
kapsamlı sağlığı destekleme politikalarını geliĢtirmek <strong>ve</strong> uygulamak için çabaları<br />
güçlendirmek;<br />
(2) Okullardaki sağlık destek programlarını geliĢtirmek <strong>ve</strong> uygulamak, mevcut<br />
deneyimleri, örneğin sağlığı destekleyen okul kavramı yanında Avrupa<br />
Topluluğu dâhilinde kültürel çeĢitliliği de dikkate alarak <strong>alkol</strong> konusunu uygun<br />
Ģekilde kapsamak için çabaları güçlendirmek <strong>ve</strong> desteklemek;<br />
(3) <strong>Alkol</strong> tüketiminin, özellikle çocuklar <strong>ve</strong> ergenler üzerindeki etkilerine <strong>ve</strong> birey<br />
<strong>ve</strong> toplum için sonuçlarına dair farkındalığı artırmak için alınan tedbirleri<br />
desteklemek;
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 69<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 69<br />
(4) <strong>Alkol</strong>le iliĢkili olarak en etkili sağlık destek <strong>ve</strong> eğitim yöntemlerinin<br />
değerlendirilmesini teĢvik etmek <strong>ve</strong> bunun için kaynak sağlamak;<br />
(5) Gençlik organizasyonları, spor organizasyonları <strong>ve</strong> diğer yerel topluluk<br />
giriĢimlerini, faaliyet programlarında <strong>alkol</strong>le ilgili sağlık eğitimini içermek <strong>ve</strong><br />
birleĢtirmek konusunda teĢvik etmek; genç insanlar tarafından genç insanlar<br />
için baĢlatılan <strong>ve</strong> uygulanan (özellikle bilgilendirme alanındaki) özel eylemler<br />
bu bağlamda özellikle uygun kabul edilmelidir;<br />
(6) <strong>Alkol</strong>lü içecek üreticilerinin, servis <strong>ve</strong> satıĢ personeli için çocuklar <strong>ve</strong> ergenlerin<br />
korunmasına iliĢkin özel eğitim geliĢtirme çabalarını teĢvik etmek;<br />
(7) Ebe<strong>ve</strong>ynler için, çocuklarıyla <strong>alkol</strong> konularını konuĢmalarında yardımcı olması<br />
amacıyla tavsiye niteliğindeki materyallerin üretimini teĢvik etmek <strong>ve</strong> bunların<br />
okullar, sağlık hizmetleri, kütüphaneler, topluluk merkezleri gibi yerel ağlar <strong>ve</strong><br />
ayrıca internet yoluyla yayılmasını desteklemek;<br />
(8) Diskotekler gibi ortamlara özel bir atıfla, <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı hakkında genç<br />
insalara yönelik baĢka özel giriĢimler geliĢtirmek;<br />
(9) Öncelikli olarak yaĢı tutmayan tüketicilere yasadıĢı <strong>alkol</strong> satıĢına karĢı katı<br />
yaptırım eylemine giriĢmek <strong>ve</strong> uygun hallerde bu tür bir eylemi desteklemek<br />
için yaĢa dair resmi bir kanıt kartı geliĢtirmek <strong>ve</strong> aktif biçimde desteklemek;<br />
(10) <strong>Alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>izm hakkında genç insanları eğitmek için, <strong>alkol</strong>izmin<br />
önlenmesi amacıyla, uygun olduğu hallerde eğitim, sağlık <strong>ve</strong> gençlik<br />
hizmetleri, polis kurumları <strong>ve</strong> medyayı da dâhil ederek çok-merkezli bir<br />
yaklaĢımı desteklemek;<br />
(11) Çocukları endiĢe <strong>ve</strong>rici düzeylerde içmeye baĢlamaya teĢvik eden faktörler<br />
hakkında kanıta dayanan bilgileri üretmek, yaymak <strong>ve</strong> kullanmak;<br />
(12) Gençlerin <strong>alkol</strong>e bağımlı olmaları ile ilgili olarak erken farketme <strong>ve</strong> net<br />
müdahaleler hakkında özel yaklaĢımların geliĢtirilmesini desteklemek;
70 ALKOL 70<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
- YÜRÜTME ĠLKELERĠ -<br />
(13) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin tanıtımı, pazarlanması <strong>ve</strong> perakende satıĢı ile ilgili<br />
düzenleyici denetimin yaptırımını güçlendirmek <strong>ve</strong> üreticileri <strong>ve</strong><br />
perakendecileri bu alanlarda öz-denetim uygulamaya çağırmak;<br />
(14) Ġmalatçılar <strong>ve</strong> perakendecilerin, tüm Üye Devletlerde tanıtım, pazarlama <strong>ve</strong><br />
perakende satıĢ ile ilgili olarak aynı üst düzey sorumluluğu <strong>ve</strong> aynı standartları<br />
uygulamak konusunda anlaĢmalarına çalıĢmak;<br />
(15) <strong>Alkol</strong>lü içecek üretici <strong>ve</strong> perakendecileri ile iĢbirliği içinde, aĢağıdakiler için<br />
etkili mekanizmalar oluĢturmak:<br />
(a) Üreticilerin <strong>alkol</strong>lü içecekler ile çocukları <strong>ve</strong> ergenleri hedeflememelerini<br />
sağlamak;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin özelikle çocuklar, ergenleri cezbetmek için<br />
tasarlanmamasını <strong>ve</strong> tanıtılmamasını <strong>ve</strong> diğer unsurlar yanında aĢağıdaki<br />
unsurları içermemesini sağlamak:<br />
– genç kültür ile iliĢkili karakter, motif, renkler <strong>ve</strong> tarzların kullanımı,<br />
– tanıtım kampanyalarında çocukların, ergenlerin <strong>ve</strong>ya çok genç görünen<br />
modellerin kullanılması,<br />
– uyuĢturucu kültürü <strong>ve</strong> imajların çağrıĢtırılması,<br />
– Ģiddet <strong>ve</strong>ya antisosyal davranıĢ ile bağlantılar,<br />
– sosyal, cinsel <strong>ve</strong>ya sportif baĢarıya atıf,<br />
– aĢırı <strong>ve</strong>ya sorumsuz içki tüketimini teĢvik etmek,<br />
– özellikle kendileri için tasarlanan <strong>ve</strong> düzenlenen spor etkinlikleri <strong>ve</strong>ya<br />
diğer etkinlikler sırasında, bu etkinliklere katılan çocuklar <strong>ve</strong> ergenlere<br />
yönelik reklam,<br />
– çocuklara <strong>ve</strong> ergenlere yönelik basılı medyada reklam <strong>ve</strong>rmek,<br />
– tanıtım amacıyla <strong>alkol</strong>lü içeceklerin bedava dağıtımı;
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 71<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 71<br />
(c) Bağımsız bir kurul oluĢturulmasını destekleyerek, sorumsuzca pazarlanan<br />
ürünlere karĢı yapılan Ģikâyetler ile ilgilenen bir yapının sağlanması; bu<br />
yapı duyurulmalı, eriĢimi kolay <strong>ve</strong> ücretsiz olmalıdır;<br />
(d) Bir davranıĢ kuralını ihlal eden ürünlerin satıĢtan kaldırılmasını <strong>ve</strong><br />
uygunsuz pazarlama <strong>ve</strong>ya tanıtım faaliyetlerinin durdurulmasını sağlamak<br />
için bir sistem oluĢturmak;<br />
(e) Ġmalatçılar için, bir ürünü pazarlamadan <strong>ve</strong>ya bir ürüne yatırım yapmadan<br />
önce, Ģirketler için gönüllü bir hizmet olarak piyasaya sürme öncesi, ayrıca<br />
ürünler gerçekte piyasaya sürülmeden önce pazarlama kampanyaları<br />
hakkında tavsiye alma imkânı sağlamak;<br />
(16) Her <strong>alkol</strong>lü içeceği temsil eden üretim <strong>ve</strong> ticaret organizasyonlarını yukarıda<br />
tarif edilen ilkelere bağlılıklarını göstermeyi tavsiye etmek;<br />
- TOPLULUK DÜZEYĠNDE ĠZLEME –<br />
KOMĠSYONU AġAĞIDAKĠLERĠ YAPMAYA DAVET EDER<br />
(1) Özellikle ilgili karĢılaĢtırılabilir <strong>ve</strong>rilerin toplanması <strong>ve</strong> sağlanması, bilgi <strong>ve</strong> en iyi<br />
uygulamaların paylaĢılmasının kolaylaĢtırılması yoluyla önerilen tedbirleri<br />
uygulama çabalarında Üye Devletleri desteklemek;<br />
(2) Üye Devletlerde <strong>ve</strong> Topluluk düzeyinde geliĢmeleri <strong>ve</strong> üstlenilen tedbirleri<br />
izlemek, değerlendirmek <strong>ve</strong> denetlemek <strong>ve</strong> bu bağlamda ilgili tüm taraflar ile<br />
sürekli, yapıcı <strong>ve</strong> planlı bir diyalog sağlamak;<br />
(3) Önerilen tedbirlerin uygulanması hakkında, Üye Devletler tarafından sağlanan<br />
bilgiler temelinde, bu önerinin kabul tarihinden sonraki beĢinci yılın sonundan<br />
geç olmamak kaydıyla rapor sunmak, önerilen tedbirlerin ne kadar etkili Ģekilde<br />
iĢlediğini <strong>ve</strong> daha ileri eylem gereksinimini değerlendirmek.<br />
Brüksel'de akdedilmiĢtir.<br />
Konsey adına<br />
BaĢkan
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 73<br />
KANDA MAKSİMUM ALKOL<br />
YOĞUNLUĞU (BAC)<br />
KOMİSYON TAVSİYE KARARI
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 75<br />
Motorlu Taşıt Sürücüleri İçin Kanda İzin Verilen<br />
Maksimum <strong>Alkol</strong> Yoğunluğu (BAC)<br />
Hakkında 17 Ocak 2001 tarihli<br />
KOMİSYON TAVSİYE KARARI<br />
(2001/115/EC)<br />
AVRUPA TOPLULUKLARI KOMĠSYONU,<br />
Avrupa Topluluğu’nu kuran AntlaĢma <strong>ve</strong> özellikle sözü edilen AntlaĢma’nın 71.<br />
Maddesini göz önünde tutarak,<br />
(1) Ortak taĢımacılık politikasının hedeflerinden biri Topluluk dâhilinde uluslararası<br />
taĢımacılık için geçerli, özellikle Üye Devletlerdeki yolları kullananların<br />
emniyeti ile ilgili ortak kuralları belirlemektir.<br />
(2) Komisyon, yol emniyetini iyileĢtirmek için Nisan 1997’de özel tedbirlerden<br />
oluĢan bir yol emniyeti programı kabul etmiĢ 1 <strong>ve</strong> öncelikler Mart 2000’de<br />
oluĢturulmuĢtur. 2<br />
(3) 1998’den beri yolcu <strong>ve</strong> yük taĢımacılığındaki büyüme geçen on yıl içinde yol<br />
kazalarına maruz kalınmasını artırmıĢtır.<br />
(4) Trafikteki sürücülerin % 1 ila 5’inin maksimum ulusal BAC limitlerinin üzerinde<br />
BAC seviyelerine sahip oldukları tahmin edilmektedir <strong>ve</strong> bu tür sürücülerin<br />
yollardaki kazalara karıĢma olasılıkları bununla orantılı olarak daha fazla olup,<br />
ölümcül <strong>ve</strong>ya ciddi yaralanmaların %20’sinden <strong>ve</strong> sürücü ölümlerinin %25’inden<br />
sorumludurlar. Sorumsuz içme davranıĢı ile taĢıt sürmeyi birbirinden ayırmak<br />
gerekmektedir.<br />
(5)Her yıl Topluluk dâhilindeki yollarda <strong>alkol</strong> yüzünden sürüĢ kabiliyetinin<br />
bozulduğu yol kazalarında en az 10.000 sürücü, yolcu, yaya <strong>ve</strong> bisikletçinin<br />
hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir.<br />
1<br />
Promoting road safety in the EU: The programme for 1997 to 2001 (COM(97) 131 final). (AB’de yol<br />
emniyetinin desteklenmesi: 1997 ila 2001 için program (COM(97) 131 nihai).<br />
2<br />
Priorities in EU road safety: Progress report and ranking of actions (COM(2000)125). (AB yol<br />
emniyetinde öncelikler: Ġlerleme raporu <strong>ve</strong> eylem sıralaması (COM(2000)125).
76 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
76<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(6)AraĢtırmalar, 0.5 mg/ml’nin üzerindeki BAC seviyelerinde kazaya karıĢma<br />
riskinin göreceli olarak arttığını <strong>ve</strong> ortalama bir sürücü için 0.5 ila 0.8 mg/ml<br />
aralığında göreceli kazaya karıĢma riskinin sıfır BAC seviyesine sahip bir<br />
sürücünün riskinin yaklaĢık iki katı olduğunu doğrulamaktadır. Ölümcül<br />
kazalarda göreceli risk çok daha yüksektir.<br />
(7) Topluluk dâhilinde daha tektip bir maksimum BAC limitinin ana amacı, yolcu <strong>ve</strong><br />
yük taĢıtlarının sürücülerine, belirli bir limitin üzerinde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> taĢıt sürmenin<br />
tehlikeli bir hareket olduğunu <strong>ve</strong> Üye Devletlerdeki farklı limitlerin potansiyel<br />
olarak akıl karıĢtırıcı olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tesiri altında taĢıt sürmenin tehlikeli<br />
olduğu mesajını zayıflattığını anlatan daha açık <strong>ve</strong> daha tutarlı bir mesaj<br />
<strong>ve</strong>rmektir.<br />
(8) Daha tek tip bir BAC limiti ulusal kolluk güçleri için daha açık bir referans<br />
sağlayacaktır. Sürücüler Topluluk dâhilinde nerede taĢıt sürüyor olurlarsa<br />
olsunlar, daha tektip bir limitin üzerinde yakalandıkları takdirde, suçun iĢlendiği<br />
yerin ulusal yargı yetkisi dâhilinde geçerli cezalara maruz kalacaklarının<br />
bilincinde olmalıdırlar.<br />
(9) Etkin yaptırımlar <strong>ve</strong> tanıtımla desteklendiğinde, BAC limitlerindeki indirimlerin<br />
uygunsuz içki tüketimini <strong>ve</strong> tüm BAC seviyelerinde taĢıt kullanımını<br />
azaltabildiğine dair yeterli kanıt mevcuttur.<br />
(10) DüĢük BAC limitleri etrafında temellenen ulusal yaptırım <strong>ve</strong> tanıtım eĢliğindeki<br />
bir tedbir paketi ile uygunsuz içki tüketimi <strong>ve</strong> taĢıt kullanımının sözkonusu<br />
olduğu kazalardaki tüm ölümlerde %10 düĢüĢün mantıksız olmadığı <strong>ve</strong> daha<br />
kapsamlı bir yaptırım ile daha büyük düĢüĢlerin mümkün olduğu<br />
öngörülmektedir.<br />
(11) Daha tek tip bir BAC limitleri sistemi bazında tamamlayıcı planlı eylemin,<br />
uygunsuz içki tüketip taĢıt kullanmayı azaltarak oluĢturduğu sosyal değer,<br />
yaptırım <strong>ve</strong> ekonomik düzenleme masraflarından çok daha büyük<br />
görünmektedir.<br />
(12) Çoğu Üye Devlet halihazırda 0.5 mg/ml değerini izin <strong>ve</strong>rilen maksimum BAC<br />
limitleri olarak benimsediler.<br />
(13) 0.2 mg/ml’lik daha da düĢük bir BAC limiti, ya deneyim yetersizliğinden<br />
<strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya kullandıkları taĢıtların tipinden dolayı çok daha yüksek kaza riski
KANDA MAKSİMUM KANDA MAKSİMUM ALKOL ALKOL YOĞUNLUĞU YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 77<br />
77<br />
taĢıyan taĢıt <strong>ve</strong> motorsiklet sürücüleri <strong>ve</strong> ayrıca büyük mallar <strong>ve</strong>ya yolcu<br />
taĢıyan taĢıtların sürücüleri <strong>ve</strong> tehlikeli maddeler taĢıyan taĢıtların sürücüleri<br />
için anlamlıdır.<br />
(14) Üye Devletlerin özellikle bazı yasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal ilaçların içki ile beraber<br />
kullanımından dolayı artan yüksek kaza risklerinin bilincinde olmaları <strong>ve</strong> bunu<br />
ulusal mevzuatlarında yansıtmaları gereklidir.<br />
(15) Üye Devletlerin, uygunsuz içki tüketimi ile taĢıt kullanımını azaltmak için<br />
alınan tedbirlerin ne kadar etkili olduğunu değerlendirmek için numune<br />
miktarının arttırılması amacıyla BAC (<strong>ve</strong> nefes dengi) test bilgilerinin <strong>ve</strong><br />
sürücü iĢlevsizleĢmesi hakkındaki araĢtırma kanıtlarının paylaĢılmasından<br />
çıkarılacak ortak faydanın önemini anlamaları gereklidir.<br />
(16) Uygunsuz içki tüketip taĢıt kullanmak ayrıca, AntlaĢmanın 152. Maddesinin<br />
tüm Topluluk politika <strong>ve</strong> faaliyetlerinin tanımlanması <strong>ve</strong> uygulanmasında üst<br />
düzey bir insan sağlığı korumasının sağlanmasını istediği ölçüde, önemli de bir<br />
halk sağlığı sorunudur. Dahası, halk sağlığı alanındaki Topluluk eylemi halk<br />
sağlığının iyileĢtirilmesine, insan rahatsızlık <strong>ve</strong> hastalıklarının önlenmesine <strong>ve</strong><br />
sağlığa tehlike oluĢturan kaynakların giderilmesine yönelik olacaktır.<br />
(17) 152. Madde halk sağlığı konusunda Topluluğa, Üye Devletler arasındaki<br />
iĢbirliğini teĢvik etmek <strong>ve</strong> gerekirse eylemlerine destek sağlamak <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlerin politika <strong>ve</strong> programlarının eĢgüdümünü desteklemek amacıyla Üye<br />
Devletlerle yakın temas halinde tüm yararlı inisyatifleri ele almak yoluyla<br />
katkıda bulunduğu ölçüde yetki <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
(18) Avrupa Topluluğunun Sağlık Stratejisi hakkındaki Komisyon Bildirisinde <strong>ve</strong><br />
halk sağlığı alanında bir eylem programı (2001 ila 2006) 3 benimseyen bir<br />
Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı için öneride <strong>alkol</strong>, içinde yaralanma<br />
<strong>ve</strong>ya ölüm riskini azaltmak <strong>ve</strong>ya ortadan kaldırmak için tedbirlerin<br />
geliĢtirilmesi gibi özel tedbirler <strong>ve</strong> eylemler üstlenilebileceği belirtilen<br />
alanlardan biridir.<br />
(19) Bu çerçe<strong>ve</strong> içinde <strong>alkol</strong>lü taĢıt kullanma sorunu kesinlikle <strong>alkol</strong> politikası<br />
perspektifi ile değerlendirilmesi gereken en önemli konulardan biridir. Fakat<br />
bu, politik bir bakıĢ açısıyla böyle olması gerekmemesine karĢın, riski düĢürme<br />
açısından daha az tartıĢmalı konulardan biridir.<br />
3<br />
OJ C 337, 28.11.2000, p. 122.
78 78 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
78 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
AġAĞIDAKĠ TAVSĠYELERDE BULUNMAKTADIR:<br />
TANIMLAR<br />
1. Bu Tavsiyenin amaçları bakımından aĢağıdaki tanımlar geçerlidir:<br />
(a) “taĢıt sürücüsü”; üç <strong>ve</strong>ya daha çok tekerlekli motorlu taĢıt sürücüsü anlamına<br />
gelir,<br />
(b) “motosiklet sürücüsü”; iki tekerlekli herhangi bir motorlu taĢıtın sürücüsü<br />
anlamına gelir <strong>ve</strong> eĢlik eden yolcuları içermez,<br />
(c) “acemi sürücü”; aĢağıdaki anlamlara gelir:<br />
(i) sürmeyi öğrenen tüm öğrenci sürücüler <strong>ve</strong> 91/439/EEC(4) 4 sayılı Konsey<br />
Direktifi uyarınca bir sürücü belgesine sahip olmayanlar. Buna, geçici<br />
sürücü belgesi sahipleri, refakatli ders gören ehliyetsiz öğrenci sürücüler -<br />
conduite accompagnée <strong>ve</strong>ya sürüĢ okuluna giden sürücüler,<br />
(ii) 91/439/EEC(4) sayılı Konsey Direktifi uyarınca bir ehliyete iki yıldan daha<br />
az bir süredir sahip olan <strong>ve</strong> deneme niteliğinde bir sürüĢ planında yer alan<br />
<strong>ve</strong>ya almayan tüm acemi sürücüler dâhildir,<br />
(d) “büyük araç”; 3,5 grostondan büyük taĢıt ağırlığına sahip ağır mal taĢıtı <strong>ve</strong>ya<br />
sekizden çok yolcu koltuğu olan yolcu taĢıtları anlamına gelir,<br />
(e) “tehlikeli madde taĢıyan araç”; 94/55/EC(5) sayılı Konsey Direktifinde sırasıyla<br />
Ek B5’de belirtilen tanıtıcı plakaya sahip bir taĢıt <strong>ve</strong> Ek B6’da belirtilen eğitim<br />
sertifikasına sahip sürücüler anlamına gelir. 5<br />
TAġIT VE MOTOSĠKLET SÜRÜCÜLERĠNĠN UYGUNSUZ ĠÇKĠ TÜKETĠMĠ<br />
KONUSUNUN ELE ALINIġI<br />
2. Tüm Üye Devletler tüm motorlu araçların sürücüleri için 0,5 mg/ml <strong>ve</strong>ya daha<br />
düĢük bir maksimum yasal kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) sınırı benimsemelidir.<br />
3. Tüm Üye Devletler aĢağıdaki yol kullanıcı gurupları için 0,2 mg/ml <strong>ve</strong>ya daha<br />
düĢük bir maksimum yasal kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) sınırı benimsemelidir:<br />
4<br />
OJ L 237, 24.8.1991, p. 1.<br />
5<br />
European Agreement concerning the international carriage of dangerous goods by road (ADR) and<br />
protocol of signature (Volume II): ECE/TRANS/130 Vol II. (Tehlikeli maddelerin karayolu ile uluslararası<br />
taĢınmasına iliĢkin Avrupa AnlaĢması (ADR) <strong>ve</strong> imza protokolü (Cilt II): ECE/TRANS/130 Cilt II.)
KANDA MAKSİMUM KANDA MAKSİMUM ALKOL ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 79 79<br />
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 79<br />
(a) deneyimsiz sürücüler;<br />
(b) iki tekerlekli motorlu taĢıt sürücüleri;<br />
(c) büyük araç sürücüleri;<br />
(d) tehlikeli madde taĢıyan araç sürücüleri.<br />
4. Tüm Üye Devletler, sürücüleri içmekten alıkoymak için, her sürücünün mevcut<br />
en iyi uygulama standardına göre gerçekçi bir istatistiksel olasılıkla en azından<br />
her üç yılda bir test edileceği ölçüde rasgele nefes testini benimsemelidir.<br />
5. Tüm Üye Devletler, nefesle <strong>alkol</strong> testi cihazlarının hassasiyetini eĢleĢtirmek için<br />
taslak Ölçüm Cihazları Direktifinin kabul edilmesi yolunda çalıĢmalıdır.<br />
TOPLULUK DÜZEYĠNDE ĠZLEME<br />
6. Tüm Üye Devletler aĢağıdaki amaçlarla Komisyonu kendileriyle yakın temas<br />
içinde çalıĢmaya çağırmalıdır:<br />
(a) örneğin yaptırım <strong>stratejileri</strong>, rehabilitasyon programları, kaza <strong>ve</strong>rileri<br />
toplanmasına iliĢkin en iyi uygulama hakkında bilgi paylaĢımı;<br />
(b) özellikle <strong>alkol</strong>lü sürücülerin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sorunları sebebiyle tedavi gören<br />
sürücülerin taĢıt kullanmalarını engellemek için teknolojik imkânların<br />
araĢtırılmasını <strong>ve</strong> geliĢtirilmesini desteklemek;<br />
(c) sürücüleri içkili araç kullanmamaya teĢvik eden Avrupa çapındaki tanıtım<br />
kampanyalarını desteklemek;<br />
(d) politikanın etkililiğinin denetlenmesi <strong>ve</strong> halk sağlığı konusunda gelecek<br />
topluluk eylem programı faaliyetlerine 6 bir çapraz referans sağlamak için tüm<br />
<strong>alkol</strong>le iliĢkili yol kazası <strong>ve</strong>rilerinin CARE programı kapsamında kullanımını<br />
desteklemek <strong>ve</strong> koordine etmek.<br />
Brüksel'de akdedilmiĢtir, 17 Ocak 2001.<br />
Komisyon adına<br />
Loyola De Palacio<br />
BaĢkan Yardımcısı<br />
6<br />
3 nolu dipnota bakınız.
EK<br />
AĢağıdaki tablo, ölümlerin, kazaların <strong>ve</strong>ya tutuklama oranlarının, genellikle uygunsuz içkili araç kullanımını azaltmak için eĢlik eden<br />
tedbirlerle birlikte BAC indirimleri yapılan ülkelerde bildirilen baĢarıların bazılarını göstermektedir. Tablo ayrıca BAC limitlerindeki<br />
indirimlere bağlı tahmini düĢüĢlerini de göstermektedir. Sonuçlar üst düzey grup için <strong>alkol</strong>lü haplar <strong>ve</strong> ilaçlar çalıĢma grubunun<br />
raporunda özetlenmiĢtir: (Ekim 1999)<br />
Üye Devletler<br />
Avusturya<br />
BAC indirimi<br />
(mg/ml)<br />
0,8 ila 0,5 acemi<br />
sürücüler için, 0,8<br />
ila 0,1<br />
Ġlgili değiĢiklikler<br />
Nefes testinde %23 artıĢ 1992’de çıkarılan<br />
geçici sürücü planına ait etkilerin, kazaya<br />
karıĢma üzerinde de bir etkisi olacaktır.<br />
Ölüm <strong>ve</strong> kazada düĢüĢ<br />
(% tüm ölümler <strong>ve</strong> tüm<br />
kazalar)<br />
Acemi sürücülerde kazaya<br />
karıĢma oranı, diğer<br />
sürücüler için %9 düĢüĢ ile<br />
karĢılaĢtırıldığında, %32<br />
düĢmüĢtür<br />
Trafik cezalarındaki<br />
düĢüĢler<br />
Tüm sürücü suçları için<br />
mahkûmiyetler %25<br />
düĢmüĢtür<br />
Belçika 0,8 ila 0,5<br />
BAC limitindeki değiĢiklik öncesi <strong>ve</strong> sonrası<br />
hatalı sürüĢ suçlarının toplam sayısına dair<br />
bir inceleme, 0,5 <strong>ve</strong> 0,8 arasında basit<br />
anlamda BAC indiriminden kaynaklanan<br />
suç sayısındaki artıĢ için bir açıklama<br />
getirememiĢtir. Eğer bu artıĢ<br />
açıklanabilseydi, sürücü davranıĢındaki<br />
değiĢiklikleri yansıtan mahkûmiyetlerdeki<br />
gerçek düĢüĢ daha büyük olurdu. Bunun<br />
için suçların, sadece suçun iĢlenip<br />
iĢlenmediğini değil, BAC değiĢikliklerinin<br />
sürücü davranıĢlarını etkileyip<br />
etkilemediğini değerlendiren, kayıtlı <strong>alkol</strong><br />
seviyeleri ile bir analiz yapılması gereklidir.<br />
Toplam sürücü<br />
mahkumiyetleri yaklaĢık<br />
%2.5 düĢmüĢtür
Üye Devletler<br />
BAC indirimi<br />
(mg/ml)<br />
Hollanda<br />
Acemi sürücüler<br />
için, 0,5 ila 0,2<br />
önerildi<br />
Ġs<strong>ve</strong>ç 0,5 ila 0,2<br />
Ġngiltere<br />
0,8’den 0,5’e<br />
düĢürülmesi<br />
önerildi<br />
Avusturalya 0,8 ila 0,5<br />
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 81<br />
Ġlgili değiĢiklikler<br />
Ölüm <strong>ve</strong> kazada düĢüĢ (% tüm<br />
ölümler <strong>ve</strong> tüm kazalar)<br />
AraĢtırma, artan yaptırımla beraber<br />
uygulanmazsa indirimin kazalarda artıĢa yol<br />
açabileceği, çünkü kaynakların daha ciddi<br />
suçluları tutuklamaktan uzaklaĢabileceği<br />
sonucuna varmıĢtır<br />
Artan yaptırımla birlikte<br />
uygulanmazsa kazalarda artıĢ<br />
Not: Karayolu ölümlerinin %10’u<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılıdır<br />
DüĢüĢün %30 kadarının 1990’ların baĢında<br />
genç sürücülerin sayısındaki düĢüĢten,<br />
artan yaptırımlar <strong>ve</strong> daha sert cezalardan<br />
dolayı olabileceği tahmin edilmektedir<br />
Ölümlü kazalar %8 düĢmüĢtür<br />
Tahmin sürücü davranıĢı hakkında ihtiyatlı<br />
öngörüler bazındadır. Artan yaptırımların<br />
etkileri için herhangi bir pay ayrılmamıĢtır<br />
YaklaĢık 50 ölüm <strong>ve</strong>ya tüm ölümlerin<br />
%1.5’u<br />
Not: Karayolu ölümlerinin %15’i<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılıdır<br />
ÇeĢitli araĢtırmalarda Avustralya<br />
eyaletlerindeki bu BAC indrimlerinin<br />
etkileri hakkında bilgi <strong>ve</strong>rilmektedir,<br />
bunların bazıları tanıtımı iyi yapılmıĢ<br />
rasgele nefes teslerindeki artıĢ ile birlikte<br />
uygulanmıĢtır. Kazalarda <strong>ve</strong> hatalı<br />
sürüĢlerde çok belirgin düĢüĢler<br />
bildirilmiĢtir, bazıları tüm BAC dağılımı<br />
genelindedir<br />
Queensland AraĢtırma, BAC seviyesi<br />
0,8 ile 1,5 arasındaki sürücülerin<br />
karıĢtıkları kazalarda BAC indirimine<br />
atfedilebilecek %8’lik bir düĢüĢ<br />
göstermiĢtir.<br />
Not: Victoria’da karayolu ölümlerinin<br />
yaklaĢık %25’i <strong>alkol</strong>le bağlantılıdır Bu<br />
Avrupa’daki seviye ile benzerdir<br />
Trafik<br />
cezalarındaki<br />
düĢüĢler<br />
Yeni limitin<br />
çıkarılmasından bu<br />
yana sürücü suçları<br />
yılda %7<br />
düĢmüĢtür<br />
Avustralya BaĢkent<br />
Bölgesi<br />
Yaptırım<br />
faaliyetinde artıĢ<br />
olmaksızın, 0,5 <strong>ve</strong><br />
0,8 arasında BAC<br />
ile sürüĢte %90<br />
düĢüĢ <strong>ve</strong> 1,5’un<br />
üzerinde BAC ile<br />
sürüĢte %41 düĢüĢ.
82<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
82<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Üye Devletler<br />
Kanada<br />
Japonya<br />
Amerika BirleĢik<br />
Devletleri<br />
BAC<br />
indirimi<br />
(mg/ml)<br />
1969’dan<br />
beri 0,8<br />
1970’dan<br />
beri 0,5<br />
1,0 ila 0,8<br />
82 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Ġlgili değiĢiklikler<br />
1999’da yapılan bir inceleme, federal BAC limitlerini<br />
düĢürmemeye, çabalarını artan yaptırım üzerinde<br />
yoğunlaĢtırmaya karar <strong>ve</strong>rmiĢtir. Önceden 0,8 ile 1,0<br />
arasında yakalanan sürücülerin pek azı ceza alıyordu.<br />
Mevcut limitlerle artan yaptırımın en etkili strateji olacağı<br />
<strong>ve</strong> kamu desteğinin uzaklaĢma riskini en düĢük kılacağı<br />
hissedilmiĢtir.<br />
Yakın zamanda herhangi bir değiĢiklik olmamıĢtır. Fakat<br />
Japonya ciddi cezalarla birlikte daha düĢük BAC<br />
seviyelerinin <strong>alkol</strong>le bağlantılı karayolu kazalarını<br />
azalttığını bildirmektedir. Japonya’dan gelen yakın tarihli<br />
bir inceleme, <strong>alkol</strong>e bağlı sürüĢ bozukluklarına iliĢkin<br />
araĢtırma bulgularının içkili taĢıt kullanımı<br />
düzenlemelerinde yeterince yanstılmadığı sonucuna<br />
varmaktadır.<br />
ABD’den gelen kanıtlar, bazı Eyaletlerde yasal BAC<br />
limitinde yapılan 1,0’dan 0,8 mg/ml’ye bir indirimin,<br />
(polisin bir ehliyeti derhal iptal edebilmeisine imkân<br />
tanıyan) idari ehliyet iptali (ALR) kanunları ile birlikte<br />
ölümlü <strong>alkol</strong>lü sürücü kazalarını belirgin biçimde<br />
düĢürdüğünü göstermektidr. Dahası bu düĢüĢ sadece düĢük<br />
BAC seviyelerinde değil, tüm BAC dağılımı genelinde<br />
geçerlidir. NHTSA, eğer tüm Eyaletler 0,8 mg/ml değerini<br />
<strong>ve</strong> ALR kanunlarını benimsemiĢ olsalardı 925 hayatın<br />
kurtarılmıĢ olabileceğini bildirmektedir. Rasgele nefes testi<br />
yapılmamakta <strong>ve</strong> yol kenarı testlerinde önemli bir artıĢ<br />
yok.<br />
Ölüm <strong>ve</strong> kazada düĢüĢ (% tüm<br />
ölümler <strong>ve</strong> tüm kazalar)<br />
Not: Avrupa ile karĢılaĢtırıldığında,<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılı ölüm yüzdesi<br />
Kanada’da göreceli olarak yüksektir<br />
(%30 ila 35)<br />
Önemli uzun vadeli indirimler<br />
Not: Avrupa ile karĢılaĢtırıldığında,<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılı ölüm yüzdesi<br />
Japonya’da göreceli olarak düĢüktür<br />
%2,2 olarak tahmin edilmektedir<br />
Not: Avrupa ile karĢılaĢtırıldığında,<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılı ölüm yüzdesi<br />
ABD’de göreceli olarak yüksektir<br />
(%35 ila 40)<br />
Karayolu kazalarında ölen<br />
sürücülerin yaklaĢık %28’inde BAC<br />
seviyesi 1,0 mg/ml’den yüksektir.<br />
Trafik<br />
cezalarındaki<br />
düĢüĢler
GENÇLER KANDA MAKSİMUM VE ALKOL ÜZERİNE ALKOL YOĞUNLUĞU BİLDİRGE (STOKHOLM KOMİSYON DEKLARASYONU) TAVSİYE KARARI 83<br />
GENÇLER VE ALKOL ÜZERİNE<br />
BİLDİRGE<br />
(Stokholm Deklarasyonu)
GENÇLER VE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE (STOKHOLM DEKLARASYONU) 85<br />
GENÇLER VE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE<br />
(Stokholm Deklarasyonu)<br />
Stokholm, 19–21 Şubat 2001<br />
Üye devletler tarafından 1995 yılında kabul edilen, <strong>Alkol</strong> ile Ġlgili Avrupa ġartı,<br />
bölgedeki bütün insanların sağlığını <strong>ve</strong> esenliğini geliĢtirmek <strong>ve</strong> korumak için yol<br />
gösterici ilkeler <strong>ve</strong> amaçlar ortaya koyar. Bu bildirge, çocukları <strong>ve</strong> gençleri <strong>alkol</strong>lü<br />
içki kullanma baskılarından korumayı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün onlara dolaylı <strong>ve</strong>ya dolaysız zarar<br />
<strong>ve</strong>rmesini azaltmayı amaçlar. Bu bildirge <strong>Alkol</strong> ile Ġlgili Avrupa ġartı'nın beĢ ilkesini<br />
yeniden onaylar.<br />
1. Bütün insanların kazalardan, Ģiddetten <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin diğer olumsuz<br />
sonuçlarından korunmuĢ bir aile, toplum <strong>ve</strong> iĢ yaĢamına sahip olma hakkı vardır.<br />
2. Bütün insanların <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık, aile <strong>ve</strong> toplum üzerine etkileri<br />
konusunda yaĢamın erken dönemlerinde baĢlayan, doğru <strong>ve</strong> tarafsız bilgi <strong>ve</strong><br />
eğitim alma hakkı vardır.<br />
3. Bütün çocukların <strong>ve</strong> adolesanların, <strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz etkilerinden <strong>ve</strong><br />
olanakların el<strong>ve</strong>rdiği ölçüde <strong>alkol</strong>lü içki reklamlarından arındırılmıĢ bir çevrede<br />
büyümeye hakları vardır.<br />
4. Tehlikeli <strong>ve</strong>ya zarar <strong>ve</strong>rici boyutta <strong>alkol</strong> tüketen bütün insanların <strong>ve</strong> onların aile<br />
üyelerinin tedavi <strong>ve</strong> bakıma ulaĢma <strong>ve</strong> alma hakları vardır.<br />
5. <strong>Alkol</strong> tüketmek istemeyen <strong>ve</strong>ya sağlık sorunları ya da diğer nedenlerle <strong>alkol</strong><br />
tüketemeyen herkesin içmek için zorlanmamaya <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanmama<br />
davranıĢlarının desteklenmesine hakları vardır.<br />
Gerekçe<br />
Sağlık <strong>ve</strong> esenlik her insanın temel hakkıdır. Çocukların <strong>ve</strong> gençlerin sağlık <strong>ve</strong><br />
esenliğini korumak <strong>ve</strong> geliĢtirmek, BirleĢmiĢ Milletler Çocuk Hakları SözleĢmesi' nin<br />
merkezini, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)'nün SAĞLIK-21 politik çerçe<strong>ve</strong>sinin <strong>ve</strong><br />
UNICEF misyonunun da yaĢamsal öneme sahip bir parçasını oluĢturur. Gençler <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> ile iliĢkili olarak, DSÖ Avrupa 2000 - 2005 <strong>Alkol</strong> Eylem Planı; gençleri <strong>alkol</strong><br />
kullanmaya yönelik baskılardan korumak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ile iliĢkili zararların yaygınlık <strong>ve</strong>
86 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
86<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
derinliğini azaltmak için; ev, eğitim kurumları, iĢyeri <strong>ve</strong> yerel toplumda destekleyici<br />
çevrelerin sağlanması gerektiğini belirtir. Dahası, gençlik <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> konusunu politik<br />
gündeme taĢımak için büyük bir fırsat yaklaĢmaktadır. Sekreteryasını UNICEF'in<br />
yaptığı Eylül 2001 tarihinde gerçekleĢtirilecek BirleĢmiĢ Milletler Genel Kurulu’nun<br />
Çocuklar Üzerine Özel Oturumu için dünyadaki bütün devletler hazırlık<br />
yapmaktadırlar.<br />
Gençlik Çevresi<br />
Medya <strong>ve</strong> pazarların küreselleĢmesi, genç insanların algılarını, seçimlerini <strong>ve</strong><br />
davranıĢlarını gittikçe daha fazla Ģekillendirmektedir. Bugün birçok genç daha<br />
büyük fırsatlara <strong>ve</strong> harcanabilir gelire sahiptir ancak bu gençler tüketim ürünleri <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> gibi zararlı potansiyele sahip maddeler söz konusu olduğunda daha da saldırgan<br />
hale gelen satıĢ <strong>ve</strong> pazarlama tekniklerine karĢı daha savunmasızdırlar. Aynı<br />
zamanda, serbest pazar hâkimiyeti birçok ülkede var olan halk sağlığı gü<strong>ve</strong>nlik<br />
ağlarını kemirmiĢ <strong>ve</strong> gençler için olan sosyal yapıları zayıflatmıĢtır. Hızlı sosyal <strong>ve</strong><br />
ekonomik değiĢim, sivil çatıĢmalar, yoksulluk, evsizlik <strong>ve</strong> yalnızlık <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
uyuĢturucuların birçok gencin yaĢamında önemli <strong>ve</strong> yıkıcı bir rol oynama olasılığını<br />
arttırmıĢtır.<br />
Ġçme eğilimleri<br />
Çocuklar arasında <strong>alkol</strong> deneyimi artıĢı, özellikle adolesan <strong>ve</strong> genç eriĢkinler<br />
arasında içki alemi <strong>ve</strong> sarhoĢluk gibi yüksek riskli içme tarzının fazlalaĢması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
ile psikoaktif maddelerin (çoklu ilaç kullanımı) birlikte alınması gençlerin içme<br />
tarzlarındaki ana eğilimlerdir. Gençlerde <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> yasadıĢı ilaç kullanımı<br />
arasında belirgin iliĢki bulunmaktadır.<br />
Gençlerin <strong>alkol</strong> tüketiminin maliyeti<br />
Gençler kendilerinin <strong>ve</strong>ya diğer insanların <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan fiziksel,<br />
duygusal <strong>ve</strong> sosyal zararlarına karĢı daha korunmasızdırlar. Yüksek riskli içme tarzı,<br />
Ģiddet, gü<strong>ve</strong>nli olmayan cinsel davranıĢ, trafik kazaları <strong>ve</strong> diğer kazalar, kalıcı<br />
sakatlık <strong>ve</strong> ölüm arasında güçlü iliĢki vardır. Gençler arasında <strong>alkol</strong> ile ilgili<br />
sorunların yol açtığı sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik maliyetler topluma önemli bir yük<br />
getirmektedir.
GENÇLER GENÇLER VE ALKOL VE ÜZERİNE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE BİLDİRGE (STOKHOLM DEKLARASYONU) 87 87<br />
Halk sağlığı<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> diğer psikoaktif maddelerin kulanımı bugün birçok gencin sağlığını <strong>ve</strong><br />
esenliğini ciddi bir Ģekilde tehdit etmektedir Halk sağlığı açısından mesaj açıktır:<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi için bilimsel olarak kanıtlanmıĢ gü<strong>ve</strong>nli bir sınır yoktur, özellikle de<br />
çocuklar <strong>ve</strong> adolesanlar gibi en hassas gruplar için. Birçok çocuk, aynı zamanda,<br />
baĢkalarının, özellikle aile üyelerinin; ailenin dağılması, ekonomik <strong>ve</strong> duygusal<br />
yoksulluk, ihmal, istismar, Ģiddet <strong>ve</strong> olanak kaybı ile sonuçlanan <strong>alkol</strong><br />
tüketimlerinin kurbanıdır. <strong>Alkol</strong> ile ilgili halk sağlığı politikalarının, ticari çıkarlarla<br />
etkileĢmeden, halk sağlığı çıkarları gözetilerek formüle edilmesine ihtiyaç vardır.<br />
Ġlgilenilmesi gereken ana kaynaklardan bir tanesi <strong>alkol</strong>lü içki endüstrisi <strong>ve</strong> eğlence<br />
sektörünün yoğun promosyon <strong>ve</strong> sponsorluk yoluyla spor <strong>ve</strong> gençlik kültürünün<br />
ticarileĢtirilmesine yönelik çabalarıdır.<br />
BĠLDĠRGE<br />
Bu bildirge ile biz, DSÖ Avrupa Gençlik <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Üzerine Bakanlar Konferansı<br />
katılımcıları; gençlerin iyi kalitede bir yaĢamın <strong>ve</strong> iĢ, dinlence, aile <strong>ve</strong> toplum<br />
yaĢamları bağlamında dolu bir geleceğin tadını çıkarmalarını sağlamak üzere; bütün<br />
üye devletleri, hükümetler arası <strong>ve</strong> hükümet dıĢı organizasyonları <strong>ve</strong> ilgili tarafları,<br />
taraftar olmaya <strong>ve</strong> gençlerin sağlık <strong>ve</strong> esenliği için yatırım yapmaya çağırıyoruz.<br />
Gençlere yönelik <strong>alkol</strong> politikaları, geniĢ bir toplumsal politikanın parçası olmalıdır<br />
çünkü gençler arasındaki <strong>alkol</strong> tüketimi büyük bir oranda daha geniĢ bir yetiĢkin<br />
toplumun tutum <strong>ve</strong> davranıĢlarının bir yansımasıdır. Genç insanlar bir kaynaktırlar<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ile ilgili problemlerin çözümüne olumlu katkı yapabilirler.<br />
Avrupa 2000-2005 <strong>Alkol</strong> Eylem Planı'nda çerçe<strong>ve</strong>si çizilen geniĢ toplumsal<br />
politikayı tamamlamak üzere Ģimdi genç insanlar için spesifik hedefler, politika<br />
ölçütleri geliĢtirmek <strong>ve</strong> aktiviteleri desteklemek gerekmektedir. Üye devletler, kendi<br />
farklı kültürleri, sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik koĢulları ile uyumlu olarak:<br />
1. AĢağıda yer alan hedefleri belirleyeceklerdir. Bu hedeflere 2006 yılında<br />
ulaĢılmalıdır;<br />
(a) <strong>alkol</strong> tüketmeye baĢlayan gençlerin sayısını önemli ölçüde azaltmak;<br />
(b) gençlerin içkiye baĢlama yaĢını geciktirmek;
88 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
88<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(c) genç insanlar arasında, özellikle adolesan <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde yüksek riskli <strong>alkol</strong><br />
tüketiminin meydana gelmesini <strong>ve</strong> sıklığını önemli ölçüde azaltmak;<br />
(d) <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> ilaç kullanımına karĢı anlamlı seçenekler sunmak <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya bu seçenekleri<br />
çoğaltmak <strong>ve</strong> genç insanlar ile çalıĢanların eğitim <strong>ve</strong> becerilerini arttırmak;<br />
(e) genç insanların, gençlerin sağlığı ile ilgili özellikle <strong>alkol</strong> ile iliĢkili politikaların<br />
oluĢturulmasında yer almalarını daha fazla sağlamak;<br />
(f) genç insanları <strong>alkol</strong> konusunda daha fazla eğitmek;<br />
(g) özel olaylara vurgu yapılarak, <strong>alkol</strong>ün teĢvik edilmesi, bedava dağıtımı,<br />
reklamları, sponsorlukları <strong>ve</strong> kolay ulaĢılabilirlik durumları ile iliĢkili olarak<br />
gençlerin içmeleri yönünde yapılan baskıları azaltmak;<br />
(h) yasa dıĢı <strong>alkol</strong> satıĢına karĢıt hareketleri desteklemek;<br />
(i) özellikle <strong>alkol</strong> problemi olan genç insanlar <strong>ve</strong> / <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> bağımlısı ebe<strong>ve</strong>ynler<br />
<strong>ve</strong>ya aile üyeleri için, sağlık <strong>ve</strong> danıĢma hizmetlerine ulaĢımı sağlamak <strong>ve</strong> / <strong>ve</strong>ya<br />
arttırmak;<br />
(j) özellikle genç insanların yaĢadığı kazalar, tecavüzler <strong>ve</strong> Ģiddet gibi <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararları önemli ölçüde azaltmak.<br />
2. Dört geniĢ alandaki etkili <strong>alkol</strong> politikası önlemlerini bir arada geliĢtireceklerdir:<br />
‣ Korunmayı sağlamak: <strong>Alkol</strong>ün teĢviki <strong>ve</strong> sponsorluğunun etkilerinden çocukları<br />
<strong>ve</strong> adolesanları koruyacak önlemleri güçlendirmek. Üreticilerin <strong>alkol</strong><br />
ürünlerinde çocukları <strong>ve</strong> adolesanları hedef almamalarını sağlamak. <strong>Alkol</strong>e<br />
ulaĢabilme, minimum yaĢ <strong>ve</strong> ekonomik önlemler, yaĢı gelmeden içme davranıĢını<br />
etkileyen fiyatlandırma dâhil göz önüne alınarak <strong>alkol</strong>ün bulunabilmesini<br />
kontrol etmek. Ebe<strong>ve</strong>ynleri <strong>ve</strong>ya aile üyeleri <strong>alkol</strong> bağımlısı olan <strong>ve</strong>ya kendisinin<br />
<strong>alkol</strong> ile iliĢkili problemleri olan çocuklar <strong>ve</strong> adolesanlar için korunma <strong>ve</strong> destek<br />
sağlamak.<br />
‣ Eğitimi teĢvik etmek: Özellikle gençler arasında <strong>alkol</strong>ün etkileri konusunda<br />
duyarlılığı arttırmak. Eğitim kurumları, iĢyerleri, gençlik kuruluĢları <strong>ve</strong> yerel<br />
toplum gibi ortamlarda <strong>alkol</strong> ile ilgili konuları içeren sağlığın geliĢtirilmesi<br />
programları oluĢturmak. Bu programlar; ebe<strong>ve</strong>ynleri, öğretmenleri, akranlarını<br />
<strong>ve</strong> gençlik liderlerini, genç insanlara yaĢam becerilerini öğrenme <strong>ve</strong> uygulamada
GENÇLER GENÇLER VE ALKOL VE ÜZERİNE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE BİLDİRGE (STOKHOLM DEKLARASYONU) 89 89<br />
yardım edebilecek duruma getirmeli <strong>ve</strong> sosyal baskı <strong>ve</strong> risk yönetimi konularını<br />
içermelidir. Dahası, genç insanlar, toplumun önemli üyeleri olarak, sorumluluk<br />
almaya yetkili kılınmalıdır.<br />
‣ Çevreyi desteklemek: Ġçme kültürüne karĢıt seçeneklerin teĢvik <strong>ve</strong> tercih edildiği<br />
olanaklar oluĢturmak. Genç insanların sağlık <strong>ve</strong> esenliğinin geliĢtirilmesinde<br />
ailenin rolünü geliĢtirmek <strong>ve</strong> teĢvik etmek. Okulların <strong>ve</strong> eğer mümkün ise diğer<br />
eğitim kurumlarının <strong>alkol</strong>den arınmıĢ çevreler olmasını sağlamak.<br />
‣ Zararı azaltmak: <strong>Alkol</strong> tüketiminin birey, aile <strong>ve</strong> toplum için olumsuz<br />
sonuçlarının daha fazla anlaĢılmasını sağlamak. Ġçki içilen ortamda, <strong>alkol</strong> servisi<br />
yapılmasından sorumlu olanların eğitimini sağlamak <strong>ve</strong> küçüklere <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>den<br />
etkilenmiĢ kiĢilere <strong>alkol</strong> satılmasını yasaklayan düzenlemeler yapmak <strong>ve</strong><br />
uygulatmak. <strong>Alkol</strong>lü araba kullanma ile ilgili düzenlemeleri <strong>ve</strong> cezaları<br />
uygulatmak. Diğer insanların <strong>ve</strong>ya kendilerinin <strong>alkol</strong> kullanması nedeniyle<br />
sorunlar yaĢayan genç insanlar için uygun sağlık <strong>ve</strong> sosyal hizmetler sağlamak.<br />
3. Hedeflere ulaĢmaya <strong>ve</strong> <strong>stratejileri</strong> uygulamaya yönelik kapsamlı sistem<br />
kuracaklardır:<br />
‣ Genç nüfusun farklı kesimlerinde <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> bununla ilgili zararları<br />
azaltacak hedeflerle <strong>ve</strong> genç insanlarla birlikte ülke çapında kapsamlı plan <strong>ve</strong><br />
stratejiler geliĢtirerek politik karar oluĢturmak <strong>ve</strong> bunlarla ilgili geliĢmeleri (genç<br />
insanlarla birlikte) değerlendirmek.<br />
‣ Uygun yerel ağlar aracılığı ile özellikle genç insanlar ile ortaklıklar geliĢtirmek.<br />
Genç insanlara bir kaynak olarak bakmak <strong>ve</strong> yaĢamlarını etkileyecek kararların<br />
oluĢturulmasına genç insanların katılmasını sağlayacak olanakları teĢvik etmek.<br />
EĢitsizliklere - özellikle sağlıkta - özel bir vurgu yapılmalıdır.<br />
‣ <strong>Alkol</strong>, tütün, ilaçlar <strong>ve</strong> diğer ilgili konular bağlamında genç insanlar tarafından<br />
yaĢanan sosyal <strong>ve</strong> sağlık problemlerini iĢaret eden kapsamlı bir yaklaĢım<br />
geliĢtirmek. Sürdürülebilir <strong>ve</strong> daha etkili bir politika sağlamak üzere ulusal <strong>ve</strong><br />
yerel düzeyde sektörler arası yaklaĢımı teĢvik etmek. Genç insanların sağlığı <strong>ve</strong><br />
esenliğinin geliĢtirilmesi sırasında onların değiĢen sosyal <strong>ve</strong> kültürel özelliklerini<br />
<strong>ve</strong> bilhassa özel ihtiyaçları olan grupları dikkate almak.<br />
‣ Üye ülkeler arasında uluslararsı eĢgüdümü kuv<strong>ve</strong>tlendirmek. Birçok politik<br />
önlemin tam olarak etkili olması isteniyorsa uluslarası düzeyde yeniden<br />
güçlendirilmesi gerekmektedir. DSÖ uygun ortaklıklar kurarak <strong>ve</strong> Avrupa
90 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
90 90<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
bölgesi çapında iĢbirliği ağlarını kullanarak liderliği sağlayacaktır. Buna göre<br />
Avrupa komisyonu ile eĢgüdüm özel öneme sahiptir.<br />
DSÖ Bölge Ofisi, Avrupa <strong>Alkol</strong> Bilgi Sistemi aracılığı ile bu bildirge kararlarını<br />
yerine getirmeye yönelik Avrupa Bölgesi'ndeki süreci izleyecek, değerlendirecek<br />
(genç insanların katılımı ile) <strong>ve</strong> rapor edecektir.
GENÇLER VE VE ALKOLLE ÜZERİNE İLGİLİ BİLDİRGE ZARARA (STOKHOLM İLİŞKİN TOPLULUK DEKLARASYONU) STRATEJİSİ 91<br />
91<br />
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN<br />
TOPLULUK STRATEJİSİ
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 93<br />
<strong>Alkol</strong>le İlgili Zarara İlişkin Topluluk Stratejisi<br />
5/6/2001, 2001/C 175/01 Sayılı<br />
Konsey Sonuç Bildirgesi<br />
Bağlayıcı nitelikte değildir.<br />
Konsey,<br />
1. <strong>Alkol</strong> ile ilgili Avrupa Sağlık Konferansının sonucunda oluĢturulan hedefleri<br />
dikkate alır.<br />
2. 29 Mayıs 1986 <strong>Alkol</strong> Suiistimali Tebliğini anımsar.<br />
3. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesinin hazırlamıĢ olduğu Eylem Planını<br />
anımsar.<br />
4. DSÖ Gençlik <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Konfreansı sonuçlarını dikkate alır.<br />
5. Komisyon’un Topluluk Sağlık Stratejisi Tebliğini anımsar.<br />
6. ECAS araĢtırması raporunu dikkate alır.<br />
7. <strong>Alkol</strong>ün Avrupa Topluluğu’nun anahtar sağlık bileĢenlerinden biri olduğunu<br />
vurgular.<br />
8. <strong>Alkol</strong> tüketiminin çeĢitli sağlık zararlarına yol açtığını beyan eder.<br />
9. Avrupa yollarındaki kazarlın temel sebeplerinden birinin <strong>alkol</strong> kullanımı<br />
olduğunu kabul eder.<br />
10. <strong>Alkol</strong> kullanımı ile iĢsizlik, <strong>ve</strong>rimsizlik, Ģiddet, aile müessesesinin yıpranması<br />
arasındaki bağın altını çizer.<br />
11. Gençler arasında eğlence alemleri ile aĢırı <strong>alkol</strong> tüketimi oluĢturulduğunu kabul<br />
eder.
94 94 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
12. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> tütün alıĢkanlığına karĢı tedbirler alınması gerektiği yönündeki AB<br />
stratejisini kabul eder.<br />
13. Bahsi olunan konuların aynı zamanda aday ülkelerde de mevcut bulunduğunun<br />
farkındadır.<br />
14. Üye Devletler arasında <strong>alkol</strong>lü içki tercihleri, tüketimi <strong>ve</strong> politikaları konusunda<br />
farklılıklar olduğunun farkındadır.<br />
15. Konsey Tavsiye Kararı’nın çıkmasından memnuniyet duyar.<br />
16. Aday ülkelerin de bu konuda yapılacak çalıĢmalara yardımlara dâhil edilmesi<br />
gereğinin farkındadır.<br />
17. Komisyonu, <strong>alkol</strong>le iliĢkili zararların azaltılması için kapsamlı Topluluk Startejisi<br />
oluĢturmaya <strong>ve</strong> takvim belirlemeye da<strong>ve</strong>t eder.
ALKOLLE ALKOLLE İLGİLİ İLGİLİ ZARARA ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 95 95<br />
Bilgi<br />
<strong>Alkol</strong>le Ġlgili Zararların Azaltılmasına Yönelik Topluluk Stratejisi Hakkında<br />
5 Haziran 2001 tarihli<br />
KONSEY SONUÇ BELGESĠ<br />
(2001/C 175/01)<br />
AVRUPA BĠRLĠĞĠ KONSEYĠ<br />
1. Tüm Topluluk faaliyet <strong>ve</strong> politikalarının tanımı <strong>ve</strong> uygulamasında insan<br />
sağlığının yüksek düzeyde korunmasının garanti edilmesi gerektiğini<br />
vurgulamaktadır.<br />
2. <strong>Alkol</strong> suiistimali hakkındaki 29 Mayıs 1986 tarihli kararı hatırlatmaktadır 1 .<br />
3. 15 <strong>ve</strong> 16 Mart 2000 tarihlerinde Evora’da gerçekleĢtirilen <strong>ve</strong> pek çok diğer<br />
konunun yanı sıra <strong>alkol</strong> konusunu vurgulayan <strong>ve</strong> bu alanda Topluluk<br />
düzeyindeki tehditlerin ele alınmasına yönelik tatbiki <strong>ve</strong> hedeflenen bir dizi<br />
basamak hakkında tavsiyelerde bulunan Avrupa Sağlık Belirleyicileri<br />
Konferansının sonuçlarına önem <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
4. WHO çerçe<strong>ve</strong>sinin denetimi altında diğer maddelerin yanı sıra <strong>alkol</strong><br />
tüketiminden kaynaklanan olumsuz sağlık etkilerinin azaltılmasına yönelik<br />
olarak yapılan giriĢimleri <strong>ve</strong> bununla bağlantılı olarak 2000 yılı için oluĢturulan<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> faaliyet planının WHO Avrupa Bölgesel Komitesi tarafından 2005<br />
yılında devredildiğini hatırlatmaktadır.<br />
5. Bu bağlamda WHO <strong>ve</strong> Komisyon arasındaki Mutabakat Bildirisinin her iki<br />
organın iĢbirliği yapması, bilgi alıĢ<strong>ve</strong>riĢinde bulunması <strong>ve</strong> deneyimlerini<br />
paylaĢmasını taahhüt ettiğini hatırlatmaktadır.<br />
6. 19 <strong>ve</strong> 21 ġubat 2001 tarihleri arasında Stockholm’de gerçekleĢtirilen <strong>ve</strong> gençlere<br />
yönelik <strong>alkol</strong> politikalarının daha geniĢ bir toplumsal yanıtın bir parçası olması<br />
gerektiğini vurgulayan WHO Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Bakanlık Konferansı bildirimini<br />
dikkate almaktadır.<br />
1 OJ C 184, 23.7.1986, sayfa 3
96 ALKOL STRATEJİLERİ<br />
96 96<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
7. Kamu sağlığı alanında Topluluk tarafından gelecekte gerçekleĢtirilecek<br />
programlara yönelik bir eylem planı konusunda bir teklifi de içeren Toplum<br />
sağlık stratejisi Komisyon bildiriminin 2 diğer konuların yanı sıra <strong>alkol</strong> gibi yaĢam<br />
tarzıyla ilgili belirticilerine yönelik strateji <strong>ve</strong> önlemlerin hazırlanmasını <strong>ve</strong><br />
uygulanmasını öngördüğünü hatırlatmaktadır.<br />
8. Avrupa mukayeseli <strong>alkol</strong> çalıĢması (ECAS), öğrenciler arasında <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> diğer<br />
uyuĢturucuların kullanımına yönelik çalıĢma (ESPAD) raporlarının <strong>ve</strong> ayrıca<br />
WHO Küresel hastalık külfeti 2000 çalıĢmasının bulgularını dikkate almaktadır.<br />
9. <strong>Alkol</strong>ün Avrupa Topluluğu dâhilinde temel sağlık belirleyicilerinden biri<br />
olduğunu vurgulamaktadır.<br />
10. Bilimsel çalıĢmaların nüfus içerisinde yüksek <strong>alkol</strong> tüketiminin her türlü sebebe<br />
dayalı ölüm riskini, özellikle de karaciğer sirozunu, <strong>alkol</strong>ikliği, <strong>alkol</strong><br />
zehirlenmesini, <strong>alkol</strong>e dayalı gastriti, <strong>alkol</strong> kardiyomiyopatiyi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
polinöropatiyi, kanamaya iliĢkin felci, ceninde <strong>alkol</strong> sendromunu (FAS) <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>le iliĢkili diğer hastalıkları önemli miktarda artırdığını gösterdiğini ifade<br />
etmektedir.<br />
11. <strong>Alkol</strong>ün Avrupa’da yollarda ölümle sonuçlanan kazalara katkıda bulunan en<br />
önemli etmenlerden biri olmasından <strong>ve</strong> bunların yanı sıra <strong>alkol</strong>ün hem<br />
iĢyerlerinde hem de evlerde gerçekleĢen pek çok kazanın doğrudan sebebi<br />
olmasından kaygı duymaktadır.<br />
12. <strong>Alkol</strong> suiistimali ile iĢyerinde <strong>ve</strong>rimliliğin azalması, iĢsizlik, sosyal marjinalleĢme<br />
<strong>ve</strong> dıĢlanma, ev içi Ģiddet <strong>ve</strong> aile biriminin parçalanması, evsizlik <strong>ve</strong> ruhsal<br />
hastalıklar arasındaki güçlü bağlantının altını çizmektedir.<br />
13. Bazı Üye Devletlerde gençler arasında normal <strong>alkol</strong> tüketimi alıĢkanlıklardaki<br />
artıĢın yanı sıra aĢırı <strong>alkol</strong> tüketimi alıĢkanlığının da artmıĢ olması konusunda<br />
yapılan bildirimler konusunda, özellikle de aĢırı <strong>alkol</strong> tüketimine genç yaĢta<br />
baĢlanması ile madde kullanımı <strong>ve</strong> suçluluk oranı arasındaki güçlü bağlantılar<br />
göz önünde bulundurulduğunda, kaygı duymaktadır.<br />
2 OJ C 337 E, 28.11.2000, sayfa 122
ALKOLLE ALKOLLE İLGİLİ İLGİLİ ZARARA ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 97<br />
97<br />
14. Tütün <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ü de kapsamak suretiyle genel olarak bağımlılık konusunu ele alan<br />
önlemler alınmasının gerekliliğini vurgulayan 2000 – 2004 Avrupa Birliği<br />
UyuĢturucu Stratejisini hatırlatmaktadır.<br />
15. <strong>Alkol</strong>le iliĢkili sorunların aday ülkelerde de ciddi düzeyde olduğunun<br />
farkındadır.<br />
16. Ġçki seçimleri, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası önlemleri konularında uluslar<br />
arasındaki farklılıkların azalmasına karĢın Üye Devletler arasında kültürel, sosyal<br />
<strong>ve</strong> ekonomik farklılıklar olduğunu kabul etmektedir.<br />
17. GerçekleĢtirilecek herhangi bir Topluluk eyleminin kamu sağlığı alanında<br />
yapılacak geleceğe yönelik eylem programları tarafından sunulan olanakları<br />
tamamen göz önünde bulundurarak <strong>ve</strong> aynı zamanda kamu sağlığı dıĢındaki<br />
politika alanlarında da önlemler içererek Avrupa çapında artı değer sağlayacak<br />
önlemlere odaklanması gerektiğini düĢünmektedir.<br />
18. Bu nedenle, <strong>alkol</strong>le iliĢkili zararların azaltılmasına yönelik <strong>ve</strong> özellikle aĢağıda<br />
sıralanan unsurları içeren kapsamlı bir Topluluk stratejisinin geliĢtirilmesini arzu<br />
edildiğinin altını çizmektedir:<br />
a. Mukayeseli <strong>ve</strong> kapsamlı bilgilerin ilgili yüksek kaliteli araĢtırmalarla birlikte<br />
daha fazla geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketimi, <strong>alkol</strong> kaynaklı zararlar <strong>ve</strong> politika<br />
önlemleri <strong>ve</strong> bunların Avrupa Topluluğu içerisindeki etkilerinin geliĢtirilmesi<br />
b. Ġlgili tüm politika alanlarında Topluluk eylemlerinin eĢgüdümlü bir Ģekilde<br />
geniĢletilmesi; araĢtırma, tüketicinin korunması, ulaĢım, reklamcılık,<br />
pazarlama, tüketim <strong>ve</strong>rgisi <strong>ve</strong> diğer iç piyasa konuları gibi alanlarda Topluluk<br />
eylemlerinin tanımının <strong>ve</strong> uygulamasının sağlığın yüksek seviyede<br />
korunmasını içermesi <strong>ve</strong> bu yapılırken Üye Devletlerin yetkilerine saygı<br />
gösterilmesi sağlanmalıdır<br />
c. Üye Devletler arasında geliĢtirilmiĢ iĢbirliği <strong>ve</strong> bilgi alıĢ<strong>ve</strong>riĢi,<br />
d. Özellikle Dünya Sağlık Örgütü ile <strong>ve</strong> dâhilinde uluslar arası iĢbirliği,<br />
19. Konseyin Topluluk düzeyinde daha kapsamlı bir yaklaĢım geliĢtirilmesine<br />
yönelik olarak atılacak ilk adım olarak çocukların <strong>ve</strong> ergenlerin <strong>alkol</strong> tüketimi<br />
hakkında bir öneri kabul etmesini memnuniyetle karĢılamaktadır.
98 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
98 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
98 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
20. Aday ülkelerle <strong>alkol</strong> stratejisi hakkındaki çalıĢmaları da içeren, özellikle kamu<br />
sağlığı hakkında geleceğe yönelik eylem planının çerçe<strong>ve</strong>si konusunda<br />
iĢbirliğine olan ihtiyacı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le iliĢkili sorunlara yönelik eylemleri içeren bir<br />
Phare (Orta <strong>ve</strong> Doğu Avrupa Ülkelerine Topluluk Yardımı Programı)<br />
programına olan ihtiyacı kabul etmektedir.<br />
21. Komisyonu <strong>alkol</strong> kaynaklı zararların azaltılmasına yönelik <strong>ve</strong> ulusal politikaları<br />
destekleyecek <strong>ve</strong> farklı eylemler için bir zaman çizelgesi belirleyecek kapsamlı<br />
bir Topluluk stratejisine iliĢkin önergeler sunmaya da<strong>ve</strong>t etmektedir.
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 99<br />
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 99<br />
GENÇLERİN VE ÇOCUKLARIN<br />
ALKOL KULLANIMINA İLİŞKİN<br />
KONSEY TAVSİYE KARARI
GENÇLERİN VE ÇOCUKLARIN ALKOL KULLANIMINA İLİŞKİN KONSEY TAVSİYE KARARI 101<br />
5 Haziran 2001, 2001/458/EC sayılı<br />
Gençlerin <strong>ve</strong> Çocukların <strong>Alkol</strong> Kullanımına<br />
İlişkin Konsey Tavsiye Kararı<br />
I. Konsey Üye Ülkelere, gençlerin, özellikle çocuk <strong>ve</strong> ergenlerin <strong>alkol</strong>le ilişkisi<br />
konusunda aşağıdaki, düzenlemeleri hayata geçirmelerini tavsiye eder:<br />
1. Gençlerin <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan çeşitli problemler <strong>ve</strong> bu problemlerin<br />
çözümüne ilişkin yapılacak araştırmaların teşvik edilmesi.<br />
2. Çocuk, ergen, ebe<strong>ve</strong>ynler, öğretmenler <strong>ve</strong> bakıcıların, <strong>alkol</strong> konusu da dâhil<br />
olmak üzere kapsamlı sağlık teşvik politikaları içerisinde yer almasının<br />
sağlanması; bu konuda eğitim sisteminde gerekli düzenlemelerin yapılması.<br />
3. Gençleri <strong>alkol</strong> içmeye teşvik eden faktörlerin belirlenmesi için araştırmalar<br />
yaptırılması.<br />
4. Gençlerin <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin negatif etkileri konusunda eğitilmesine<br />
destek olunması, bu doğrultuda medya kampanyaları düzenlenmesi.<br />
5. <strong>Alkol</strong> kullanımının, gençler üzerinde etkisi konusunda birey <strong>ve</strong> toplumsal<br />
düzlemlerde bilinç düzeyinin artırılması.<br />
6. Gençlerin sağlıkla ilgili politika <strong>ve</strong> kampanyalara bilfiil katılımının artırılması.<br />
7. <strong>Alkol</strong>ün gençler üzerine etkileri konusunda kılavuz materyaller hazırlanmasının<br />
teşvik edilmesi.<br />
8. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanımının tehlikelerinin okullar, sürücü kursları <strong>ve</strong> eğitim<br />
müesseselerinde aktarılması.<br />
9. Reşit olmayan kişilere <strong>alkol</strong>ün yasadışı olarak satılmasının önlenmesine yönelik<br />
düzenlemeler yapılması.<br />
10. Gençlerin <strong>alkol</strong> bağımlısı olmasının önlenmesi yönünde erken uyarı <strong>ve</strong> erken<br />
müdahale yaklaşımlarının oluşturulmasının desteklenmesi.
102 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
102<br />
102<br />
ALKOL<br />
ALKOL<br />
KONTROLÜ<br />
KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
II. Üye Devletler, kendi hukuki sistemleri <strong>ve</strong> normları çerçe<strong>ve</strong>sinde aşağıdaki<br />
düzenlemeleri yapmalıdırlar:<br />
1. <strong>Alkol</strong>lü içki üreticileri <strong>ve</strong> satıcıları ile sivil toplum kuruluşları; sunum, satış <strong>ve</strong><br />
pazarlama konularında etkin mekanizmalar kurmaları yolunda teşvik edilmelidir.<br />
a. Üreticilerin çocuk <strong>ve</strong> ergenleri özel olarak hedef alan <strong>alkol</strong>lü içkileri<br />
üretmemesi sağlanmalıdır.<br />
b. <strong>Alkol</strong>lü içkiler üretilip satışa sunulurken, aşağıdaki hususlar dikkate<br />
alınmalıdır:<br />
- Gençlikle ilgili tarzların (karakter, motif <strong>ve</strong> renk) kullanılmaması.<br />
- Promosyon kampanyalarında çocuk, ergen <strong>ve</strong> reşit olmayan görünümde<br />
kişilerin kullanılmaması.<br />
- İlaç <strong>ve</strong> tütün gibi diğer zararlı maddelere ilişkin imalarda bulunulmaması.<br />
- Şiddet <strong>ve</strong> anti sosyal davranışlarla ilişki kurulmaması.<br />
- Sosyal, cinsel <strong>ve</strong>ya sportif başarı vurgusu olmaması.<br />
- Düşük fiyatlı satış yapılması da dâhil olmak üzere çocuk <strong>ve</strong> ergenleri içki<br />
içmeye özendirmemesi.<br />
- Çocuk <strong>ve</strong> gençlerin katılımının yoğun olduğu spor, müzikal <strong>ve</strong> diğer<br />
organizasyonlarda reklam <strong>ve</strong> promosyon yapılmaması.<br />
- Çocuk <strong>ve</strong> gençlere yönelik yayın yapan medya organlarına reklam<br />
<strong>ve</strong>rilmemesi.<br />
c. Garson <strong>ve</strong> satış temsilcilerine, gençlere <strong>ve</strong> çocuklara satış yapmamaları için<br />
özel eğitim <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
d. Üreticilerin bir malı piyasaya sunmadan, medya lansmanına başlamadan,<br />
tavsiye almasının sağlanması.<br />
e. Yukarıdaki maddelere uymayan şekilde üretilerek satılan ürünlerin piyasadan<br />
men edilmesi <strong>ve</strong> gerekli piyasa tedbirlerinin alınması.
ALKOLLE<br />
ALKOLLE<br />
İLGİLİ<br />
İLGİLİ<br />
ZARARA<br />
ZARARA<br />
İLİŞKİN<br />
İLİŞKİN<br />
TOPLULUK<br />
TOPLULUK<br />
STRATEJİSİ<br />
STRATEJİSİ<br />
103<br />
103<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE<br />
ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 105<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE<br />
ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ<br />
(2006)<br />
1. Bölgede bir çerçe<strong>ve</strong>ye duyulan gereksinim<br />
DSÖ Avrupa Bölgesi dünyada en yüksek <strong>alkol</strong> alımına <strong>ve</strong> dünya ortalamasının kişi<br />
başına iki katı <strong>alkol</strong> tüketimine sahip bölgedir. 2002 yılında <strong>alkol</strong>, Bölgede<br />
hipertansiyon <strong>ve</strong> tütünden sonra hastalık yükü bakımından 26 risk faktörü içerisinde<br />
üçüncü en önemli <strong>ve</strong> gençler arasında en önemli risk faktörüydü. Bölgede <strong>alkol</strong><br />
kaynaklı hastalık yükü de dünya ortalamasının iki katıdır.<br />
İçicinin etrafındaki kişilerin sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sorunları en az içicinin<br />
kendisinin sorunları kadar önemlidir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının içicinin dışındaki<br />
kişiler üzerindeki etkisi, <strong>alkol</strong> sorunları yükünün azaltılması için etkin önlemler<br />
alınması yönünde güçlü bir argüman durumundadır.<br />
1992’de Avrupa Bölgesel Ofisi, <strong>alkol</strong> hakkında Bölge çapında eylem planı başlatma<br />
girişiminde bulunan ilk DSÖ Bölgesel Ofisiydi. Ofis, son 20 yıldır Üye Devletlerde<br />
<strong>alkol</strong>le ilgili konularda politika oluşturma <strong>ve</strong> sağlık <strong>ve</strong> refah savunuculuğu yapma<br />
konusunda hızlandırıcı <strong>ve</strong> kolaylaştırıcı olarak önemli bir rol oynamaktadır.<br />
İki tane birbirini takip eden eylem planı (1992-1999 <strong>ve</strong> 2000-2005) <strong>ve</strong> 1995 Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Şartı <strong>ve</strong> 2001 Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Deklarasyonu ile sonuçlanan iki bakanlar<br />
konferansı Üye Devletlerde etkin önlemlerin geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması açısından<br />
yollar önermiş <strong>ve</strong> dolayısıyla Bölgede genel sağlık politikasına katkıda<br />
bulunmuşlardır.<br />
Son yıllarda, <strong>alkol</strong>e bağlı sorunların boyutu <strong>ve</strong> niteliği hakkında daha fazla bilgi<br />
ortaya çıkmış <strong>ve</strong> sorun yükünü azaltmak için hangi önlemlerin etkin <strong>ve</strong> maliyetetkin<br />
olduğu daha fazla anlaşılmaya başlanmıştır. Aynı zamanda, ticaret anlaşmaları,<br />
ortak pazarlar <strong>ve</strong> küreselleşme, ulusal düzeyde etkin <strong>alkol</strong> politikalarını korumanın<br />
zorluğunu artırmaktadır.<br />
Dolayısıyla, bölgesel düzeyde uyumlu eylemlere ihtiyaç vardır. DSÖ <strong>ve</strong> diğer<br />
uluslararası <strong>ve</strong> hükümetlerarası organizasyonların <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya<br />
azaltma konusunda etkin girişimlerde bulunacakları yönünde güçlü beklentiler
106 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
106<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
bulunmaktadır. Ulusal <strong>ve</strong> bölge çapındaki çabaların yenilenmesi <strong>ve</strong> güçlendirilmesi,<br />
sorunun boyutuna yanıt <strong>ve</strong>rebilmek <strong>ve</strong> etkin stratejiler hakkında var olan yeni<br />
bilgileri uygulamaya koymak konusunda bir fırsattır.<br />
DSÖ Bölgesel Ofisi tarafından başlatılan <strong>ve</strong> başı çekilen Bölgede yeni bir <strong>alkol</strong><br />
politikası safhası zamanında <strong>ve</strong>rilmiş bir cevaptır (DSÖ Avrupa Bölgesinde <strong>alkol</strong><br />
politikası çerçe<strong>ve</strong>si hakkında bkz. DSÖ Avrupa Bölgesel Komitesi EUR/RC55/R1<br />
sayılı karar). <strong>Alkol</strong>ün neden olduğu zararın önlenmesi <strong>ve</strong>ya azaltılması için küresel,<br />
bölgesel, ulusal <strong>ve</strong> yerel topluluk politikaları <strong>ve</strong> eylemlerinin geliştirilmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanmasını teşvik etmesi <strong>ve</strong> kolaylaştırması gerekmektedir.<br />
2. Çerçe<strong>ve</strong>nin amaç <strong>ve</strong> hedefleri<br />
<strong>Alkol</strong> politikası çerçe<strong>ve</strong>si bölge için uzun dönemli bir stratejidir. Varolan DSÖ<br />
enstrüman <strong>ve</strong> belgeleri için kapsayıcı bir çerçe<strong>ve</strong> oluştururken, yakın zamanda<br />
ortaya çıkan gelişmeler, yeni zorluklar <strong>ve</strong> gelecekteki araştırma ihtiyaçlarını da ele<br />
almaktadır. Çerçe<strong>ve</strong> ayrıca, Herkes İçin Sağlık Politika Çerçe<strong>ve</strong>si, DSÖ’nün genel<br />
çalışma programı, Milenyum Gelişme Hedefleri <strong>ve</strong> Bölgesel Ofisin Ülke Stratejisi<br />
dâhil olmak üzere diğer büyük sağlık politikası belgeleriyle de uyumludur. Çerçe<strong>ve</strong>,<br />
etkin bir <strong>alkol</strong> politikasının yöntemleri, araçları <strong>ve</strong> sonuçları ile bağlantılıdır.<br />
Dolayısıyla çerçe<strong>ve</strong>:<br />
• DSÖ Avrupa Bölgesinde <strong>alkol</strong> politikası geliştirmeleri için geniş bir vizyon <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma için ortak bir anlayışı temsil etmektedir;<br />
• Kılavuz ilkeler <strong>ve</strong> politika hedefleri sunmakta <strong>ve</strong> hedefler, roller <strong>ve</strong><br />
sorumluluklara ilişkin açıklığı sağlamaktadır;<br />
• Devamlılığı <strong>ve</strong> varolan enstrümanlar için ortak bir platformu teyit eder <strong>ve</strong><br />
yaratır: Bölgede <strong>alkol</strong> politikası geliştirmenin temel belgeleri olarak, Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Şartı, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı (EAAP) <strong>ve</strong> Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Deklarasyonu;<br />
• Diğer uluslararası, ulusal <strong>ve</strong> yerel halk sağlığı girişimleri ile konsolidasyon <strong>ve</strong><br />
sinerjiyi kolaylaştırmakta; <strong>ve</strong><br />
• Yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeylerde politika <strong>ve</strong> programların gözden<br />
geçirilmesi <strong>ve</strong> yeniden sıraya konması hakkında devam eden süreç için bir sebep<br />
<strong>ve</strong> rehberlik sunmaktadır.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 107<br />
107<br />
<strong>Alkol</strong>, çok uzun zamandır tartışılan meseleleri olan karmaşık bir politika alanıdır. Bu<br />
meselelerden bazıları, Avrupa Şartında, EAAP’de <strong>ve</strong> Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> hakkında<br />
Deklarasyon’da mümkün olmayan derecede çerçe<strong>ve</strong>de ele alınmıştır. Gelecekteki<br />
gelişmeler Üye Devletler <strong>ve</strong> Bölgesel Ofis tarafından uygun şekilde karşılanması<br />
gereken ila<strong>ve</strong> mesele <strong>ve</strong> zorluklar ortaya çıkartabilir <strong>ve</strong> bunlar çerçe<strong>ve</strong> üzerinde<br />
gelecekte yapılacak değişikliklerde çerçe<strong>ve</strong>ye dâhil edilebilir.<br />
3. Çerçe<strong>ve</strong> için kılavuz ilkeler<br />
İçki içme gelenek <strong>ve</strong> alışkanlıklarının pek çok Avrupa kültüründe epeyce yerleşmiş<br />
olduğu dikkate alındığında, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararın önlenmesi <strong>ve</strong>ya azaltılması<br />
için etkin eylemler, kanıta dayalı tavsiyelerin geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasını <strong>ve</strong><br />
güçlü siyasi kararlılığı gerektirmektedir. Dolayısıyla, etkin <strong>alkol</strong> politikaları için<br />
kamuoyu desteğinin sağlanması, <strong>alkol</strong> hakkında halk sağlığı eylemlerinin önemli bir<br />
parçasıdır.<br />
Her Üye Devletin, özellikle başkalarının içki içmesinden görülen zarar <strong>ve</strong> çocuklar<br />
gibi hassas gruplara <strong>ve</strong>rilen zarar hakkında, vatandaşlarına <strong>alkol</strong>e bağlı zarardan<br />
yüksek derecede korunma sunma yalnızca hakkı değil, aynı zamanda yükümlülüğü<br />
vardır.<br />
<strong>Alkol</strong> politikaları <strong>ve</strong> eylemlerin uygulanması, etkinlik <strong>ve</strong> maliyet etkinliği hakkında<br />
en iyi bilimsel kanıtlara dayandırılmalı <strong>ve</strong> kültürel çeşitliliğe karşı duyarlı olmalıdır.<br />
Bilimin kesin yargılar getirmediği konularda, nüfusun sağlığını <strong>ve</strong> refahını korumaya<br />
öncelik <strong>ve</strong>rebilmek için tedbirli ilkeler uygulanmalıdır.<br />
Bu alanda, artan sınır ötesi ticaret <strong>ve</strong> fiyat farklılıkları düzeyleri karşısında, soruna<br />
bölgesel <strong>ve</strong> küresel çözümler de araştırılmalıdır. Bu esnada, Üye Ülkelerin mümkün<br />
olan derecede kendi yetki alanlarında uygulanan diğer ülkelerin <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önleme <strong>ve</strong>ya azaltma amacını taşıyan kanun <strong>ve</strong> düzenlemelerini kabul etmeleri de<br />
önemlidir.<br />
<strong>Alkol</strong> sorunlarının çeşitli <strong>ve</strong> çok sektörlü niteliği çok farklı resmi, ticari <strong>ve</strong> sivil<br />
aktörlerle diyalog kurmayı <strong>ve</strong> onları uygun şekilde sürece dâhil etmeyi<br />
gerektirmekte iken, <strong>alkol</strong> sorunlarına halk sağlığı yaklaşımları diğer aktörlerden<br />
herhangi bir resmi <strong>ve</strong>ya gayrıresmi <strong>ve</strong>to olmadan halk sağlığı çıkarlarına uygun<br />
olarak formüle edilmelidir.
108 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
108<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. Bölgede <strong>alkol</strong>e ilişkin durum<br />
Kuzey Avrupa’da <strong>alkol</strong> tüketimi tarihsel olarak en yüksek seviyesine ulaşmıştır <strong>ve</strong><br />
artmaya devam etmektedir. Güneybatı Avrupa’da son yıllarda görülen düşüş sona<br />
ermekte gibi görünmektedir. Bölgenin doğu tarafında genel tüketim 1990’ların<br />
ortasında ulaşılan çok yüksek bir seviyede kalmış, ancak ülkeler arasında bazı farklar<br />
bulunmaktadır. Dini inanışlar bazı bölgelerde çok düşük tüketim düzeylerine neden<br />
olmaktadır ancak içki içenler arasında tüketim düzeyi Bölgede diğer benzer<br />
ülkelerde olan kadar yüksektir. Avrupa Bölgesindeki bazı ülkelerde kayıt altına<br />
alınmayan tüketim toplam tüketimin önemli bir bölümünü oluşturmakta <strong>ve</strong> ülkeler<br />
arasında doğrudan karşılaştırma yapmayı zorlaştırmaktadır.<br />
Her ne kadar kadınlar Avrupa Bölgesinde toplam tüketimin yalnızca % 20’si ila %<br />
35’ini tüketmekteyse de, bu oran dünyadaki en yüksek orandır. Gençlerin sarhoşluk<br />
düzeyi batıda çok yüksek bir düzeyde kalmaya devam etmekte <strong>ve</strong> doğuda da yakın<br />
bir düzeye yükselmiştir. Gençlerin sarhoşluğu akımı güneyde de kaygı oluşturan bir<br />
konudur.<br />
Varolan en yakın zamanlı <strong>ve</strong>riler, genel olarak <strong>alkol</strong>e bağlı ölümlerin 2000 ila 2002<br />
yılları arasında yaklaşık % 15 arttığını <strong>ve</strong> Bölgede tüm ölümlerin % 6,3'ünü temsil<br />
ettiğini göstermektedir. Erken ölümler nedeniyle kaybedilen hayat yılları <strong>ve</strong><br />
sakatlıklarla yaşanan hayat yılları da dikkate alındığında, <strong>alkol</strong>ün yükü Bölgedeki<br />
hastalık yükünün %10,8’ini temsil etmektedir.<br />
Erkekler kadınlardan kayda değer derecede daha yüksek <strong>alkol</strong>e bağlı ölüm <strong>ve</strong><br />
hastalık yükü oranlarına sahiptir. Gençler özellikle etkilenmektedir <strong>ve</strong> 15 ila 30 yaş<br />
aralığındaki grupta erkekler arasındaki yükün üçte birinden fazlası <strong>ve</strong> kadınlarda<br />
yaklaşık %14’ü <strong>alkol</strong>e bağlıdır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı etkisi yoksulluk <strong>ve</strong> yetersiz beslenme<br />
ile birlikte ortaya çıktığında daha belirgindir.<br />
Burada sunulan yük tahminleri, Uluslararası Hastalık Sınıflandırmasında yer alan<br />
kasti yaralanma kategorileri dışındaki sosyal zararları kapsamamaktadır. <strong>Alkol</strong> ayrıca<br />
suç <strong>ve</strong> ailede <strong>ve</strong>ya işte sorunlar gibi sosyal sorunlara da ciddi derecede katkıda<br />
bulunur.<br />
Batı Avrupa’da kuzey güney arasında fark olduğuna dair işaretler vardır. <strong>Alkol</strong>de<br />
<strong>ve</strong>rili bir artışın cinayet, intihar <strong>ve</strong> kasıtlı olmayan yaralanmalar bakımından<br />
kuzeyde güneydekinden daha fazla zararla bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Bu<br />
fark, ağır içicilik durumlarında kuzeyde güneydekinden daha fazla içki içme oranı<br />
bulan, içki içme kalıpları hakkındaki anketler ile uyumludur. Karaciğer sirozu gibi
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 109<br />
109<br />
bazı kronik hastalıklarda benzer bir fark bulguları içki içme kalıbının bu<br />
hastalıkların gelişmesinde önemli olabileceğini göstermektedir.<br />
Eski Sovyetler Birliğinde 1985 <strong>ve</strong> 1988 yılları arasındaki <strong>alkol</strong> karşıtı kampanya<br />
sırasında yaralanmalar <strong>ve</strong> kalp hastalıkları, siroz <strong>ve</strong> bulaşıcı hastalıklardan ölümlerde<br />
kaydedilen ciddi düşüşler de özellikle Bölgenin doğu tarafının çoğunluğunda zararlı<br />
içki içme kalıpları hakkında doğrudan kanıt sunmaktadır.<br />
Son yıllarda, farklı <strong>stratejileri</strong>n <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya oranını azaltma<br />
üzerindeki etkisini ölçen güçlü bir literatürün geliştiği görülmektedir. <strong>Alkol</strong><br />
politikası hakkında genel sonuçlar iki yönlüdür. Birincisi, bir toplumda <strong>alkol</strong><br />
tüketimi düzeyi sağlık <strong>ve</strong> hastalıklar bakımından önemli bir unsurdur. Herhangi bir<br />
toplumda, <strong>alkol</strong>e bağlı ölüm <strong>ve</strong> hastalıkların düzeyleri genel tüketim düzeylerindeki<br />
artış <strong>ve</strong> düşüşlerle beraber artmakta <strong>ve</strong> düşmektedir.<br />
İkinci olarak, Avrupa’nın farklı bölümlerindeki içki içme kalıplarında kayda değer<br />
farklılıklar bulunmaktadır <strong>ve</strong> bu farklılıklar, hastalık <strong>ve</strong> ölüm düzeylerinin içki içme<br />
miktarında <strong>ve</strong>rili bir değişim ile hangi derecede değişeceğine dair işaretler<br />
içermektedir. Bu, uygun halk sağlığı odaklı <strong>alkol</strong> politikası müdahalelerinin<br />
Avrupa’nın farklı bölgeleri için farklı olabileceği anlamına gelmektedir.<br />
5. Mevcut uluslararası <strong>alkol</strong> politikası girişimleri<br />
DSÖ Avrupa Bölgesi<br />
DSÖ Avrupa Bölgesel Ofisi, Üye Devletlere bilimsel yayınlar, bölgesel eylem planları<br />
<strong>ve</strong> Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı <strong>ve</strong> Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Hakkında Deklarasyon ile sonuçlanan iki<br />
bakanlar konferansı ile destek olmuştur. Ulusal mevkidaş ağlarının Avrupa<br />
Bölgesinde <strong>alkol</strong> politikası hakkında yıllık toplantıları bütün Üye Devletlerden gelen<br />
<strong>ve</strong> belirlenmiş uzmanlar arasında bilgi <strong>ve</strong> en iyi uygulamaların paylaşılması<br />
bakımından değerli bir ortam sunmakta <strong>ve</strong> Avrupa Bölgesi çapında <strong>alkol</strong> politikası<br />
hakkında ilgili gelişmeleri tartışmak <strong>ve</strong> desteklemek için fırsat sunmaktadır.<br />
1992’den beri, EAAP, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma konusunda<br />
açık bir kararlılıkla, Üye Devletlerde <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programlarının geliştirilmesi<br />
<strong>ve</strong> uygulanması için bir temel sunmaktadır.<br />
Üye Devletler tarafından 1995’te kabul edilen Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı, Bölgede herkesin<br />
sağlığının <strong>ve</strong> refahının desteklenmesi <strong>ve</strong> korunması için etik ilkeleri <strong>ve</strong> hedefleri<br />
belirlemektedir. Şart, Üye Devletlere, farklılaşan kültürleri <strong>ve</strong> sosyal, hukuki <strong>ve</strong>
110 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
110<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ekonomik ortamlarında uygun olan kapsamlı <strong>alkol</strong> politikalarını belirleme <strong>ve</strong><br />
programları uygulama çağrısında bulunmaktadır. Bu, Şart’taki ilkeleri ulusal bir<br />
<strong>alkol</strong> kanununun amaçları gibi uygulayarak yapılabilir.<br />
Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Hakkında Deklarasyon, gençler için özel hedefler, politika<br />
önlemleri <strong>ve</strong> destek faaliyetleri geliştirerek Şart <strong>ve</strong> EAAP'yi tamamlamaktadır.<br />
Deklarasyon, çocukları <strong>ve</strong> gençleri içki içme baskısından korumayı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün onlara<br />
doğrudan <strong>ve</strong>ya dolaylı olarak <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltmayı amaçlamaktadır. Deklarasyon,<br />
DSÖ Avrupa Bölgesinin gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında önde gelen politika açıklamasıdır.<br />
Bölgesel Ofisin çalışmalarının diğer alanlarında meydana gelen yakın zamanlı<br />
değişiklikler de çerçe<strong>ve</strong> için önemlidir. Bunlardan en kayda değer olanları arasında<br />
salgın olmayan hastalıklar hakkında bir Avrupa stratejisine yönelik mevcut<br />
gelişmeler <strong>ve</strong> yakın zamanda kabul edilen Avrupa Çocuk <strong>ve</strong> Ergen Sağlığı <strong>ve</strong><br />
Gelişimi Stratejisi <strong>ve</strong> Avrupa için Akıl Sağlığı Deklarasyonu <strong>ve</strong> Eylem Planıdır.<br />
Yaralanma <strong>ve</strong> şiddet üzerine yenilenen odak önemli <strong>ve</strong> bağlantılı bir alandır. Bu <strong>ve</strong><br />
Bölgesel Ofisteki diğer ilgili programlar, toplumun bütün düzeylerinde <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı önlemek <strong>ve</strong>ya azaltmak için hem Bölgesel Ofis hem de Üye Devletlerin<br />
entegre çabaları kapsamında kullanılmalıdır.<br />
DSÖ küresel gelişmeleri <strong>ve</strong> girişimleri<br />
2002 dünya sağlık raporu küresel hastalık yükünün % 4’ünün <strong>alkol</strong>e bağlı olduğunu<br />
<strong>ve</strong> bu şekilde <strong>alkol</strong>ün küresel olarak ölüm <strong>ve</strong> hastalıklar bakımından 26 seçilmiş risk<br />
faktörü arasında beşinci risk faktörü olduğunu tahmin etmektedir. Buna cevaben,<br />
2004 Elliyedinci Dünya Sağlık Meclisi, Üye Devletleri <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının olumsuz fiziksel, zihinsel <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını azaltma<br />
<strong>stratejileri</strong>ni tanıtma konularına özen göstermeleri için uyaran WHA57.16 sayılı<br />
kararı kabul etmiştir.<br />
Ellisekizinci Dünya Sağlık Meclisi <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk<br />
sağlığı sorunları hakkında bir raporu değerlendirerek WHA58.26 sayılı kararı kabul<br />
etmiştir. Diğer şeylerin yanı sıra, karar, Genel Direktörden, 2007 yılında Altmışıncı<br />
Dünya Sağlık Meclisine sunulmak üzere, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu<br />
halk sağlığı sorunları hakkında kapsamlı bir değerlendirmeyi de içeren, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı azaltmak için kanıta dayalı strateji <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında bir rapor<br />
yazmasını istemiştir.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 111<br />
Avrupa Birliği gelişmeleri <strong>ve</strong> girişimleri<br />
Avrupa Birliği (AB) ile 25 Üye Devlet tarafından yapılan geliştirme <strong>ve</strong> girişimlerin<br />
bölgede halk sağlığı politika gelişmeleri bakımından önemli sonuçları<br />
bulunmaktadır. Son yıllarda AB tarafından pek çok kayda değer halk sağlığı<br />
girişimleri olmuştur: DSÖ Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Bakanlar Konferansındaki ortaklığı<br />
(2001), gençlerin <strong>alkol</strong>lü içki içmeleri hakkında 2001/458/AT sayılı Konsey<br />
Tavsiyesi, 2004 yılında yinelenen <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltma Topluluk Stratejisi<br />
hakkında 2001/C175/01 sayılı Konsey Sonucu <strong>ve</strong> Halk Sağlığı Programınının <strong>alkol</strong><br />
bileşeni, Avrupa'da <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma hakkında AB'nin giderek<br />
daha büyüyen <strong>ve</strong> aktif rolünü göstermektedir. Avrupa Komisyonu <strong>ve</strong> DSÖ Avrupa<br />
Bölgesel Ofisi arasında daha yakın <strong>ve</strong> yoğun işbirliği yakın zamanda kurulmuştur.<br />
Amaç, Bölgede <strong>alkol</strong> politikası hakkında halk sağlığı meselelerini güçlendirmek<br />
amacıyla gelişmeleri koordine etmek <strong>ve</strong> girişimler arasında sinerji sağlamaktır.<br />
Diğer girişimler<br />
Avrupa’da <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesini savunan sivil toplum örgütlerinin (STÖ)<br />
bir ortaklığı olan EUROCARE, “Daha geniş bir Avrupa bağlamında <strong>alkol</strong> politikası<br />
ağı: Eksikleri tamamlamak” başlıklı Avrupa Komisyonu tarafından 2004 ile 2006<br />
yılları için ortaklaşa fonlanmakta olan bir proje yürütmektedir. Proje, 30 Avrupa<br />
ülkesinden ortaklar içermekte <strong>ve</strong> diğer bölgesel organizasyonlar ile işbirliği<br />
sağlamaktadır. Projenin ana amaçları, AB üyesi ülkelerde bir <strong>alkol</strong> politikası ağı<br />
yapmak <strong>ve</strong> daha geniş bir Avrupa bağlamında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak için<br />
entegre bir Topluluk stratejisi geliştirme çabalarını güçlendirmektir. Ağ, Avrupa’da<br />
<strong>alkol</strong> hakkında bir politika için bir dizi eksiklikleri tamamlama ilkeleri üretmiştir.<br />
6. Yakın zamanda ortaya çıkan <strong>ve</strong> yeniden ortaya çıkan zorluklar<br />
<strong>Alkol</strong>, bölgenin pek çok tarafında günlük hayatın bir parçasıdır. İçki içme pek çok<br />
nedenden değerli kabul edilen bir olgudur: Bir sosyalleşme aracı olarak,<br />
beslenmenin parçası olarak <strong>ve</strong> günlük sorumluluklardan rahatlama sağlayan<br />
sembolik bir ara <strong>ve</strong>rme olarak. <strong>Alkol</strong>, insanların alışkın <strong>ve</strong> rahat oldukları bir şeydir;<br />
<strong>alkol</strong>ün kullanımı ile ortaya çıkan sorunları tanımak <strong>ve</strong> bu sorunlar hakkında bir şey<br />
yapmak için gerekli mesafe <strong>ve</strong> tarafsızlığı elde etmek zordur.<br />
<strong>Alkol</strong>e <strong>ve</strong> içki içmeye bağlanan semboller genellikle rasyonel politika yapımını<br />
engellemektedir. Dolayısıyla, siyasi zorluk bir taraftan <strong>alkol</strong> tüketiminin rahat<br />
tanıdıklığını <strong>ve</strong> algılanan olumlu unsurlarını kabul ederken, diğer taraftan <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong>ya azaltmak için etkin halk sağlığı eylemlerine girişmektir.
112 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
112<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Psikoaktif özelliklere sahip olmasının yanı sıra <strong>alkol</strong>lü içecekler ticari mal olarak<br />
kabul edilmektedir. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin üretilmesi <strong>ve</strong> satışı, bağlı endüstrilerle<br />
birlikte pek çok Avrupa ülkesinde ekonominin önemli parçalarıdır, pek çok kişiye<br />
istihdam sağlar, içecek firmaları için gelir sunar <strong>ve</strong> devletlere kayda değer miktarda<br />
<strong>ve</strong>rgi geliri sağlar. Bu ekonomik <strong>ve</strong> mali çıkarlar genellikle halk sağlığı girişimleri<br />
için engel olarak görülebilecek, politikalar için önemli unsurlardır. Bu ekonomik <strong>ve</strong><br />
mali çıkarları dengeleyebilecek halk sağlığı araştırmalarının yaygınlaştırılması son<br />
derece önemlidir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün arzı <strong>ve</strong> erişilebilirliği hakkındaki kontroller, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararı<br />
sınırlandırmak için en etkin <strong>ve</strong> maliyet-etkin yaklaşımlardan biri olmuştur.<br />
Geleneksel olarak, bu tür kontroller ulusal <strong>ve</strong> altulusal hükümetlerin bir fonksiyonu<br />
olmuştur <strong>ve</strong> dolayısıyla iki adet birbirini takip eden Avrupa <strong>alkol</strong> eylemi planlarının<br />
yapı taşlarıdır. AB içerisinde, kişisel kullanım için ayrılan çok büyük seyahat eden<br />
kişi ödenekleri pek çok ulusal hükümetin ülkede yaşayan kişilere yapılan satışları<br />
kontrol etme becerilerini sınırlandırmış <strong>ve</strong> bazı ülkelerde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgi oranlarını<br />
aşağıya çekmiştir. İçki endüstrisinin geniş bölge çapındaki pazarlama <strong>stratejileri</strong>nin<br />
pek çoğu gençlere hitap etmektedir <strong>ve</strong> bu stratejiler modern pazarlamanın ulusötesi<br />
niteliğini göstermektedir.<br />
Ticaret anlaşmaları <strong>ve</strong> ortak pazarların <strong>ve</strong> daha genel olarak küreselleşme<br />
süreçlerinin büyümesi hükümetlerin kendi kültürlerine uygun olarak <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
sorunları önleme <strong>ve</strong> azaltma anlamında en etkin araçlardan bazılarını kullanma<br />
becerilerini kayda değer ölçüde zayıflatmıştır. Halk sağlığı perspektifinden, uyumlu<br />
uluslararası eylemlerin, <strong>alkol</strong>ün kullanımıyla bağlantılı çok ciddi zararlar anlamında<br />
özel bir ticari mal olduğunu açıkça kabul etmeye ihtiyacı vardır.<br />
7. Temel aktörler <strong>ve</strong> rolleri<br />
Üye Devletler, DSÖ aracılığıyla <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
konusunda kararlılık göstermektedir. Bu, hükümetlerin pek çok farklı sektörde etkin<br />
<strong>ve</strong> maliyet-etkin <strong>alkol</strong> politikası önlemlerini geliştirmeye çalıştıkları anlamına<br />
gelmektedir. Bu tür önlemlerin uygulanması, bütün paydaşların ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
düzeylerde aktif olarak sürece dahil olmalarını, kaynaklarını sağlamalarını <strong>ve</strong><br />
eylemlerini gerektirmektedir. Ayrıca, bu tür müdahaleler için halkın desteğini<br />
kazanmak üzere sivil topluma anlaşılır bir şekilde etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin önlemler<br />
hakkında araştırma sonuçlarını yaygınlaştırmak konusunda açık bir ihtiyaç<br />
görülmektedir.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE BÖLGESİNDE ALKOL ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 113<br />
113<br />
Yerel toplumun sürece dahil olması, <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
konusunda temel öneme sahiptir. Yerel toplulukları etkin faaliyetler yürütme<br />
konusunda güçlendirmek için, yerel ihtiyaçlar, çıkarlar, kaynaklar <strong>ve</strong> becerilerle,<br />
kanıt düzeyi, dikkate alınmalıdır. Seçilen yetkililer <strong>ve</strong> yüksek düzeydeki idareciler<br />
de dahil yerel karar yapıcıların aktif olarak sürece dahil olması halk sağlığı açısından<br />
çok önemlidir.<br />
Sağlık çalışanları <strong>ve</strong> devlete ait sağlık kurumları, tedavi <strong>ve</strong> kısa süreli müdahele de<br />
dahil olmak üzere sorunlu içicilere <strong>ve</strong> onların ailelerine sağlık hizmetleri sunmak<br />
bakımından önemlidir. Buna ila<strong>ve</strong>ten, toplumda sağlık hizmeti sunma konusundaki<br />
saygı gören rolleri nedeniyle, <strong>alkol</strong>e bağlı zararı ele almaya yardımcı olmak<br />
hususunda doğal müttefiktirler. Sağlık çalışanlarının <strong>alkol</strong> sorunlarının boyutu <strong>ve</strong><br />
içeriğini <strong>ve</strong> gerekli etkin politika yanıtlarını daha iyi anlamaları, toplumun değişim<br />
için harekete geçmesine <strong>ve</strong> lobi faaliyetleri yapmasına yardımcı olacaktır.<br />
Bölgesel Ofis <strong>ve</strong> Üye Devletlerin çalışmalarında önemli bir kriter <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önleme <strong>ve</strong>ya azaltma politikalarının kanıta dayalı olması gerektiğidir. Bu, aynı<br />
zamanda, araştırma ile uğraşan kişilerin ticari çıkarlar <strong>ve</strong> diğer tanınmış<br />
menfaatlerden bağımsız olma konusunda güçlü talepleri olmasını sağlamaktadır.<br />
Bilimsel etik ilkelere sorumluluklarının yanı sıra, araştırma ile uğraşan kişilerin <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong> halk sağlığı konusunda araştırma literatüründen çıkan bulguların kamusal<br />
tartışmaya <strong>ve</strong> politika değerlendirmelerine getirilmesi konusunda kamusal bir<br />
sorumluluğu bulunmaktadır.<br />
Sivil toplumun – ebe<strong>ve</strong>ynler, aile üyeleri, akranlar, kendi kendine yardım<br />
hareketler, savunuculuk grupları <strong>ve</strong> diğerlerinin - katılımı toplumda <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
sorunların önlemesi, tedavi edilmesi <strong>ve</strong> azaltılması bakımından çok önemlidir.<br />
STÖler gibi organize sivil toplum grupları, Üye Devletlerin etkin <strong>alkol</strong> politikaları<br />
geliştirmelerini <strong>ve</strong> uygulamalarını sağlamak üzere temel bir savunuculuk rolü<br />
oynayabilirler. Ayrıca, toplumda <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
konusunda engel olan kazanılmış menfaatler hakkında uygulama <strong>ve</strong>ya pratiklerin<br />
altını çizerek önemli kontrol <strong>ve</strong> dengeler sunabilirler.<br />
Yetişkinler, kendi değerleri, ilgileri <strong>ve</strong>ya seçimleri uyarınca içki içip içmemeye <strong>ve</strong> ne<br />
kadar içeceklerini seçerler. İçki içme konusundaki seçimleriyle başkalarına zarar<br />
<strong>ve</strong>rmeme konusunda da sorumlulukları vardır. Bireyleri kayda değer hayat tarzı<br />
değişiklikleri yapma gücüne kavuşturmak önemlidir ancak bütün seçimler bir<br />
kültürel <strong>ve</strong> durumsal bağlamda yapılır <strong>ve</strong> yaratılır <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili davranış da farklı<br />
değildir. Yalnızca bireyi sorumlu bir şekilde içki içmeye da<strong>ve</strong>t etmek bağlama dayalı<br />
anlam ifade etmez, kararların genellikle birey zaten <strong>alkol</strong>ün etkisindeyken yapılması
114 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
114<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
gerektiği gerçeğini gözardı eder <strong>ve</strong> nadiren kayda değer bir davranışsal değişime<br />
neden olur.<br />
Gençler, mevcut zararlı içki içme kültürlerini <strong>ve</strong> kalıplarını değiştirmek için önemli<br />
kaynaklardır. Kendi çevrelerini şekillendirmeye katılabilmeleri <strong>ve</strong> daha geniş<br />
erişkin toplumunun zararlı tutum <strong>ve</strong> pratiklerini değiştirmek için daha iyi mobilize<br />
olmaları <strong>ve</strong> güçlendirilmeleri gerekmektedir.<br />
DSÖ Avrupa Bölgesel Ofisi bir halk sağlığı kurumu olarak, Bölgede uluslararası<br />
düzeyde eylemler için ulusal plan <strong>ve</strong> eylemler için teknik <strong>ve</strong> diğer destekler de dahil<br />
olmak üzere liderlik edecek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili halk sağlığı konularında uluslararası<br />
işbirliği <strong>ve</strong> eylemleri canlandıracaktır. <strong>Alkol</strong> hakkında epidemiyolojik, politika etkisi<br />
<strong>ve</strong> tedavi sistemi çalışmaları, özellikle Bölgede sınırlı sayıda ülkede yapılmıştır.<br />
Araştırma ile ilgilenen kişilerle danışma halinde, Bölgesel Ofis yüksek halk sağlığı<br />
önemi olan konularda araştırma eksikliklerini belirlemek, gerekli çalışmaları<br />
desteklemek için kaynakları toplamak <strong>ve</strong> etkin politika önlemleri konusunda bilgi<br />
<strong>ve</strong>ri tabanını gözden geçirmek <strong>ve</strong> organize etmek hususlarında bir örgütleyici <strong>ve</strong><br />
koordinatör rolü oynayabilir.<br />
Diğer uluslararası <strong>ve</strong> hükümetlerarası organizasyonlar Avrupa’da <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önlemek <strong>ve</strong>ya azaltmak için eylemler bakımından çok taraflı bir platform<br />
sunmaktadırlar. Avrupa Komisyonu, Avrupa Konseyi, Dünya Bankası <strong>ve</strong> Birleşmiş<br />
Milletler sisteminin içinde <strong>ve</strong> dışındaki diğer organizasyonların, altbölgesel<br />
organizasyonlarla birlikte, <strong>alkol</strong>ün olumsuz sonuçlarını önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
çalışmalarına uygun şekilde dahil olmaları önemlidir.<br />
Halk sağlığı alanındaki temel aktörler <strong>ve</strong> paydaşlara ek olarak, içki endüstrisi <strong>ve</strong> ilgili<br />
işletmeler <strong>ve</strong> organizasyonların <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretimi, dağıtımı, tanıtımı <strong>ve</strong><br />
satışında mümkün olan en yüksek iş etiği standartlarını karşılamasının sağlanması<br />
konusunda öncelikli bir rolü bulunmaktadır. <strong>Alkol</strong>le ilgili halk sağlığı politikaları,<br />
ticari çıkarların bir müdahalesi olmadan halk sağlığı çıkarlarına uygun olarak<br />
oluşturulmalıdır. İçki endüstrisi <strong>ve</strong> ilgili işletmelerin <strong>ve</strong> organizasyonların gençlerin<br />
eğitimi <strong>ve</strong> gençlk faaliyetlerine dahil olması, doğrudan <strong>ve</strong>ya dolaylı destekleri<br />
gençlerin gözünde itibar kazanma çabası olarak görülebileceğinden tartışmaya açık<br />
bir konudur.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 115<br />
8. Ulusal eylem için temel alanlar <strong>ve</strong> enstrümanlar ulusal <strong>ve</strong> yerel stratejiler <strong>ve</strong><br />
eylem planları<br />
<strong>Alkol</strong> politikası girişimleri toplumda pek çok farklı düzeyde yürütülebilecekken,<br />
koordineli <strong>ve</strong> stratejik ulusal çabalara duyulan ihtiyaç açıktır. Her Üye Devlette bir<br />
ulusal <strong>alkol</strong> stratejisi <strong>ve</strong> ulusal <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya uygun düzeyde bir eylem planının kurulması<br />
önemlidir. Bunun yanı sıra, etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin önlemleri uygulamak <strong>ve</strong> eylem<br />
planını izlemek <strong>ve</strong> devam ettirmek için gerekli altyapı <strong>ve</strong> kapasitenin bulunması<br />
gerekmektedir. Üye Devletler, yeni çerçe<strong>ve</strong>nin hedef <strong>ve</strong> amaçlarını dikkate alarak,<br />
kendi ulusal <strong>stratejileri</strong>ni <strong>ve</strong> eylem planlarını geliştirmeye <strong>ve</strong>ya gözden geçirmeye<br />
da<strong>ve</strong>t edilmektedirler.<br />
10 eylem alanı <strong>ve</strong> EAAP’da belirlenen sonuçlar ulusal <strong>alkol</strong> politikalarının<br />
uygulanması bakımından temel öneme sahip olmaya devam edecekler <strong>ve</strong> çerçe<strong>ve</strong>nin<br />
entegre bir parçası olarak görülmelidirler. Bu alanlar: Bilgi <strong>ve</strong> eğitim; kamusal, özel<br />
<strong>ve</strong> çalışma alanları; <strong>alkol</strong>lü araç kullanma; <strong>alkol</strong> ürünlerinin erişilebilirliği; <strong>alkol</strong><br />
ürünlerinin tanıtımı; tedavi; <strong>alkol</strong>lü içecek endüstrisi <strong>ve</strong> karşılama sektörünün<br />
sorumlulukları; toplumun <strong>alkol</strong>e bağlı zarara cevap <strong>ve</strong>rme kapasitesi; STÖler; <strong>ve</strong><br />
politikanın oluşturulması, uygulanması <strong>ve</strong> izlenmesi.<br />
Etkin şekilde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong>ya azaltılması için, ulusal <strong>alkol</strong> eylem<br />
planlarının etkin önlemlerin geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasında yerel toplulukları<br />
desteklemesi gerekmektedir. Yerel topluluklar, hedefleri belirleyen, sorumlu<br />
kurumları <strong>ve</strong> hesap <strong>ve</strong>rme formlarını tanımlayan <strong>ve</strong> STÖleri uygun şekilde sürece<br />
dahil eden politikalar kabul etmelidirler. Ciddi halk sağlığı tehditleri olarak, <strong>alkol</strong> ile<br />
ilgili sorunlar sağlık sisteminde de uygun şekilde ele alınmalıdır.<br />
Koordinasyon fonksiyonu bir ağdaki örümceğin fonksiyonuna benzetilebilir. Zira<br />
burada görev toplumun farklı kesimlerini organize <strong>ve</strong> koordine etmektir.<br />
Savunuculuk da toplumda <strong>alkol</strong>e bağlı zararın derecesi hakkında kamusal<br />
farkındalığı arttırmak <strong>ve</strong> etkin politika önlemleri için kamusal kabulü sağlamak için<br />
gereklidir.<br />
Etkin bir <strong>ve</strong>rgilendirme politikası, <strong>alkol</strong> satan yerlerin sayısının sınırlandırılması <strong>ve</strong><br />
satış saatlerinin sınırlandırılması ile erişilebilirliğin azaltılması konusunda güçlü<br />
nedenler bulunmaktadır. Bu; restoranlar, barlar <strong>ve</strong> publar gibi ruhsatlı tesisler <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün satıldığı dükkanlar için geçerlidir. Sorumlu içki sunumu programları da eğer<br />
polis <strong>ve</strong> ruhsat makamlarının aktif uygulatmaları ile birleştirilirse etkin şekilde<br />
sorunları azaltabilir.
116 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
116<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Erişilebilirlik, gençlerin içki içmesinde özellikle önemli bir rol oynar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> satışı<br />
için yaş sınırlarının uygulanması içki içmeyi azaltmak bakımından etkin bir araç<br />
olarak kendisini kanıtlamıştır. Ancak <strong>alkol</strong>ün bazı şekillerde erişilebilirliği ticari<br />
olmaktan çok sosyaldir. Gençler ebe<strong>ve</strong>ynlerinden <strong>ve</strong>ya daha büyük arkadaşlarından<br />
<strong>alkol</strong> elde edebilirler; bu durum daha geniş toplum eylemleri programlarını<br />
gerektirmektedir.<br />
Eğitim <strong>ve</strong> bilgi, kapsamlı bir strateji içinde diğer önlemlerle birlikte ele alınmalıdır.<br />
Küçüklerin eğitimi en iyi devlet kurumları <strong>ve</strong> gerekli profesyonel uzmanlığı olan <strong>ve</strong><br />
faaliyetlerinin odağında sağlıklı genç jenerasyon bulunan diğer bağımsız eğitim<br />
kurumları tarafından uygulanır. Okula dayalı bilginin davranış üzerindeki uzun<br />
süreli etkinliği hakındaki araştırmalar hayal kırıklığı yaratsa da ebe<strong>ve</strong>yn programları<br />
daha umut <strong>ve</strong>rici görülmektedir. Riskleri <strong>ve</strong> koruyucu faktörleri ele alan bu<br />
programlar, çocukların ebe<strong>ve</strong>ynleri tarafından desteklenmesinin ile sınırlar koyma<br />
ihtiyacının <strong>ve</strong> içki içmeye başlamanın ertelenmesinin önemini göstermektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma sonucu oluşan kazalar, şiddet <strong>ve</strong> toplumsal rahatsızlık,<br />
topluluk kurumları tarafından cevap <strong>ve</strong>rilmesi gereken yerel topluluklarda sıklıkla<br />
meydana gelen olaylardır. Yerel düzenleme <strong>ve</strong> uygulatma bu tür <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
sorunların sayısını etkin şekilde azaltabilir. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmaya ilişkin, her ne<br />
kadar yasal kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu düzeyleri genellikle ulusal düzeyde<br />
belirleniyorsa da, uygulatma büyük oranda yerel bir sorumluluktur. Polis<br />
makamlarının bu konulara öncelik <strong>ve</strong>rmesi önemlidir.<br />
Birinci basamak sağlık hizmetleri yerel topluluğun önemli bir parçasıdır. Tarama <strong>ve</strong><br />
tehlikeli içki içme için kısa süreli müdahalenin etkinliği pek çok uluslararası<br />
araştırma tarafından desteklenmektedir. Bu tür programların uygulanabilmesi için,<br />
sağlık çalışanlarının aktif rol oynaması <strong>ve</strong> sağlık kurumları tarafından desteklenmesi<br />
gerekmektedir. <strong>Alkol</strong>e bağlı rahatsızlıkların ağır vakalarının bakımı için uzman<br />
hizmetler gerekmektedir <strong>ve</strong> bu hizmetlerin diğer profesyonel <strong>ve</strong> profesyonel<br />
olmayan yaklaşımlarla ilişkilendirilmesine ihtiyaç vardır.<br />
Pek çok tehlikeli içici çalışmaktadır dolayısıyla kendilerine işyeri müdahaleleri ile<br />
ulaşılabilir. Bu alanda sistematik faaliyeti sağlamak için, işyerinde <strong>alkol</strong><br />
politikalarının kabul edilmesi gerekir. Bu tür politikalar iş saatleri sırasında <strong>ve</strong>ya<br />
öncesinde <strong>alkol</strong> tüketimi hakkında kurallar koyar. Ayrıca tehlikeli içki içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
sorunları hakkında tavsiye <strong>ve</strong> yönetimi konusunda rehber ilkeler de içermelidirler.<br />
Benzer şekilde, okulların da <strong>alkol</strong> politikaları kabul etmeleri gerekmektedir.<br />
Bunların arasında, <strong>alkol</strong> hakkında bilgi sunma, okuldaki psikososyal ortamı, riskli<br />
davranışlara neden olma potansiyeli nedeniyle geliştirme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketme <strong>ve</strong> diğer
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE BÖLGESİNDE ALKOL ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 117<br />
117<br />
riskli davranışların ele alındığı sağlık hizmetlerini sunma konusundaki<br />
sorumlulukları bulunmalıdır.<br />
<strong>Alkol</strong>süz durumlar<br />
Toplumun bazı kesimleri <strong>ve</strong> bazı yaşam durumları <strong>alkol</strong>süz olmalıdır. Özellikle<br />
çocukluk döneminde, ergenlikte <strong>ve</strong> gençlerin bulunduğu çevrelerde hiç <strong>alkol</strong><br />
tüketimi olmamalıdır. Diğer <strong>alkol</strong>süz olması gereken durumlar <strong>ve</strong> ortamlar trafik,<br />
işyeri <strong>ve</strong> hamilelik dönemidir.<br />
Gençler<br />
Gençler ne kadar erken içki içmeye başlarlarsa, sonuçları da o kadar kötü olmaya<br />
yatkındır. 14 yaşında <strong>ve</strong>ya daha erken içki içmeye başlayan gençlerin <strong>alkol</strong><br />
bağımlılığı geliştirme, içki içme yüzünden araba kazalarına karışma <strong>ve</strong> içki içme<br />
sonrasında kasıtlı olmayan yaralanmalara maruz kalma olasılıkları daha yüksektir.<br />
Ergenlik döneminde ağır <strong>alkol</strong> kullanımı beyin gelişimini etkileyerek, hafıza <strong>ve</strong>ya<br />
diğer becerilerin kaybına neden olabilir. Çocukları <strong>alkol</strong>den uzak tutmak <strong>ve</strong> içki<br />
içmeye başlamayı ertelemek daha gü<strong>ve</strong>nlidir.<br />
Gençlerin ortamı<br />
Gençler üzerinde içki içme baskısı artarken, aynı zamanda, koruyucu faktörler bir<br />
nebze zayıflamıştır. Gençlerin sosyal ortamının temel bir parçası olan spor <strong>ve</strong> boş<br />
vakit ortamları, yoğun pazarlama pratikleri nedeniyle içki içmeye güçlü şekilde<br />
bağlıdır <strong>ve</strong> bu kasıtlı olmayan yaralanmalara <strong>ve</strong> şiddete yol açabilir. Gençlerin spor<br />
<strong>ve</strong> boş zaman ortamlarının <strong>alkol</strong>den <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> pazarlamasından uzak olması gençler<br />
üzerindeki baskıyı azaltmaya <strong>ve</strong> gençler için daha gü<strong>ve</strong>nli bir sosyal ortam<br />
sağlamaya yardımcı olabilir.<br />
Yol emniyeti<br />
<strong>Alkol</strong> hem psikomotor performansı hem de karar alma yeteneğini kısıtlar. Gü<strong>ve</strong>nli<br />
bir alt sınır yoktur; araba kullanma becerileri çok düşük tüketim düzeylerinde bile<br />
etkilenir. Dünyanın farklı yerlerinde yapılan araştırmalar yasal kandaki <strong>alkol</strong><br />
yoğunluğu düzeylerinin düşürülmesi sonucunda trafik kazaları <strong>ve</strong> buna bağlı<br />
ölümlerde yüksek derecede azalmalar olduğunu göstermektedir. Kan <strong>alkol</strong> düzeyi<br />
hakkındaki mevzuatın etkinliği büyük oranda aktif bir şekilde uygulanmasına <strong>ve</strong><br />
özelde rastgele nefes testlerine dayanmaktadır.
118 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
118<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
İşyeri<br />
Pek çok işyeri açık bir şekilde çalışanlarının karar alma becerilerine <strong>ve</strong> belirli<br />
görevleri tamamlama yeteneklerine bağımlıdır. Pek çoğu genel olarak halka hizmet<br />
etmektedir dolayısıyla <strong>alkol</strong>ün etkisi altında olan çalışanlar hem başkalarına hem de<br />
kendilerine bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır. Bu özellikle ulaşım sektörü için<br />
geçerlidir. Ancak pek çok başka sektörde de çalışanların üzerinde yüksek talepler söz<br />
konusudur. Dolayısıyla, halk sağlığı bakış açısından, <strong>alkol</strong> iş hayatınının bir parçası<br />
olmamalıdır.<br />
Hamilelik<br />
<strong>Alkol</strong> plasentadan bebeğe ulaşır. Hamilelik sırasında sorunlara neden olabilir <strong>ve</strong><br />
fetusa zarar <strong>ve</strong>rebilir. Hamilelik sırasında herhangi bir gü<strong>ve</strong>nli <strong>alkol</strong> tüketimi düzeyi<br />
olup olmadığı bilinmemektedir. Hamileliğinin herhangi bir safhasının da içki<br />
içmenin etkilerine karşı daha hassas olup olmadığı da kesin değildir. İspat edilen<br />
gü<strong>ve</strong>nli sınırlar olmadığı için hamilelik süresince <strong>alkol</strong>den uzak durulması tavsiye<br />
edilmektedir <strong>ve</strong> teşvik edilmelidir.<br />
İçki içme rehber ilkeleri <strong>ve</strong> önerilere ilişkin meseleler<br />
Hükümetler, genel toplum için düşük riskli içki içme rehber ilkelerini tanıtmanın<br />
tavsiye edilebilirliği konusunda farklı görüşlere sahiptir. Araştırmalar<br />
göstermektedir ki bu rehber ilkelerin yorumlanması zor olabilir <strong>ve</strong> daha sonra kişisel<br />
sınırları belirlemek üzere daha da üstüne çıkılan “gü<strong>ve</strong>nli” taban sınırları olarak<br />
algılanabilirler. Bölge genelinde belirli içki içme rehber ilkeler tavsiye<br />
edilmemektedir <strong>ve</strong> DSÖ "daha az daha iyidir" mesajını yaymaya devam etmektedir.<br />
Eğer Üye Devletler ülkeye özel nüfusa dayalı içki içme rehber ilkeleri belirlemeyi<br />
düşünürlerse, var olan içki içme kalıpları <strong>ve</strong> kültürlerinin dikkate alınması gerekir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün toplumda sağlıkla ilgili kardiyovasküler hastalıklara ilişkin faydası düşük<br />
<strong>ve</strong>ya çok düşük <strong>alkol</strong> tüketme düzeylerinde ortaya çıkmaktadır, bu fayda 70<br />
yaşındaki bir erkek için günde en fazla bir standart içki <strong>ve</strong> aynı yaştaki bir kadın için<br />
günde yarımdan az standart içki ile görülmektedir. Bu düzeylerin üstünde tüketim<br />
riskin artmasına neden olur. 40 yaşının altında, <strong>alkol</strong>ün sağlık üzerinde herhangi bir<br />
kayda değer faydalı etkisi görülmemiştir. Sarhoş oluncaya kadar içmek her zaman<br />
riskin artmasına neden olur.<br />
<strong>Alkol</strong> içmek için riskli olmayan herhangi bir sınır bulunmamaktadır. Diğer yandan,<br />
bireysel koşulların <strong>ve</strong> durumların dikkate alınması kaydıyla, yetişkinleri düşük riskli
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 119<br />
içki içmekten vazgeçirmek için bir neden de yoktur. Bu bireysel koşullar, makine<br />
işletmek, hamilelik, <strong>alkol</strong> ile olumsuz etkileşimde bulunabilecek belli farmakolojik<br />
tedaviler <strong>ve</strong> bağımlılık riski gibi tıbbi <strong>ve</strong> sosyal faktörleri içermektedir ancak<br />
bunlarla sınırlı değildir. Düşük riskli içki içmeyle, (a) <strong>alkol</strong>ü düzenli tüketiminin<br />
düşük olması <strong>ve</strong> (b) sarhoş oluncaya kadar içki içmenin söz konusu olmaması<br />
kastedilmektedir.<br />
Sorunlu içiciler için bireysel içki içme rehber ilkeleri en iyi bir sağlık kurumu<br />
ortamında mevcut enstrümanların <strong>ve</strong> rehber ilkelerin (örneğin Babor vd. tarafından<br />
geliştirilen ilkeler) kullanımıyla sağlık çalışanları tarafından sunulur. Hastalarla <strong>alkol</strong><br />
alışkanlıklarını konuşurken, sağlık çalışanları içki içme kalıplarına <strong>ve</strong> miktarına eşit<br />
özen göstermelidir. Belirli yaş gruplarında düzenli olarak hafif içki içmenin<br />
kardiyovasküler hastalıklar <strong>ve</strong> tip 2 diyabet riskini azalttığı yönünde kanıtlar<br />
bulunurken, kontrollü araştırmalar bu hastalıkların riskini azaltmak için <strong>alkol</strong><br />
kullanma yönünde hastaların aktif şekilde teşvik edilmesine desteklememektedir.<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi önleyici bir ilaç olarak tavsiye edilemez.<br />
<strong>Alkol</strong>le ilgili sorunların önlenmesi için bir odak günü<br />
<strong>Alkol</strong>ün olumsuz sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçları hakkında toplumdaki farkındalığı<br />
arttırmak için kullanılacak yollardan biri <strong>alkol</strong>e bağlı sorunların önlenmesi <strong>ve</strong>ya<br />
azaltılması hakkında ulusal bir odak günü başlatmaktır. Daha uzun süreli önlemleri<br />
ile birlikte kullanıldığında, bu tür bir odak günü <strong>alkol</strong>e bağlı sorunların boyutu <strong>ve</strong><br />
ağırlığı hakkında bilgi düzeyini arttıran <strong>ve</strong> etkin <strong>alkol</strong> politikası seçeneklerine<br />
desteği arttıran önemli bir araç olabilir.<br />
9. Uluslararası işbirliği için temel araçlar<br />
Araştırma ihtiyaçları<br />
Politikaların oluşturulması <strong>ve</strong> uygulanması için yeterli kanıt bulunmaktadır. Ancak<br />
halen araştırma eksiklikleri <strong>ve</strong> bilgi toplama <strong>ve</strong> analiz için kapasite oluşturma<br />
konusunda devamlı bir ihtiyaç vardır. Epidemiyolojik çalışmalar daha farklı<br />
toplumlarda yürütülmeli <strong>ve</strong> farklı içki içme kalıplarını <strong>ve</strong> kültürlerini ortaya<br />
çıkarmalıdır. İçki içme kalıbı <strong>ve</strong> kronik kalp hastalıklarının gelişimi arasındaki ilişki<br />
hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkeler arasındaki dolaşım da<br />
dahil olmak üzere kayıt altına alınmayan <strong>alkol</strong> tüketimini ölçmek için daha iyi<br />
araçlar geliştirilmeli <strong>ve</strong> düzenli olarak uygulanmalıdır.
120 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
120<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> politikası müdahalelerinin etkisi hakkındaki literatürün, daha çeşitli<br />
toplumlarda yapılan araştırmalarla <strong>ve</strong> daha iyi entegre edilmiş sağlık etkisi<br />
değerlendirmeleri için kapasitenin geliştirilmesiyle daha da geliştirilmesi<br />
gerekmektedir. Bu, politika etkilerinin gücünün, yaş, cinsiyet <strong>ve</strong> etnik grup gibi<br />
farklı hedef popülasyonlarına özel önem <strong>ve</strong>rilerek, farklı sosyal <strong>ve</strong> kültürel<br />
koşullarda nasıl farklılaşabildiğini daha iyi anlamamızı sağlayacaktır.<br />
Gelecekte yapılan çalışmalarda, maliyet-etkinliği çalışmalarına bir temel sunabilmek<br />
için, yeni önlemlerin uygulanmasının marjinal maliyetlerine de özel önem <strong>ve</strong>rilmesi<br />
gerekmektedir. <strong>Alkol</strong> politikası önlemlerinin etkisini anlamak Avrupa Bölgesindeki<br />
Üye Devletlere genel fayda sağlayacağından, bu tür çalışmaları teşvik <strong>ve</strong> finanse<br />
etmek için uluslararası mekanizmalar gereklidir. DSÖ bu konuda bir takas merkezi<br />
<strong>ve</strong> bu sağlık politikası literatürünün daha da gelişmesi için savunucu olarak görev<br />
yapmalıdır.<br />
Son 20 yılda, <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması hakkında etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin<br />
önlemler hakkında halk sağlığıyla ilgilenen kişiler arasında geniş bir birlik<br />
sağlanmıştır. Yine de, farklı stratejiler arasında kurulması gereken doğru denge <strong>ve</strong><br />
alanda iyileştirmeler sağlamanın en iyi yolları <strong>ve</strong> araçları hakkında pek çok tartışma<br />
halen vardır. Bölgesel Ofise <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası için ulusal mevkidaş ağına çerçe<strong>ve</strong>nin<br />
uygulanması <strong>ve</strong> takibi bakımından destek olması için, üst düzey bağımsız uzmanları<br />
biraraya getiren bir uzman grubu oluşturulmalıdır. Grubun temel görevleri mevcut<br />
araştırma <strong>ve</strong> politika uygulamasını gözden geçirmek <strong>ve</strong> gelecekteki geliştirme<br />
gereksinimleri hakkında tavsiyelerde bulunmak olmalıdır.<br />
Denetleme <strong>ve</strong> izleme<br />
Denetleme <strong>ve</strong> izleme ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeylerde gereklidir <strong>ve</strong> Üye Ülkeler,<br />
DSÖ merkezi <strong>ve</strong> Avrupa Komisyonu ile yakın işbirliği içinde geliştirilmeye devam<br />
edecektir. Bölgesel Ofis, mevcut <strong>ve</strong>rileri sistematik olarak toplayarak, derleyerek <strong>ve</strong><br />
analiz ederek, gerekli göstergeleri geliştirerek <strong>ve</strong> iyileştirerek <strong>ve</strong> ilgili bilgileri<br />
zamanında Üye Devletlere yayarak, Bölgede <strong>alkol</strong>le ilgili sorunları denetlemeyi <strong>ve</strong><br />
izlemeyi geliştirmeye devam edecektir. Ortak bir <strong>alkol</strong> izleme sistemini uygulamak<br />
<strong>ve</strong> içki içmenin içici ile başkaları bakımından neden olduğu sosyal sorunları ölçmek<br />
için, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> ilgili risk ölçümlerinin uyumlulaştırılmasına acil ihtiyaç<br />
vardır. Bu tür ölçümler ayrıca <strong>alkol</strong> tüketimiyle ilişkili sosyal maliyetleri tahmin<br />
etmek için gerekli olan temeli de geliştirmeye yardımcı olacaktır.<br />
2002'de kurulan Avrupa <strong>alkol</strong> bilgi sistemi (EAIS) <strong>alkol</strong> politikası oluşturma <strong>ve</strong><br />
uygulaması ile ilgili bilgilerin toplanması, analizi <strong>ve</strong> dağıtımını amaçlayan web-bazlı
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE BÖLGESİNDE ALKOL ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 121<br />
121<br />
bir portaldır. Ulusal <strong>ve</strong> bölgesel düzeylerde çerçe<strong>ve</strong>nin uygulanmasını izlemek için<br />
de önemli bir araç olacaktır. Veri tabanını Bölgede mevzuat <strong>ve</strong> pazarlama pratikleri<br />
hakkında sistematik materyalleri de içerecek şekilde genişletmeye ihtiyaç vardır.<br />
EAIS, Bölgede <strong>alkol</strong> politikası araştırmaları, oluşturulması <strong>ve</strong> uygulanması hakkında<br />
zamanında, ilgili <strong>ve</strong> objektif bilgiler için ana takas merkezi haline gelmelidir.<br />
Eğitim <strong>ve</strong> kapasite geliştirme<br />
Üye Devletlerde ulusal <strong>ve</strong> yerel kapasitenin kurulması <strong>ve</strong> geliştirilmesi, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma için sistematik <strong>ve</strong> çok sektörlü yaklaşımın önemli<br />
parçalarından biridir. Dolayısıyla, Bölgesel Ofis Üye Devletlere eğitim sistemleri<br />
geliştirme, ulusal koalisyonlar oluşturma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya<br />
azaltmaya yönelik etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin müdahelelerinin yaygınlaştırılmasını<br />
sağlama konularında yardımcı olmaya devam edecektir. Bu, farklı ülkelerin<br />
deneyimlerinden edinilen dersleri paylaşmayı <strong>ve</strong> ülkelerin <strong>alkol</strong> politikası ilkelerini<br />
uygulamaya koymalarını sağlamak için tavsiye sunmayı içermektedir.<br />
İki yılda bir yapılan işbirliği anlaşmaları Üye Devletlerle işbirliği için önemli bir<br />
araçtır. Bu anlaşmalar ülkeye özel girişimler için bir platform <strong>ve</strong> bölgesel <strong>ve</strong><br />
altbölgesel eylemleri tamamlayacak destekler sunmaktadır. Bu işbirliği<br />
anlaşmalarının en önemli bileşenleri ulusal kapasitesiyi güçlendirmek, ulusal eylem<br />
planlarının geliştirilmesini desteklemek <strong>ve</strong> bu konuda yardım sunmak <strong>ve</strong> denetleme<br />
<strong>ve</strong> izleme sistemlerini kurmaktır. İki yılda bir yapılan işbirliği anlaşmaları pek çok<br />
Üye Devlette uygulama çerçe<strong>ve</strong>si bağlamında temel bir araç olabilir.<br />
Bölge düzeyinde savunuculuk, ağ kurma <strong>ve</strong> politika geliştirme<br />
Etkin halk sağlığı savunuculuğu kanıta dayalı, etik <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nilir olmalıdır. Doğru,<br />
ilgili <strong>ve</strong> tarafsız bilgileri, sağlıklı kişisel <strong>ve</strong> politik eylemlere bilgi sunacak <strong>ve</strong> onları<br />
yönlendirecek şekilde sunabilmelidir. İletişim, özellikle popüler iletişim, genellikle<br />
göz ardı edilir <strong>ve</strong> halk sağlığı savunucuları için zayıf bir alan olarak kalmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zarara ilişkin sağlık iletişiminin ön saflarında beraber durabilecek<br />
potansiyel olarak sinerji yaratabilecek ortaklar, genellikle diğerlerinin ne yaptığının<br />
farkında değildirler <strong>ve</strong> niyetlerine gü<strong>ve</strong>nmeyebilirler. Mülkiyet ile ilgili ilişkiler bilgi<br />
paylaşımını engelleyebilir. Bölgesel Ofis, eğitim paketleri oluşturarak <strong>ve</strong> ilgili ağ<br />
kurma faaliyetlerini yürüterek, medya, hükümet sözcüleri, STK savunucuları,<br />
bilimadamları <strong>ve</strong> eğitimciler de dahil olmak üzere iletişim sürecine dahil olan farklı<br />
aktörler arasındaki bilgi bağlarını güçlendirmeye çalışacaktır.
122 122 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
122<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Avrupa Bölgesinde <strong>alkol</strong> politikası hakkında ilgili Üye Devletler tarafından<br />
belirlenen ulusal mevkidaşların ağı, 10 yıl kadar önce, deneyim paylaşmak, faaliyet<br />
planlamak, eylemleri değerlendirmek <strong>ve</strong> ulusal <strong>ve</strong> bölgesel düzeylerde <strong>alkol</strong>e ilişkin<br />
eylemlere uluslararası destek sunmak üzere kurulmuştur. Her bir yetkilinin ilgili<br />
bağlantılara sahip olması <strong>ve</strong> ülke düzeyinde uygun politika alanlarında kapasite<br />
geliştirebilmesi beklenmektedir. Gereken durumlarda, belirli belgeler <strong>ve</strong> olaylar<br />
hakkında tavsiye sunmak üzere ulusal mevkidaşlardan geçici gruplar oluşturulabilir.<br />
Bölgesel Ofis, çerçe<strong>ve</strong>nin niyetlerini devam ettirmek üzere kaynaklarını tahsis<br />
etmeye kararlıdır. Bölgede <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma iddialı<br />
hedeflerine ulaşma görevi geniş bir platform gerektirmektedir. Üye Devletler <strong>ve</strong><br />
uluslararası organizasyonlar <strong>ve</strong> kurumlar, <strong>alkol</strong> politikası geliştirma hakkında,<br />
Bölgede etkin <strong>alkol</strong> politikaları için gerekli desteği sunabilecek <strong>ve</strong> uygulanmasını<br />
sağlayabilecek bir Avrupa koalisyonu kurmaya da<strong>ve</strong>t edileceklerdir.<br />
10. Takip süreci<br />
Çerçe<strong>ve</strong> kapsamında kaydedilen ilerleme, başarıyı <strong>ve</strong> eksiklikleri ölçebilmek <strong>ve</strong><br />
çerçe<strong>ve</strong>yi bunlara uygun şekilde uyarlamak için devamlı değerlendirilmelidir.<br />
Çerçe<strong>ve</strong> hakkında her üç yılda bir ilerleme raporu yazılmalıdır. Raporun amacı<br />
yalnızca çerçe<strong>ve</strong>nin uygulanma düzeylerini <strong>ve</strong> başarısını tahmin etmek değil, aynı<br />
zamanda Üye Devletleri halk sağlığı konusunda ortaya çıkan zorluklar <strong>ve</strong> tehditler<br />
hakkında uyarmak <strong>ve</strong> çerçe<strong>ve</strong>nin değiştirilmeye ihtiyacı olup olmadığını belirlemek<br />
olmalıdır. İlerleme raporu <strong>alkol</strong> politikası hakkında ulusal mevkidaşlar ağı <strong>ve</strong> ilgili<br />
işbirliği yapan merkezler ile yakın işbirliği halinde yazılmalıdır.<br />
Bölgesel Ofis her üç yılda bir <strong>alkol</strong> konusunda özel bir üst düzey forum<br />
düzenlemelidir. Bu tür bir forumun amacı, sınır ötesi sonuçları olan konulara <strong>ve</strong> tek<br />
bir Üye Devlet bağlamında çözülmesi zor olan diğer konulara özel olarak<br />
odaklanmak suretiyle, ilerleme raporunun sonuçlarını <strong>ve</strong> tavsiyelerini tartışmak <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> politikası hakkında kritik <strong>ve</strong>ya zorlu konular üzerinde fikir alış<strong>ve</strong>rişinde<br />
bulunmak olmalıdır.
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE AVRUPA ALKOL<br />
AVRUPA ALKOL BİRLİĞİ POLİTİKASI<br />
BİRLİĞİ POLİTİKASI ALKOL ÇERÇEVESİ<br />
ALKOL STRATEJİSİ ÇERÇEVESİ STRATEJİSİ 123<br />
123<br />
AVRUPA BİRLİĞİ<br />
ALKOL STRATEJİSİ
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 125<br />
AVRUPA TOPLULUKLARI KOMĠSYONU<br />
Üye Devletlere <strong>Alkol</strong>e Bağlı Zararları DüĢürmede Destek Ġçin<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ<br />
Brüksel, 24.10.2006 - COM(2006) 625 nihai<br />
1. GĠRĠġ<br />
Bu bildirim, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin 1 sağlık üzerindeki olumsuz etkileri,<br />
bunun yanında sosyal <strong>ve</strong> ekonomik sonuçlarına değinmektedir. Konseyin geliĢmeleri<br />
<strong>ve</strong> bu alanda alınan tedbirleri izleme, değerlendirme <strong>ve</strong> denetleme <strong>ve</strong> baĢka eylemler<br />
gerektiğinde geri bildirim konusunda Komisyondan taleplerine cevap <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
Ağır <strong>ve</strong> aĢırı içki kalıplarını, bunun yanında küçük yaĢta içki tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
yol kazaları <strong>ve</strong> Fetal <strong>Alkol</strong> Sendromu gibi bunların en zararlı sonuçlarından<br />
bazılarını önleme <strong>ve</strong> azaltma odaklıdır. Dolayısıyla bildirim bu tür bir <strong>alkol</strong><br />
kullanımını değil, <strong>alkol</strong>izmi <strong>ve</strong> zararlı sonuçlarını yansıtır. Bildirimde farklı Üye<br />
Devletlerde <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilgili farklı kültürel alıĢkanlıkların bulunduğunun<br />
farkındadır. Amaç hâlihazırda Üye Devletlerin çoğunda yerine oturmuĢ <strong>ve</strong><br />
subsidiarite (ikincil olma, yedek olma) ilkesi <strong>ve</strong> AT AntlaĢmasının 152. Maddesi<br />
uyarınca ulusal yeterliliklere ait olan ulusal politikaların yerine Topluluk eylemini<br />
koymak değildir. Komisyon özellikle bu bildirimin bir sonucu olarak <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın önlenmesi alanında uyumlu mevzuat geliĢtirilmesini önermeyi<br />
amaçlamamaktadır.<br />
Komisyon hâlihazırda Komisyon <strong>ve</strong> Üye Devletler tarafından yürürlüğe konmuĢ<br />
eylemleri planlamayı amaçlamaktadır. Bir taraftan olumlu sonuçlara yol açan iyi<br />
uygulamaları belirlerken diğer taraftan da daha çok ilerleme sağlanabilecek hallerde<br />
sosyoekonomik önem <strong>ve</strong> Topluluk ilgisi alanlarını belirlemektedir.<br />
Bildirim ayrıca Komisyon‟un, Üye Devletler tarafından paydaĢlarla 2 iĢbirliği içinde,<br />
AB genelinde değiĢiklik gösteren içki tüketimi kalıplarını <strong>ve</strong> kültürlerini dikkate<br />
1<br />
Tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi, mevcut içki alıĢkanlıklarının devam etmesi kaydıyla zarara sebep olacak Ģekilde bir tüketim<br />
düzeyi <strong>ve</strong>ya içme kalıbı olarak tanımlanmıĢtır (Babor, T., Campbell, R., Room, R. & Saunders, J., (1994) <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
UyuĢturucu Terimleri Sözlüğü, Dünya Sağlık Örgütü, Cenevre); fakat tehlikeli içki tüketimi olarak kabul edilmesi<br />
gereken <strong>alkol</strong> tüketimi seviyesi hakkında standartlaĢmıĢ bir anlaĢma mevcut değildir. Zararlı içki tüketimi<br />
„(karaciğerde siroz gibi) fiziksel sağlığa <strong>ve</strong>ya (<strong>alkol</strong> tüketimine bağlı depresyon gibi) akıl sağlığına zarar <strong>ve</strong>rebilecek bir<br />
içme kalıbı‟ olarak tanımlanmaktadır (ICD-10 Akıl <strong>ve</strong> DavranıĢ Bozuklukları Sınıflandırması: Klinik Tanımlar <strong>ve</strong><br />
TeĢhis Kılavuzları. Cenevre: Dünya Sağlık Örgütü 1992).<br />
2<br />
Bunlar; sağlık <strong>ve</strong> tüketici STKları, kendine-yardım gurupları, <strong>alkol</strong>lü içecek üreticileri <strong>ve</strong> perakendecileri, konaklama<br />
sektörü, okullar, iĢ<strong>ve</strong>renler <strong>ve</strong> sendikalar, reklam endüstrisi, medya gibi çok çeĢitli aktörleri içerir.
126 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
126<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
alarak uygulanan ulusal halk sağlığı politikalarını baĢka nasıl destekleyebileceğini <strong>ve</strong><br />
tamamlayabileceğini açıklamaktadır. Komisyonun, yetkisi kapsamındaki eylemleri,<br />
farklı Üye Devletlerde hayata geçirilen bir dizi iyi uygulama ile birlikte sürdürmek<br />
<strong>ve</strong> geliĢtirmek konusundaki taahhüdü <strong>ve</strong> bu eylemlerin yaygınlaĢmasına yardımcı<br />
olacak <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumunun kuruluĢu, Avrupa‟da <strong>alkol</strong>e bağlı zararları<br />
azaltacak kapsamlı bir stratejinin omurgasını oluĢturacaktır.<br />
2. EYLEM YÖNERGESĠ<br />
AT AntlaĢmasının 152. Maddesinde ifade edildiği gibi, bu alandaki ulusal eylemlerin<br />
tamamlanması yoluyla zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi gibi halk sağlığı sorunlarına<br />
yönelik yetki <strong>ve</strong> sorumluluk Avrupa Birliği‟ne aittir.<br />
Avrupa Adalet Divanı <strong>alkol</strong>e bağlı zararla mücadelenin önemli <strong>ve</strong> geçerli bir halk<br />
sağlığı hedefi 3 olduğunu tekrar tekrar doğrulamıĢtır.<br />
2001‟de Konsey genç insanlar, özellikle de çocuklar <strong>ve</strong> ergenler 4 tarafından <strong>alkol</strong><br />
tüketimi hakkında, Komisyonu geliĢmeleri <strong>ve</strong> alınan tedbirleri izlemeye,<br />
değerlendirmeye <strong>ve</strong> denetlemeye <strong>ve</strong> daha ileri eylem 5 gereksinimi hakkında rapor<br />
<strong>ve</strong>rmeye da<strong>ve</strong>t eden bir Tavsiye Kararını kabul etmiĢtir.<br />
5 Haziran 2001 tarihli Sonuç Kararlarında Konsey, Komisyonu ulusal politikaları<br />
tamamlaması amacıyla <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasını hedefleyen kapsamlı bir<br />
Topluluk stratejisi için öneriler sunmaya da<strong>ve</strong>t etmiĢtir. Haziran 2004 tarihli <strong>Alkol</strong><br />
<strong>ve</strong> Gençler Hakkındaki Konsey Sonuç Kararları 6 bu da<strong>ve</strong>ti tekrarlamıĢtır.<br />
Çoğu Üye Devlet <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak için eylemlere giriĢmiĢ <strong>ve</strong> birçoğu bu<br />
alanda kapsamlı politikalara sahiptir. Hem Topluluk hem de ulusal düzeydeki sağlık<br />
politikaları uygulanmasına rağmen özellikle gençler arasında karayolu <strong>ve</strong><br />
iĢyerlerindeki zarar seviyesi hala tüm Üye Devletlerde kabul edilemez düzeyde<br />
3<br />
Franzen davası (C-189/95), Heinonen davası (C-394/97), Gourmet davası (C-405/98), Catalonia (C-190 <strong>ve</strong> C-179/90), Loi<br />
Evin (C-262/02 <strong>ve</strong> C-429/02).<br />
4<br />
2001/458/EC sayılı Konsey Tavsiye Kararı (OJ L 161, 16.6.2001, sf. 38);<br />
http://eur-lex.europa.eu/pri/en/oj/dat/2001/l_161/l_16120010616en00380041.pdf<br />
5<br />
http://ec.europa.eu/comm/health adresinde yayınlanan raporun tamamı.<br />
6<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için bir Topluluk stratejisi hakkındaki 5 Haziran 2001 tarihli Konsey sonuç kararları (OJ<br />
C 175, 20.6.2001, sf. 1); http://eur-lex.europa.eu/pri/en/oj/dat/2001/c_175/c_17520010620en00010002.pdf ;<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Gençlik konusundaki 1-2 Haziran 2004 tarihli Konsey Sonuç Kararı<br />
(http://ue.eu.int/ueDocs/cms_Data/docs/pressData/en/lsa/80729.pdf ).
AVRUPA<br />
AVRUPA BİRLİĞİ<br />
BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ<br />
ALKOL STRATEJİSİ<br />
127<br />
127<br />
yüksektir. Dahası ulusal düzeyde <strong>ve</strong> AB düzeyinde 7 yürütülen araĢtırmalar sınır<br />
ötesinin sözkonusu olduğu bazı durumlarda AB düzeyinde daha iyi eĢgüdümün <strong>ve</strong><br />
sinerjinin tesis edilmesinin gerekebileceğini göstermektedir. Örnekler arasında, genç<br />
içicileri cezbedebilecek sınır ötesi <strong>alkol</strong> satıĢı tanıtımı <strong>ve</strong>ya ulusal kısıtlamalarla<br />
çeliĢebilecek Ģekilde <strong>alkol</strong>lü içeceklerin sınır ötesi TV reklamları sayılabilir.<br />
Bunun bize göstermeye çalıĢtığı, bazı sorunların (yani yaĢ sınırının altında <strong>alkol</strong><br />
tüketimi <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarının) tüm Üye Devletlerce paylaĢıldığı,<br />
sorunlar yerinde durduğu <strong>ve</strong>ya bazı hallerde daha da kötüye gitiği için bu sorunların<br />
üstesinden gelmek üzere yürütülen politikaların tam baĢarı sağlayamadığı <strong>ve</strong> bazı<br />
konuların sınır ötesi bileĢeni sebebiyle Topluluğu ilgilendirdiğidir. Bu da, AB<br />
düzeyinde <strong>ve</strong> ulusal düzeyde baĢka eylemlere <strong>ve</strong> iĢbirliğine gerek olduğunu<br />
vurgulamaktadır. Bu bildirim <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için, Komisyonun<br />
yetkileri kapsamındaki eylemleri sürdürmek <strong>ve</strong> daha da geliĢtirmek <strong>ve</strong> farklı Üye<br />
Devletlerde gerçekleĢtirilen iyi uygulamaların yayılması konusundaki taahhüdüne<br />
dayanan eĢgüdüm içinde bir stratejinin desteklenmesi <strong>ve</strong> temellendirilmesi amacıyla<br />
bir Avrupa Birliği yaklaĢımı ortaya koymaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için AB eylemi, AB düzeyinde hâlihazırda kabul<br />
edilmiĢ ilgili diğer politika hedeflerinin, örneğin Yol Emniyetinin 8 , iĢyerinde 9 Sağlık<br />
<strong>ve</strong> Emniyetin <strong>ve</strong> Çocuk Hakları SözleĢmesinin 10 gerçekleĢtirilmesini<br />
destekleyecektir.<br />
3. EYLEM KONUSU<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi halk sağlığı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.<br />
Ayrıca sağlık hizmetleri, sağlık sigortası, kanun icrası <strong>ve</strong> kamu düzeni <strong>ve</strong> iĢyerleri ile<br />
ilgili olarak masraf oluĢturmaktadır. Bu yüzden ekonomik geliĢme <strong>ve</strong> toplumun<br />
bütünü üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi<br />
temel bir sağlık belirteci <strong>ve</strong> erken ölüm <strong>ve</strong> önlenebilir hastalıkların ana<br />
sebeplerinden biridir. AB‟de tüm kötü sağlık <strong>ve</strong> erken ölümlerin % 7,4‟ünün 11 açık<br />
sebebi <strong>ve</strong> iĢgücü <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimlilik üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli tüketimin önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisini hedefleyen politikalar yanında sorumlu<br />
7<br />
Örnek: <strong>Alkol</strong>le ilgili en etkili <strong>ve</strong> maliyet etkin müdahaleler nelerdir?, DSÖ Avrupa Sağlık Verileri Ağı (HEN) Bölge<br />
Ofisi 2004; <strong>Alkol</strong> Politikası <strong>ve</strong> Kamu Yararı, Griffith Edwards 1994, Cochrane Kütüphanesi; EconLit <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Sorunları Bilimi Veritabanı (ETOH), <strong>Alkol</strong> AlıĢkanlığı <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong>izm Ulusal Enstitüsü (NIAA).<br />
8<br />
Yol emniyeti alanında yaptırım hakkında 6 Nisan 2004 tarihli 2004/345/EC sayılı Komisyon Tavsiye Kararı, OJ L 111,<br />
17.4.2004; Motorlu taĢıt sürücüleri için kanda izin <strong>ve</strong>rilen maksimum <strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) hakkında 17 Ocak 2001<br />
tarihli 2001/116/EC sayılı Komisyon Tavsiye Kararı (OJ L 43, 14.2.2001); Komisyon Bildirimi (OJ C 48, 14.2.2004).<br />
9<br />
ĠĢyerinde sağlık <strong>ve</strong> emniyet konusunda Topluluk stratejisi 2002-2006 - COM(2002) 118.<br />
10<br />
20 Kasım 1989 tarih <strong>ve</strong> 44/25 sayılı BM Kararı.<br />
11<br />
DSÖ‟nün Küresel Hastalık Yükü AraĢtırması (Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2003a <strong>ve</strong> b, Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2004 <strong>ve</strong> Rehm 2005).
128 128 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
128 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
tüketim kalıpları hakkında doğru bilgilendirme bireyler <strong>ve</strong> aileler için önemli<br />
faydalara sahiptir. Ancak sosyal masraflara <strong>ve</strong> iĢgücü piyasasına da hitap eder <strong>ve</strong><br />
Lizbon hedefleri <strong>ve</strong> herkes için daha çok Sağlıklı YaĢanan Yıl hedefi ile aynı<br />
doğrultuda rekabet edebilirliği desteklemeye katkıda bulunacaktır. Dolayısıyla iĢyeri<br />
bazlı giriĢimler desteklenmelidir. Ġlgili paydaĢlar (iĢ organizasyonları, sendikalar) bu<br />
bağlamda özel bir sorumluluğa sahiptir.<br />
15-29 yaĢ gurubunda kadın ölümlerinin % 10'dan fazlası <strong>ve</strong> erkek ölümlerinin<br />
yaklaĢık % 25‟i tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi 12 ile ilgili olduğu için AB‟deki gençler<br />
özellikle risk altındadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketiminin sadece içenler<br />
üzerinde değil, diğerleri <strong>ve</strong> toplum üzerinde de etkileri mevcuttur. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
etkileri daha düĢük imkânlara sahip sosyal gruplarda daha büyük olmakta <strong>ve</strong><br />
dolayısıyla sağlık konusundaki eĢitsizliklere katkıda bulunmaktadır.<br />
AB‟de ortalama <strong>alkol</strong> tüketimi düĢerken, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketim kalıplarına<br />
sahip gençlerin <strong>ve</strong> genç ergenlerin oranı son on yıl 13 içinde çoğu Üye Devlette<br />
artmıĢtır. AB'nin çoğu kısmındaki içki tüketimi kalıpları <strong>ve</strong> özellikle arttığı<br />
bildirilen yaĢ sınırı altında “aĢırı içki tüketimi” 14 akımları <strong>ve</strong> çoğu Avrupa ülkesinde 15<br />
yüksek sıklıkta yaĢ sınırı altında içki tüketimi, sağlık üzerinde uzun vadeli olumsuz<br />
etkilere sahip olabilir <strong>ve</strong> sosyal zarar riskini artırabilir.<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi ile ilgili trafik kazaları da büyük kaygı sebebidir. YaklaĢık her dört<br />
kazadan biri <strong>alkol</strong> tüketimine bağlanabilir <strong>ve</strong> her yıl AB‟de <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu<br />
kazalarında en az 10.000 insan ölmektedir. AB‟nin Avrupa yollarında 2000 yılında<br />
50.000 olan ölen insan sayısını 2010 16 yılı itibariyle yarıya, 25.000‟e düĢürmek gibi<br />
bir hedefi bulunmaktadır. Ġçkili araç kullanımını durdurma çabaları bu hedefe<br />
ulaĢılmasına önemli bir katıda bulunabilir.<br />
Hamilelik sırasında <strong>alkol</strong>e maruz kalmak fetusun beyin geliĢimini bozabilir <strong>ve</strong><br />
sonradan çocuklukta ortaya çıkan zihinsel eksiklikler ile bağlantılıdır. 17 Çoğu Üye<br />
12<br />
Avrupa‟da <strong>Alkol</strong> – Bir halk sağlığı perspektifi, P Anderson <strong>ve</strong> B Baumberg, <strong>Alkol</strong> AraĢtırmaları Enstitüsü, Ġngiltere<br />
2006 - http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm (DSÖ‟nün Küresel Hastalık Yükü AraĢtırması<br />
(Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2003a <strong>ve</strong> b, Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2004 <strong>ve</strong> Rehm 2005).<br />
13<br />
Artan eğilimler çoğunlukla genç eriĢkinler (yasal içme yaĢının üzerindekiler) arasında bildirilmektedir. YaĢı tutmayan<br />
içiciler arasında aĢırı içki tüketimi AB-15 ülkelerinde dengelenirken, AB-10 ülkelerinde artmıĢtır.<br />
14<br />
“AĢırı içki tüketimi” normalde bir seferde 5 birimden fazla içmek olarak değerlendirilmektedir.<br />
15<br />
ESPAD Raporu 2003, 30 Avrupa Ülkesinde Öğrenciler Arasında <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer UyuĢturucu Kullanımı, Björn Hibell <strong>ve</strong><br />
diğerleri, Stokholm 2004 http://www.espad.org/reports.asp.<br />
16<br />
COM(2001) 370: “2010 için Avrupa taĢımacılık politikası: karar <strong>ve</strong>rme zamanı”.<br />
17<br />
Örneğin Fransa‟da 2001‟de 700 çocuk Fetal <strong>Alkol</strong> Sendromu ile doğmuĢtur <strong>ve</strong> 60.000‟den fazla insanın bu durumla<br />
yaĢadığı tahmin edilmektedir (<strong>ve</strong>riler Fransa‟nın Kuzeyinde <strong>ve</strong> La Réunion‟da yapılan iki epidemolojik araĢtırmadan<br />
sonra INSERM – “Toplam uzmanlık” tarafından Eylül 2001‟de hesaplanmıĢtır).
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 129 129<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 129<br />
Devlette genç kadınlar arasında yüksek riskli tüketim arttığı için <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
tüketiminin fetus üzerindeki etkileri hamileliğin baĢında görüldüğünden, bu<br />
konudaki bilinçlendirme giriĢimleri büyük öneme sahiptir.<br />
Yukarıdaki kaygıların giderilmesi amacıyla <strong>ve</strong> etki değerlendirme sürecinin çıktıları<br />
bazında Komisyon, tüm Üye Devletleri ilgilendiren <strong>ve</strong> ulusal politikaları <strong>ve</strong> ulusal<br />
eylemlerin eĢgüdümünü tamamlayan Topluluk eyleminin katma değer yarattığı<br />
aĢağıdaki beĢ öncelik alanını belirlemiĢtir:<br />
• Genç insanları, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ çocukları korumak;<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarından dolayı yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmak;<br />
• EriĢkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi<br />
azaltmak;<br />
• <strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketiminin etkisi <strong>ve</strong> uygun tüketim kalıpları<br />
hakkında bilgilendirmek, eğitmek <strong>ve</strong> bilinçlendirmek;<br />
• AB düzeyinde ortak bir <strong>ve</strong>ri bankası geliĢtirmek <strong>ve</strong> sürdürmek.<br />
Bu alanlar AB düzeyinde, ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeyde geçerli <strong>ve</strong> çok paydaĢlı <strong>ve</strong> çok<br />
sektörlü bir eylem gerektirmektedir. Dolayısıyla mevcut strateji, Komisyon <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlerin hâlihazırda yaptıklarını <strong>ve</strong> Komisyon tarafından baĢka eylemler<br />
yapılmasını <strong>ve</strong>ya mevcut eylemlerin sürdürülmesini vurgulamayı önermektedir.<br />
Ayrıca Üye Devletlerde gerçekleĢtirilen <strong>ve</strong> ulusal düzeyde benzer eylemlere <strong>ve</strong><br />
sinerjilere ilham <strong>ve</strong>rebilecek iyi uygulamaları sunmaktadır.<br />
4. ĠSTĠġARE VE ETKĠ DEĞERLENDĠRME SÜRECĠ<br />
Komisyon hizmetleri 2004‟den beri Üye Devlet uzmanları, uluslararası<br />
organizasyonlar, araĢtırmacılar <strong>ve</strong> paydaĢlar 18 ile kapsamlı istiĢareler yapmaktadır.<br />
Buna ek olarak Komisyon, Avrupa Politika Merkezi (EPC) 19 nezaretinde seçilen<br />
temel paydaĢlarla düzenlenen yuvarlak masa sohbetlerine katılmıĢtır.<br />
18<br />
Sivil toplum KuruluĢları (sağlık <strong>ve</strong> tüketici STK‟ları, kendine-yardım grupları ...) <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içecek üreticilerini temsil<br />
eden organizasyonlar dâhildir.<br />
19<br />
<strong>Alkol</strong> yuvarlak masa toplantısı hakkındaki EPC raporu www.theepc.be adresinde yayınlanmıĢtır.
130 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
130<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Komisyon bir açık ihale çağrısı vasıtasıyla <strong>Alkol</strong> AraĢtırmaları Enstitüsünden bir<br />
uzman halk sağlığı raporu için sözleĢme yapmıĢtır. 20<br />
<strong>Alkol</strong>le iliĢkili sağlık, sosyal, ekonomik <strong>ve</strong> çevresel sorunların <strong>ve</strong> farklı politika<br />
seçeneklerinin analizi için Komisyon bir Etki Değerlendirmesi gerçekleĢtirmiĢtir. 21<br />
Dahası, paydaĢların yiyecek <strong>ve</strong> içeceklerin etiketlenmesi konusunda açık bir istiĢare<br />
üzerinde yorum yapmak için bir fırsatı olmuĢtur. 22<br />
5. BEġ ÖNCELĠK ALANI VE ĠLGĠLĠ ĠYĠ UYGULAMALAR<br />
5.1. Genç insanları, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ çocukları korumak<br />
Amaçlar<br />
Amaç 1 : Tüm paydaĢlarla iĢbirliği içinde yaĢ sınırı altındaki içki tüketimini<br />
durdurmak, gençler arasında zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli içki tüketimini azaltmak.<br />
Amaç 2 : <strong>Alkol</strong> sorunları olan ailelerdeki çocukların gördükleri zararı azaltmak.<br />
Amaç 3 : Hamilelik sırasında <strong>alkol</strong>e maruz kalmayı azaltmak suretiyle Fetal <strong>Alkol</strong><br />
Bozuklukları ile doğan çocukların sayısını azaltmak.<br />
5.1.1. Eylem Gerekçesi<br />
Gençler genellikle haksız yere <strong>alkol</strong> sorunlarının kurbanları değil de failleri olarak<br />
betimlenmektedir. <strong>Alkol</strong>, çocuk istismarı <strong>ve</strong> ihmali 23 durumlarının %16‟sında sebep<br />
olan faktörlerden biri olarak görülmektedir.<br />
Gençler arasında zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminin sadece sağlık <strong>ve</strong> sosyal refah üzerinde<br />
değil, eğitimde baĢarı 24 üzerinde de olumsuz bir etkiye sahip olduğu gösterilmiĢtir.<br />
20<br />
AB Sağlık portalında <strong>ve</strong> internet sitesinde, meslektaĢ incelemesi toplantısı hakkında bir rapor, meslektaĢ inceleme<br />
kurulunun yorumları, <strong>alkol</strong> politikası <strong>ve</strong> Konsey Tavsiye Kararının uygulaması konusundaki paydaĢ görüĢleri eĢliğinde<br />
yayınlanmıĢtır (http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm ).<br />
21<br />
Bundan baĢka, <strong>alkol</strong>ün AB‟nin ekonomik kalkınması üzerindeki etkisi hakkında, harici bir müteahhit tarafından<br />
yürütülen etki değerlendirmesinin bir parçası olarak detaylı bir ekonomik analiz yürütülmüĢtür: “RAND Raporu”,<br />
http://ec.europa.eu/comm/health adresinde yayınlanmıĢtır<br />
22<br />
ĠstiĢare için kullanılan tarihçe belgesi internette Ģu adreste bulunabilir:<br />
http://ec.europa.eu/food/food/labellingnutrition/betterregulation/index_en.htm<br />
23<br />
English <strong>ve</strong> diğerleri, 1995, Single <strong>ve</strong> diğerleri, 1999, Ridolfo <strong>ve</strong> Ste<strong>ve</strong>nson 2001, Avrupa‟da <strong>Alkol</strong> – bir kamu sağlığı<br />
perspektifi‟nden alınmıĢtır - http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm<br />
24<br />
RAND: <strong>Alkol</strong>ün AB‟de ekonomik kalkınma üzerindeki etkisinin bir ekonomik analizi (Horlings, Scoggins 2006).
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 131<br />
131<br />
AB‟nin çoğu bölgelerinde gençler tarafından “aĢırı içki tüketimi” konusunda artan<br />
bir eğilim mevcuttur. Bu durum, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin yaĢ sınırı altındaki tüketicilerce<br />
sürekli olarak sağlanabilmesi ile kötüleĢmiĢtir. Dolayısıyla yaĢ sınırı altında içki<br />
tüketimini <strong>ve</strong> gençlik arasında zararlı içki tüketimi kalıplarını durdurmak için baĢka<br />
eylemlerin değerlendirilmesine gerek vardır.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler zincirindeki aktörler, Üye Devletlerin çoğunda ulusal<br />
düzenlemelerin uygulatılmasına aktif katkıda bulunmaktadır. Düzenleyici <strong>ve</strong> özdüzenleyici<br />
tedbirlerin uygulatılmasında daha etkin bir rol almak konusundaki<br />
istekliliklerini bildirmiĢlerdir.<br />
Bazı Üye Devletler özellikle yaĢ sınırı altındaki içiciler 25 için cazip olduğunu<br />
düĢündükleri ürünler üzerindeki <strong>ve</strong>rgileri artırmıĢlardır.<br />
5.1.2. Ġyi uygulama<br />
Gençler arasındaki endiĢe <strong>ve</strong>rici içki tüketimi eğilimlerine kamu politikası yoluyla<br />
etkili Ģekilde değinilebilir. 2001 Konsey Tavsiyesi bu tür politikaların<br />
geliĢtirilmesine katkıda bulunmuĢtur. Üye Devletler tarafından gerçekleĢtirilen etkili<br />
tedbirlerin örnekleri Ģunlardır: gençleri etkilemeye yönelik satıĢ, eriĢilebilirlik <strong>ve</strong><br />
pazarlama üzerinde sınırlamaların uygulatılması, zararlı <strong>ve</strong> riskli davranıĢın<br />
önlenmesi için, öğretmenleri, ebe<strong>ve</strong>ynleri, paydaĢları <strong>ve</strong> gençlerin kendilerini 26<br />
içeren <strong>ve</strong> medya mesajları <strong>ve</strong> yaĢama becerileri öğrenme programları tarafından<br />
desteklenen geniĢ topluluk bazlı eylem. <strong>Alkol</strong>lü içecek endüstrisi <strong>ve</strong> perakendecileri<br />
<strong>alkol</strong>ün sorumlu tüketimini sağlamak konusunda önemli bir rol oynayabilirler.<br />
5.2. <strong>Alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarından dolayı yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmak 27<br />
Amaçlar<br />
Amaç 4: <strong>Alkol</strong>le iliĢkili karayolu ölümlerinin <strong>ve</strong> yaralanmalarının azaltılmasına<br />
katkıda bulunmak.<br />
25<br />
Bu konuya “alkopoplar” gibi ürünler için özel bir <strong>ve</strong>rgi uygulanarak <strong>ve</strong>ya zorunlu etiketleme yoluyla eğilinmiĢtir<br />
(Danimarka, Fransa, Almanya, Ġrlanda <strong>ve</strong> Lüksemburg).<br />
26<br />
Komisyon bu Bildirimin danıĢma sürecinde gençleri ortak finansmanı Kamu Sağlığı Programı vasıtasıyla yapılan<br />
projelere dâhil etmiĢtir. Avrupa Gençlik Forumu sürmekte olan çalıĢmaya katkıda bulunmak üzere bir çalıĢma grubu<br />
oluĢturmuĢtur.<br />
27<br />
Karayolu trafiğinden ayrı olarak <strong>ve</strong> Kısım 5.3‟de tarif edildiği Ģekilde iĢyerinde <strong>alkol</strong>e iliĢkin genel kaygılar<br />
doğrultusunda, deniz, demiryolu <strong>ve</strong> hava taĢımacılığı gibi diğer taĢımacılık sektörlerindeki <strong>alkol</strong> tüketimini kontrol<br />
etmek üzere açık bir ihtiyaç bulunmaktadır. Fakat bunlara mevcut Bildirimde özel olarak değinilmemiĢtir.
132 132 132 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
5.2.1. Eylem Gerekçesi<br />
YaklaĢık olarak her dört kazadan biri <strong>alkol</strong> tüketimine bağlanabilir <strong>ve</strong> her yıl AB‟de<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarında en az 10.000 insan ölmektedir. 18 ila 24 yaĢ<br />
arasındaki gençler özellikle kaza yapma tehlikesi altındadır. Bu yaĢ gurubundaki<br />
ölümlerin % 35 ila % 45‟i trafik kazaları sebebiyle olmaktadır. Gençler için trafik<br />
kazaları en yaygın ölüm sebebidir (birkaç kaynağa göre % 47). <strong>Alkol</strong>lü araç<br />
kullanımı kazalarına karıĢan insanların üçte ikisi 15 ile 34 yaĢ arasındadır <strong>ve</strong> % 96'sı<br />
erkektir.<br />
5.2.2. Ġyi uygulama<br />
Sayısız araĢtırma <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu trafik kazaları riskinin sürücünün kandaki<br />
<strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) seviyesi arttıkça yükseldiğini bulmuĢtur. Tüm Üye Devletler<br />
BAC limitleri getirmek üzere tedbirler almıĢlardır. AraĢtırmalar uygulatılan 0,5<br />
mg/ml‟lik <strong>ve</strong>ya daha düĢük bir maksimum limitin cazip 28 olacağını göstermektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanımı önlemlerinin etkin yaptırımı trafik ölümlerini, yaralanmaları<br />
<strong>ve</strong> sakatlıkları önemli ölçüde (erkeklerde %25‟e kadar <strong>ve</strong> kadınlarda %10‟a kadar)<br />
düĢürebilir. Etkin ulusal politika örnekleri, tüm paydaĢların katılımıyla yapılan<br />
eğitim <strong>ve</strong> bilinçlendirme kampanyaları ile desteklenen, sık <strong>ve</strong> sistemli rasgele nefes<br />
testinin baĢlatılmasına <strong>ve</strong> uygulatılmasına dayanmaktadır. Katı yaptırım <strong>ve</strong> aktif<br />
bilinçlendirmenin birleĢimi baĢarının anahtarıdır. Genç <strong>ve</strong> acemi sürücüler <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı karayolu kazalarına daha çok karıĢmaktadır. Verimli poitikaya bir baĢka örnek<br />
de, bu sürücüler için <strong>ve</strong> emniyet gerekçeleriyle toplu taĢıma araçları sürücüleri <strong>ve</strong><br />
ticari taĢıt sürücüleri, özellikle de tehlikeli maddeler taĢıyanlar için daha düĢük <strong>ve</strong>ya<br />
sıfır BAC limitinin getirilmesidir.<br />
28<br />
112 araĢtırmanın incelemesi sürüĢ kabiliyetinde bozulmanın kanda sıfır <strong>alkol</strong> yoğunluğu seviyesinden baĢladığına<br />
dairgüçlü kanıtlar sağlamıĢtır (Moskowitz <strong>ve</strong> Fiorentino 2000). Kazalara karıĢan sürücülerin kanlarındaki <strong>alkol</strong><br />
yoğunluklarının (BAC) kazalara karıĢmayan sürücülerin kanlarındaki <strong>alkol</strong> yoğunlukları ile karĢılaĢtırıldığı bir<br />
araĢtırmada, kanlarındaki <strong>alkol</strong> yoğunlukları 0.2 g/l ile 0.49 g/l arasında olan tüm yaĢlardaki erkek <strong>ve</strong> kadın<br />
sürücülerin tek bir taĢıt kazası ile ölme risklerinin en az üç kat daha fazla olduğu bulunmuĢtur. Risk, 0.5 g/l ile 0.79 g/l<br />
arasında bir kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu ile en az 6 kat <strong>ve</strong> 0.8 g/l ile 0.99 g/l arasındaki kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu ile 11 kata<br />
kadar artmaktadır (Zador <strong>ve</strong> diğerleri 2000). Tüm araĢtırmalar yeni mevzuatın kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu limitlerini<br />
düĢürmek açısından olumlu etkisinin, halka açık tartıĢmalar, medya kampanyaları <strong>ve</strong> yeni kanunların uygulatılması ile<br />
daha yüksek olduğunu doğrulamaktadır.
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 133<br />
5.3. EriĢkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi<br />
azaltmak<br />
Amaçlar<br />
Amaç 5 :<br />
Amaç 6 :<br />
Amaç 7 :<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kronik fiziksel <strong>ve</strong> zihinsel bozuklukların azaltılması.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı ölümlerin sayısının azaltılması.<br />
Tüketicilere bilinçli seçimler yapmaları için bilgi sağlamak.<br />
Amaç 8: ĠĢyerinde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasına katkıda bulunmak <strong>ve</strong> iĢyeri ile<br />
ilgili eylemlere destek olmak.<br />
5.3.1. Eylem Gerekçesi<br />
EriĢkin bireylerin % 85‟i çoğu zaman <strong>alkol</strong>ü ılımlı <strong>ve</strong> sorumlu Ģekilde tüketmelerine<br />
rağmen, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi erken ölüm <strong>ve</strong> önelenebilir hastalıkların<br />
ana sebeplerinden biridir. Dahası çalıĢma kapasitesi 29 üzerinde de olumsuz bir etkiye<br />
sahiptir. <strong>Alkol</strong>e bağlı devamsızlık <strong>ve</strong>ya çalıĢma saatleri sırasında içki tüketimi iĢ<br />
performansı <strong>ve</strong> dolayısıyla rekabet edebilirlik <strong>ve</strong> üretkenlik 30 üzerinde de olumsuz<br />
bir etkiye sahiptir. 266 milyon eriĢkin günde 20g‟a kadar (kadınlar) <strong>ve</strong>ya 40g‟a kadar<br />
(erkekler) <strong>alkol</strong> tüketirken, 58 milyon eriĢkin (%15) bu seviyenin üzerinde<br />
tüketmektedir, bunların 20 milyonu (%6) günde 40g (kadınlar) <strong>ve</strong>ya 60g‟ın üzerinde<br />
(erkekler) içmektedir. Ġçki tüketimi seviyeleri yerine bağımlılığa bakıldığında, 23<br />
milyon Avrupalının (erkeklerin %5‟i, kadınların %1‟i) herhangi bir yılda <strong>alkol</strong>e<br />
bağımlıdır.<br />
5.3.2. Ġyi uygulama<br />
Üye Devletlerde elde edilen deneyim mevcut düzenlemeler, yasalar <strong>ve</strong> standartlarda<br />
geliĢtirilmiĢ yaptırımın zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz etkisini<br />
azaltmak için gerekli olduğunu göstermektedir. Ruhsat yaptırımı, servis elemanı<br />
eğitimi, topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri bazlı müdahaleler, fiyatlandırma politikası (örneğin "biri<br />
fiyatına iki içki" tekliflerinin azaltılması), toplu taĢıma <strong>ve</strong> kapanıĢ saatlerinin<br />
eĢgüdümü, ana sağlık hizmetlerinden doktorlar <strong>ve</strong>ya hemĢireler tarafından risk<br />
altındaki insanlara tavsiyeler <strong>ve</strong> tedavi eriĢkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
29<br />
Avrupa‟da <strong>Alkol</strong> – Bir kamu sağlığı perspektifi, P Anderson <strong>ve</strong> B Baumberg, <strong>Alkol</strong> AraĢtırmaları Enstitüsü, Ġngiltere<br />
2006 - http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm<br />
30<br />
RAND: <strong>Alkol</strong>ün AB‟de ekonomik kalkınma üzerindeki etkisinin bir ekonomik analizi (Horlings, Scoggins 2006).
134 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
134<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
önlenmesi <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkinin azaltılmasında etkili müdahaleler olarak<br />
görülmektedir. Eğitim, ılımlı tüketimi destekleyen <strong>ve</strong>ya içkili ara kullanımına,<br />
hamilelik sırasında <strong>ve</strong> yaĢ sınırı altında içki tüketimine değinen bilgilendirme<br />
faaliyetleri <strong>ve</strong> kampanyaları, müdahaleler için kamu desteğinin harekete geçirilmesi<br />
için kullanılabilir.<br />
5.4. Zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin etkisi <strong>ve</strong> uygun tüketim kalıpları<br />
hakkında bilgilendirmek, eğitmek <strong>ve</strong> bilinçlendirmek<br />
Amaçlar<br />
Amaç 9: AB vatandaĢlarının zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık üzerindeki<br />
etkileri, özelikle de <strong>alkol</strong>ün fetus, yaĢ sınırı altında içenler <strong>ve</strong> sürücü performansı<br />
üzerindeki etkisi konusundaki farkındalığının artırılması.<br />
5.4.1. Eylem Gerekçesi<br />
VatandaĢlar, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık üzerindeki etkisi, özellikle<br />
de riskleri <strong>ve</strong> sonuçları ile ilgili bilgileri alma <strong>ve</strong> bazı tüketici gruplarının sağlıklarına<br />
zararlı olabilecek katılan malzemeler hakkında daha detaylı bilgi alma hakkına<br />
sahiptir. Ilımlı <strong>alkol</strong> tüketimi daha yaĢlı (cinsiyet <strong>ve</strong> bireysel farklılıklara bağlı olarak<br />
45 <strong>ve</strong> üzeri yaĢtaki) insanlarda koroner kalp hastalığına karĢı bir miktar koruma<br />
sağlıyor görünmektedir.<br />
5.4.2. Ġyi uygulama<br />
Genç yaĢta yapılan yaĢam tarzı tercihleri eriĢkin olunduğundaki sağlık durumunu<br />
önceden belirlemektedir. Bu, çocukları <strong>ve</strong> gençleri – <strong>ve</strong> onların ebe<strong>ve</strong>ynlerini –<br />
sağlık eğitimi <strong>ve</strong> farkındalık yaratma giriĢimleri için önemli bir hedef grup haline<br />
getirmektedir. Çocuklukta baĢlayan <strong>ve</strong> idealde ergenlikte devam eden geniĢ <strong>ve</strong><br />
dikkatle uygulanan sağlık <strong>ve</strong> yaĢam becerileri eğitim programları farkındalığı<br />
artırabilir <strong>ve</strong> risk davranıĢı üzerinde bir etkisi olabilir. Bu giriĢimler hem <strong>alkol</strong> gibi<br />
risk unsurlarını hem de ergenlik gibi risk dönemlerini <strong>ve</strong> koruyucu unsurları yani<br />
yaĢam tarzında <strong>ve</strong> davranıĢlardaki değiĢiklikleri hedef almalıdır.<br />
Finansmanı Topluluk tarafından yapılan – içkili araç kullanımını önlemeyi<br />
amaçlayan “Euro-Bob” kampanyası gibi Medya kampanyaları – vatandaĢlar arasında<br />
farındalığın artırılmasında <strong>ve</strong> politika giriĢimlerinin desteklenmesinde kullanılabilir.
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 135<br />
5.5. Ortak bir <strong>ve</strong>ri bankası geliĢtirmek <strong>ve</strong> sürdürmek<br />
Amaçlar<br />
Amaç 10: <strong>Alkol</strong> tüketimi konusunda, özellikle de gençler hakkında karĢılaĢtırmalı<br />
bilgi; zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi, içme kalıpları, <strong>alkol</strong>ün sosyal <strong>ve</strong> sağlık<br />
üzerindeki etkileri konularında tanımlar; <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
tüketiminin <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong> ekonomik kalkınma üzerindeki etkisi hakkında bilgi elde<br />
edilmesi.<br />
Amaç 11: Bu Bildirim temelinde yapılan giriĢimlerin etkisinin değerlendirilmesi.<br />
5.5.1. Eylem Gerekçesi<br />
AraĢtırma <strong>ve</strong> biliĢim sistemleri zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi önleyebilmek <strong>ve</strong> ayrıca<br />
ılımlı <strong>alkol</strong> tüketiminin etkilerini daha iyi değerlendirmek amacıyla AB düzeyinde,<br />
ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeyde etkili eylemlerin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması için çok<br />
önemlidir. Ayrıca, özellikle gençler arasındaki eğilimleri izlemek için, aĢırı içki<br />
tüketiminin, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimin genel tanımlarının yapılmasına dair güçlü<br />
bir gereksinim mevcuttur.<br />
5.5.2. Ne gerekmektedir<br />
Avrupa Topluluğu Sağlık Göstergeleri konusunda süren çalıĢmaya ek olarak,<br />
Komisyon servisleri <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkındaki <strong>ve</strong>rilerin<br />
standart bir tanımını geliĢtirmek; politika seçeneklerinin maliyet <strong>ve</strong> faydalarını<br />
tahmin etmek için araĢtırma baĢlatmak; düzenli <strong>ve</strong> karĢılaĢtırmalı Avrupa<br />
araĢtırmaları yürütmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal zarar, zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin sebepleri <strong>ve</strong> bunun sosyo-ekonomik gruplar arasındaki<br />
sağlık farkını geniĢletmekteki rolü hakkındaki araĢtırma boĢluğunu doldurmak<br />
gerektiğini belirlemiĢtir. Buna ek olarak, içme kalıplarının ülkeye, yaĢa <strong>ve</strong> cinsiyete<br />
göre farklılık göstermesini değerlendirmek gereklidir.<br />
Ayrıca, bu Bildirimde de önerildiği gibi, eylemlerin <strong>ve</strong> müdahalelerin etkililiğini<br />
değerlendimek için daha fazla araĢtırma yapılması gerekmektedir.
136 136 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
6. ÜÇ EYLEM DÜZEYĠ<br />
Ulusal <strong>alkol</strong> politikası konusundaki temel sorumluluk Üye Devletlere aittir. Buna ek<br />
olarak Topluluk, Üye Devletler arasında iĢbirliği <strong>ve</strong> eĢgüdümü teĢvik etmekte <strong>ve</strong><br />
eylemlerine destek <strong>ve</strong>rmektedir. Bu ulusal giriĢimleri tamamlamak için Komisyon,<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zarar alanındaki politikaları özellikle Halk Sağlığı Programı <strong>ve</strong> AraĢtırma<br />
Çerçe<strong>ve</strong>si Programı vasıtasıyla uygulamaktadır. Dolayısıyla üç eylem düzeyi<br />
Ģunlardır; ulusal düzey, ulusal politikaların Topluluk düzeyinde eĢgüdümü <strong>ve</strong><br />
Topluluk tarafından imtiyazları bazında yapılan eylemler. Bu bağlamda Komisyonun<br />
ana rolü Ģöyledir: (1) AB <strong>ve</strong> Üye Devletler düzeyinde baĢlıca halk sağlığı kaygıları<br />
konusunda bilgilendirme <strong>ve</strong> bilinçlendirme yapmak <strong>ve</strong> bu konulara yönelik olarak<br />
Üye Devletlerle iĢbirliği yapmak; (2) yetki alanı ile ilgili olduğunda, özellikle<br />
sektörel programlar vasıtasıyla AB düzeyinde eylem baĢlatmak <strong>ve</strong> (3) özellikle AB<br />
genelinde iyi uygulamanın belirlenmesi <strong>ve</strong> yaygınlaĢması yoluyla ulusal eylemlerin<br />
eĢgüdümünü desteklemek <strong>ve</strong> yardımcı olmak.<br />
6.1. Avrupa Komisyonu tarafından yapılan Eylem<br />
Topluluğun halk sağlığındaki rolü Üye Devletlerin eylemlerine değer katma<br />
çabalarını tamamlamak <strong>ve</strong> özellikle Üye Devletlerin kendi baĢlarına etkin biçimde<br />
baĢa çıkamayacakları konularla uğraĢmaktır. Komisyon özellikle aĢağıdakilere<br />
yönelik eylemlere öncelik <strong>ve</strong>recektir:<br />
• Halk Sağlığı Programı vasıtasıyla AB‟de <strong>alkol</strong>e bağlı zararı, özellikle çocuklar <strong>ve</strong><br />
gençlerin maruz kaldıkları zararı azaltmaya yönelik projeleri desteklemek <strong>ve</strong><br />
müdahalelerin etkililiğini izlemek <strong>ve</strong> değerlendirmek. (5. kısımdaki 1-11.<br />
amaçlara bakınız)<br />
• Halk Sağlığı Programı <strong>ve</strong> mevcut diğer yapılar vasıtasıyla <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rileri için esnek<br />
fakat standart tanımlar yapılmasına yönelik bir sistem yaratılmasını, özellikle<br />
Avrupa Sağlık Mülakatı AraĢtırması <strong>ve</strong> (Avrupa Sağlık AraĢtırma Sistemi <strong>ve</strong><br />
Avrupa Ġstatistik Sistemi çerçe<strong>ve</strong>sinde geliĢtirilecek) yardımcı araĢtırmalar<br />
vasıtasıyla <strong>alkol</strong> tüketimi konusunda yinelenen <strong>ve</strong> karĢılaĢtırmalı araĢtırmaların<br />
yürütülmesini <strong>ve</strong> geliĢmelerin izlenmesi <strong>ve</strong> değerlendirilmesi için sağlık<br />
göstergelerinin geliĢtirilmesini desteklemek. <strong>Alkol</strong> konusunda karĢılaĢtırmalı<br />
bilgiler Sağlık Portalına bağlantılı Avrupa internet sitesinden eriĢilebilir<br />
olacaktır. (9 ila 11. amaçlar)<br />
• Gençlerin içme alıĢkanlıklarının <strong>ve</strong> maruz kaldıkları zararın kızlar arasında artan<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> aĢırı içki tüketimindeki artıĢ konusuna özel olarak<br />
odaklanılarak izlenmesini desteklemek. (1, 3, 4, 6, 7, 9. amaçlar)
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 137<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 137<br />
• Üye Devletler <strong>ve</strong> paydaĢlarla iĢbirliği içinde yaĢ sınırı altında içki tüketimini<br />
frenlemeyi amaçlayan stratejiler geliĢtirmek. Bu, satıĢ <strong>ve</strong> sunum, sorumsuz<br />
pazarlama <strong>ve</strong> medya <strong>ve</strong> rol modelleri tarafından iletilen aĢırı <strong>alkol</strong> kullanımı<br />
imajına yönelik iyi uygulamaların paylaĢılması biçimini alacaktır <strong>ve</strong> belki de<br />
bölüm 6.3.1‟de atıfta bulunulan <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu dâhilinde <strong>ve</strong> Avrupa<br />
Gençlik Paktının 31 uygulanmasında daha da ileri götürülebilecektir. (1, 2, 4, 5, 6,<br />
7, 8. amaçlar)<br />
• Üye Devletleri <strong>ve</strong> paydaĢları zararlı içki tüketiminin etkisi <strong>ve</strong> sorumlu tüketim<br />
kalıpları konusunda bilgilendirme <strong>ve</strong> eğitim programları geliĢtirme çabalarında<br />
desteklemek. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• Üye Devletler <strong>ve</strong> ticaret kuruluĢları ile iĢbirliği içinde, iĢyerinde <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı ele alan özel bilgilendirme <strong>ve</strong> eğitim kampanyaları <strong>ve</strong>ya benzeri giriĢimler<br />
geliĢtirme olasılığını araĢtırmak. Bu bağlamda, belirli bir en iyi uygulamanın<br />
paylaĢımı, muhtemelen Komisyonun liderliğinde, örneğin Kurumsal Sosyal<br />
Sorumluluk konusundaki giriĢimler gibi diğer giriĢimlerle birlikte<br />
sürdürülmelidir. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• ĠĢyeri sağlığı alanında uzman ilgili organizasyonların, örneğin hem iĢ<strong>ve</strong>renlere<br />
hem de çalıĢanlara daha sağlıklı <strong>ve</strong> daha <strong>ve</strong>rimli hale gelmek yoluyla iĢ<br />
ortamlarını nasıl iyileĢtireceklerine dair bilgiye kolay eriĢimlerini sağlamayı<br />
amaçlayan „Sağlıklı ĠĢyeri GiriĢimi‟ gibi bazı giriĢimlerinin ilgisi gözönüne<br />
alınarak Avrupa ĠĢte Emniyet <strong>ve</strong> Sağlık <strong>Kurumu</strong>nun katılımını desteklemek. (1<br />
ila 9. amaçlar)<br />
• Üye Devletler <strong>ve</strong> paydaĢlarla iĢbirliği içinde, yeterli tüketici bilgilendirmesi<br />
sağlamak amacıyla Topluluk genelinde etkili ortak yaklaĢımlar geliĢtirmenin<br />
yararını araĢtırmak. Bu yansımalar bazı Üye Devletler (örneğin <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
hamilelik konusunda) uyarı etiketleri getirmeyi planladıkları <strong>ve</strong> daha genel<br />
anlamda tüketici eğitiminde en iyi uygulama hakında süren bir tartıĢma olduğu<br />
için özellikle önemlidir. (1, 3, 4, 6, 7, 9. amaçlar)<br />
31<br />
Komisyon, 30 Mayıs 2005 tarihli “Gençlikle ilgili Avrupa politikaları: Avrupa‟daki gençliğin kaygılarına değinilmesi –<br />
Avrupa Gençlik Paktının gerçekleĢtirilmesi <strong>ve</strong> aktif vatandaĢlığın desteklenmesi” konusundaki Bildiriminde gençliğin<br />
sağlığına dikkat etmenin önemini doğrulamaktadır. Eylem alanlarından biri gençler tarafından <strong>alkol</strong> kullanımıdır.
138 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
138<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Bu Bildirimde de tarif edildiği gibi, ayrıca Üye Devletlerden gelen bilgiler <strong>ve</strong> bu<br />
Bildirimde düzenlenen AB stratejisinin etkisi bazında zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong><br />
tüketimini önlemeyi amaçlayan tedbirlerin uygulanması hakkında rapor sunmak.<br />
(11. amaç)<br />
Ayrıca, önerilen 7. AraĢtırma Çerçe<strong>ve</strong> Programı (2007-2013) yoluyla, özellikle<br />
önerilen “ĠĢbirliği” Özel Programının Sağlık Teması kapsamında Avrupa düzeyinde<br />
araĢtırmanın, <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında Üye Devletlere destek olmak<br />
konusunda bir AB stratejisine nasıl değer kattığını inceleme imkânları çıkacaktır. En<br />
iyi halk sağlığı tedbirlerine <strong>ve</strong>ri sağlamak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>izmin önlenmesi için entegre<br />
politika geliĢtirilmesini yönlendirmek amacıyla, araĢtırma konuları arasında<br />
aĢağıdakiler sayılabilir:<br />
• Gençlerin içme alıĢkanlıkları (akımlar, ölçütler) hakkında çalıĢma;<br />
• Zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi/içme kalıpları <strong>ve</strong> ilgili sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik zarar<br />
arasındaki bağlantı (5. Kısımdaki 1-10. amaçlara atıfta bulunmaktadır);<br />
• Toplum üzerindeki etki ile ilgili diğer faktörler (5. Kısımdaki 1-10. amaçlara<br />
atıfta bulunmaktadır).<br />
6.2. Subsidiarite: Üye Devletler tarafından gerçeleĢtirilen eylemlerin planlanması<br />
6.2.1. Ulusal eylem<br />
Çoğu Üye Devlet <strong>alkol</strong>lü içeceklerin zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi ile ilgili mevzuat <strong>ve</strong><br />
politikayı yerleĢik hale getirmiĢtir. Ayrıca, 2005‟de onbeĢ Üye Devlet ulusal eylem<br />
planlarını kabul ettiklerini <strong>ve</strong>ya mevcut <strong>alkol</strong> politikası için eĢgüdüm organlarına<br />
sahip olduklarını belirtmiĢlerdir. Üye Devletler tarafından uygulanan tedbir<br />
yelpazesi çok geniĢtir <strong>ve</strong> eğitim, tüketicinin bilgilendirilmesi <strong>ve</strong> trafik denetimlerin<br />
uygulatılması <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>lü içecekler için satıĢ ruhsatları <strong>ve</strong> ayrıca <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgisi 32<br />
düzeylerinin belirlenmesi gibi konuları içerir.<br />
32<br />
Minimum özel tüketim <strong>ve</strong>rgisi oranları, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içecekler üzerindeki özel tüketim <strong>ve</strong>rgisi oranlarının<br />
uyumlulaĢtırılması hakkındaki 19 Ekim 1992 tarih <strong>ve</strong> 92/84/EEC sayılı Konsey Direktifinde düzenlenmiĢtir. Bu alt<br />
sınırın üzerine Üye Devletler kendi ulusal oranlarını uygun gördükleri seviyelerde <strong>ve</strong> sağlık gibi diğer politikalarla<br />
birleĢtirilebilir Ģekilde belirlemekte özgürdür.
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 139<br />
Üye Devletler tarafından halk sağlığının korunması perspektifi ile <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın azaltılması amacıyla benimsenen özel tedbirler kendilerine özel kültürel<br />
bağlamlar üzerine kuruludur. Bir takım eylemlerin ulusal politikalar çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />
planlanması iyi uygulamaların yaygınlaĢtırılmasına yardımcı olabilir. Her tedbir tüm<br />
durumlarda bağımsız olarak değerlendirilmeli, <strong>ve</strong>ri bazlı, orantılı olmalı <strong>ve</strong> ayrım<br />
yapılmaksızın uygulanmalıdır. Üye Devletler tarafından güncel olarak<br />
gerçekleĢtirilen ulusal tedbirlerin örnekleri aĢağıdakilerdir:<br />
• Tüketicinin, satıĢ noktasında <strong>ve</strong>ya ürünler konusunda, <strong>alkol</strong>izmin sağlık <strong>ve</strong> iĢ<br />
performansı üzerindeki etkisi hakkında bilgilendirilmesini iyileĢtirmek için<br />
eylem. Tüketicinin bilgilendirilmesinin bir parçası olarak bazı Üye Devletler<br />
hamile kadınları <strong>ve</strong> doğmamıĢ çocukları korumak için etiketler getirmiĢ <strong>ve</strong>ya<br />
getirmeyi düĢünmektedir. <strong>Alkol</strong> içeriği <strong>ve</strong> ılımlı içicilik konusunda kolaylıkla<br />
analaĢılır bilginin sağlanmasını amaçlayan diğer eylemler. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• <strong>Alkol</strong> satıĢı <strong>ve</strong> servisi için yaĢ sınırlarının daha iyi uygulatılması amaçlı eylem. Bu<br />
eylemlerin, eğer tüm paydaĢların, ebe<strong>ve</strong>ynlerin <strong>ve</strong> gençlerin katılımını içerirse<br />
daha <strong>ve</strong>rimli oldukları görülmektedir. Genç yaĢta <strong>alkol</strong> zor metabolize<br />
edildiğinden dolayı, özellikle minimum yaĢın hâlihazırda 18 altında olduğu<br />
yerlerde tüm <strong>alkol</strong>lü içeceklerin satıĢ <strong>ve</strong> servisi için minimum yaĢ Ģartlarının<br />
yeniden incelenmesi de bazı Üye Devletlerce bir seçenek olarak değerlendiriliyor<br />
görünmektedir. (1, 4, 6, 7, 8. amaçlar)<br />
• Müdahaleler <strong>ve</strong> eğitim programlarının gençlerin <strong>ve</strong> ebe<strong>ve</strong>ynlerinin <strong>alkol</strong><br />
sorunları <strong>ve</strong> riskli davranıĢlarla baĢa çıkma kabiliyetini arttırdığı kanıtlanmıĢtır.<br />
Bu müdahaleler, çocuklar <strong>ve</strong> ergenler arasında etkin davranıĢ değiĢikliğini<br />
desteklemek amacıyla hem risk unsurlarını hem de koruyucu unsurları<br />
hedefleyebilir <strong>ve</strong> okullarda <strong>ve</strong> uygun diğer ortamlarda yürütülebilir. Verimliliği<br />
artırmak için, buna gençlerin <strong>ve</strong> ilgili diğer tüm paydaĢların aktif katılımı<br />
gereklidir. (1, 4, 6 ila 9. amaçlar)<br />
• SarhoĢ insanlara <strong>alkol</strong> servisi yapmaya karĢı kuralların, ayrıca <strong>alkol</strong>lü ürünlerin<br />
satıĢı <strong>ve</strong> sorumlu servisi için etkili ruhsatlama sistemlerinin kendilerine has<br />
bağlamları <strong>ve</strong> ulusal yasal düzen uyarınca getirilmesi <strong>ve</strong> uygulatılması. (1 ila 7, 9.<br />
amaçlar)<br />
• Genç <strong>ve</strong>ya deneyimsiz sürücüler yanında ticari araç sürücüleri, özellikle tehlikeli<br />
maddeler taĢıyan sürücüler için sıfır kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu limitinin getirilmesi.<br />
(4 ila 6. amaçlar)
140 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
140<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Tüm sürücüler için sınırsız (rasgele) nefes testine imkan tanıyan bir çerçe<strong>ve</strong>nin<br />
geliĢtirilmesi, içkili araç kullanımına karĢı tedbirlerin uygulatılması <strong>ve</strong> kanda<br />
<strong>alkol</strong> yoğunluğu limitinin üzerinde araç kullandığı tespit edilem herkese <strong>ve</strong><br />
özellikle de içkili araç kullanmayı tekrar eden sürücülere karĢı caydırıcı cezaların<br />
uygulanması. (4 ila 7, 9. amaçlar)<br />
• ĠĢyerinde <strong>ve</strong>ya etrafında <strong>alkol</strong> tüketimi sebebiyle maruz kalınan sorunlara<br />
yönelik olması amaçlanan özel bölümler. (2 ila 6. amaçlar)<br />
• Temel sağlık hizmetlerinde, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimine iliĢkin tavsiye <strong>ve</strong><br />
tedavi için, sağlık hizmetleri çalıĢanlarına eğitim sağlamak için <strong>ve</strong> iĢyerlerinde<br />
<strong>alkol</strong>ün önlenmesine öncelik <strong>ve</strong>rmek için gerekli kaynakların tahsisi, <strong>alkol</strong><br />
sorunları olan aileler ile yaĢayan çocuklar için danıĢmanlık <strong>ve</strong> doğmamıĢ<br />
çocukları korumak için eğitim <strong>ve</strong> bilinçlendirme eylemleri. (2 ila 9. amaçlar)<br />
• Finansmanı kamu tarafından yapılan <strong>alkol</strong> araĢtırma <strong>ve</strong> izleme programlarının<br />
oluĢturulması. (7 ila 11. amaçlar)<br />
6.2.2. Yerel eylem<br />
Ulusal stratejiler, yerel <strong>ve</strong> topluluk bazlı faaliyetler ile desteklenirlerse daha etkili<br />
olabilirler. Ayrıca, bu Bildirimde düzenlenen stratejinin desteklenmesi için yerel çok<br />
paydaĢlı eylem gerekli görülmektedir. Örnek olarak:<br />
• Ergenlerin zararlı <strong>alkol</strong> tüketimini denemeye baĢlamaktan caydırmak için aktif<br />
öğrenme yöntemleri kullanılabilir. (1, 6, 7, 9. amaçlar)<br />
• Tüm iĢyerleri için <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları olan<br />
çalıĢanlar için yardım <strong>ve</strong> uzman bakımı sağlamak için, bilgilendirme <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
eğitim kampanyaları içeren bir politika mümkün olabilir. (5 ila 9. amaçlar)<br />
• Gençlik <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluĢları <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasına nasıl<br />
katkıda bulunabileceklerini aksettirmelidirler. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• Yerel topluluklar <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemeye <strong>ve</strong> vatandaĢları bundan koruma<br />
amaçlı <strong>stratejileri</strong> desteklemeye katkıda bulunabilirler. (1 ila 9. amaçlar)
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 141<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 141<br />
6.3. Eylemlerin AB düzeyinde eĢgüdümü<br />
AB‟nin sağlıkla ilgili yeterliliği özel halk sağlığı eylemleri ile sınırlı değildir.<br />
Mümkün olduğunda, Komisyon <strong>alkol</strong>e bağlı zarar üzerinde bir etkisi olan politikalar<br />
arasındaki tutarlılığı geliĢtirmeye çalıĢacaktır. Hâlihazırda sağlığın diğer Topluluk<br />
politikası alanlarında AT AntlaĢmasının 152 (1) Maddesi uyarınca dikkate alınmasını<br />
sağlamak için birtakım mekanizmalar mevcuttur.<br />
6.3.1. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu<br />
Komisyon; Beslenme, Fiziksel Aktivite <strong>ve</strong> Sağlık konusunda AB Eylem Platformunu<br />
bir model olarak kullanarak Haziran 2007 itibariyle farklı paydaĢ organizasyonlardan<br />
uzmanları <strong>ve</strong> Üye Devletlerden, diğer AB kurumları <strong>ve</strong> ajanslarından temsilcileri<br />
biraraya getiren bir <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu kuracaktır. Bu Forumun genel hedefi,<br />
bu Bildirimde özetlenen stratejinin uygulanmasını desteklemek, uygulama için girdi<br />
sağlamak <strong>ve</strong> uygulamayı izlemektir. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu uygun olduğunda<br />
araĢtırma, bilgilendirme <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong> eğitim gibi özel konular hakkında alt<br />
gruplar kurabilir. (1 ila 11. amaçlar)<br />
6.3.2. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanımı<br />
Komisyon, <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarını azaltmak için yapılan faaliyetlerin daha<br />
iyi koordine edilmesi amacıyla <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı ile mücadeleye özel önem<br />
<strong>ve</strong>rerek <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı <strong>ve</strong> Halk Sağlığı Programı <strong>ve</strong> Karayolu Emniyeti<br />
konusunda Eylem Planı tarafından desteklenen karayolu emniyeti eylemleri<br />
arasındaki eĢgüdümü iyileĢtirecektir. Bu, özellikle acemi <strong>ve</strong> genç sürücüler konusuna<br />
yönelik olacaktır. (4, 6, 7. amaçlar)<br />
6.3.3. Ticari iletiĢim<br />
Topluluk hukuku hâlihazırda ticari iletiĢimin bazı yönlerini düzenlemektedir <strong>ve</strong><br />
bazı araçlar bugünlerde incelenmekte <strong>ve</strong> güncellenmektedir. Ek olarak, reklamcılar<br />
için etkili davranıĢ parametreleri oluĢurmaya <strong>ve</strong> böylece reklam uygulamasını sosyal<br />
beklenti 33 ile uyumlulaĢtırmaya yardım edecek en iyi öz-denetim uygulamaları<br />
33<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler için televizyon reklamcılığı Sınır Tanımayan Televizyon Direktifi (Üye Devletlerde televizyon<br />
yayıncılığı faaliyetlerinin takibine iliĢkin Yasa, Düzenleme <strong>ve</strong>ya Ġdari Eylem tarafından ortaya konan bazı hükümlerin<br />
eĢgüdümü hakkındaki 3 Ekim 1989 tarih <strong>ve</strong> 89/552/EEC sayılı Konsey Direktifi tarafından düzenlenmektedir - OJ L<br />
298, 17.10.1989, sf. 23). ĠĢletmeden-müĢteriye haksız ticari uygulamalara iliĢkin 11 Mayıs 2005 tarihli Avrupa<br />
Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Direktifi yanlıĢ yönlendiren <strong>ve</strong> agresif uygulamalar <strong>ve</strong> zorlamayı bir satıĢ yolu olarak<br />
kullanan uygulamalara değinmektedir (OJ L 149, 11.6.2005, sf. 22). Öz-denetim yaklaĢımları sözkonusu olduğunda,
142 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
142<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
türlerine iliĢkin artan bir berraklık mevcuttur. Temel amaç <strong>alkol</strong>lü içeceklerin<br />
sorumsuz pazarlaması <strong>ve</strong> reklamcılık eğilimlerini <strong>ve</strong> örneğin <strong>alkol</strong> konusundaki<br />
reklamcılık ile ilgili konuların düzenli olarak incelenmesi için AB <strong>ve</strong> ulusal/yerel<br />
Hükümet eylemlerini desteklemek olacaktır.<br />
Bu ortak çabanın bir amacı, ulusal düzeyde <strong>ve</strong> AB düzeyinde uygulanan bir ticari<br />
iletiĢim ilkesi üzerinde bir dizi sektörden (konaklama, perakende,<br />
medya/reklamcılık) temsilciler ile bir anlaĢmaya varmak olacaktır. Ulusal düzeydeki<br />
ilkeler/stratejiler için ölçütler üzerinde anlaĢılabilir.<br />
Bu yaklaĢımın bir parçası olarak, öz-denetim ilkelerinin gençlerin içki tüketimi<br />
üzerindeki etkisi <strong>ve</strong> endüstrinin bu ilkelere uygunluğu da ayrıca izlenecektir.<br />
Bağımsız taraflar öz-denetim ilkelerinin kararlaĢtırılmıĢ ölçütlere göre performans<br />
<strong>ve</strong> çıktılarını doğrulamaya da<strong>ve</strong>t edilecek, böylece Sosyal Sorumluluk<br />
Organizasyonlarının hedeflerini buna bağlı olarak ayarlamasına imkân tanıyacaktır.<br />
(1 ila 9. amaçlar)<br />
7. SONUÇLAR<br />
Bu Bildirim ile Komisyon, Konsey‟in 2001‟deki da<strong>ve</strong>tine cevaben, Avrupa‟da <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zararın 2012 sonuna kadar azaltılması için kapsamlı bir strateji sunmakta <strong>ve</strong><br />
ulusal düzeyde <strong>ve</strong> AB düzeyinde hâlihazırda neler yapıldığını, baĢka eylemler<br />
gerektiren öncelik alanlarının ne olduğunu <strong>ve</strong> Komisyon‟un bu büyük halk sağlığı<br />
kaygısına yönelik nasıl katkıda bulunabileceğini açıklamaktadır. Komisyon Üye<br />
Devletlerin <strong>ve</strong> paydaĢların bu Bildirimi, özellikle <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu<br />
çerçe<strong>ve</strong>sinde gelecek çalıĢmaları için bir temel olarak kabul etmelerini<br />
önermektedir.<br />
Komisyon stratejiye yaptığı temel katkının bu alandaki ulusal politikaları <strong>ve</strong><br />
<strong>stratejileri</strong> tamamlamak olduğu mevcut yaklaĢım bazlı olması gerektiği<br />
değerlendirmesini yapmaktadır. Dolayısıyla stratejiyi özel yeni mevzuat önerileri<br />
yoluyla gerçekleĢtirme niyeti yoktur. Komisyon, bu Bildirimde de tarif edildiği gibi,<br />
ayrıca Üye Devletlerden gelen bilgiler <strong>ve</strong> bu Bildirimde düzenlenen AB stratejisinin<br />
etkisi bazında zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimini önlemeyi amaçlayan tedbirlerin<br />
uygulanması hakkında düzenli olarak rapor sunacaktır; bu da, ilgili tedbirlerin<br />
uygulanması hakkında Üye Devletlerden gelen düzenli raporlama bazında olacaktır.<br />
Komisyon servisleri tarafından kurulan çok-paydaĢlı <strong>ve</strong> çok-sektörlü Reklamcılık Yuvarlak Masası, etkin öz-denetim<br />
için Ģu adresten eriĢilebilen raporda sunulan bazı temel unsurları belirlemiĢtir:<br />
http://ec.europa.eu/consumers/o<strong>ve</strong>rview/report_ad<strong>ve</strong>rtising_en.pdf .
DÜNYA AVRUPA SAĞLIK BİRLİĞİ ÖRGÜTÜ ALKOL KARARLARI STRATEJİSİ 143<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ<br />
KARARLARI<br />
(1979-2008)
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 145<br />
WHA32.40<br />
<strong>Alkol</strong>e Bağlı Problemlere Dair<br />
DSÖ Programı Geliştirilmesi<br />
Otuz Ġkinci Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı <strong>ve</strong> özellikle de aşırı <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilişkili problemlerin dünyanın önemli<br />
sağlık sorunları arasında yer aldığının farkında olarak;<br />
Sırasıyla <strong>alkol</strong>e ilişkin sağlık istatistikleri, akıl sağlığının desteklenmesi, fizyolojik<br />
faktörler <strong>ve</strong> sağlık <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemlere dair DSÖ programı geliştirilmesi<br />
hakkında olan WHA28.81, WHA28.84, WHA29.21 <strong>ve</strong> EB63.R30 kararları<br />
hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı sorunlar hakkında hâlihazırda Örgüt <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluşları tarafından<br />
yapılmış olan çalışmayı takdir ederek;<br />
Yukarıdaki bahsi geçen problemler hakkında ila<strong>ve</strong> DSÖ programı geliştirme ihtiyacına<br />
dair Yürütme Kurulunun tartışmalarına dikkati çekerek;<br />
1. Sıhhi, içtimai <strong>ve</strong> iktisadi sonuçları dâhil <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilgili problemlerin insan<br />
sağlığı, refahı <strong>ve</strong> yaşamı için ciddi tehlikeler teşkil ettiğini <strong>ve</strong> bundan dolayı Üye<br />
Devletlerin bu sorunlara daha fazla dikkat etmesinin gerekli olduğunu TEYĠT<br />
ETMEKTEDĠR;<br />
2. Üye Devletleri:<br />
(1) nüfusun bütün kesimleri arasında, fakat hususiyetle de çocuklar, gençler <strong>ve</strong><br />
hamile kadınlar arasında <strong>alkol</strong> tüketimini azaltmak amacıyla her türlü uygun<br />
tedbiri almaya;<br />
(2) <strong>alkol</strong> sorunlarına ilişkin halkın bilgilendirilmesi <strong>ve</strong> eğitimini içeren yoğun<br />
önleyici programlar geliştirmeye <strong>ve</strong> örneğin <strong>alkol</strong>lü içkilerin üretim <strong>ve</strong> satışına<br />
yönelik etkin adımlar atılmasına imkân <strong>ve</strong>ren uygun mevzuat hükümleri <strong>ve</strong> diğer<br />
tedbirlerin alınmasını sağlamaya;<br />
(3) sağlık hizmetleri bağlamında tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon hizmetlerinin <strong>ve</strong>rilmesi <strong>ve</strong><br />
gerekli insan gücünün oluşturulması dâhil, <strong>alkol</strong> tüketimine ilişkin ortaya<br />
çıkabilecek bu tür sorunların önlenmesi, kontrolü <strong>ve</strong> yönetimi için ila<strong>ve</strong> tedbirler<br />
üstlenmeye;<br />
(4) <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> sonucu olan problemlere dair alakalı <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nilir istatistiksel<br />
<strong>ve</strong> diğer bilgileri hazırlanmaya <strong>ve</strong> toplamaya;<br />
(5) <strong>alkol</strong> suiistimaline katkıda bulunan davranışsal <strong>ve</strong> sosyolojik faktörleri hakkında<br />
çalışmalar yapmaya ÇAĞIRMAKTADIR;
146 146 146 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
3. Genel Müdürden:<br />
(1) <strong>alkol</strong> ile ilişkili problemlerin üstesinden gelme <strong>ve</strong> ilgilenmede hükümetlerin<br />
çabalarına destek <strong>ve</strong>rmek amacıyla hükümetlerden gelen taleplere yanıt <strong>ve</strong>rmek<br />
için DSÖ’nün kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetini güçlendirmesini;<br />
(2) ortak eğitim programları geliştirme, <strong>alkol</strong>e ilişkin mevcut ticari uygulama <strong>ve</strong><br />
anlaşmaların gözden geçirilmesi, <strong>alkol</strong>e bağlı problemler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> üretim<br />
seviyelerinin raporlanması için uluslararası kıstasların belirlenmesi <strong>ve</strong> belirli<br />
önleyici tedbirlere ilişkin tecrübe paylaşımının temin edilmesi yoluyla <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı problemlerin önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisine dair daha fazla ülkeler arası<br />
işbirliğini teşvik etmesini;<br />
(3) Birleşmiş Milletler sistemi örgütleri <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluşları tarafından <strong>alkol</strong><br />
ile ilişkili problemler <strong>ve</strong> bu problemlerin azaltılmasının ortaklaşa<br />
değerlendirilmesini teşvik etmesini <strong>ve</strong> özellikle Birleşmiş Milletler Ġstatistik<br />
Ofisi, Uluslararası Çalışma Örgütü, Birleşmiş Milletler Gıda <strong>ve</strong> Tarım Örgütü <strong>ve</strong><br />
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim <strong>ve</strong> Kültür Örgütünü bu çalışmada DSÖ ile<br />
işbirliği yapmaya da<strong>ve</strong>t etmesini;<br />
(4) Birleşmiş Milletlerden, hususiyetle de madde bağımlılığı ile ilgili kurumlardan,<br />
hükümet <strong>ve</strong> sivil toplum kaynaklarından ila<strong>ve</strong> fonlar aramasını <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>izm dâhil<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler sistemi bünyesinde<br />
özel bir fon kurulması ihtimali üzerinde çalışmasını;<br />
(5) bu hususlarda, duruma göre, gelecek Sağlık Kurullarına rapor <strong>ve</strong>rmesini;<br />
TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
4. Yürütme Kurulundan, “<strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları” mümkün olan en<br />
kısa sürede Teknik Tartışmalar konusu olarak değerlendirmesini TALEP<br />
ETMEKTEDĠR.<br />
(On dördüncü genel toplantı,<br />
25 Mayıs 1979 – Komite A, dördüncü rapor)
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 147<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 147 147<br />
WHA 36.12<br />
<strong>Alkol</strong> Tüketimi <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong>e Bağlı Problemler:<br />
Ulusal Politika <strong>ve</strong> Programların Geliştirilmesi<br />
Otuz Altıncı Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı problemlere dair DSÖ programı geliştirilmesine ilişkin önceki<br />
kararlarını, özellikle de WHA32.40 sayılı kararını hatırlatarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı sorunların dünyanın önemli sağlık endişeleri arasında olduğuna <strong>ve</strong><br />
insan refahı için ciddi bir tehlike teşkil ettiğine <strong>ve</strong> bundan dolayı Üye Devletlerin <strong>ve</strong><br />
DSÖ’nün bu problemleri azaltmak için çabalarını yoğunlaştırmasının gerekli<br />
olduğuna dair kesin kanaatini yineleyerek;<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerde dünya genelindeki eğilimler <strong>ve</strong> özellikle<br />
de kullanımı daha önceden yaygın olmayan ülkeler <strong>ve</strong> nüfus gruplarındaki <strong>alkol</strong><br />
tüketimini arttırmak amacıyla yapılan promosyon çalışmalarından ciddi bir şekilde<br />
endişe duyarak;<br />
Artan <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin 2000 yılına kadar herkes için<br />
sağlığa erişme <strong>ve</strong> sağlığı elde etme hedefi ile bağdaşmadığına <strong>ve</strong> dolayısıyla <strong>alkol</strong><br />
tüketimini <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemleri azaltma politikalarının herkes için sağlık<br />
stratejisinin ayrılmaz bir parçası olması gerektiğine inanarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı problemlerin ele alınıp çözülmesi için etkin bir stratejinin kapsamlı<br />
ulusal <strong>alkol</strong> politikalarını gerekli kıldığının farkında olarak;<br />
Etkin ulusal <strong>alkol</strong> politikasının, temel sağlık hizmetleri yaklaşımına vurgu yapılarak<br />
önleme amaçlı çok çeşitli tedbirler <strong>ve</strong> uygun yönetim servislerinden <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e<br />
erişebilirliği <strong>ve</strong> talebi azaltarak önlemeye başlıca öncelik <strong>ve</strong>rerek araştırma <strong>ve</strong><br />
değerlendirmeyi desteklemeden oluşan uyumlu bir çaba gerektirdiğine önem<br />
<strong>ve</strong>rerek;<br />
<strong>Alkol</strong> Tüketimine bağlı Problemler hakkındaki DSÖ Uzman Komitesinin raporunun<br />
bu alanda uygulanabilir mevcut bilgilerin etraflıca, yetkili <strong>ve</strong> itibar edilebilir bir<br />
özetini sunduğuna <strong>ve</strong> DSÖ <strong>ve</strong> Üye Devletler için bir dizi önemli tavsiyeler ihtiva<br />
ettiğine memnuniyetle dikkati çekerek;
148 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
148<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Hâlihazırda DSÖ tarafından yapılmış çalışmayı takdir ederek <strong>ve</strong> “<strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler” hakkında Otuz Beşinci Dünya Sağlık Kurulunda yapılan<br />
Teknik Tartışmaların gelecekteki gelişmeler için önemli katkıları olduğunun<br />
farkında olarak;<br />
1. Üye Devletleri <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilişkili fiili <strong>ve</strong> öngörülen problemleri<br />
belirlemeye ÇAĞIRMAKTADIR;<br />
2. Üye Devletlerin:<br />
(1) herkes için sağlık stratejisi çerçe<strong>ve</strong>sinde, bir öncelik olarak önleyici tedbirler<br />
ile <strong>ve</strong> özel risk altındaki nüfus kesimlerine dikkat edilerek kapsamlı ulusal<br />
<strong>alkol</strong> politikaları hazırlamasını;<br />
(2) planlı, sürekli <strong>ve</strong> uzun vadeli bir temelde <strong>alkol</strong>e bağlı problemleri azaltmak<br />
için program <strong>ve</strong> faaliyetler koordine edecek mekanizmalar geliştirmesini;<br />
(3) <strong>Alkol</strong> Tüketimi ile ilişkili Problemler hakkındaki DSÖ Uzman Komitesinin<br />
raporunda önerilen bütün tedbirlere kendi ulusal <strong>alkol</strong> politikasında ciddi<br />
önem <strong>ve</strong>rmesini,<br />
(4) ileri <strong>ve</strong> geleceği dönük politika geliştirilmesi bakımından kabul edilen<br />
politikayı uygulamasını <strong>ve</strong> bu politikanın etkinliğini değerlendirmesini<br />
TAVSĠYE ETMEKTEDĠR;<br />
3. Yürütme Kurulundan DSÖ'nün <strong>alkol</strong> programının gelişimini izlemesini <strong>ve</strong><br />
değerlendirmesini TALEP ETMEKTEDĠR;<br />
4. Genel Müdürden:<br />
(1) Yedinci Genel Çalışma Programında öngörüldüğü şekilde <strong>ve</strong> aşağıda maddeler<br />
halinde <strong>ve</strong>rilen WHA32.40 kararı gereğince temel sağlık hizmetleri yaklaşımı<br />
aracılığıyla herkes için sağlık stratejisinin ayrılmaz bir parçası olarak <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı problemler hakkında DSÖ programının devam ettirilip<br />
yoğunlaştırılmasını:<br />
(a) <strong>alkol</strong> ile ilişkili problemlerin üstesinden gelme <strong>ve</strong> ilgilenmede Üye<br />
Devletlerin çabalarına destek <strong>ve</strong>rmek amacıyla hükümetlerden gelen<br />
taleplere yanıt <strong>ve</strong>rmek için DSÖ’nün kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetinin<br />
güçlendirmesi;
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI KARARLARI 149<br />
149<br />
(b) <strong>alkol</strong> tüketim kalıplarını etkileyen faktörler <strong>ve</strong> bu kalıplara tesir edecek<br />
tedbirler hakkında çalışmalar yürütülmesi;<br />
(c) Birleşmiş Milletler sistemi örgütleri <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluşları tarafından<br />
<strong>alkol</strong> ile ilişkili problemler <strong>ve</strong> bu problemlerin azaltılmasının ortaklaşa<br />
değerlendirilmesini teşvik edilmesi;<br />
(d) Ġlgili Birleşmiş Milletler kuruluşları <strong>ve</strong> ayrıca hükümet <strong>ve</strong> sivil toplum<br />
kaynaklarından ila<strong>ve</strong> fon alınması;<br />
(2) 1986-1987 program bütçesinin hazırlanmasında, Örgüt için gerekli kurumsal,<br />
personel <strong>ve</strong> bütçesel çıkarımların dikkate alınmasının temin edilmesini;<br />
(3) Örneğin, sonraki bir Dünya Sağlık Günü etkinliğinin konusu olarak, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi ile ilişkili sağlık problemlerini seçilmeyi yoluyla, bu konuya dikkati<br />
çekme <strong>ve</strong> bilgilendirme amacıyla olası bütün mekanizmaların kullanılmasını;<br />
(4) kaydedilen ilerleme hakkında Otuz Sekizinci Dünya Sağlık Kuruluna rapor<br />
sunulmasını TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
(On ikinci genel toplantı,<br />
13 Mayıs 1983 –Komite A, birinci rapor)
150 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
150<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
WHA58.26<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımının Sebep Olduğu Kamu Sağlığı<br />
Problemlerini Azaltılma Stratejileri<br />
Elli Sekizinci Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerini<br />
değerlendirerek;<br />
<strong>Alkol</strong>le ilişkili problemlere yönelik DSÖ programı geliştirme hakkındaki<br />
WHA32.40, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilişkili problemler: ulusal politika <strong>ve</strong><br />
programların geliştirilmesi hakkındaki WHA36.12, madde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> suiistimalinin<br />
önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü hakkındaki WHA42.20, zihinsel sağlık: eylem çağrısına cevap<br />
<strong>ve</strong>rme hakkındaki WHA55.10, sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> sağlıklı hayat tarzları<br />
hakkındaki WHA57.16 <strong>ve</strong> Diyet, Fiziksel Aktivite <strong>ve</strong> Sağlık hakkındaki Küresel<br />
Strateji hakkındaki WHA57.17 kararlarını tekrar teyit ederek; Küresel hastalık<br />
yükünün % 4’ü <strong>ve</strong> bütün ölümlerin % 3,2’sinin <strong>alkol</strong>e bağlı olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün<br />
düşük ölüm oranlı gelişmekte olan ülkelerde sağlığın önündeki en büyük risk <strong>ve</strong><br />
gelişmiş ülkelerde de üçüncü risk olduğunu gösteren Dünya Sağlık Raporu 2002'yi<br />
hatırlatarak;<br />
<strong>Alkol</strong> tüketiminin kalıpları, bağlamı <strong>ve</strong> genel düzeyinin bir bütün olarak nüfusun<br />
sağlığını etkilendiğinin <strong>ve</strong> zararlı içmenin - özellikle kadın <strong>ve</strong> çocuklara karşı aile içi<br />
şiddet olmak üzere - hastalık, yaralanma, şiddet, engellilik, sosyal sorunlar <strong>ve</strong><br />
prematüre doğumların en önemli sebepleri arasında olduğunu; zihinsel hastalıklar<br />
ile ilişkili olduğunun; bireyleri, aileleri, toplulukları <strong>ve</strong> bir bütün olarak toplumu<br />
etkileyerek insan refahı üzerinde ciddi bir tesiri olduğunun <strong>ve</strong> sosyal <strong>ve</strong> sağlık<br />
eşitsizliklerine katkıda bulunduğunun farkında olarak;<br />
Özelikle araç sürerken, işyerinde <strong>ve</strong> hamilelik döneminde <strong>alkol</strong> tüketiminden<br />
kaynaklanan zarar riskini vurgulayarak, <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketimi ile ilişkili kamu<br />
sağlığı problemlerinin kapsamı <strong>ve</strong> birçok Üye Devlette hususiyetle gençler arasında<br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> içmedeki eğilimlerden aşırı endişe duyarak;<br />
<strong>Alkol</strong> sarhoşluğunun, diğer psikoaktif maddelerin kullanımı <strong>ve</strong> korunmasız cinsel<br />
ilişki dâhil yüksek riskli davranışlar ile ilintili olduğunun farkında olarak;
DÜNYA DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 151<br />
151<br />
Sağlık, sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılaması sistemi maliyetleri, kaybolan <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong><br />
azalan ekonomik kalkınma dâhil <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketiminin toplumda sebep olduğu<br />
ekonomik kayıp <strong>ve</strong> zararlardan endişe duyarak, bazı Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>lü<br />
içkilerin artmakta olan bulunabilirliği <strong>ve</strong> erişilebilirliğine yol açan faktörlerin kamu<br />
sağlığına oluşturduğu tehdidin farkında olarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltmayı amaçlayan strateji <strong>ve</strong> tedbirlerin etkililiğinin çoğalan<br />
kanıtlarını not ederek, <strong>alkol</strong> tüketimi gibi konularda bireylerin kendileri için pozitif,<br />
yaşam stili değiştirme kararları <strong>ve</strong>rebilmeleri için güçlendirilmeleri gerektiğine<br />
önem <strong>ve</strong>rerek;<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimine dair önemli sayıdaki Üye Devletlerin dini <strong>ve</strong> kültürel<br />
hassasiyetlerine gereken önemi <strong>ve</strong>rerek <strong>ve</strong> bu karardaki “zararlı” kelimesinin<br />
kullanımının, herhangi bir şekilde dini inançlara <strong>ve</strong> kültürel normlara halel<br />
getirmeksizin, <strong>alkol</strong> tüketiminin yalnızca kamu sağlığı etkilerine atıfta bulunduğunu<br />
vurgulayarak,<br />
1. Üye Devletlerin:<br />
(1) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının olumsuz sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını azaltmak<br />
için etkin stratejiler <strong>ve</strong> programlar geliştirmesini, uygulamasını <strong>ve</strong><br />
değerlendirmesini;<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik çalışmalara bilimsel, mesleki,<br />
sivil toplum <strong>ve</strong> gönüllü kuruluşlar, özel sektör, sivil toplum <strong>ve</strong> sanayi birlik <strong>ve</strong><br />
dernekleri dâhil ilgili bütün sosyal <strong>ve</strong> ekonomik grupların seferberliğini <strong>ve</strong><br />
aktif <strong>ve</strong> uygun bir şekilde dâhil edilmesini teşvik etmesini;<br />
(3) Ġlgili Üye Devletin, gerekirse, gönüllü katkıları da dâhil olmak üzere Genel<br />
Müdürden talep edilen çalışmalara destek olmasını TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
2. Genel Müdürden:<br />
(1) Üye Devletlere <strong>alkol</strong>le ilişkili zararların izlenmesi destek sağlamak <strong>ve</strong><br />
politikaların etkililiğinin bilimsel <strong>ve</strong> deneysel kanıtlarını pekiştirmek<br />
amacıyla Sekretaryanın kapasitesini güçlendirmesini;<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerini<br />
azaltmadaki uluslararası işbirliğini yoğunlaştırmasını <strong>ve</strong> küresel <strong>ve</strong> bölgesel<br />
düzeyde gerekli desteğin seferber edilmesini değerlendirme kapsamına<br />
almasını;
152 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
152<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(3) Ayrıca <strong>alkol</strong> tüketiminin kamu sağlığı üzerindeki muhtemel etkilerinin farklı<br />
yönlerine ilişkin ileri bilimsel çalışmalar yapmayı düşünmesini;<br />
(4) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımın yol açtığı kamu sağlığı problemlerinin kapsamlı<br />
bir şekilde değerlendirilmesi dâhil <strong>alkol</strong>le ilişkili zararları azaltmak amacıyla<br />
kanıta dayalı stratejiler <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında Altmışıncı Dünya Sağlık<br />
Kuruluna rapor sunmasını;<br />
(5) <strong>Alkol</strong>le ilişkili zararları azaltmak amacıyla etkin politika <strong>ve</strong> müdahale<br />
yöntemleri için tavsiyeler hazırlamasını <strong>ve</strong> tavsiye edilen strateji <strong>ve</strong><br />
programların uygulanması <strong>ve</strong> değerlendirilmesinde Üye Devletlere destek<br />
olarak teknik araçlar geliştirmesini;<br />
(6) Üye Devletlere <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık <strong>ve</strong> sonuçlarına dair<br />
teknik destek <strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> bu tür <strong>ve</strong>rilerin olmadığı durumlarda araştırmayı<br />
teşvik eden, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarına dair ila<strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ri<br />
toplanması <strong>ve</strong> analizi yoluyla küresel <strong>ve</strong> bölgesel bilgi sistemlerini<br />
güçlendirmesini;<br />
(7) Sağlık hizmetleri ortamlarında <strong>alkol</strong> kullanımı hastalıklarını belirleme <strong>ve</strong><br />
yönetmeye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin zararlı kalıpları ile ilişkili olan hastalarının<br />
problemlerine çözüm bulmada sağlık hizmetleri çalışanlarının kapasitelerinin<br />
arttırılmasını amaçlayan küresel <strong>ve</strong> bölgesel faaliyetleri teşvik etmesini <strong>ve</strong><br />
desteklemesini;<br />
(8) <strong>Alkol</strong>ün zararlı tüketimini azaltmak için etkin politika <strong>ve</strong> programların<br />
uygulanmasını teşvik etmek maksadıyla Üye Devletler, hükümetler arası<br />
örgütler, sağlık çalışanları, sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> diğer ilgili paydaşlar ile<br />
işbirliğini yapmasını;<br />
(9) <strong>Alkol</strong>ün zararlı tüketiminin sağlık üzerindeki etkisini sınırlandırmak<br />
amacıyla sanayi, tarım <strong>ve</strong> ticaret sektörlerinin temsilcileri ile açık istişare <strong>ve</strong><br />
görüşmeler düzenlemesini;<br />
(10)Bu çözümün uygulanmasında kaydedilen gelişmeleri Yürütme Kurulu<br />
aracılığıyla Altmışıncı Dünya Sağlık Kuruluna rapor olarak sunmasını TALEP<br />
ETMEKTEDĠR<br />
(Dokuzuncu genel toplantı,25 Mayıs 2005 –<br />
Komite B, dördüncü rapor)
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 153<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 153<br />
WHA61.4<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltılma Stratejileri<br />
Altmış Birinci Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması <strong>stratejileri</strong>ne dair raporu <strong>ve</strong> bu raporda yer<br />
alan stratejiler <strong>ve</strong> politika unsuru seçenekler hakkındaki ila<strong>ve</strong> kılavuzu dikkate<br />
alarak;<br />
<strong>Alkol</strong>le ilişkili problemlere DSÖ programı geliştirme hakkındaki WHA32.40, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilişkili problemleri: ulusal politika <strong>ve</strong> programların geliştirilmesi<br />
hakkındaki WHA36.12; madde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> suiistimalinin önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü<br />
hakkındaki WHA42.20 <strong>ve</strong> sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> sağlıklı hayat tarzları<br />
hakkındaki WHA57.16 kararlarını tekrar onaylayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının yol açtığı kamu sağlığı problemleri hakkındaki<br />
WHA58.26 kararını <strong>ve</strong> WHA60(10) kararını hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımın yol açtığı kamu sağlığı problemlerinin küresel ölçekte<br />
değerlendirilmesi hakkındaki ek dahil, <strong>alkol</strong>le ilişkili zararları azaltmak amacıyla<br />
kanıta dayalı stratejiler <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında Sekretarya tarafından hazırlanan<br />
raporun Altmışıncı Dünya Sağlık Kuruluna sunulduğunu not ederek; 1<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi ile ilişkili problemler hakkındaki DSÖ Uzman Komitesinin ikinci<br />
raporunu 2 not ederek <strong>ve</strong> genel nüfus, savunmasız gruplar, bireyler <strong>ve</strong> özel<br />
problemleri hedef alan etkin strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin mevcut <strong>ve</strong> kullanılabilir<br />
olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için bunların optimum düzeyde<br />
birleştirilme gerektiğini bilerek;<br />
Bu tür strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin ulusal sağlık problemleri, ihtiyaçlar <strong>ve</strong> öncelikler <strong>ve</strong><br />
Üye Devletlerin kaynak, kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetlerindeki farklılıklar dâhil çeşitli<br />
ulusal, dini <strong>ve</strong> kültürel bağlamları dikkate alacak bir şekilde uygulanması gerektiğini<br />
düşünürek;<br />
Yaralanma <strong>ve</strong> şiddet olayları dâhil <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı ile ilişkili kamu sağlığı<br />
problemlerinin kapsamı <strong>ve</strong> belirli bulaşabilir hastalar ile muhtemel bağlantılarından<br />
1 Belgeler A60/14 <strong>ve</strong> A60/14 Ek 1.<br />
2<br />
DSÖ Teknik Rapor Serisi, No. 944, 2007.
154 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
154<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>ve</strong> hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerdeki hastalık yükünü arttırmasından<br />
derin endişe duyarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerini azaltmadaki<br />
uluslararası işbirliğinin yoğunlaştığına <strong>ve</strong> küresel <strong>ve</strong> bölgesel düzeyde gerekli<br />
desteğin seferber edilmesi ihtiyacını unutmayarak,<br />
1. Üye Devletleri:<br />
(1) risk grubundaki nüfus kesimlerini, çocuk <strong>ve</strong> gençleri <strong>ve</strong> başkalarının zararlı<br />
içki tüketiminden etkilenenleri korumak için entegre bir yaklaşıma özel bir<br />
vurgu ile Üye Devletlerdeki kamu sağlığı politikalarını desteklemek <strong>ve</strong><br />
tamamlamak amacıyla bütün kanıta dayalı <strong>ve</strong> en iyi uygulamalara göre<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı hakkında bir taslak küresel strateji geliştirmede<br />
Sekretarya ile işbirliği yapmaya;<br />
(2) ilgili paydaşlar ile etkileşim halinde, <strong>alkol</strong> tüketimini, <strong>alkol</strong> tüketiminin sıhhi<br />
<strong>ve</strong> toplumsal sonuçlarını <strong>ve</strong> politika tepkilerini izlemek için ulusal sistemler<br />
geliştirmeye <strong>ve</strong> DSÖ’nün bölgesel <strong>ve</strong> küresel bilgi sistemlerine düzenli<br />
aralıklar ile rapor sunmaya;<br />
(3) duruma göre <strong>ve</strong> gerekli oldukça, farklı bağlamlarda meydana gelen <strong>alkol</strong>le<br />
ilişkili zararın azaltılmasına yönelik olan strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin etkililiği <strong>ve</strong><br />
maliyet etkinliğine dair kanıtlar temelinde, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının yol<br />
açtığı kamu sağlığı problemlerine güçlendirici ulusal yanıt <strong>ve</strong> tepkileri göz<br />
önüne almaya ÇAĞIRMAKTADIR;<br />
2. Genel Müdürden:<br />
(1) ulusal sağlık problemleri, ihtiyaçlar <strong>ve</strong> öncelikler <strong>ve</strong> Üye Devletlerdeki<br />
kaynak, kapasite <strong>ve</strong> kabiliyet farklılıkları dâhil farklı ulusal, dini <strong>ve</strong> kültürel<br />
bağlamları dikkate alarak, kullanılabilir bütün kanıtlar <strong>ve</strong> mevcut en iyi<br />
uygulamalara dayalı olan <strong>ve</strong> ilgili politika seçeneklerini karşılayan <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmak amacıyla taslak bir küresel strateji hazırlamasını;<br />
(2) taslak küresel stratejinin, her bir ülkenin ulusal durumlarını göz önünde<br />
bulundurarak, Devletler tarafından ulusal düzeyde uygulanması tavsiye<br />
edilen bir dizi önerilen tedbirler ihtiva etmesini sağlamasını;
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 155<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 155<br />
(3) devam etmekte <strong>ve</strong> ortaya çıkmakta olan bölgesel, alt bölgesel <strong>ve</strong> ulusal<br />
süreçlerin bütün ayrıntılarını küresel bir strateji için hayati katkılar olarak<br />
dâhil etmesini;<br />
(4) <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasına katkıda bulunma yöntem <strong>ve</strong><br />
şekilleri hakkında Üye Devletler ile işbirliği yapmasını <strong>ve</strong> istişare halinde<br />
olmasını <strong>ve</strong> ayrıca hükümetler arası örgütler, sağlık uzmanları <strong>ve</strong> sivil toplum<br />
örgütleri <strong>ve</strong> iktisadi işletmeciler ile istişarelerde bulunmasını;<br />
(5) <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasına yönelik taslak bir küresel stratejiyi<br />
Yürütme Kurulu aracılığıyla Altmış Üçüncü Dünya Sağlık Kuruluna<br />
sunmasını TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
Sekizinci genel toplantı,<br />
24 Mayıs 2008, A61/VR/8<br />
= = =
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI<br />
AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 159<br />
Dünya Sağlık Örgütü<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltma<br />
Küresel Stratejisi<br />
63. Dünya Sağlık Asamblesi<br />
25 Mart 2010, A63/13<br />
(21 Mayıs 2010’da Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edilmiĢtir)<br />
Zeminin Hazırlanması<br />
1. <strong>Alkol</strong>ün 1 zararlı kullanımı, halk sağlığı üzerinde ciddi etkisi bulunan küresel<br />
çapta sağlık sorunları bakımından temel risk etmenlerinden biri olarak<br />
değerlendirilmektedir. Bu taslak strateji bağlamında, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
kavramı 2 geniĢ Ģekilde ele alınmıĢtır <strong>ve</strong> içici, içicinin etrafındaki kiĢiler <strong>ve</strong><br />
toplum için zararlı sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlara neden olan <strong>alkol</strong> kullanımını <strong>ve</strong><br />
olumsuz sağlık sonuçları bakımından risk artıĢına iliĢkin <strong>alkol</strong> kullanımı<br />
kalıplarını içermektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, hem bireysel hem de sosyal<br />
geliĢimi engellemektedir. Bireylerin hayatlarını mah<strong>ve</strong>debilir, aileleri<br />
parçalayabilir <strong>ve</strong> toplumların dokusuna zarar <strong>ve</strong>rebilir.<br />
2. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, küresel hastalık yükünü önemli derecede<br />
artırmaktadır <strong>ve</strong> dünyada erken doğum <strong>ve</strong> sakatlıklara neden olan faktörler<br />
arasında üçüncü sırada gelmektedir. 3 2004 yılında dünya çapında, 15 ila 29 yaĢ<br />
arası 320.000 genç de dâhil olmak üzere 2,5 milyon kiĢinin <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
nedenlerden dolayı yaĢamını yitirdiği tahmin edilmektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımı, 40 yaĢ <strong>ve</strong> üzeri kiĢiler için düĢük <strong>alkol</strong> tüketimi gibi özellikle koroner<br />
kalp hastalıkları bakımından mütevazı düzeyde koruma etkileri de<br />
değerlendirildiğinde bile 2004 yılında dünyadaki ölümlerin % 3,8’inden <strong>ve</strong><br />
sakatlığa göre yeniden düzenlenmiĢ kaybedilen yaĢam yıllarına göre ölçülen<br />
küresel hastalık yükünün % 4,5’inden sorumluydu.<br />
1 <strong>Alkol</strong>lü içki, etanol (etil <strong>alkol</strong>, yaygın kullanımıyla “<strong>alkol</strong>”) içeren <strong>ve</strong> içilmek üzere üretilmiĢ içecektir. Pek çok ülkede<br />
“<strong>alkol</strong>lü içkinin” hukuki tanımında içeceğin hacmen etanol içeriği bakımından eĢik değer ≥ % 0,5 <strong>ve</strong>ya % 1,0 olarak<br />
belirlenmiĢtir. <strong>Alkol</strong>lü içkilerin belli baĢlı kategorileri biralar, Ģaraplar <strong>ve</strong> cinlerdir.<br />
2<br />
Bu stratejide “zararlı” kelimesi, herhangi bir Ģekilde dini <strong>ve</strong> kültürel normlara halel getirmeksizin, <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
yalnızca halk sağlığı etkilerine atıfta bulunmaktadır.<br />
3<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunları hakkında küresel bir değerlendirme için bkz. belge<br />
A60/14 Add.1 <strong>ve</strong> Küresel Sağlık Riskleri. Seçilen temel risk faktörlerine bağlanabilen ölüm <strong>ve</strong> hastalık yükü. Cenevre,<br />
Dünya Sağlık Örgütü 2009.
160 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
160<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
3. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, nöro-psikiyatrik bozukluklar <strong>ve</strong> kardiyovasküler<br />
hastalıklar, karaciğerde siroz <strong>ve</strong> çeĢitli kanser türleri gibi diğer bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklar bakımından önemli önlenebilir risk faktörlerinden biridir. Bazı<br />
hastalıklar bakımından, <strong>alkol</strong> tüketimi düzeyi ile risk arasındaki iliĢkide bir eĢik<br />
etkisinin varlığına dair bir kanıt bulunmamaktadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
HIV/AIDS, tüberküloz <strong>ve</strong> zatürree gibi pek çok bulaĢıcı hastalıkla da<br />
iliĢkilendirilmektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımına bağlanabilecek hastalık<br />
yükünün önemli bir bölümü karayolu kazaları, Ģiddet <strong>ve</strong> intihara bağlı<br />
yaralanmalar da dâhil olmak üzere kasıtlı <strong>ve</strong> taksirli yaralanmalara bağlı olarak<br />
ortaya çıkmaktadır. <strong>Alkol</strong> kullanımına bağlı ölümcül yaralanmalar genellikle<br />
görece daha genç kiĢilerde meydana gelmektedir.<br />
4. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının risk derecesi, tüketicinin yaĢı, cinsiyeti <strong>ve</strong> diğer<br />
biyolojik özellikleri ile <strong>alkol</strong> kullanımının meydana geldiği ortam <strong>ve</strong> bağlama<br />
bağlı olarak değiĢmektedir. Bazı hassas <strong>ve</strong>ya riskli gruplar <strong>ve</strong> bireylerin etanolün<br />
toksik, psikoaktif <strong>ve</strong> bağımlılık yaratıcı özelliklerine daha fazla hassasiyeti<br />
bulunmaktadır. Aynı zamanda, bireysel düzeyde <strong>alkol</strong> tüketiminin düĢük risk<br />
kalıpları olumsuz sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçların ortaya çıkması <strong>ve</strong>ya ciddi<br />
ölçüde olasılığının artmasına bağlı olmayabilir.<br />
5. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için geliĢtirilen strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin<br />
etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliği konusunda politika yapıcılar için önemli ölçüde<br />
bilimsel bilgi tabanı bulunmaktadır. 4 Her ne kadar bu bilgilerin çoğunluğu<br />
yüksek gelir düzeyindeki ülkelerden elde edilmiĢse de, meta-analizlerin sonuçları<br />
<strong>ve</strong> mevcut bilgilerin değerlendirmeleri 5 seçilen politika önlemlerinin<br />
karĢılaĢtırmalı etkinlik <strong>ve</strong> maliyet etkinliği bakımından politika tavsiyelerine ıĢık<br />
tutabilecek yeterlilikte bilgi sunmaktadır. Farkındalığın artmasına bağlı olarak<br />
ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeyde daha fazla tepki ortaya çıkmaktadır. Ancak,<br />
bu politika önlemleri genellikle parçalı halde bulunmaktadır <strong>ve</strong> her zaman<br />
sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal geliĢme üzerindeki etkinin derecesine karĢılık<br />
gelmemektedir.<br />
4<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararları azaltmak için kanıtlara dayalı Ģekilde geliĢtirilen strateji <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında bkz. Belge<br />
A60/14.<br />
5<br />
Örneğe bakınız: DSÖ Teknik Rapor Dizisi, No. 944, 2007 <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için kullanılan<br />
müdahalelerin etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliğine iliĢkin kanıtlar. Kopenhag, Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesel Ofisi,<br />
2009.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 161<br />
161<br />
Zorluklar <strong>ve</strong> Fırsatlar<br />
6. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma konusunda mevcut kararlılık sağlıkla ilgili <strong>ve</strong><br />
sosyal refahı iyileĢtirmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık yükünü azaltmak için büyük<br />
fırsatlar sunmaktadır. Ancak, küresel <strong>ve</strong>ya ulusal giriĢimler <strong>ve</strong>ya programlarda<br />
dikkate alınması gereken kayda değer bazı zorluklar da bulunmaktadır. Bu<br />
zorluklar aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Küresel eylem <strong>ve</strong> uluslararası iĢbirliğini geliĢtirmek. Dünya çapında mevcut<br />
sağlıkla ilgili, kültürel <strong>ve</strong> piyasa akımları, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının küresel bir<br />
sağlık sorunu olmaya devam edeceği anlamına gelmektedir. Bu akımlar dikkate<br />
alınmalı <strong>ve</strong> bütün düzeylerde uygun cevaplar geliĢtirilmelidir. Bu bağlamda,<br />
bölgesel <strong>ve</strong> ulusal eylemleri desteklemek <strong>ve</strong> tamamlamak üzere küresel<br />
rehberliğe <strong>ve</strong> daha fazla uluslararası iĢbirliğine ihtiyaç vardır.<br />
(b) Sektörler arası eylemin sağlanması. <strong>Alkol</strong>e bağlı sorunların <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
azaltılması için gerekli önlemlerin çeĢitliliği, pek çok sektör arasında kapsamlı<br />
eyleme ihtiyaç olduğuna iĢaret etmektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılmasına yönelik politikalar sağlık sektörünün ötesine giderek, geliĢim,<br />
ulaĢtırma, adalet, sosyal refah, mali politika, ticaret, tarım, tüketici politikaları,<br />
eğitim <strong>ve</strong> istihdam gibi sektörleri de sürece dâhil etmelidir.<br />
(c) Konuya gerekli ilginin gösterilmesi. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong><br />
azaltılması, halk sağlığı üzerindeki ciddi etkileri hakkındaki ikna edici kanıtlara<br />
rağmen politika yapıcılar tarafından düĢük öncelikli bir konu olarak ele<br />
alınmaktadır. Buna ila<strong>ve</strong>ten, pek çok düĢük <strong>ve</strong>ya orta gelirli ülkede <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin giderek artan düzeyde bulunabilmesi <strong>ve</strong> satın alınabilirliği ile bu<br />
ülkelerin bunun sonucunda ortaya çıkan ila<strong>ve</strong> halk sağlığı yükünü karĢılama<br />
beceri <strong>ve</strong> kapasiteleri arasında açık bir fark bulunmaktadır. Bu soruna gereken<br />
önem <strong>ve</strong>rilmezse, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı pratikleri <strong>ve</strong> normları yaygınlaĢmaya<br />
devam edecektir.<br />
(d) Farklı çıkarların dengelenmesi. <strong>Alkol</strong>ün üretimi, dağıtımı, pazarlanması <strong>ve</strong> satıĢı,<br />
istihdamı artırmakta <strong>ve</strong> finansal iĢletmeler için kayda değer gelir <strong>ve</strong> farklı<br />
düzeylerde hükümetler için <strong>ve</strong>rgi kaynağı oluĢturmaktadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının azaltılması için gereken halk sağlığı önlemleri genellikle serbest<br />
piyasa <strong>ve</strong> tüketici tercihi gibi diğer hedeflerle uyuĢmadığı düĢünülen <strong>ve</strong><br />
ekonomik çıkarlara zarar <strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> hükümetin kaynaklarını azaltan eylemler<br />
olarak görülebilir. Politika yapıcıları toplum sağlığının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong><br />
korunmasına gereken önceliği <strong>ve</strong>rirken diğer hedef, yükümlülük <strong>ve</strong> çıkarları
162 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
162<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
hesaba katma sorunuyla karĢı karĢıya kalırlar. Bu bağlamda, uluslararası ticaret<br />
anlaĢmalarının genellikle ülkelerin insan sağlığını korumak üzere önlemler alma<br />
hakkını, bu önlemlerin haksız <strong>ve</strong>ya keyfi ayrımcılık <strong>ve</strong>ya ticaret üzerinde örtülü<br />
kısıtlama araçları oluĢturacak Ģekilde uygulanmaması kaydıyla, tanımakta olduğu<br />
belirtilmelidir. Bu bakımdan, ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası çabalar, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmanın etkisini hesaba katmalıdır.<br />
(e) Hakkaniyete odaklanmak. Toplum çapında <strong>alkol</strong>lü içki içme oranları, daha<br />
yoksul toplumlarda daha varlıklı toplumlara oranla belirgin ölçüde daha<br />
düĢüktür. Ancak, <strong>ve</strong>rili bir tüketim düzeyinde, daha yoksul toplumlar orantısız<br />
Ģekilde daha yüksek düzeylerde <strong>alkol</strong>e dayalı zararla karĢılaĢabilirler. Hem ülke<br />
içinde hem de ülkeler arasında bu tür sosyal eĢitsizlikleri azaltacak etkin politika<br />
<strong>ve</strong> programların geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasına büyük ihtiyaç vardır. Bu tür<br />
politikalara ayrıca <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sosyal <strong>ve</strong> sağlıkla ilgili eĢitsizlikler arasındaki<br />
karmaĢık iliĢki hakkında yeni bilgiler geliĢtirebilmek <strong>ve</strong> özellikle yerel<br />
topluluklar, azınlık <strong>ve</strong>ya marjinal gruplar arasında <strong>ve</strong> geliĢmekte olan ülkelerde<br />
bu bilgileri yaygınlaĢtırmak için ihtiyaç duyulmaktadır.<br />
(f) Eylem tavsiye ederken “bağlamı” dikkate almak. <strong>Alkol</strong>le ilgili politika<br />
müdahalelerinin etkinliği hakkında yayımlanmıĢ kanıtların pek çoğu yüksek<br />
gelir düzeyindeki ülkelerden elde edilmiĢtir <strong>ve</strong> bunların etkinliğinin bağlama<br />
dayalı olduğu <strong>ve</strong> baĢka ortamlara aktarılamayabileceği yönünde bazı endiĢeler<br />
dile getirilmiĢtir. Ancak, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik pek çok<br />
müdahale pek çok farklı kültür <strong>ve</strong> ortamda uygulanmıĢtır <strong>ve</strong> bunların sonuçları<br />
genellikle tutarlı <strong>ve</strong> diğer benzer halk sağlığı alanlarında kullanılan temel kuram<br />
<strong>ve</strong> kanıtlarla uyumludur. Politika geliĢtiren <strong>ve</strong> uygulayan kiĢiler için<br />
odaklanacakları konu etkin müdahalelerin yerel bağlamlara uyumunu sağlamak<br />
üzere uyarlanması <strong>ve</strong> sonraki eylemler için geri bildirim sunmak üzere uygun<br />
izleme <strong>ve</strong> değerlendirme faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesidir.<br />
(g) Bilgi dağarcığını geliĢtirmek. <strong>Alkol</strong> tüketimine, <strong>alkol</strong>e bağlı zarara <strong>ve</strong> politika<br />
cevaplarına iliĢkin <strong>ve</strong>rilerin toplanması, analizi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması sistemleri<br />
Üye Devletler, DSÖ Sekreteryası <strong>ve</strong> bazı diğer paydaĢlar tarafından<br />
geliĢtirilmiĢtir. Halen bilgi birikiminde kayda değer boĢluklar bulunmaktadır <strong>ve</strong><br />
bu alanda daha fazla geliĢme için, özellikle düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerde bilgi <strong>ve</strong><br />
birikim oluĢturma <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırma konusuna daha fazla eğilmek<br />
gerekmektedir. DSÖ <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Bilgi Sistemi <strong>ve</strong> entegre bölgesel<br />
bilgi sistemleri, küresel <strong>ve</strong> bölgesel düzeylerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma yönünde kaydedilen ilerlemeyi izlemek için gereken araçları<br />
sunmaktadır.
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 163<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 163<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 163<br />
Amaçlar <strong>ve</strong> Hedefler<br />
7. Ulusal <strong>ve</strong> yerel çabalar üzerinde anlaĢmaya varılan politika çerçe<strong>ve</strong>leri içerisinde<br />
bölgesel <strong>ve</strong> küresel eylemlerle desteklendiklerinde daha iyi sonuçlara neden<br />
olabilirler. Dolayısıyla, küresel stratejinin amacı Üye Devletlerde halk sağlığı<br />
politikalarını desteklemek <strong>ve</strong> tamamlamaktır.<br />
8. Küresel stratejinin temelindeki vizyon bireyler, aileler <strong>ve</strong> toplumlar için sağlıkla<br />
ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçların iyileĢtirilmesi, <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık <strong>ve</strong> ölüm oranlarında<br />
kayda değer düĢüĢ <strong>ve</strong> buna bağlı olarak geliĢen sosyal sonuçlardır. Küresel<br />
stratejinin <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltmaya yönelik yerel,<br />
bölgesel <strong>ve</strong> küresel eylemleri geliĢtireceği <strong>ve</strong> destekleyeceği düĢünümektedir.<br />
9. Küresel strateji her düzeyde eylem için rehberlik etmek, küresel eylem için<br />
öncelik alanlarını belirlemek <strong>ve</strong> dinsel <strong>ve</strong> kültürel bağlamlar, ulusal halk sağlığı<br />
öncelikleri ile kaynak, kapasite <strong>ve</strong> becerileri gibi ulusal koĢulları dikkate alarak<br />
ulusal düzeyde uygun olan Ģekilde uygulanabilecek <strong>ve</strong> uyarlanabilecek politika<br />
seçenekleri <strong>ve</strong> önlemleri portföyü önermeyi amaçlamaktadır.<br />
10. Stratejinin beĢ hedefi bulunmaktadır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu sağlıkla ilgili, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
sorunların ağırlığı <strong>ve</strong> niteliği hakkında küresel farkındalığı arttırmak <strong>ve</strong><br />
hükümetlerin <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına karĢı harekete geçmek üzere daha<br />
fazla kararlılık göstermelerini sağlamak;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın derecesi <strong>ve</strong> unsurları <strong>ve</strong> bu tür zararları azaltmak <strong>ve</strong><br />
engellemek için etkin müdahaleler hakkında bilgi tabanını güçlendirmek;<br />
(c) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımına bağlı rahatsızlıklar<br />
<strong>ve</strong> bunlara bağlı sağlık koĢullarını yönetmek konusunda Üye Devletlere daha<br />
fazla teknik destek <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> kapasitelerini geliĢtirmek;<br />
(d) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek üzere uygun <strong>ve</strong> uyumlu eylemler için<br />
gerekli ortaklıkların geliĢtirilmesi, paydaĢlar arasında daha iyi koordinasyon<br />
sağlanması <strong>ve</strong> kaynakların daha fazla seferber edilmesi;<br />
(e) Farklı düzeylerde izleme <strong>ve</strong> denetleme sistemlerinin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong><br />
savunuculuk, politika geliĢtirme <strong>ve</strong> değerlendirme amacıyla bilginin daha<br />
etkin yaygınlaĢtırılması <strong>ve</strong> uygulanmasının sağlanması.
164 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
164<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
11. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> buna bağlı halk sağlığı sorunları, bir toplumda genel<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi düzeyi, içme tarzları <strong>ve</strong> yerel bağlamlardan etkilenmektedir.<br />
Anılan beĢ hedefi gerçekleĢtirmek için <strong>alkol</strong> tüketimi düzeyleri, kalıpları <strong>ve</strong><br />
bağlamları <strong>ve</strong> sağlığın daha geniĢ sosyal unsurları hakkında küresel, bölgesel <strong>ve</strong><br />
ulusal eylemler gerekmektedir. Çocuklar, ergenler, çocuk doğurma yaĢındaki<br />
kadınlar, hamile <strong>ve</strong> emziren kadınlar, yerel halklar <strong>ve</strong> diğer azınlık grupları<br />
<strong>ve</strong>ya düĢük sosyo-ekonomik statüye sahip gruplar gibi <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımına iliĢkin özel risk taĢıyan içici dıĢındaki kiĢiler <strong>ve</strong> topluluklara<br />
<strong>ve</strong>rilen zararın azaltılmasına özel önem <strong>ve</strong>rilmesi gerekmektedir.<br />
Kılavuz Ġlkeler<br />
12. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması yoluyla toplumun<br />
sağlığının korunması bir halk sağlığı önceliğidir. AĢağıdaki ilkeler, bütün<br />
düzeylerde politikaların geliĢtirilmesine <strong>ve</strong> uygulanmasına rehberlik edecektir;<br />
bu ilkeler <strong>alkol</strong>e bağlı zararın <strong>ve</strong> etkin müdahalelerin uygulanması için gereken<br />
eĢgüdümlü çok sektörlü eylemlerin çok boyutlu unsurlarını yansıtmaktadır.<br />
(a) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararların engellenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için uygulanacak kamusal<br />
politika <strong>ve</strong> müdahalelerin halk sağlığı çıkarlarına uygun olarak formüle<br />
edilmesi <strong>ve</strong> açık halk sağlığı hedeflerine <strong>ve</strong> mevcut en iyi kanıtlara dayanması<br />
gerekmektedir.<br />
(b) Politikalar adil olmalı <strong>ve</strong> ulusal, dinsel <strong>ve</strong> kültürel bağlamlara hassasiyet<br />
göstermelidir.<br />
(c) Sürece dâhil olan bütün tarafların, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong><br />
azaltma amaçlı kamusal politika <strong>ve</strong> müdahalelerin uygulanmasına zarar<br />
<strong>ve</strong>rmeyecek Ģekilde hareket etme sorumluluğu vardır.<br />
(d) ÇatıĢan çıkarlara iliĢkin olarak halk sağlığına gereken önem <strong>ve</strong>rilmeli <strong>ve</strong> bu<br />
durumu destekleyen yaklaĢımlara destek <strong>ve</strong>rilmelidir.<br />
(e) <strong>Alkol</strong>e bağlı zarar bakımından yüksek risk taĢıyan toplulukların <strong>ve</strong><br />
baĢkalarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının etkilerine maruz kalan kiĢilerin<br />
korunması, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına iliĢkin politikaların entegre bir parçası<br />
olmalıdır.<br />
(f) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımından etkilenen bireylerin <strong>ve</strong> ailelerin satın alınabilir<br />
<strong>ve</strong> etkin önleme <strong>ve</strong> bakım hizmetlerine eriĢimi olmalıdır.
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 165<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 165<br />
(g) <strong>Alkol</strong>lü içecek içmemeyi seçen çocuklar, gençler <strong>ve</strong> yetiĢkinlerin <strong>alkol</strong><br />
tüketmeme davranıĢlarının desteklenme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketme baskılarından<br />
korunma hakları vardır.<br />
(h) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararları önleme <strong>ve</strong> azaltmaya iliĢkin kamu politikaları <strong>ve</strong><br />
müdahaleleri tüm <strong>alkol</strong>lü içkileri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ihtiva eden maddeleri 6<br />
kapsamalıdır.<br />
Ulusal Politikalar <strong>ve</strong> Önlemler<br />
13. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı ülkeler tarafından nüfuslarını korumak için etkin<br />
eylemler gerçekleĢtirilirse azaltılabilir. Üye Devletlerin, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltma amacıyla kamusal politikalar üretme, uygulama, izleme <strong>ve</strong><br />
değerlendirme öncelikli sorumluluğu bulunmaktadır. Bu tür politikalar için<br />
önleme <strong>ve</strong> tedavi amaçlı geniĢ bir dizi halk sağlığı odaklı stratejiye ihtiyaç<br />
duyulmaktadır. Bütün ülkeler, ülkedeki kaynakların düzeyinden bağımsız<br />
olarak, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için bir ulusal strateji <strong>ve</strong> uygun<br />
yasal çerçe<strong>ve</strong>lere sahip olmaktan fayda göreceklerdir. Politika seçenekleri <strong>ve</strong><br />
ulusal koĢulların niteliğine bağlı olarak bazı politika seçenekleri kılavuz ilkeler<br />
<strong>ve</strong>ya gönüllü kısıtlamalar gibi kanuni olmayan çerçe<strong>ve</strong>ler ile uygulanabilir.<br />
Önlemlerin baĢarılı bir Ģekilde uygulanabilmesi için etkilerin <strong>ve</strong> uyumun<br />
izlenmesi <strong>ve</strong> kabul edilen kanun <strong>ve</strong> düzenlemelerle uymama halinde<br />
yaptırımların belirlenmesi <strong>ve</strong> uygulanması ile desteklenmeleri gerekir.<br />
14. Devam eden siyasi kararlılık, etkin koordinasyon, sürdürülebilir fonlama <strong>ve</strong> altulusal<br />
yönetimlerin <strong>ve</strong> sivil toplumun sürece uygun Ģekilde dâhil olmaları<br />
baĢarı için kilit öneme sahiptir. Sağlık Bakanlıkları, ulaĢtırma idareleri <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilendirme makamları gibi pek çok karar alıcı kurumun <strong>alkol</strong> politikalarının<br />
oluĢturulması <strong>ve</strong> uygulanmasına dâhil olması gerekmektedir. Hükümetlerin,<br />
<strong>alkol</strong> politikaları hakkında bütünlüklü bir yaklaĢım <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
<strong>ve</strong> diğer kamusal politika hedeflerine iliĢkin politika hedefleri arasında uygun<br />
bir denge sağlamak için pek çok bakanlığın <strong>ve</strong> diğer ortakların üst düzey<br />
temsilcilerini biraraya getiren bir ulusal <strong>alkol</strong> konseyi gibi etkin <strong>ve</strong> devamlı<br />
koordinasyon mekanizmalarını kurmaları gerekmektedir.<br />
15. Sağlık Bakanlıklarının etkin politika tasarımı <strong>ve</strong> uygulaması için gereken diğer<br />
bakanlıkları <strong>ve</strong> paydaĢları biraraya getirmek konusunda temel bir rolü<br />
6<br />
<strong>Alkol</strong> ihtiva eden maddeler, insan tüketimi dıĢındaki tüketilen <strong>alkol</strong>dür.
166 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
166<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
bulunmaktadır. Ayrıca, önleme <strong>ve</strong> tedavi strateji <strong>ve</strong> müdahalelerinin planlama<br />
<strong>ve</strong> sağlanmasının, yasadıĢı uyuĢturucu kullanımı, akıl hastalıkları, Ģiddet <strong>ve</strong><br />
yaralanmalar, kardiyovasküler hastalıklar, kanser, tüberküloz <strong>ve</strong> HIV/AIDS gibi<br />
yüksek halk sağlığı önceliğine sahip diğer ilgili sağlık koĢulları ile koordineli<br />
Ģekilde yürütülmesini sağlamalıdır.<br />
16. Ulusal eylem için kullanılabilecek politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleleri, birbirini<br />
destekleyen <strong>ve</strong> tamamlayan unsurlar olarak ele alınması gereken 10 tavsiye<br />
edilen hedef alanlarına ayrılabilir. Bu 10 alan Ģunlardır:<br />
(a) liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> kararlılık<br />
(b) sağlık hizmetlerinin yanıtı<br />
(c) toplumun eylemleri<br />
(d) <strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı önlemleri<br />
(e) <strong>alkol</strong>ün eriĢilebilirliği<br />
(f) <strong>alkol</strong>lü içeceklerin pazarlanması<br />
(g) fiyatlandırma politikaları<br />
(h) <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> sarhoĢluğun olumsuz sonuçlarını azaltma<br />
(i) yasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>ün 7 halk sağlığı<br />
üzerindeki etkilerini azaltma<br />
(j) izleme <strong>ve</strong> denetleme<br />
17. Tavsiye edilen 10 hedef alanın her biri için aĢağıda sıralanan politika seçenekleri<br />
<strong>ve</strong> müdahaleler, mevcut bilimsel bilgi birikimine, varolan etkinlik <strong>ve</strong> maliyet<br />
etkinliği kanıtlarına, deneyimlere <strong>ve</strong> iyi uygulamalara dayanmaktadır. Bütün<br />
politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler bütün Üye Devletler için uygulanabilir<br />
7<br />
Yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>, mey<strong>ve</strong>, tahıl, sebze <strong>ve</strong> benzer malzemelerin evde <strong>ve</strong>ya yerel olarak<br />
fermantasyonu <strong>ve</strong> damıtılmasıyla <strong>ve</strong> genellikle yerel kültürel pratik <strong>ve</strong> gelenekler kapsamına üretilmiĢ <strong>alkol</strong>lü<br />
içecekler anlamına gelmektedir. Yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>lü içeceklere örnek olarak sorgum birası,<br />
palmiye Ģarabı <strong>ve</strong> Ģeker kamıĢı, tahıllar <strong>ve</strong> diğer malzemelerden üretilmiĢ cinler gösterilebilir.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 167<br />
167<br />
<strong>ve</strong>ya ilgili olmayacaktır <strong>ve</strong> bazıları mevcut kaynakların ötesinde olabilir.<br />
Dolayısıyla, önlemler, her Üye Devletin tasarrufunda, ulusal, dini <strong>ve</strong> kültürel<br />
bağlamlara, ulusal halk sağlığı önceliklerine <strong>ve</strong> mevcut kaynaklara bağlı olarak<br />
<strong>ve</strong> anayasal ilkelere <strong>ve</strong> uluslararası yasal yükümlülüklere uygun Ģekilde<br />
uygulanmalıdır. Ulusal düzeydeki politika önlemleri <strong>ve</strong> müdahaleler, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmak için harcanan küresel <strong>ve</strong> bölgesel çabalar ile<br />
desteklenecek <strong>ve</strong> tamamlanacaktır.<br />
POLĠTĠKA SEÇENEKLERĠ VE MÜDAHALELER<br />
Alan 1. Liderlik, Farkındalık <strong>ve</strong> Kararlılık<br />
18. Sürdürülebilir eylemler güçlü liderlik, sağlam farkındalık tabanı <strong>ve</strong> siyasi irade<br />
<strong>ve</strong> kararlılık gerektirmektedir. Bu kararlılıklar, ideal olarak, sürece dâhil olan<br />
farklı ortakların katkılarını <strong>ve</strong> sorumluluk dağılımını açıkça ortaya koyan,<br />
yeterli Ģekilde fonlanan, kapsamlı <strong>ve</strong> sektörler arası ulusal politikalar ile ortaya<br />
konmalıdır. Politikalar varolan kanıtlara dayandırılmalı <strong>ve</strong> açık hedef, strateji<br />
<strong>ve</strong> amaçlar ile yerel koĢullara uyarlanmalıdır. Politika belirli bir eylem planına<br />
sahip olmalı <strong>ve</strong> etkin <strong>ve</strong> sürdürülebilir uygulama <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
mekanizmaları ile desteklenmelidir. Sivil toplumun sürece dâhil olması temel<br />
öneme sahiptir.<br />
19. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için kapsamlı <strong>ve</strong> yeterli derecede<br />
fonlanan ulusal <strong>ve</strong> alt-ulusal <strong>stratejileri</strong>n geliĢtirilmesi;<br />
(b) Ulusal politika, strateji <strong>ve</strong> planları izlemekle sorumlu uygun bir ana kurum<br />
<strong>ve</strong>ya kuruluĢun kurulması <strong>ve</strong>ya atanması;<br />
(c) <strong>Alkol</strong> <strong>stratejileri</strong>ni, farklı hükümet düzeyleri arasında da dâhil olmak üzere<br />
diğer ilgili sektörlerdeki çabalarla <strong>ve</strong> diğer ilgili sağlık sektörü <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong><br />
planlarıyla koordine etmek;<br />
(d) Ülkede var olan <strong>alkol</strong>e bağlı zararların tümü <strong>ve</strong> etkin önleyici tedbirlere<br />
duyulan ihtiyaç <strong>ve</strong> bunların varlığı konusunda toplumun bütün<br />
kesimlerinde bilgilere geniĢ eriĢim <strong>ve</strong> etkin eğitim <strong>ve</strong> kamusal farkındalık<br />
programların sağlanması;
168 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
168<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(e) <strong>Alkol</strong> tüketiminin neden olduğu baĢkalarına <strong>ve</strong> hassas gruplara zarar<br />
konusunda, etiketlemeye neden olmayacak Ģekilde <strong>ve</strong> etkilenen gruplar<br />
<strong>ve</strong>ya bireylere karĢı ayrımcılığı aktif olarak önleyerek farkındalığın<br />
arttırılması.<br />
Alan 2. Sağlık Hizmetlerinin Yanıtı<br />
20. Sağlık hizmetleri <strong>alkol</strong> kullanımına bağlı rahatsızlıklar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün neden olduğu<br />
diğer sağlık sorunlarına sahip kiĢiler arasında bireysel düzeyde zararı azaltmak<br />
bakımından temel öneme sahiptir. Sağlık hizmetleri, <strong>alkol</strong> kullanımına bağlı<br />
rahatsızlıklar <strong>ve</strong> ilgili sağlık sorunları açısından risk taĢıyan <strong>ve</strong>ya bunlardan<br />
etkilenen birey <strong>ve</strong> ailelere önleme <strong>ve</strong> tedavi müdahaleleri sunmalıdır. Sağlık<br />
hizmetleri <strong>ve</strong> sağlık çalıĢanlarının bir diğer önemli rolü, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının halk sağlığı bakımından <strong>ve</strong> sosyal sonuçları hakkında toplumu<br />
bilgilendirmek, toplulukların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma çabalarına<br />
destek <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> etkin toplumsal yanıtları savunmaktır. Sağlık hizmetleri,<br />
sağlık sektörünün dıĢında pek çok aktöre ulaĢmalı, bunları harekete geçirmeli<br />
<strong>ve</strong> sürece dâhil etmelidir. Sağlık hizmetlerinin yanıtı, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunlarının derecesi ile orantılı olacak<br />
Ģekilde yeterli derecede güçlendirilmeli <strong>ve</strong> fonlanmalıdır.<br />
21. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Etkilenen ailelerin desteklenmesi <strong>ve</strong> tedavisi, beraber <strong>ve</strong> kendine yardım<br />
faaliyetleri <strong>ve</strong> programlarına destek de dâhil olmak üzere, sağlık <strong>ve</strong> sosyal<br />
refah sistemlerinin <strong>alkol</strong> kullanımı, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu sorunlar <strong>ve</strong> eĢlik<br />
eden hastalıklar için önleme, tedavi <strong>ve</strong> bakım sunma kapasitelerinin<br />
geliĢtirilmesi;<br />
(b) Birinci basamak sağlık hizmetlerinde <strong>ve</strong> diğer ortamlarda tehlikeli <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı için tarama <strong>ve</strong> kısa müdahale giriĢimlerinin<br />
desteklenmesi; bu tür giriĢimlerin hamile kadınlar <strong>ve</strong> çocuk doğurma<br />
yaĢındaki kadınlar arasında <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının erken teĢhisi <strong>ve</strong><br />
yönetimini de içermelidir;<br />
(c) Fetal <strong>Alkol</strong> Sendromu <strong>ve</strong> bir dizi ilgili rahatsızlık ile yaĢayan bireyler <strong>ve</strong><br />
aileler için önleme, teĢhis <strong>ve</strong> müdahale kapasitesinin geliĢtirilmesi;<br />
(d) <strong>Alkol</strong> kullanımına bağlı rahatsızlıklar <strong>ve</strong> uyuĢturucu kullanımı<br />
bozuklukları, depresyon, intihar, HIV/AIDS <strong>ve</strong> tüberküloz da dahil olmak
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 169<br />
169<br />
üzere eĢlik eden hastalıklar için entegre <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya bağlantılı önleme, tedavi <strong>ve</strong><br />
bakım <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> hizmetlerinin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> etkin koordinasyonu;<br />
(e) DüĢük sosyo-ekonomik statüye sahip gruplar için tedavi hizmetlerinin<br />
mevcudiyeti, eriĢilebilirliği <strong>ve</strong> satın alınabilirliğinin sağlanması;<br />
(f) Düzenli raporlama mekanizmaları ile birlikte <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık <strong>ve</strong><br />
ölümlerin kayıt altına alınması <strong>ve</strong> izlenmesi için bir sistemin kurulması <strong>ve</strong><br />
iĢletilmesi;<br />
(g) Kültürel açıdan duyarlı <strong>ve</strong> uygun sağlık <strong>ve</strong> sosyal hizmetlerinin sağlanması;<br />
Alan 3.Toplumun Eylemleri<br />
22. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının topluluklar üzerindeki etkisi, yerel giriĢimlere <strong>ve</strong><br />
yerel sorunlara bulunan çözümlere neden olabilir <strong>ve</strong> bunları güçlendirebilir.<br />
Topluluklar, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını bireysel davranıĢlar yerine kolektif<br />
davranıĢları değiĢtirmek suretiyle önlemek <strong>ve</strong> azaltmak <strong>ve</strong> bu sırada kültürel,<br />
norm, inanıĢ <strong>ve</strong> değer sistemlerine karĢı saygılı olmak için etkin yaklaĢımlar<br />
kullanmak üzere yerel bilgi <strong>ve</strong> uzmanlıklarını kullanmak amacıyla hükümetler<br />
<strong>ve</strong> diğer paydaĢlar tarafından desteklenebilir <strong>ve</strong> güçlendirilebilir.<br />
23. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Topluluk düzeyinde müdahaleler için eksiklikleri <strong>ve</strong> öncelik alanlarını<br />
belirlemek üzere hızlı değerlendirmelerin desteklenmesi;<br />
(b) Yerel düzeyde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın daha fazla tanınmasının kolaylaĢtırılması<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını <strong>ve</strong> ilgili sorunların yerel unsurları için uygun<br />
yanıtların desteklenmesi;<br />
(c) Bölgesel <strong>alkol</strong> politikalarının geliĢtirilmesini desteklemek <strong>ve</strong> düzenlemek<br />
suretiyle, yerel makamların topluluk eylemlerini teĢvik <strong>ve</strong> koordine etme<br />
kapasitelerinin <strong>ve</strong> topluluk kurumları <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluĢlarının<br />
ortaklıklarını <strong>ve</strong> ağlarını sağlama kapasitelerinin güçlendirilmesi;<br />
(d) Etkin topluluk bazlı müdahaleler hakkında bilgi sunmak <strong>ve</strong> bunların<br />
uygulanması için topluluk düzeyinde kapasitenin geliĢtirilmesi;
170 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
170 170<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(e) Yasal yaĢın altındaki içicilere <strong>alkol</strong> satılmasını <strong>ve</strong> bunlar tarafından <strong>alkol</strong><br />
tüketilmesini önlemek için toplulukların seferber edilmesi <strong>ve</strong> özellikle<br />
gençler <strong>ve</strong> diğer risk grupları için <strong>alkol</strong>süz ortamların geliĢtirilmesi <strong>ve</strong><br />
desteklenmesi;<br />
(f) Etkilenen bireyler <strong>ve</strong> onların aileleri için topluluğun bakımı <strong>ve</strong> desteğinin<br />
sağlanması;<br />
(g) Gençler, iĢsizler <strong>ve</strong> yerli halklar gibi risk gruplarında olan topluluklar,<br />
yasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretimi <strong>ve</strong> dağıtımı gibi özel<br />
konularda <strong>ve</strong> spor karĢılaĢmaları <strong>ve</strong> kent festivalleri gibi toplumsal<br />
faaliyetler için topluluk program <strong>ve</strong> politikalarının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong>ya<br />
desteklenmesi.<br />
Alan 4. <strong>Alkol</strong>lü Araç Kullanma Politikaları <strong>ve</strong> KarĢı Önlemleri<br />
24. <strong>Alkol</strong>den sarhoĢ olmak; kiĢinin yargı yeteneğini, koordinasyonunu <strong>ve</strong> diğer<br />
motor fonksiyonlarını ciddi derecede etkiler. <strong>Alkol</strong>ün etkisi altında araç<br />
kullanmak, hem içiciyi hem de pek çok durumda masum tarafları etkileyen<br />
kayda değer bir halk sağlığı sorunudur. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmayı azaltmak için<br />
güçlü kanıtlara dayanan müdahaleler bulunmaktadır. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma ile<br />
ilgili zararı azaltmak için uygulanacak stratejiler, bireylerin <strong>alkol</strong>ün etkisi<br />
altında araç kullanma olasılığını azaltmayı amaçlayan caydırıcı önlemleri <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün etkisiyle meydana gelen kazalarda ortaya çıkan zararın hem olasılığını<br />
hem de ciddiyetini azaltmak üzere daha gü<strong>ve</strong>nli bir araç kullanma ortamı<br />
oluĢturan önlemleri içermelidir.<br />
25. Bazı ülkelerde, <strong>alkol</strong>lü yayaların dâhil olduğu trafikle ilgili yaralanmaların sayısı<br />
ciddi düzeydedir <strong>ve</strong> bu konu da müdahalelerde yüksek önceliğe sahip olmalıdır.<br />
26. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Profesyonel sürücüler <strong>ve</strong> genç <strong>ve</strong>ya acemi sürücüler için daha düĢük bir<br />
limit olmak üzere, kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu hakkında bir üst limitin<br />
belirlenmesi <strong>ve</strong> uygulanması.<br />
(b) Ayıklık kontrol noktaları <strong>ve</strong> rastgele nefes testlerinin desteklenmesi;<br />
(c) Sürücü ehliyetlerinin idari olarak askıya alınması;
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 171<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 171<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 171<br />
(d) Acemi sürücüler için <strong>alkol</strong>lü araç kullanmaya sıfır toleransla<br />
derecelendirilmiĢ ehliyetlendirme;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmayı azaltmak üzere uygun olan Ģekilde ateĢleme kilidi<br />
kullanmak;<br />
(f) Zorunlu sürücü eğitimi, danıĢmanlık <strong>ve</strong> uygun olan durumlarda tedavi<br />
programları;<br />
(g) Ġçki içilen mekânların kapanmasından sonraya kadar, toplu taĢıma dâhil<br />
alternatif ulaĢım yollarının sağlanmasının teĢvik edilmesi;<br />
(h) Politikaya destek olacak Ģekilde <strong>ve</strong> genel caydırma etkisini arttırmak üzere<br />
kamusal farkındalık <strong>ve</strong> bilgilendirme kampanyalarının yürütülmesi;<br />
(i) Tatil sezonları gibi belirli durumları <strong>ve</strong>ya gençler gibi belirli grupları<br />
hedefleyen, dikkatlice planlanmıĢ, yüksek yoğunluklu <strong>ve</strong> iyi yürütülen kitle<br />
iletiĢim kampanyalarının düzenlenmesi;<br />
Alan 5. <strong>Alkol</strong>ün EriĢilebilirliği<br />
27. <strong>Alkol</strong>ün ticari <strong>ve</strong>ya kamusal eriĢilebilirliğini kanunlarla, politikalarla <strong>ve</strong><br />
programlarla düzenlemeyi amaçlayan halk sağlığı <strong>stratejileri</strong>, genel <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımı düzeyini azaltmak için kullanılan önemli yollardır. Bu tür<br />
stratejiler hassas <strong>ve</strong> yüksek risk gruplarının <strong>alkol</strong>e kolay eriĢimini önleyecek<br />
temel önlemler sunmaktadır. <strong>Alkol</strong>ün ticari <strong>ve</strong> kamusal eriĢilebilirliği, <strong>alkol</strong>ün<br />
sosyal eriĢilebirliği üzerinde karĢılıklı bir etkiye sahip olabilir <strong>ve</strong> dolayısıyla<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını destekleyen sosyal <strong>ve</strong> kültürel normları<br />
değiĢtirmeye katkıda bulunabilir. <strong>Alkol</strong>ün eriĢilebilirliği üzerindeki<br />
düzenlemelerin düzeyi, sosyal, kültürel <strong>ve</strong> ekonomik bağlamlar da dâhil olmak<br />
üzere yerel koĢullar <strong>ve</strong> mevcut bağlayıcı uluslararası yükümlülüklere<br />
dayanmaktadır. Bazı düĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyindeki ülkelerde, gayriresmi<br />
piyasalar <strong>alkol</strong> için ana kaynaktır <strong>ve</strong> satıĢ üzerindeki resmi kontrollerin yasadıĢı<br />
<strong>ve</strong>ya yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>e yönelik eylemlerle desteklenmesi<br />
gerekmektedir. Bunun yanı sıra, eriĢilebilirlik üzerindeki çok katı kısıtlamalar<br />
paralel bir yasadıĢı piyasanın ortaya çıkmasına neden olabilir. Örneğin,<br />
ebe<strong>ve</strong>ynler <strong>ve</strong>ya arkadaĢlar gibi <strong>alkol</strong>ün ikincil tedarik yolları da <strong>alkol</strong>ün<br />
eriĢilebilirliği hakkındaki önlemlerde dikkate alınmalıdır.
172 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
172 172<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
28. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün dağıtımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> satıĢ yerlerinin kültürel normlara uygun Ģekilde<br />
iĢletilmesi üzerinde makul kısıtlamalar getiren, aĢağıdaki muhtemel<br />
önlemler ile <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretimi, toptan satıĢı <strong>ve</strong> sunulmasını<br />
düzenleyecek uygun bir sistemin kurulması, iĢletilmesi <strong>ve</strong> uygulatılması:<br />
(i) Perakende satıĢların ruhsatlı dükkânlar <strong>ve</strong>ya halk sağlığı odaklı kar<br />
amacı gütmeyen devlet tekelleri ile sınırlanması;<br />
(ii) Yerinde (on-premise) <strong>ve</strong> yeri dıĢında (off-premise) <strong>alkol</strong> satıĢ yerlerinin<br />
sayısının <strong>ve</strong> yerlerinin düzenlenmesi;<br />
(iii) Perakende satıĢların gün <strong>ve</strong> saatlerinin düzenlenmesi;<br />
(iv) <strong>Alkol</strong>ün perakende satıĢ Ģekillerinin düzenlenmesi (örneğin, kredi);<br />
(v)Belirli yerlerde (örneğin okullarda <strong>ve</strong>ya petrol istasyonlarında satıĢ<br />
yasakları ile) <strong>ve</strong>ya belirli olaylar sırasında (örneğin genel seçimler,<br />
önemli spor karĢılaĢmaları <strong>ve</strong>ya festivaller) perakende satıĢların<br />
düzenlenmesi;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin satın alma <strong>ve</strong>ya tüketim yasal yaĢ sınırlarının<br />
yükseltilmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içeceklerin ergenlere satılması <strong>ve</strong> ergenler<br />
tarafından tüketilmesine karĢı engelleri arttıracak diğer politikalar;<br />
(c) SarhoĢ <strong>ve</strong> yasal yaĢ sınırının altındaki kiĢilere satıĢın engellenmesi için<br />
politikaların kabul edilmesi <strong>ve</strong> satıcılar <strong>ve</strong> sunuculara yükümlülük getirecek<br />
mekanizmaların getirilmesi;<br />
(d) Kamuya açık mekânlarda <strong>ve</strong>ya resmi kamusal kurumların faaliyetleri <strong>ve</strong><br />
fonksiyonları sırasında <strong>alkol</strong>lü içecek tüketimi ile ilgili politikaların<br />
belirlenmesi;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin yasal olmayan <strong>ve</strong>ya yasadıĢı Ģekilde üretilmesi, satıĢı <strong>ve</strong><br />
dağıtımının eriĢilebilirliği konusuna eğilmek.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 173<br />
Alan 6. <strong>Alkol</strong>lü Ġçeceklerin Pazarlanması<br />
29. Özellikle gençler <strong>ve</strong> erginlere pazarlamanın etkisini azaltma, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmak açısından önemli bir konudur. <strong>Alkol</strong>, <strong>alkol</strong> markalarını<br />
spor <strong>ve</strong> kültürel faaliyetlerine bağlamak, sponsorluk <strong>ve</strong> ürün sunumu da dahil<br />
olmak üzere giderek daha fazla karmaĢık olan reklamcılık <strong>ve</strong> promosyon<br />
teknikleri <strong>ve</strong> e-posta, SMS, podcast, 8 sosyal medya <strong>ve</strong> diğer iletiĢim teknikleri<br />
gibi yeni pazarlama teknikleri ile pazarlanmaktadır. <strong>Alkol</strong> pazarlama<br />
mesajlarının ulusal sınırları <strong>ve</strong> yetki alanlarının ötesine kablolu televizyon <strong>ve</strong><br />
internet gibi kanallarla iletilmesi <strong>ve</strong> spor <strong>ve</strong> kültürel faaliyetlerinin sponsorluğu<br />
bazı ülkelerde ciddi bir kaygı kaynağı olarak ortaya çıkmaktadır.<br />
30. Genç yetiĢkin tüketicileri, yasal yaĢ sınırının altındaki ergenleri de aynı<br />
pazarlama sürecine maruz bırakmadan, hedef almak çok zordur. Çocuk <strong>ve</strong><br />
gençlerin cazip pazarlama tekniklerine maruz kalması <strong>ve</strong> hali hazırda düĢük<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki içmeme düzeyleri olan düĢük <strong>ve</strong> orta<br />
gelir düzeyindeki ülkelerde yeni pazarların hedeflenmesi özellikle kaygı<br />
meydana getiren durumlardır. Hem <strong>alkol</strong> pazarlama tekniklerinin içeriği hem<br />
de gençlerin bu pazarlama tekniklerine maruz kalma düzeyleri çok önemli<br />
konulardır. Gençleri bu tür pazarlama tekniklerine karĢı korumak amacıyla<br />
tedbirli bir yaklaĢım göz önüne alınmalıdır.<br />
31. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün pazarlanması hakkında, aĢağıdaki yollarla, tercihen bir hukuki<br />
temel ile düzenleyici <strong>ve</strong>ya beraber düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>lerin kurulması <strong>ve</strong><br />
bunların uygun olan durumlarda kendi kendini düzenleyen önlemlerle<br />
desteklenmesi:<br />
(i) Pazarlama tekniklerinin içeriği <strong>ve</strong> hacminin düzenlenmesi;<br />
(ii)Belli <strong>ve</strong>ya bütün medya ortamlarında doğrudan <strong>ve</strong>ya dolaylı<br />
pazarlamanın düzenlenmesi;<br />
(iii) <strong>Alkol</strong>lü içkileri tanıtan sponsorluk faaliyetlerinin düzenlenmesi;<br />
8<br />
Podcast, dijital medya dosyalarının taĢınabilir medya oynatıcılarda <strong>ve</strong>ya bilgisayarlarda oynatılmak üzere internet<br />
üzerinden beslemeler (akıĢlar) yoluyla dağıtılma tekniğidir.
174<br />
174 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
(iv)Gençleri hedefleyen faaliyetlerle bağlantılı tanıtımların kısıtlanması<br />
<strong>ve</strong>ya yasaklanması;<br />
(v) Sosyal medya gibi yeni <strong>alkol</strong> pazarlama teknikleri Ģekillerinin<br />
düzenlenmesi;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>lü ürünlerin pazarlanmasının denetlenmesi için kamu kurumları <strong>ve</strong>ya<br />
bağımsız kuruluĢlar tarafından etkin sistemlerin kurulması;<br />
(c) Pazarlama kısıtlamalarının ihlalleri için etkin idari <strong>ve</strong> caydırma<br />
sistemlerinin kurulması;<br />
Alan 7. Fiyatlandırma Politikaları<br />
32. Ağır içiciler <strong>ve</strong> gençler dâhil olmak üzere tüketiciler içeceklerin fiyatındaki<br />
değiĢikliklere karĢı duyarlıdırlar. Fiyatlandırma politikaları, yasal yaĢ sınırı<br />
altındaki kiĢilerin içki içmesini azaltmak, çok yüksek miktarda içki içmeyi<br />
<strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya ağır içicilik dönemlerini engellemek <strong>ve</strong> tüketicilerin tercihlerini<br />
etkilemek için kullanılabilir. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin fiyatını arttırmak <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmak yönünde en etkili müdahalelerden biridir. Fiyatla<br />
ilgili politikaların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma konusundaki baĢarısı<br />
açısından temel bir faktör etkili <strong>ve</strong> etkin bir <strong>ve</strong>rgilendirme ile yeterli <strong>ve</strong>rgi<br />
toplama <strong>ve</strong> uygulatma ile beraber uygulanmasıdır.<br />
33. Tüketici tercih <strong>ve</strong> seçimleri, gelirdeki değiĢiklikler, ülkede <strong>ve</strong>ya komĢu ülkelerde<br />
alternatif <strong>alkol</strong> kaynakları <strong>ve</strong> diğer <strong>alkol</strong> politikası önlemlerin varlığı <strong>ve</strong>ya<br />
yokluğu gibi faktörler bu politika seçeneğinin etkinliğini etkileyebilir. Farklı<br />
içeceklere talep değiĢik Ģekillerde etkilenebilir. Vergi artıĢları, tüketiciye arz<br />
fiyatını nasıl etkilediklerine bağlı olarak satıĢlar üzerinde farklı etkilere sahip<br />
olabilir. <strong>Alkol</strong> için kayda değer bir yasadıĢı piyasanın varlığı pek çok ülkede<br />
<strong>ve</strong>rgilendirme bakımından politika değerlendirmelerini<br />
karmaĢıklaĢtırmaktadır. Bu tür durumlarda, <strong>ve</strong>rgi değiĢiklikleri, yasadıĢı <strong>ve</strong><br />
yasal olmayan piyasaları etkin devlet kontrolüne almak çabaları ile birlikte<br />
planlanmalıdır. Vergi artıĢları, tüketici grupları <strong>ve</strong> ekonomik iĢletmeler<br />
tarafından direniĢ ile karĢılanabilir <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgilendirme politikası bu tür tepkilere<br />
karĢı bilgilendirme <strong>ve</strong> farkındalık yaratma önlemlerinin desteğinden<br />
faydalanacaktır.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 175<br />
34. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Ġçecekteki <strong>alkol</strong> miktarına uygun olarak <strong>ve</strong> dikkate alarak belirli <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilendirme sistemi ile beraber etkin bir uygulatma sisteminin kurulması;<br />
(b) Enflasyon <strong>ve</strong> gelir düzeyi ile bağlantılı olarak fiyatların düzenli olarak<br />
gözden geçirilmesi;<br />
(c) Fiyat promosyonları, indirimli satıĢlar, maliyetin altında satıĢlar <strong>ve</strong> sınırsız<br />
içme için taban fiyatlar <strong>ve</strong>ya diğer satıĢ hacmi türlerinin yasaklanması <strong>ve</strong>ya<br />
kısıtlanması;<br />
(d) Uygun olan durumlarda <strong>alkol</strong> için asgari fiyatların belirlenmesi;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>lü olmayan içeceklere fiyat teĢviklerinin sağlanması;<br />
(f) <strong>Alkol</strong> alanındaki ekonomik iĢletmelere sübvansiyonun azaltılması <strong>ve</strong>ya<br />
durdurulması.<br />
Alan 8. <strong>Alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> sarhoĢluğun olumsuz sonuçlarını azaltma<br />
35. Bu hedef alanı, altta yatan <strong>alkol</strong> tüketimini etkilemeye gerek olmadan doğrudan<br />
sarhoĢluğun <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin neden olduğu zarara odaklanan politika<br />
seçenekleri <strong>ve</strong> müdahalelerini içermektedir. Bu yaklaĢım genellikle zarar<br />
azaltma yaklaĢımı olarak anılır. Mevcut kanıtlar <strong>ve</strong> iyi örnekler zarar azaltma<br />
müdahalelerinin, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong>ya azaltma amaçlı daha<br />
geniĢ stratejiler ile birlikte kullanılması gereğine iĢaret etmektedir. Bu zarar<br />
azaltma yaklaĢımlarını içme ortamını yönetme <strong>ve</strong>ya tüketicileri bilgilendirme<br />
konularında uygularken, içki tüketimini destekleme <strong>ve</strong>ya tanıtma algısına yol<br />
açılmamalıdır.<br />
36. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün plastik <strong>ve</strong>ya kırılmaz cam kaplarda sunulması da dâhil olmak üzere<br />
Ģiddet <strong>ve</strong> rahatsız edici davranıĢları asgari düzeye indirmek için içme<br />
ortamlarının düzenlenmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili konuların geniĢ çaplı toplumsal<br />
olaylarda yönetilmesi;
176 176 176<br />
ALKOL ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
(b) SarhoĢluğa neden olacak derecede <strong>alkol</strong> sunmaya karĢı kanunların <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün sunulması sonucunda ortaya çıkan sarhoĢluğun neden olduğu<br />
zararın sonuçları için yasal yükümlülüklerin uygulanması;<br />
(c) Tesislerde <strong>alkol</strong>lü içeceklerin sorumlu Ģekilde sunulmasına iliĢkin yönetim<br />
politikalarının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> ilgili sektörlerdeki personelin sarhoĢ <strong>ve</strong><br />
agresif içicilerin önlenmesi, belirlenmesi <strong>ve</strong> daha iyi idare edilmesi<br />
bakımından eğitilmesi;<br />
(d) Farklı içecek kategorilerinin içindeki <strong>alkol</strong> derecesinin azaltılması;<br />
(e) Çok sarhoĢ kiĢiler için gerekli bakım <strong>ve</strong>ya sığınma hizmetlerinin sağlanması;<br />
(f) <strong>Alkol</strong>e bağlı zarar hakkında tüketicilere bilgi sunulması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin bu konuda bilgi içerecek Ģekilde etiketlenmesi.<br />
Alan 9. YasadıĢı <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Yasal Olmayan ġekilde ÜretilmiĢ <strong>Alkol</strong>ün Halk Sağlığı<br />
Üzerindeki Etkilerini Azaltma<br />
37. YasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong> tüketiminin, daha yüksek<br />
düzeyde etanol içeriği <strong>ve</strong> metanol gibi toksik maddelerle olası bulaĢması<br />
nedeniyle ila<strong>ve</strong> olumsuz tıbbi sonuçları olabilir. Bunlar ayrıca, devletlerin yasal<br />
olarak üretilmiĢ <strong>alkol</strong>ü <strong>ve</strong>rgilendirme <strong>ve</strong> kontrol etme kapasitesine de zarar<br />
<strong>ve</strong>rebilir. Bu ila<strong>ve</strong> olumsuz etkileri azaltmak için, yasadıĢı <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yasal<br />
olmayan <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> neden olduğu zararın yaygınlığına uygun olarak<br />
adımlar atılmalıdır. Uygun ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası önlemlerin<br />
planlanması <strong>ve</strong> uygulanması için yüksek düzeyde bilimsel, teknik <strong>ve</strong> kurumsal<br />
kapasitenin iĢler halde olması gerekmektedir. YasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan<br />
<strong>alkol</strong>ün içeriği <strong>ve</strong> üretimi hakkında geniĢ pazar bilgisi <strong>ve</strong> anlayıĢ, uygun hukuki<br />
çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> aktif uygulatma önlemleri ile birlikte büyük öneme sahiptir. Bu tür<br />
müdahaleler, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için kullanılan diğer<br />
müdahaleleri ortadan kaldırmak yerine bunları desteklemelidir.<br />
38. Yasal olmayan <strong>alkol</strong>ün üretimi <strong>ve</strong> satıĢı pek çok kültürde yerleĢmiĢtir <strong>ve</strong><br />
genellikle gayriresmi olarak kontrol edilmektedir. Dolayısıyla yasadıĢı <strong>alkol</strong> ile<br />
yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong> için kontrol önlemleri farklı olabilir <strong>ve</strong><br />
bunlar farkındalık oluĢturma <strong>ve</strong> toplumsal kaynakları harekete geçirme<br />
faaliyetleri ile desteklenmelidir. Alternatif gelir kaynaklarını açığa çıkarma<br />
çabaları da önemlidir.
ALKOLÜN ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 177 177<br />
39. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin üretimi <strong>ve</strong> dağıtımına iliĢkin iyi kalite kontrolü;<br />
(b) Yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>ün satıĢının düzenlenmesi <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilendirme sistemine dâhil edilmesi;<br />
(c) Vergi pulları (bandrol) da dahil olmak üzere etkin bir kontrol <strong>ve</strong> uygulatma<br />
sistemi;<br />
(d) YasadıĢı <strong>alkol</strong> için takip <strong>ve</strong> izleme sistemlerinin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong>ya<br />
güçlendirilmesi;<br />
(e) Ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeylerdeki makamlar arasında yasadıĢı <strong>alkol</strong>le<br />
mücadele hakkında gerekli iĢbirliğinin <strong>ve</strong> ilgili bilgilerin değiĢiminin<br />
sağlanması;<br />
(f) Yasal olmayan <strong>ve</strong>ya yasadıĢı <strong>alkol</strong> hakkında bulaĢık maddeler <strong>ve</strong> diğer sağlık<br />
tehditleri üzerine ilgili kamusal uyarıların yapılması.<br />
Alan 10. Ġzleme <strong>ve</strong> Denetleme<br />
40. Ġzleme <strong>ve</strong> denetlemeden elde edilen <strong>ve</strong>riler diğer dokuz politika seçeneğinin<br />
baĢarısı <strong>ve</strong> uygun Ģekilde uygulanması için gereken tabanı oluĢturmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararların derecesi <strong>ve</strong> kalıplarını izlemek, savunuculuğu<br />
güçlendirmek, politikaları oluĢturmak <strong>ve</strong> müdahalelerin etkisini<br />
değerlendirmek için yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası izleme <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
gereklidir. Ġzleme ayrıca hizmetlere eriĢen kiĢilerin profilini çıkarabilmeli <strong>ve</strong> en<br />
çok etkilenen kiĢilerin neden önleme <strong>ve</strong> tedavi hizmetlerine eriĢmediğini<br />
belirleyebilmelidir. Diğer sektörlerde <strong>ve</strong>riler bulunabilir <strong>ve</strong> kapsamlı izleme <strong>ve</strong><br />
değerlendirme yapabilmek için gerekli potansiyel olarak geniĢ çaplı bilgileri<br />
toplamak için iyi koordinasyon, bilgi değiĢimi <strong>ve</strong> danıĢma sistemleri gereklidir.<br />
41. DSÖ’nün küresel <strong>ve</strong> bölgesel bilgi sistemleri ile uyumlu göstergeler, tanımlar <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>ri toplama prosedürleri kullanan sürdürülebilir ulusal bilgi sistemlerinin<br />
geliĢtirilmesi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için ulusal çabaların etkin<br />
değerlendirmesi <strong>ve</strong> bölgesel, alt-bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeylerdeki kalıpları<br />
izlemek için önemli bir taban sunmaktadır. Sistematik <strong>ve</strong> sürekli <strong>ve</strong>ri toplama,<br />
derleme <strong>ve</strong> analizi, bilgilerin zamanında yaygınlaĢtırılması <strong>ve</strong> politika<br />
yapıcılara <strong>ve</strong> diğer paydaĢlara geri bildirim, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını
178 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
178<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
azaltmayı amaçlayan bütün politika <strong>ve</strong> müdahalelerin uygulanmasının entegre<br />
bir parçası olmalıdır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı hakkında bilgilerin toplanması,<br />
analizi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması kaynak-yoğun faaliyetlerdir.<br />
42. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında periyodik ulusal anketler <strong>ve</strong><br />
bilginin değiĢimi <strong>ve</strong> yayılması planı da dâhil olmak üzere izleme <strong>ve</strong><br />
değerlendirme faaliyetleri için etkin çerçe<strong>ve</strong>lerin kurulması;<br />
(b) Varolan <strong>ve</strong>rilerin toplanması, derlenmesi, analizi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılmasından<br />
sorumlu bir kurum <strong>ve</strong>ya diğer örgütsel makamın kurulması <strong>ve</strong>ya atanması;<br />
(c) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı hakkında bir dizi ortak göstergenin <strong>ve</strong> bu<br />
kullanımı engellemek <strong>ve</strong> azaltmak için politika yanıtları <strong>ve</strong> müdahalelerinin<br />
belirlenmesi <strong>ve</strong> takibi;<br />
(d) Uluslararası düzeyde üzerinde anlaĢmaya varılmıĢ göstergelere dayanarak<br />
ülke düzeyinde bilgi havuzunun oluĢturulması <strong>ve</strong> üzerinde anlaĢmaya<br />
varılan formatta bilgilerin DSÖ <strong>ve</strong> diğer ilgili uluslararası organizasyonlara<br />
raporlanması;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için kullanılan politika önlemleri,<br />
müdahaleler <strong>ve</strong> programların etkisini belirleyebilmek için toplanan <strong>ve</strong>ri ile<br />
değerlendirme mekanizmalarının geliĢtirilmesi.<br />
KÜRESEL EYLEM: TEMEL ROLLER VE BĠLEġENLER<br />
43. Sorunun boyutu <strong>ve</strong> karmaĢıklığı göz önüne alındığında, Üye Devletlerin ulusal<br />
düzeyde karĢılaĢtıkları zorluklar hakkında desteklenebilmesi için uyumlu<br />
küresel çabaların iĢler halde olması gerekmektedir. Uluslararası koordinasyon<br />
<strong>ve</strong> iĢbirliği ihtiyaç duyulan sinerjileri yaratır <strong>ve</strong> Üye Devletlere kanıta dayanan<br />
önlemleri uygulamaları için daha fazla avantaj sunar.<br />
44. DSÖ, BirleĢmiĢ Milletler sistemindeki diğer organizasyonlar <strong>ve</strong> diğer uluslararası<br />
ortaklarla birlikte Ģunları sağlayacaktır:<br />
(a) Liderlik etmek;<br />
(b) Savunuculuğun güçlendirilmesi;
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 179<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 179<br />
(c) Üye Devletlerle iĢbirliği içinde kanıt bazlı politika seçeneklerinin<br />
oluĢturulması;<br />
(d) Ülkeler arasında iĢbirliği <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının desteklenmesi;<br />
(e) Ortaklık <strong>ve</strong> kaynakların harekete geçirilmesinin desteklenmesi;<br />
(f) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın izlenmesinin <strong>ve</strong> ülkelerin bu konuyu ele alma<br />
konusunda elde ettikleri ilerlemenin koordine edilmesi.<br />
45. DSÖ <strong>ve</strong> diğer uluslararası ortakların küresel stratejinin uygulanmasını<br />
desteklemek amaçlı eylemleri görev tanımlarına uygun olarak yürütülecektir.<br />
Uluslararası sivil toplum kuruluĢları, profesyonel dernekler, araĢtırma<br />
kuruluĢları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> alanındaki ekonomik iĢletmelerin tamamının aĢağıda<br />
açıklandığı Ģekilde küresel eylemi desteklemek hakkında önemli rolleri<br />
bulunmaktadır.<br />
(a) ILO, UNICEF, DTÖ, UNDP, UNFPA, UNAIDS, BM UyuĢturucu <strong>ve</strong> Suç Ofisi<br />
Dünya Bankası grubu gibi BirleĢmiĢ Milletler sistemi <strong>ve</strong> hükümetler arası<br />
organizasyonlar içindeki ana ortaklar, özellikle düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli<br />
ülkelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için iĢbirliği <strong>ve</strong><br />
birlikte çalıĢmayı arttırmaya da<strong>ve</strong>t edilecektir.<br />
(b) Sivil toplumun bireyler, aileler <strong>ve</strong> topluluklar üzerinde <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının etkisi hakkında uyarıda bulunmak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
azaltılmasında ila<strong>ve</strong> kararlılık <strong>ve</strong> kaynak sunmak konusunda önemli bir rolü<br />
bulunmaktadır. Sivil toplum örgütleri, küresel stratejinin uygulanmasını<br />
desteklemek için özellikle geniĢ ağlar <strong>ve</strong> eylem grupları kurmaları için<br />
teĢvik edilmektedir.<br />
(c) AraĢtırma kurumları <strong>ve</strong> profesyonel dernekler, eylem için ila<strong>ve</strong> kanıtlar<br />
ortaya koymakta <strong>ve</strong> bunları sağlık çalıĢanlarına <strong>ve</strong> topluma<br />
yaygınlaĢtırmakta temel bir rol oynamaktadır. DSÖ ile iĢbirliği yapan<br />
merkezlerin küresel stratejinin uygulanmasını <strong>ve</strong> değerlendirilmesi<br />
desteklemek konusunda önemli bir rolü bulunmaktadır.<br />
(d) <strong>Alkol</strong> üretimi <strong>ve</strong> ticareti alanındaki ekonomik iĢletmeler, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin<br />
geliĢtiricileri, üreticileri, dağıtıcıları, pazarlayıcıları <strong>ve</strong> satıcıları rolleriyle<br />
önemli aktörlerdir. Yukarıda belirtilen temel rolleri içerisinde <strong>alkol</strong>ün
180<br />
180 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltma konusunda, kendini düzenleyen<br />
eylem <strong>ve</strong> giriĢimler de dâhil olmak üzere etkin yolları dikkate alma<br />
konusunda özellikle teĢvik edilmektedirler. Ayrıca, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin satıĢı<br />
<strong>ve</strong> tüketimi konusunda <strong>ve</strong>rileri eriĢilebilir kılarak da katkıda bulunabilirler.<br />
(e) Medya, hem haber <strong>ve</strong> bilgilerin taĢıyıcısı olarak hem de ticari iletiĢim kanalı<br />
olarak giderek daha önemli hale gelen bir rol oynamaktadır <strong>ve</strong> küresel<br />
stratejinin niyet <strong>ve</strong> faaliyetlerini desteklemesi için teĢvik edilecektir.<br />
Halk Sağlığı Savunuculuğu <strong>ve</strong> Ortaklık<br />
46. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını dünya çapında azaltabilmek için hükümetlerin <strong>ve</strong><br />
bütün düzeylerdeki bütün ilgili tarafların daha fazla kararlılık <strong>ve</strong> daha fazla<br />
becerileri bakımından uluslararası halk sağlığı savunculuğu <strong>ve</strong> ortaklıkları<br />
gereklidir.<br />
47. DSÖ <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu halk sağlığı sorunları <strong>ve</strong> hayat<br />
kurtarmak <strong>ve</strong> acıları azaltmak için <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek <strong>ve</strong><br />
azaltmak için atılabilecek adımlar hakkında farkındalığı arttırmak konusunda<br />
kararlıdır. DSÖ, ilgili tarafların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya katkıda<br />
bulunabilmelerini sağlamak için diğer uluslararası hükümetlerarası<br />
organizasyonlar <strong>ve</strong> uygun olan durumlarda temel paydaĢları temsil eden<br />
uluslararası kurumlar ile iĢbirliği yapacaktır.<br />
48. Sekreterya aĢağıdakileri sağlayarak Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunlarının<br />
derecesi hakkında farkındalığın arttırılması <strong>ve</strong> bu tür sorunları önlemek <strong>ve</strong><br />
azaltmak için bütün düzeylerde uygun eylemlerin savunulması;<br />
(b) Bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeylerde sağlık <strong>ve</strong> diğer sektörler arasındaki politika<br />
bütünlüğünü desteklemek amacıyla ilgili uluslararası <strong>ve</strong> hükümetlerarası<br />
organizasyonların gündemlerinde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına eğilme<br />
yönünde gerekli ilginin gösterilmesini savunmak;<br />
(c) Bütün ilgili tarafların gerekli sinerji <strong>ve</strong> uyumlu eylemlerini sağlamak üzere<br />
uluslararası koordinasyon, iĢbirliği, ortaklık <strong>ve</strong> bilgi paylaĢımının<br />
desteklenmesi <strong>ve</strong> kolaylaĢtırılması;<br />
(d)<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması hakkında temel<br />
mesajların tutarlılığın, bilimsel geçerliliğinin <strong>ve</strong> açıklığının sağlanması;
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 181<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 181<br />
(e) Ülkeler arasında iĢbirliği <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının desteklenmesi;<br />
(f) Belirli <strong>ve</strong> benzer sorunlarla (örneğin, yerli halklar <strong>ve</strong>ya diğer azınlık<br />
grupları ile ilgili <strong>ve</strong>ya gençler arasında <strong>alkol</strong> kullanma kültürlerinin<br />
değiĢtirilmesi hakkında belirli sorunlar) baĢa çıkabilmek için uluslararası<br />
iĢbirliğinin kolaylaĢtırılması;<br />
(g) Uluslararası, bölgesel <strong>ve</strong> ikili ticaret müzakerelerine dâhil olan tarafların,<br />
ulusal <strong>ve</strong> alt-ulusal hükümetlerin <strong>alkol</strong> dağıtımı, satıĢı <strong>ve</strong> pazarlamasını<br />
düzenleme <strong>ve</strong> kontrol etme <strong>ve</strong> dolayısıyla <strong>alkol</strong>le bağlantılı sağlıkla ilgili <strong>ve</strong><br />
sosyal maliyetleri yönetme ihtiyaç <strong>ve</strong> becerilerine gerekli özenin<br />
gösterilmesini savunmak;<br />
(h) DSÖ Sekreteryasının sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> diğer sivil toplum grupları ile<br />
çalıĢma konusunda, bazı sivil toplum örgütlerinin sahip olabileceği çıkar<br />
çatıĢmalarını da dikkate alan süreçlerin iĢlerliğinin sağlanması;<br />
(i) Özel sektörle, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasına nasıl en iyi Ģekilde<br />
katkıda bulunabilecekleri konusunda diyaloğun sürdürülmesi. Ġlgili ticari<br />
çıkarlar <strong>ve</strong> bunların halk sağlığı hedefleriyle muhtemel çatıĢmaları<br />
konusuna gerekli ilgi gösterilecektir.<br />
Teknik Destek <strong>ve</strong> Kapasite GeliĢtirme<br />
49. Pekçok Üye Devletin, gerekli politika <strong>ve</strong> hukuk çerçe<strong>ve</strong>lerini <strong>ve</strong> uygulama<br />
mekanizmalarını oluĢturmak, uygulatmak <strong>ve</strong> sürdürmek için daha fazla<br />
kapasite <strong>ve</strong> beceriye ihtiyacı vardır. Küresel eylem, özellikle düĢük <strong>ve</strong>ya orta<br />
gelir düzeyindeki ülkelere odaklanarak, sürdürülebilir mekanizmaların<br />
geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> teknik destek <strong>ve</strong> kapasite geliĢtirme için gerekli normatif<br />
rehberliğin <strong>ve</strong> teknik araçların sunulmasıyla ulusal eylemleri destekleyecektir.<br />
Bu tür eylemler ulusal bağlamlar, ihtiyaçlar <strong>ve</strong> önceliklere uygun olmalıdır.<br />
Daha yüksek <strong>ve</strong>ya artan <strong>alkol</strong>e bağlı yükün bulunduğu ülkelerde etkin politika<br />
yanıtları için gerekli altyapının geliĢtirilmesi, daha geniĢ halk sağlığı <strong>ve</strong> geliĢme<br />
hedeflerine ulaĢmak için önemli ön koĢullardan biridir.<br />
50. DSÖ, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunlarına yanıt<br />
<strong>ve</strong>rebilmek için kurumsal kapasitenin geliĢtirilmesine teknik rehberlik <strong>ve</strong><br />
destek <strong>ve</strong>rebilmek amacıyla bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeydeki diğer ilgili aktörlerle
182 182 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
iĢbirliği yapmaya kararlıdır. DSÖ özellikle düĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyine sahip<br />
ülkelere destek <strong>ve</strong> kapasite geliĢtirme konularına odaklanacaktır.<br />
51. Sekreterya aĢağıdakileri sunmak yoluyla Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>e bağlı sorunlar hakkında sağlık hizmetleri yanıtları konusunda iyi<br />
modellerin belgelenmesi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>e bağlı sorunlar hakkında farklı sektörlerde en iyi uygulamaların <strong>ve</strong><br />
yanıt modellerinin belgelenmesi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması;<br />
(c) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için etkili modeller tasarlayabilmek<br />
üzere halk sağlığı uzmanlığı ile karayolu gü<strong>ve</strong>nliği, <strong>ve</strong>rgilendirme <strong>ve</strong> adalet<br />
gibi alanlardaki uzmanlığa dayanmak;<br />
(d) Farklı ortamlarda etkin <strong>ve</strong> maliyet-etkin önleme <strong>ve</strong> tedavi müdahaleleri<br />
hakkında normatif rehberlik sunmak;<br />
(e) En iyi uygulamaların paylaĢılmasına destek olmak <strong>ve</strong> kapasite geliĢimini<br />
kolaylaĢtırmak için küresel, bölgesel <strong>ve</strong> ülkeler arası ağları geliĢtirmek <strong>ve</strong><br />
güçlendirmek;<br />
(f) Uluslararası ticaretin <strong>ve</strong> ticaret anlaĢmalarının sağlık üzerindeki etkilerini<br />
anlamak için kapasite geliĢtirme çabalarında Üye Devletlerin destek<br />
taleplerine cevap <strong>ve</strong>rmek.<br />
Bilgi Üretimi <strong>ve</strong> YaygınlaĢtırılması<br />
52. Küresel eylem için önemli alanlar, <strong>alkol</strong> tüketimi, <strong>alkol</strong>e bağlı zarar <strong>ve</strong> toplumun<br />
tepkisinin kalıplarını izlemek, bu bilgiyi analiz etmek <strong>ve</strong> zamanında<br />
yaygınlaĢtırılmasını kolaylaĢtırmaktır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının derecesi <strong>ve</strong><br />
önleyici <strong>ve</strong> tedavi edici müdahalelerin etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliği hakkında<br />
mevcut bilgi <strong>ve</strong> özellikle <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın epidemiyolojisi,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının ekonomik <strong>ve</strong> sosyal geliĢim üzerindeki etkisi <strong>ve</strong><br />
düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerde bulaĢıcı hastalıkların yayılması hakkında<br />
bilgilerin küresel düzeyde daha da geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> sistematik olarak<br />
geniĢletilmesi gerekmektedir.<br />
53. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Hakkında Küresel Bilgi Sistemi <strong>ve</strong> bölgesel bileĢenleri, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi, <strong>alkol</strong>e bağlı sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçlar <strong>ve</strong> her düzeyde politika
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 183<br />
yanıtlarının düzey <strong>ve</strong> kalıpları hakkındaki <strong>ve</strong>rilerin dinamik olarak sunulması<br />
için DSÖ tarafından geliĢtirilmiĢtir. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık hakkında küresel <strong>ve</strong><br />
bölgesel <strong>ve</strong>rilerin geliĢtirilmesi ulusal izleme sistemlerinin geliĢtirilmesi,<br />
belirlenen odak noktaları tarafından <strong>ve</strong>rilerin düzenli olarak DSÖ’ye<br />
raporlanması <strong>ve</strong> ilgili denetleme faaliyetlerinin güçlendirilmesini<br />
gerektirmektedir.<br />
54. DSÖ, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık hakkında uluslararası araĢtırma gündemini Ģekillendirmek,<br />
araĢtırmalar için kapasite oluĢturmak <strong>ve</strong> politika <strong>ve</strong> program geliĢtirmeye <strong>ve</strong>ri<br />
sunmak üzere <strong>ve</strong>ri ortaya çıkarma <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırma amacıyla uluslararası<br />
araĢtırma ağ <strong>ve</strong> projelerini tanıtmak <strong>ve</strong> desteklemek için ilgili ortaklarla<br />
çalıĢmaya kararlıdır.<br />
55. Sekreterya aĢağıdakileri sunmak yoluyla Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) Etkin tedavi hizmetleri hakkında bilgilerin değiĢtirilmesini desteklemek <strong>ve</strong><br />
kolaylaĢtırmak da dâhil, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma amaçlı etkin <strong>ve</strong><br />
maliyet-etkin müdahaleler hakkında bilgiler için uluslararası bir takas<br />
merkezinin sunulması;<br />
(b) <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Bilgi Sistemi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık yükü hakkında<br />
karĢılaĢtırmalı risk değerlendirmelerinin güçlendirilmesi;<br />
(c) Küresel, bölgesel <strong>ve</strong> ulusal düzeylerde <strong>ve</strong>ri toplama, derleme, analiz <strong>ve</strong><br />
yaygınlaĢtırmayı kolaylaĢtırabilmek için, karĢılaĢtırılabilir <strong>ve</strong>riler <strong>ve</strong><br />
üzerinde anlaĢmaya varılan gösterge <strong>ve</strong> tanımlara dayanarak, uygun <strong>ve</strong>ri<br />
toplama mekanizmalarının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong>ya değiĢtirilmesi;<br />
(d) Bilgi üretimi <strong>ve</strong> paylaĢımı konularına odaklanarak, ulusal çabaları<br />
desteklemek <strong>ve</strong> tamamlamak için bölgesel <strong>ve</strong> küresel ağların kurulmasını<br />
kolaylaĢtırmak;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının çeĢitli boyutları hakkında araĢtırmaları<br />
desteklemek üzere uluslararası bilimadamları <strong>ve</strong> sağlık uzmanları ağları ile<br />
iĢbirliğine devam etmek;<br />
(f) Farklı kültürel <strong>ve</strong> geliĢimsel bağlamlarda uygulanan farklı politika önlemleri<br />
hakkında karĢılaĢtırmalı etkinlik çalıĢmalarını kolaylaĢtırmak;
184 184 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
184 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(g) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> sosyal <strong>ve</strong> sağlıkla ilgili adaletsizlikler arasındaki<br />
iliĢki hakında etkin müdahele <strong>ve</strong> araĢtırmaları geniĢletmek üzere<br />
operasyonel araĢtırmaları kolaylaĢtırmak.<br />
Kaynakların Harekete Geçirilmesi<br />
56. <strong>Alkol</strong>e bağlı hastalıklar <strong>ve</strong> sosyal yükün derecesi <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmak için bütün düzeylerde var olan kaynaklarla ciddi derecede<br />
orantısızdır. Küresel geliĢim giriĢimlerinin, düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerin,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> sağlık sistemleri dâhil olmak üzere<br />
uygun altyapıları geliĢtirmek üzere ulusal politika <strong>ve</strong> planları kurmak <strong>ve</strong><br />
güçlendirmek için mali yardım <strong>ve</strong> uzmanlık ile teknik desteğe ihtiyacı<br />
olduğunu hesaba katması gerekmektedir. GeliĢim kurumları, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
hastalık yükünün yüksek olduğu düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının azaltılmasını bir öncelik alanı olarak değerlendirebilirler. Resmi<br />
geliĢim yardımı düĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyine sahip ülkelerde bu alanda<br />
sürdürülebilir kurumsal kapasitenin <strong>ve</strong> geliĢmekte olan ülkeler arasında iĢbirliği<br />
mekanizmalarının kurulması yönünde olanaklar sunmaktadır.<br />
57. DSÖ belirlenen öncelik alanlarında <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma amaçlı<br />
küresel <strong>ve</strong> ulusal eylemleri desteklemek için mevcut kaynakların harekete<br />
geçirilmesi <strong>ve</strong> birleĢtirilmesi konusunda kararlıdır.<br />
58. Sekreterya aĢağıdakileri sunmak yoluyla Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı azaltmak üzere finans politika <strong>ve</strong><br />
müdahalelerinde deneyim <strong>ve</strong> iyi uygulamaların paylaĢımının desteklenmesi;<br />
(b) Küresel stratejinin uygulanması için yeterli fonun sağlanması hakkında yeni<br />
<strong>ve</strong>ya yaratıcı yol <strong>ve</strong> araçların araĢtırılması;<br />
(c) DüĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyine sahip ülkeleri <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma çabalarında desteklemek için gerekli kaynakların harekete<br />
geçirilmesi amacıyla uluslararası ortaklar, hükümetlerarası ortaklar <strong>ve</strong><br />
bağıĢçılar ile iĢbirliğinin sağlanması;<br />
STRATEJĠNĠN UYGULANMASI<br />
59. Stratejinin baĢarılı bir Ģekilde uygulanması, Üye Devletlerin uyumlu eylemleri,<br />
etkin küresel yönetiĢim <strong>ve</strong> bütün ilgili paydaĢların uygun Ģekilde sürece dâhil
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 185 185<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 185<br />
olmasını gerektirmektedir. Stratejide sayılan bütün eylemler, beĢ hedefe<br />
ulaĢılmasını desteklemek için önerilmiĢtir. Bu hususta, belirli <strong>ve</strong> zamana bağlı<br />
eylemler, hedefler, mihenk taĢları <strong>ve</strong> izleme mekanizmaları olan ayrıntılı bir<br />
eylem planının geliĢtirilmesine özen gösterilmelidir.<br />
60. Sekreterya <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında küresel yük üzerine düzenli rapor<br />
düzenleyecek, kanıta dayalı tavsiyelerde bulunacak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltma konusunda bütün düzeylerde eylemleri<br />
savunacaktır. Ayrıca, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma amaçlı eylemlerin<br />
uygun öncelik <strong>ve</strong> kaynaklara kavuĢmasını sağlamak için diğer hükümetlerarası<br />
organizasyonlar <strong>ve</strong> uygun olan durumlarda temel paydaĢları temsil eden<br />
uluslararası kurumlar ile iĢbirliği yapacaktır.<br />
Diğer stratejiler, plan <strong>ve</strong> programlar ile bağlantılar <strong>ve</strong> arabağlar<br />
61. Bu küresel strateji, DSÖ Avrupa Bölgesinde <strong>Alkol</strong> Politikası Çerçe<strong>ve</strong>si<br />
(EUR/RC55/R1 sayılı karar), Batı Pasifik Bölgesinde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
azaltılması bölgesel stratejisi (WPR/RC57.R5 sayılı karar), <strong>Alkol</strong> tüketimi<br />
kontrolü - Güneydoğu Asya Bölgesinde politika seçenekleri (SEA/RC59/R8<br />
sayılı karar), Doğu Akdeniz Bölgesinde <strong>alkol</strong> tüketimine bağlı halk sağlığı<br />
sorunları (EM/RC53/R.5) <strong>ve</strong> Afrika Bölgesinde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma eylemleri (AFR/RC58/3 sayılı belge) gibi bölgesel giriĢimler üzerine<br />
dayanmaktadır.<br />
62. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, salgın olmayan hastalıkların önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü<br />
için küresel stratejinin eylem planında belirtilen dört ana risk faktöründen<br />
biridir (WHA61.14 sayılı karar). <strong>Alkol</strong> stratejisi, bulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong><br />
özellikle diyet, fiziksel aktivite <strong>ve</strong> sağlık (WHA57.17 sayılı karar), tütün<br />
kontrolü (WHA56.1 sayılı karar), sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> sağlıklı hayat tarzı<br />
(WHA57.16 sayılı karar) <strong>ve</strong> kanserin önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü (WHA58.22 sayılı<br />
karar) küresel stratejisi aracılığıyla hastalığa özel programlar için diğer risk<br />
faktörlerine dayanmaktadır <strong>ve</strong> onlarla bağlantılıdır.<br />
63. Strateji ayrıca intihar önleme <strong>ve</strong> diğer madde kullanımı bozukluklarının<br />
yönetimi ile Ģiddet <strong>ve</strong> sağlık (WHA56.24 sayılı karar), karayolu gü<strong>ve</strong>nliği <strong>ve</strong><br />
sağlık (WHA57.10 sayılı karar), çocuk <strong>ve</strong> ergen sağlığı <strong>ve</strong> geliĢimi (WHA56.21<br />
sayılı karar) <strong>ve</strong> üreme sağlığı (WHA57.12 sayılı karar) hakkında program<br />
faaliyetleri de dâhil olmak üzere, DSÖ’nün diğer ilgili faaliyetleri <strong>ve</strong> özellikle<br />
Akıl Sağlığı Eksiklik Eylem Programı ile bağlantı kurmakta <strong>ve</strong> uyum<br />
sağlamaktadır.
186 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
186<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
64. Ortaya çıkan kanıtlar uyarınca, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> bazı bulaĢıcı hastalıklar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içme<br />
<strong>ve</strong> geliĢim arasındaki bağlantılara giderek daha fazla önem <strong>ve</strong>rilmektedir.<br />
Strateji ayrıca DSÖ’nün HIV/AIDS <strong>ve</strong> tüberküloz hakkında mevcut programları<br />
<strong>ve</strong> sağlığın sosyal unsurları hakkındaki eylemlerle sağlık adaletsizliklerini<br />
azaltma (WHA62.14 sayılı karar) <strong>ve</strong> BirleĢmiĢ Milletler Milenyum<br />
Deklarasyonunda açıklanan hedefler dâhil sağlık ile ilgili geliĢme hedeflerini<br />
yakalama (WHA58.30 sayılı karar) çabaları ile bağlantılıdır.<br />
65. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanması, DSÖ<br />
bölgesel ofislerine özel politikaları oluĢturma, gözden geçirme <strong>ve</strong> uygulama <strong>ve</strong><br />
ülke ofisleri ile birlikte Üye Devletlere teknik destek sunma bakımından<br />
destekleyici bir çerçe<strong>ve</strong> sunmaktadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı ile ilgili bütün<br />
eylemlerin bu stratejiye uygun olmasını sağlamak için Sekreterya içinde<br />
koordinasyonun sağlanmasına özel önem <strong>ve</strong>rilecektir.<br />
Ġlerlemenin Ġzlenmesi <strong>ve</strong> Raporlama Mekanizmaları<br />
66. Ġlerlemeyi izlemek için, strateji farklı düzeylerde değerlendirme, raporlama <strong>ve</strong><br />
yeniden programlama için uygun mekanizmaların bulunmasını<br />
gerektirmektedir. Stratejinin hedeflerine ulaĢılıp ulaĢılamadığını<br />
değerlendirmek için etki odaklı perspektifi bulunan bir çerçe<strong>ve</strong> gerekmektedir.<br />
67. DSÖ’nün <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Anketi <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Bilgi Sistemi<br />
raporlama <strong>ve</strong> izleme mekanizmalarının önemli parçaları olacaktır. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
Sağlık Küresel Bilgi Sisteminin <strong>ve</strong>ri toplama araçları, ulusal düzeyde stratejinin<br />
uygulanmasının süreç <strong>ve</strong> sonuçlarının ilgili raporlarını içerebilmesi için<br />
uyarlanacaktır.<br />
68. Ulusal muhatapların küresel <strong>ve</strong> bölgesel ağlarının düzenli toplantıları, küresel<br />
stratejinin farklı düzeylerde uygulanmasının teknik tartıĢması için bir<br />
mekanizma sunmaktadır. Sürecin kayıt alınmasına ila<strong>ve</strong>ten, bu toplantılar<br />
öncelik alanları <strong>ve</strong> uygulama ile ilgili konular hakkında ayrıntılı tartıĢmalar<br />
içerebilir.<br />
69. Küresel stratejinin uygulanması hakkında Üye Devletlere raporlama DSÖ<br />
bölgesel komiteler <strong>ve</strong> Sağlık Asamblesine <strong>ve</strong>rilecek düzenli raporlar ile<br />
sağlanacaktır. Uygulama <strong>ve</strong> ilerleme hakkında bilgi bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası<br />
forumlarda <strong>ve</strong> uygun hükümetlerarası toplantılarda da sunulmalıdır.
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 187<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 187<br />
WHA63.13<br />
ALTMIġ ÜÇÜNCÜ DÜNYA SAĞLIK ASAMBLESĠNĠN KARARI (MAYIS 2010)<br />
ALKOLÜN ZARARLI TÜKETĠMĠNĠ AZALTMA KÜRESEL STRATEJĠSĠ<br />
AltmıĢ-üçüncü Dünya Sağlık Asamblesi,<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma strateji raporu 9 <strong>ve</strong> içinde ekli taslak küresel<br />
stratejiyi dikkate alarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımından kaynaklanan halk sağlığı problemlerine iliĢkin<br />
WHA58.26 kararı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma <strong>stratejileri</strong>ne iliĢkin<br />
WHA61.4 kararı anımsatarak;<br />
1. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisini destekler;<br />
2. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin, eylemlerin her seviyesi<br />
için rehber teĢkil etmeyi <strong>ve</strong> küresel eylemler için öncelik alanları oluĢturmayı<br />
hedeflediğini, din <strong>ve</strong> kültürel kaynakları, ulusal halk sağlığı önceliklerini hatta<br />
kaynaklar, kapasiteler <strong>ve</strong> yetenekleri de dikkate alarak uygun bir Ģekilde ulusal<br />
koĢulları ulusal seviyelere göre ayarlanabilir <strong>ve</strong> uyarlanabilir seçenekler <strong>ve</strong><br />
önlemler politikasının bir görevi olduğunu bildirir.<br />
3. Üye Ülkeri 10<br />
(1) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak <strong>ve</strong> politik istekleri <strong>ve</strong> finansal<br />
kaynakları harekete geçirmek için üye ülkelerdeki halk sağlığı politikalarını<br />
tamamlamaya <strong>ve</strong> desteklemeye yönelik <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketimini azaltma<br />
küresel stratejisini benimsemeye <strong>ve</strong> uygulamaya,<br />
9 A63/13 Dokümanı.<br />
10 Ve uygulanabildiği yerlerde, ulusal ekonomik entegrasyon kuruluĢları.
188 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
188<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımından kaynaklanan halk sağlığı problemleri üzerine<br />
WHA58.26 kararının <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma <strong>stratejileri</strong><br />
WHA61.4 kararının uygulanmasına devam etmeye,<br />
(3) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanmasının,<br />
risk taĢıyan nüfusun, gençlerin <strong>ve</strong> baĢkalarının zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminden<br />
etkilenenlerin korunması için ulusal çabaları güçlendirdiğinin<br />
kesinleĢmesine,<br />
(4) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanmasının,<br />
ulusal izleme sistemlerinde yansıtılmasının <strong>ve</strong> DSÖ’nün <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık bilgi<br />
sistemlerine düzenli bir Ģekilde rapor edilmesinin kesinleĢmesine,<br />
teĢvik eder.<br />
4. Genel Müdür’den:<br />
(1) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanması <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için, yeterince yüksek<br />
örgütsel öncelik <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> yeterli finans <strong>ve</strong> insan kaynağı sağlama,<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanmasında <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı sebebiyle ortaya çıkan halk sağlığı problemlerine<br />
ulusal tepkileri güçlendirmede, uygun olduğunda, üye ülkelerle ortak<br />
çalıĢma <strong>ve</strong> üye ülkelere destek <strong>ve</strong>rme,<br />
(3) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanması<br />
gidiĢatını izlemek <strong>ve</strong> Yönetici Dairesi kanalıyla AltmıĢ Üçüncü Dünya<br />
Sağlık Kuruluna raporlama,<br />
talep edilir.<br />
(Sekizinci genel toplantı, 21 Mayıs 2010-<br />
Komite A, Dördüncü Raporu)
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 189<br />
189<br />
EK I<br />
AltmıĢ-Üçüncü Dünya Sağlık Asamblesi Sekreterya 11 Raporu<br />
(Mayıs 2010)<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltma Stratejileri:<br />
Küresel Strateji Taslağı<br />
1. WHA61.4 sayılı kararda (<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma <strong>stratejileri</strong>) Sağlık<br />
Asamblesi, Genel Direktörden, Yönetim Kurulu vasıtasıyla AltmıĢ-üçüncü<br />
Dünya Sağlık Asamblesine <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma konusunda<br />
taslak bir küresel strateji sunmasını talep etmiĢtir. Sağlık Asamblesi, Üye<br />
Devletleri taslak bir küresel strateji oluĢturma hususunda Sekreterya ile iĢbirliği<br />
yapmaları için uyarmıĢ <strong>ve</strong> Genel Direktörden Üye Devletlerle iĢbirliği<br />
yapmasını <strong>ve</strong> onlara danıĢmasını, bunun yanı sıra <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmaya katkıda bulunabilme yolları hakkında hükümetlerarası örgütler,<br />
sağlık çalıĢanları, sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> finansal iĢletmelere danıĢmasını talep<br />
etmiĢtir.<br />
2. Sekreterya, Üye Devletleri de sürece dâhil eden <strong>ve</strong> geniĢ bir danıĢma süreci<br />
sonunda bir strateji taslağı hazırlamıĢtır. Bunu yaparken, Sekreterya, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımının azaltılmasına katkıda bulunma yolları hakkında diğer<br />
paydaĢlarla yapılan görüĢmelerin sonuçlarını da hesaba katmıĢtır. Taslak<br />
strateji, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma strateji <strong>ve</strong> müdahalelerinin etkinliği<br />
<strong>ve</strong> maliyet etkinliği konularında varolan en iyi uygulamalar <strong>ve</strong> mevcut<br />
kanıtlara dayanmaktadır; bu kanıtlar Ek II’de özetlenmiĢtir.<br />
3. DanıĢma süreci, Üye Devletler <strong>ve</strong> diğer paydaĢlara, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma yolları hakkında teklifler sunmaları olanağını sağlayacak Ģekilde 3<br />
Ekim ila 15 Kasım 2008 tarihleri arasında yapılan halka açık <strong>ve</strong> web tabanlı bir<br />
oturum ile baĢlamıĢtır. Bu paydaĢların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya<br />
katkıda bulunma yolları hakkında görüĢlerini almak üzere Kasım 2008’de<br />
Cenevre'de biri sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> sağlık çalıĢanları ile <strong>ve</strong> diğeri finansal<br />
iĢletmelerle olmak üzere iki ayrı yuvarlak masa toplantısı düzenlenmiĢtir.<br />
Bunun ardından, seçilen hükümetlerarası örgütlerle bir toplantı yapılmıĢtır<br />
(Cenevre, 8 Eylül 2009) 12 .<br />
11 Orijinali A63/13 dokümanında sunulmuştur.<br />
12<br />
WHA61.4 sayılı kararın uygulanması süreci hakkında daha ayrıntılı bilgi <strong>ve</strong> bu raporda anılan belgelerin bağlantıları<br />
için bkz. DSÖ web sitesi: http://www.who.int/substance_abuse/activities/globalstrategy/en/index.html .
190<br />
190 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. Sekretarya, Üye Devletler ile görüĢmelere devam etmek üzere, taslak strateji<br />
üzerinde çalıĢmaya bir tartıĢma metni hazırlayarak baĢladı. Bu metin, DSÖ’nün<br />
idari birimlerinin <strong>ve</strong> baĢka pek çok bölgesel komite oturumlarının<br />
tartıĢmalarına <strong>ve</strong> bu organların bulaĢıcı olmayan hastalıklar, akıl sağlığı,<br />
Ģiddetin <strong>ve</strong> yaralanmanın önlenmesi, kanser, aile <strong>ve</strong> toplum sağlığı, sağlığın<br />
sosyal unsurları, HIV/AIDS <strong>ve</strong> ticaret <strong>ve</strong> sağlık gibi diğer ilgili konularda<br />
benzer çıktılarına dayanarak oluĢturulmuĢtur. TartıĢma metni ayrıca teknik<br />
uzmanların ilgili toplantıları da dâhil olmak üzere Sekreterya’nın <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
sağlık üzerine teknik faaliyetlerinin sonuçlarından da faydalanmıĢtır. TartıĢma<br />
metni Üye Devletlere gönderilmiĢ <strong>ve</strong> DSÖ’nün web sitesinde yayımlanmıĢtır.<br />
5. ġubat <strong>ve</strong> Mayıs 2009 tarihleri arasında 149 Üye Devletin hükümetleri<br />
tarafından belirlenen temsilcilerin katıldığı altı bölgesel teknik toplantı<br />
yapılmıĢtır. Bu toplantılardan üçü DSÖ’nün Afrika, Avrupa <strong>ve</strong> Doğu Akdeniz<br />
Bölgesel Ofislerinde yapılmıĢtır. Amerika kıtaları, Güneydoğu Asya <strong>ve</strong> Batı<br />
Pasifik Bölgeleri’ndeki Üye Devletlerin toplantılarına sırasıyla Brezilya,<br />
Tayland <strong>ve</strong> Yeni Zelanda devletleri ev sahipliği yapmıĢtır. Bütün bu bölgesel<br />
toplantılarda Üye Devletlerden tartıĢma metninde ifade edilen muhtemel<br />
küresel eylem <strong>ve</strong> iĢbirliği alanları <strong>ve</strong> stratejinin ulusal ihtiyaç <strong>ve</strong> öncelikleri<br />
nasıl en iyi Ģekilde hesaba katabileceği konusunda görüĢlerini sunmaları istendi.<br />
Buna ek olarak, Üye Devletler, strateji geliĢtirme sürecine katkıda<br />
bulunabilecek mevcut ulusal <strong>ve</strong> alt bölgesel süreçler <strong>ve</strong> bunun yanı sıra,<br />
özellikle gençler <strong>ve</strong> baĢkalarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımından etkilenen kiĢiler<br />
olmak üzere risk gruplarını öncelleyerek en iyi uygulama örnekleri hakkında<br />
bilgi sunmaları konusunda teĢvik edilmiĢlerdir.<br />
6. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımın azaltılması için taslak bir küresel strateji geliĢtirmek<br />
üzere bir çalıĢma belgesi hazırlamak için Sekreterya, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmaya katkıda bulunma yolları hakkında daha önceden bütün<br />
paydaĢlarla yapılan danıĢma sürecinin sonuçlarını da hesaba katarak, Üye<br />
Devletlerle yapılan bölgesel toplantıların sonuçlarını temel almıĢtır. Sonuçta<br />
ortaya çıkan belge, geri plan bilgileri, küresel bir strateji için tavsiye edilen<br />
amaçlar, hedefler <strong>ve</strong> rehber ilkeler, hedef alanları <strong>ve</strong> Üye Devletlerin ulusal<br />
düzeyde uygulamaları tavsiye edilen bir dizi politika önlemleri <strong>ve</strong><br />
müdahalelerini içermektedir. ÇalıĢma belgesi, içeriği hakkında yazılı geri<br />
bildirim sunma da<strong>ve</strong>ti ile birlikte Ağustos 2009’da Üye Devletlere gönderilmiĢ<br />
<strong>ve</strong> DSÖ web sitesinde yayımlanmıĢtır. Sekreterya 40 Üye Devletten yazılı geri<br />
bildirim almıĢtır.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 191<br />
7. Üye Devletlerle taslak strateji hakkında yapılan iĢbirliğini devam ettirmek üzere<br />
Sekreterya çalıĢma belgesi hakkında geri bildirimleri tartıĢmak <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlere taslak küresel stratejinin tamamlanması için tavsiyelerini bildirme<br />
olanağı sunmak için Cenevre’de 8 Ekim 2009 tarihinde Üye Devletlerle bir<br />
gayrıresmi toplantı düzenlemiĢtir. Bu gayrıresmi toplantının sonuçlarını hesaba<br />
katarak Sekreterya taslak küresel stratejiye son halini <strong>ve</strong>rmiĢtir.<br />
8. Yönetim Kurulu, 2010 Ocak’ta yapılan 126’ncı oturumunda 13 , bu raporun önceki<br />
<strong>ve</strong>rsiyonunu <strong>ve</strong> taslak stratejiyi kabul etmiĢtir. Oturum sırasında, taslak küresel<br />
stratejiye iliĢkin tartıĢmalar Küba <strong>ve</strong> Ġs<strong>ve</strong>ç tarafından eĢ baĢkanlığı yapılan ucu<br />
açık gayri-resmi çalıĢma grubunda da görüĢülmüĢtür. Konsensüs, gözden<br />
geçirilmiĢ bir metne varılmıĢtır. Kurul küresel stratejiyi kabul için Sağlık<br />
Asamblesine önerilen EB126.R11 sayılı kararı kabul edilmiĢtir.<br />
Sağlık Asamblesi Faaliyetleri<br />
9. Asamble, EB126.R11 sayılı kararda yer alan Yönetim Kurulu tarafından tavsiye<br />
edilen kararı kabul etmeye da<strong>ve</strong>t edilmiĢtir.<br />
13 Bakınız onbirinci toplantının özet belgesi: EB126/2010/REC/2.
192<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
192 192 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ EK II<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA MÜDAHALELERĠNĠN<br />
ETKĠNLĠK VE MALĠYET ETKĠNLĠĞĠ HAKKINDA KANITLAR<br />
1. Son yıllarda, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmayı hedefleyen farklı politika<br />
seçenekleri <strong>ve</strong> müdahalelerin fizibilitesi, etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliği hakkında<br />
kayda değer bir bilgi birikimi ortaya çıkmıĢtır. Bu kanıtların pek çoğu yüksek<br />
gelir düzeyine sahip ülkelerden gelmektedir. Ancak düĢük <strong>ve</strong> orta gelir<br />
düzeyine sahip ülkelerde yapılan çalıĢmaların sayısı da artmaktadır. Bu ek,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltma amaçlı politika <strong>ve</strong> program<br />
geliĢtirmelere bilgi sunabilecek araĢtırmaların ana bulgularını kısaca<br />
özetlemektedir.<br />
2. Her ne kadar <strong>ve</strong>ri bankası <strong>alkol</strong> eğitim programlarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
üzerindeki etkisinin küçük olduğunu göstermekte ise de, nüfusun <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını <strong>ve</strong> ilgili sağlık risklerini bilmesi <strong>ve</strong> anlaması gerektiği<br />
hususu da dâhil olmak üzere eğitim <strong>ve</strong> bilgi konusuna önem <strong>ve</strong>rilmesi için pek<br />
çok sebep bulunmaktadır. Etkin olabilmesi için, <strong>alkol</strong> konusunda eğitimin,<br />
etkin müdahalelerin eriĢilebilirliğini desteklemek <strong>ve</strong> uygun <strong>alkol</strong> politikaları<br />
için kamuoyunun desteğinin harekete geçirilmesi bakımından, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının riskleri hakkında bilgi sunmaktan öteye geçmesi gerekmektedir.<br />
3. Tehlikeli <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına sahip kiĢilerin erken teĢhisi <strong>ve</strong> bu<br />
kiĢilere kısa danıĢma <strong>ve</strong>rilmesinin etkinliği hakkında kanıtlar geniĢ boyuttadır<br />
<strong>ve</strong> farklı ülkelerde pek çok farklı sağlık hizmeti ortamlarında yapılan çok sayıda<br />
sistematik inceleme sonunda ortaya çıkmaktadır. Bulgular, daha yoğun<br />
danıĢmanlığın daha az yoğun danıĢmanlıktan daha fazla etkin olmadığını<br />
göstermektedir. BiliĢsel-davranıĢsal terapiler <strong>ve</strong> farmakolojik terapiler, <strong>alkol</strong><br />
bağımlılığı <strong>ve</strong> ilgili sorunların tedavisinde olumlu etkiye sahiptir.<br />
Hipertansiyon, tüberküloz, <strong>ve</strong> HIV/AIDS gibi eĢlik eden hastalıkların entegre<br />
tedavisine <strong>ve</strong> kendi kendine yardım gruplarına da önem <strong>ve</strong>rilmelidir.<br />
4. Gençlerin içki içme davranıĢlarını değiĢtirdiği gösterilmiĢ olan <strong>ve</strong> trafik kazaları<br />
<strong>ve</strong> Ģiddet gibi <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında topluluk eylemi programlarının<br />
önemli bir bileĢeni medya savunuculuğudur. DüĢük gelir düzeyine sahip<br />
ülkelerde topluluk eylemleri hakkında baĢka bir yaklaĢım, artan <strong>alkol</strong>ün zararlı
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 193 193<br />
kullanımını düzeylerinin yerel unsurlarını ele almak için kamuoyunu harekete<br />
geçirme konusunda toplulukları teĢvik etmek olmuĢtur.<br />
5. Yeterli derecede düĢük bir kan <strong>alkol</strong> yoğunluğu sınırının (% 0,02 ila % 0,05)<br />
<strong>alkol</strong>lü araç kullanma sonucu yaralanmaları azaltma konusunda etkin olduğu<br />
sonucunu destekleyen güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Hem, polisin düzenli<br />
olarak kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluklarını kontrol etmek için sürücüleri rastgele<br />
durdurduğu yoğun rastgele nefes kontrolü hem de araçların durdurularak<br />
<strong>alkol</strong>lü araç kullandığından kuĢkulanılan sürücülerin nefeslerinin kontrol<br />
edildiği seçmeli nefes kontrolü <strong>alkol</strong>e bağlı yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri<br />
azaltmaktadır. Genç <strong>ve</strong>ya acemi sürücüler için daha düĢük kandaki <strong>alkol</strong><br />
yoğunluğu sınırı (sıfır düzeyi de dâhil olmak üzere) belirlemenin, sınırın<br />
üstünde kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu olan sürücülerin ehliyetlerinin idari olarak<br />
askıya alınması, <strong>alkol</strong>e bağlı koĢullar için zorunlu danıĢmanlık <strong>ve</strong>ya tedavi <strong>ve</strong><br />
tekrar eden <strong>alkol</strong>lü araç kullanma durumu bulunan Ģoförler için ateĢleme<br />
kilidinin kullanılmasının belli bir düzeye kadar etkin olduğu konusunda<br />
kanıtlar bulunmaktadır. Etkin yaptırımlar ile takip edilen Ģekilde rastgele <strong>ve</strong>ya<br />
seçili nefes kontrolü ile polisin devamlı uygulatması çok önemlidir <strong>ve</strong><br />
sürdürülebilir tanıtım <strong>ve</strong> farkındalık kampanyaları ile desteklenmelidir.<br />
6. Farklı ortamlardan gelen kanıtlar, <strong>alkol</strong>ün hem satıĢı hem de sunulmasında<br />
kısıtlamaları içerecek Ģekilde <strong>alkol</strong>ün fiziksel eriĢilebilirliğini azaltma amaçlı bir<br />
yasal çerçe<strong>ve</strong>nin önemini göstermektedir. <strong>Alkol</strong> satıĢı için bir ruhsatlandırma<br />
sistemine sahip olmak, kanunların ihlali halinde ruhsatın iptali söz konusu<br />
olabileceği için kontrol etme olanağına izin <strong>ve</strong>rmektedir. <strong>Alkol</strong> satın almak için<br />
bir asgari yaĢın belirlenmesi kanunlarının uygulanması <strong>alkol</strong>lü araç kullanma<br />
sonucu yaralanmalar <strong>ve</strong> diğer <strong>alkol</strong>e bağlı zararda belirgin azalmalara neden<br />
olmaktadır. En etkin uygulatma yöntemi, <strong>alkol</strong> satma hakkını koruma çıkarı<br />
bulunan satıcılar üzerinden olmaktadır. <strong>Alkol</strong> satıĢ yerlerinin daha fazla<br />
yoğunluklu olması gençlerde <strong>alkol</strong> tüketimi düzeylerinin artması, daha yüksek<br />
saldırı düzeyleri <strong>ve</strong> cinayet, çocukların cinsel istismarı <strong>ve</strong> ihmali, kiĢinin<br />
kendini yaralaması <strong>ve</strong> daha az tutarlı kanıtlarla desteklenen karayolu trafik<br />
kazaları sonucu yaralanmalar ile bağlantılıdır. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin satıĢ saatleri<br />
<strong>ve</strong>ya günlerinin azaltılması cinayet <strong>ve</strong> saldırı dâhil olmak üzere daha az <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı sorunlara neden olmaktadır.<br />
7. Uzun süreli gençlik çalıĢmalarından elde edilen kanıtlar <strong>alkol</strong> pazarlamasının<br />
çeĢitli türlerinin gençlerin içki içmeye baĢlaması <strong>ve</strong> gençler arasında daha riskli
194 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
194<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
içki içme kalıpları üzerindeki etkisine iĢaret etmektedir. Bazı sonuçlar, kısmen<br />
metodolojik zorluklardan dolayı tartıĢmaya açıktır. Etkin olabilmek için,<br />
pazarlamayı düzenleyen sistemlerin baĢarılı olması için yeterli teĢvike sahip<br />
olması gerekmektedir. Genel olarak düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler devletin bu<br />
konudaki baskısı en yüksek derecede iken en aktif düzeyde çalıĢmaktadır <strong>ve</strong><br />
yalnızca ihlaller hakkında Ģikâyetlerin üçüncü taraflar tarafından gözden<br />
geçirilmesi hükmünü içermesi halinde iĢe yaramaktadırlar. Yaptırımlar <strong>ve</strong><br />
yaptırım tehditleri, uyumu sağlamak için gereklidir.<br />
8. <strong>Alkol</strong> daha fazla satın alınabilir oldukça – yani fiyatı daha düĢük olunca <strong>ve</strong>ya<br />
insanlar daha fazla harcayabilecekleri gelire sahip oldukça – daha fazla tüketilir<br />
<strong>ve</strong> hem yüksek hem de düĢük gelir düzeyine sahip ülkelerde daha fazla ilgili<br />
zarara neden olur. Modelleme, her <strong>alkol</strong> gramı ünitesi için asgari bir fiyatın<br />
belirlenmesinin tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azalttığını göstermektedir. Hem<br />
fiyat artıĢları hem de asgari bir fiyatın belirlenmesinin daha az tüketen<br />
içicilerdense daha fazla tüketen içiciler üzerinde çok daha fazla etkiye neden<br />
olduğu tahmin edilmektedir. Ekonomik anlaĢmaların ardından gelen doğal<br />
deneyler göstermektedir ki, sınır ötesi ticareti dengelemek için <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri<br />
<strong>ve</strong> fiyatları düĢürüldüğünde satıĢlar, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar da<br />
genellikle artmıĢtır.<br />
9. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin sunulduğu tesislerin gü<strong>ve</strong>nlik odaklı tasarlanması <strong>ve</strong> kısmen<br />
potansiyel Ģiddeti azaltmak için gü<strong>ve</strong>nlik personelinin çalıĢtırılmasının <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zararı azalttığı yönünde bazı kanıtlar bulunmaktadır. Her ne kadar <strong>alkol</strong><br />
sunan kiĢilerin davranıĢlarını değiĢtiren müdahalelerin kendi baĢlarına etkin<br />
olmadığı ortaya çıksa da, polisin <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> ruhsatı denetçilerinin uygulatması<br />
ile desteklendiklerinde etkin olabilirler. Zarar azaltma yaklaĢımı, daha az <strong>alkol</strong><br />
konsantrasyonuna sahip ürünlerin daha güçlü Ģekilde tanıtılması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ürünü<br />
kaplarından zorunlu sağlık uyarıları ile desteklenebilir. Her ne kadar bu<br />
uyarılar içki içme davranıĢında bir değiĢikliğe neden olmuyorsa da, içki içme<br />
kalıplarını değiĢtirme niyetlerini etkilemekte <strong>ve</strong> tüketicilere <strong>alkol</strong> kullanma ile<br />
ilgili riskleri hatırlatmaktadır.<br />
10. Uygun ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası önlemlerin planlanması <strong>ve</strong> uygulanması<br />
için yüksek düzeyde bilimsel, teknik <strong>ve</strong> kurumsal kapasitenin iĢler halde olması<br />
gerekmektedir. YasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan <strong>alkol</strong>ün içeriği <strong>ve</strong> üretimi hakkında<br />
geniĢ pazar bilgisi <strong>ve</strong> anlayıĢ, uygun hukuki çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> aktif uygulatma
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 195<br />
önlemleri ile birlikte büyük öneme sahiptir. Kontrol önlemleri farkındalık<br />
yaratma <strong>ve</strong> toplumun harekete geçirilmesi önlemleri ile birlikte<br />
uygulanmalıdır.<br />
11. Ana <strong>ve</strong>ri kaynaklarının bibliyografyası DSÖ web sitesinde yayınlanacaktır. 14<br />
14<br />
http://www.who.int/substance_abuse/activities/globalstrategy/en/index.html (20 Kasım 2009 tarihinde ulaĢıldı).
KÜRESEL ALKOL POLİTİKASI<br />
KONFERANSI DEKLARASYONU
KÜRESEL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 197<br />
Küresel Stratejiden Ulusal <strong>ve</strong> Yerel Eyleme<br />
Küresel <strong>Alkol</strong> Politikası Konferansı<br />
13-15 ġubat 2012<br />
Nonthaburi, Tayland<br />
DEKLARASYON<br />
GĠRĠġ<br />
Bizler 13-15 ġubat 2012 tarihlerinde Tayland Nonthaburi’de bir araya gelen “Küresel<br />
Stratejiden Ulusal <strong>ve</strong> Lokal Eyleme Küresel <strong>Alkol</strong> Politikası Konferansı” katılımcıları<br />
olarak,<br />
1. 2010 Mayıs ayında Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edilen DSÖ <strong>Alkol</strong>ün<br />
Zararlı Kullanımını Azaltmaya Yönelik Strateji’nin Dünya Sağlık Asamblesinin<br />
63.13 sayılı kararı doğrultusunda yerel <strong>ve</strong> ulusal çapta uygulanabilecek olan<br />
eylemlere <strong>ve</strong> politika tercihlerine iliĢkin bir belge sağlayan küresel seviyede<br />
eylem için öncelikli alanlar <strong>ve</strong> ilkeler ortaya koyan baĢlıca çerçe<strong>ve</strong> olduğunu<br />
tekrar teyit ediyoruz.<br />
2. BulaĢıcı Olmayan Hastalıkların Önlenmesi <strong>ve</strong> Kontrolüne ĠliĢkin BirleĢmiĢ<br />
Milletler Genel Kurulunda gerçekleĢen yüksek düzeyli toplantının Siyasi<br />
Deklarasyonunda devlet <strong>ve</strong> hükümet baĢkanlarının ilgili taraflarla istiĢare<br />
içerisinde, uygun dâhili eylem planları geliĢtirmenin gerekliliğinin farkında<br />
olarak 66/2 sayılı Genel Kurul kararı doğrultusunda, özellikle gençler arasında<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımından kaynaklı sorunlara iliĢkin farkındalığı<br />
arttırmanın yanında, küresel stratejide belirlenen tüm seçeneklerin dikkate<br />
alınmasını da kapsayan DSÖ <strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmaya Yönelik<br />
Stratejisinin uygulanmasını teĢvik eden diğer kararların yanı sıra çok sektörlü<br />
önlemlerin uygulanmasına katkı yapmayı taahhüt ettiklerini anımsıyoruz.<br />
3. DSÖ <strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmaya Yönelik Strateji’nin tüm<br />
seviyelerde uygulanmasını destekleyeceğimizi, iyi niyet <strong>ve</strong> güçlü bir kararlılıkla<br />
ifade ediyoruz.
200 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
198 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
200 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. Küresel Stratejinin tüm dünyada <strong>alkol</strong>le ilgili sağlık <strong>ve</strong> sosyal zararları azaltan,<br />
delillerle desteklenmiĢ, etkili bir uygulama <strong>ve</strong> sürdürülebilir eylem için önemli<br />
bir imkân sağladığına inanıyoruz.<br />
5. Bu konferansın, Küresel Stratejinin <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltarak,<br />
toplumların, ailelerin <strong>ve</strong> bireylerin sağlık <strong>ve</strong> sosyal yaĢamlarını güçlendiren,<br />
vizyonunun uygulanmasını teĢvik <strong>ve</strong> destek için; devlet kuruluĢlarını, STK<br />
temsilcilerini, araĢtırmacıları <strong>ve</strong> tüm dünyadaki toplum liderlerini mobilize<br />
ettiğini belirtiyoruz.<br />
EYLEM GEREKÇESĠ<br />
6. Küresel açıdan <strong>alkol</strong> tüketimi, engellilik <strong>ve</strong> ölüm vakalarında baĢlıca üçüncü<br />
risk faktörüdür. 2004 tahminlerine göre <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı, DSÖ Küresel<br />
Stratejide de belirtildiği üzere, 2,3 milyon olarak hesaplanmaktadır (bu da<br />
dünyadaki toplam ölümlerin % 3,8’idir). Bir diğer önemli nokta da <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımının küresel ölçekte % 4,5 olarak tahmin edilen yaĢamın engelli<br />
olarak geçen yıl kaybı –DALY- hastalığına sebep olmasıdır. Ayrıca <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımı 15-29 yaĢ arası gençlerde ölüm <strong>ve</strong> sakatlanmalarda baĢlıca risk<br />
faktörüdür.<br />
7. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı ölümlerinin yarısından çoğu <strong>alkol</strong> bağımlılığı,<br />
karaciğer sirozu, kardiyovasküler hastalıklar <strong>ve</strong> kanser gibi bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklardan meydana gelmektedir. BulaĢıcı Olmayan Hastalıkların<br />
Önlenmesi <strong>ve</strong> Kontrolüne ĠliĢkin BirleĢmiĢ Milletler Genel Kurulunda<br />
gerçekleĢen yüksek düzeyli toplantının Siyasi Deklarasyonu bulaĢıcı olmayan<br />
hastalılara karĢı küresel çapta bir eylem olarak <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmanın kritik önemine vurgu yapmaktadır.<br />
8. Halk sağlığını tehdit eden önemli zararlardan biri de aile içi Ģiddet <strong>ve</strong> trafik<br />
kazalarından kaynaklı <strong>alkol</strong> yaralanmalarıdır. Ayrıca <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının HIV <strong>ve</strong> Tüberküloz gibi bulaĢıcı hastalıkların yayılmasındaki rolü<br />
son yıllarda genel kabul görmektedir. Doğum dönemindeki kadınlar <strong>ve</strong> genç<br />
insanlar arasında ağır oranlarda içki tüketimi <strong>ve</strong> giderek artan içme kültürüyle<br />
ilgili dünya çapında acil eylem ihtiyacı <strong>ve</strong> endiĢe söz konusudur.
KÜRESEL KÜRESEL ALKOL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 199 201<br />
KÜRESEL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 201<br />
9. <strong>Alkol</strong> diğer bağımlılık yapıcı uluslararası kontrol altındaki maddelerle<br />
kıyaslanabilecek Ģekilde kötü kullanımı potansiyeli olan fizyoaktif bir maddedir<br />
<strong>ve</strong> tüketimi <strong>alkol</strong> bağımlılığı, tratojenik etkiler <strong>ve</strong> yaĢamı tehdit eden<br />
zehirlenmeleri de kapsayan bir dizi olumsuz sağlık etkilerine neden olmaktadır.<br />
Artık <strong>alkol</strong> halk sağlığı açısından ikili ticari, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası ticari<br />
müzakerelerde taraflarca özel ehemmiyet gören ürün olarak tanınmaktadır.<br />
10. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı bireylerde, ailelerde <strong>ve</strong> toplumlarda kadın <strong>ve</strong> erkeğin<br />
tedaviden yoksun hale gelmesi, üretim <strong>ve</strong> ev gelirinin azalması, iĢgücü <strong>ve</strong><br />
istihdam kaybı gibi sıkıntılara neden olmaktadır. Böylece zararlı <strong>alkol</strong><br />
kullanımı açlık <strong>ve</strong> yoksulluğa katkı yapan bu yönüyle Binyıl Kalkınma<br />
Hedefleri gibi uluslararası kabul gören kalkınma hedeflerinin baĢarılmasında<br />
doğrudan etkisi olan bir faktördür.<br />
11. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının lokal, küresel <strong>ve</strong> uluslararası seviyelerde<br />
azaltılması için ispatlanmıĢ <strong>ve</strong> uygun maliyetli önlemler bulunmaktadır. Bu<br />
önlemlerin uygulanması tüm dünyaya sağlık, sosyal <strong>ve</strong> iktisadi yaĢamda önemli<br />
faydalar sağlayacaktır. DüĢük gelirli ülkelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmaya yönelik uygulanabilecek olan önlemlere örnek olarak <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilerinin arttırılması, perakende <strong>alkol</strong> satıĢının sınırlandırılması, <strong>alkol</strong><br />
piyasasına <strong>ve</strong> reklamlarına etkili yasakların <strong>ve</strong> sınırlandırmaların uygulanması<br />
gibi örnekler zikredilebilir. Bunlar halk sağlığına önemli etkisi olan <strong>ve</strong> az<br />
maliyetli uygulamalardır.<br />
12. Fiyatlandırma politikalarına <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgi artırımı potansiyeline özen gösterilmelidir.<br />
Bunlar tüketimi azaltır hastalıları önler, hükümetlerin sağlığa, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisi gibi alanlara ayırdığı kaynakları arttırır.<br />
EYLEM ÇAĞRISI<br />
Bizler tüm hükümetler arası kuruluĢları, STK networklerini, ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
hükümetleri, akademik camiayı, sivil toplumu, uzman kuruluĢları, tüm toplulukları<br />
<strong>ve</strong> bireyleri aĢağıda belirtilen noktalarda eyleme geçmeye çağırıyoruz:
202200<br />
ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Ulusal <strong>ve</strong> Yerel Seviyede:<br />
13. Toplumumuzu daha gü<strong>ve</strong>nli, bireylerimizi daha sağlıklı, baĢkalarını <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı tüketimi riskinden koruyan küresel stratejide temellendirilmiĢ olan,<br />
özellikle de yukarıda zikredilen düĢük maliyetli önlemleri destekleyerek<br />
güçlendirmek <strong>ve</strong> ülkelerin ulusal kalkınma ajandasının bir parçası haline<br />
getirmek,<br />
14. Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için bütçesel dağıtımları<br />
arttırmak, öncelik <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> desteklemek, ulusal öncelikleri <strong>ve</strong> yerel<br />
durumları da düĢünerek <strong>ve</strong> sosyal farklılıkları azaltarak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını <strong>ve</strong> yerel yenilikçi finansal mekanizmalar sayesinde ilgili halk<br />
sağlığı problemlerini önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için yeterli tahmin edilebilir <strong>ve</strong><br />
dayanıklı finansal kaynakların hükümlerini keĢfetmek, <strong>alkol</strong>lü içki <strong>ve</strong>rgilerinin<br />
artırılması ya da ek fiyat istenmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı azaltmak <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> kullanım bozukluklarını önlemek <strong>ve</strong> tedavi etmek için program<br />
aktiviteleri bütçelerinin bir kısmını dağıtmak,<br />
15. Ulusal <strong>ve</strong> lokal düzeyde küresel stratejinin uygulanmasında <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının azaltılmasında sivil toplum kuruluĢlarının <strong>ve</strong> diğer diğer<br />
örgütlerin çabalarını güçlendirmek. <strong>Alkol</strong>lü içki endüstrisinden <strong>ve</strong> çıkar<br />
iliĢkilerinden bağımsız olan sivil kuruluĢlar, etkili <strong>alkol</strong> kontrol politikalarının<br />
hükümetler nezdinde gündeme getirilmesinde önemli rol oynayabilir.<br />
16. Ülke seviyesinde, mevcut sağlık enformasyon sistemlerinin bir parçası olan<br />
periyodik sağlık araĢtırmaları gibi DSÖ’nün sağlık <strong>ve</strong> enformasyon sistemine<br />
uyumlu göstergeler kullanarak tanı <strong>ve</strong> bilgi toplama yapabilecek <strong>alkol</strong> tüketimi<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili zararları ölçen izleme <strong>ve</strong> denetim sistemleri kurmak, bu tür<br />
sistemlerin politika geliĢtirmede <strong>ve</strong> amaçları değerlendirmede önemli olduğunu<br />
unutmamak gerekir. Ġzleme <strong>ve</strong> değerlendirme sonuçları, lokal <strong>ve</strong> yerel düzeyde<br />
halk sağlığının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> kullanımının azaltılması için<br />
kamuoyuna sunulmalıdır.
KÜRESEL KÜRESEL ALKOL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 201 203<br />
Uluslararası Seviyede:<br />
17. Geleneksel <strong>ve</strong> yeni gönüllü ekonomik mekanizmalar gibi, DSÖ <strong>Alkol</strong>ün Zararlı<br />
Kullanımını Azaltmaya Yönelik Stratejinin ikili <strong>ve</strong> çoklu kanallar yoluyla<br />
küresel seviyede uygulanması için gerekli öngörülebilir <strong>ve</strong> sürdürülebilir<br />
kaynakları oluĢturmaya çalıĢmak.<br />
18. BM’nin bir sağlık kuruluĢu olarak DSÖ’nin gözlem <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
süreçlerinin yanı sıra <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik ulusal<br />
çabaları <strong>ve</strong> küresel <strong>alkol</strong> stratejisinin ülkelerde uygulanmasına yönelik<br />
çalıĢmaları <strong>ve</strong> iĢbirliğini desteklemek.<br />
19. Küresel stratejinin uygulanması bağlamında fiziksel aktiviteden yoksunluk,<br />
sağlıksız diyet <strong>ve</strong> tütün kullanımı konularını içeren bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklarla ilgili risk faktörü olarak belirtilen mevcut tecrübeleri dikkate alan<br />
tüm seviyelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması yönünde etkili bir<br />
küresel yönetim geliĢtirmek.<br />
20. Etkili <strong>alkol</strong> kontrol politikalarının desteklenmesinde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltan küresel stratejinin uygulanmasında küresel sosyal<br />
hareketleri, tüketicileri, bilim adamlarını <strong>ve</strong> uzmanları, gençlik örgütlerini <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> politikaları aktivistlerini bir araya getiren sivil toplum <strong>ve</strong> diğer kuruluĢları<br />
mobilize etmek.<br />
21. Küresel <strong>Alkol</strong> Politikaları Birliğinin (GAPA) <strong>ve</strong> üye kuruluĢlarının, diğer<br />
uluslararası kuruluĢların <strong>ve</strong> organizasyonların çağrısı üzerine; <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltacak Küresel Stratejide ortaya konan ilkelerin <strong>ve</strong> prensiplerin<br />
de amaçladığı Ģekilde bilgi paylaĢımı, network, uzman kuruluĢlarla sivil toplum<br />
iĢbirliğini güçlendirmek.<br />
22. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasında uluslararası iĢbirliğinin katkısını <strong>ve</strong><br />
yardımını <strong>ve</strong> bu bağlamda yoksullukla mücadele eden, demokratik toplum<br />
inĢası için çalıĢan, HIV <strong>ve</strong> Tüberküloz hastalıklarıyla mücadele eden, suç <strong>ve</strong><br />
Ģiddetin azaltılması için çalıĢan, yol gü<strong>ve</strong>nliği, bulaĢıcı olmayan hastalıklar,<br />
ulusal kapasiteleri güçlendirme konularında çalıĢmalar yapan kuruluĢlar gibi
202 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
204 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
iĢbirliği kalkınma ajanslarını <strong>ve</strong> inisiyatifleri zararlı <strong>alkol</strong> kullanımını azaltma<br />
hedefine dâhil edilmesini doğru buluyoruz.<br />
23. BulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong> risk faktörlerinin önlenmesi <strong>ve</strong> kontrol<br />
edilmesi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması BirleĢmiĢ Milletler 2015<br />
sonrası kalkınma ajandasının bir parçası olacaktır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
2012 - 2020
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 205<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltma<br />
Avrupa Eylem Planı<br />
2012-2020<br />
(EUR/RC61/13 Nolu Belge)<br />
Avrupa’da güçlendirilmiĢ eylem ihtiyacı<br />
1. <strong>Alkol</strong>e yönelik daha güçlü bir Ģekilde eylem halinde olan ülkeler, daha iyi nüfus<br />
sağlığı <strong>ve</strong> refahı, artan istihdam <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimlilik, yükselen sağlık <strong>ve</strong> sosyal refah<br />
tasarrufları, daha iyi sağlık <strong>ve</strong> ekonomik eĢitlik <strong>ve</strong> daha fazla sosyal uyum <strong>ve</strong><br />
içerme bakımından önemli kazanımların mey<strong>ve</strong>sini toplayacaktır.<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sağlık <strong>ve</strong> refah üzerindeki etkisi<br />
2. <strong>Alkol</strong>, dünyanın ilk üç öncelikli kamu sağlığı alanlarından biridir. Bu ifadeyi<br />
destekleyen mevcut kanıtlar çok fazla, geniĢ <strong>ve</strong> ikna edicidir. Dünya nüfusunun<br />
yalnızca yarısı <strong>alkol</strong> içmesine rağmen, <strong>alkol</strong> düĢük doğum ağırlığı <strong>ve</strong> korunmasız<br />
seksten (bu konuda <strong>alkol</strong> bir risk faktörüdür) sonra kötü sağlık <strong>ve</strong> prematüre<br />
doğumların dünyada üçüncü en büyük sebebidir <strong>ve</strong> tütünden daha yüksektir.<br />
<strong>Alkol</strong>, hem bulaĢıcı hem de bulaĢıcı olmayan hastalıkları etkiler. DSÖ Avrupa<br />
Bölgesinin dünyada <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın en yüksek olduğu<br />
bölge olduğu gerçeğine bakarak, yeniden canlandırılmıĢ bir Avrupa eylem planı<br />
giderek önem kazanmaktadır. Bölgede, sağlık bozukluğu <strong>ve</strong> erken doğum<br />
ölümlerinin % 40’ı Ģu üç kaçınılabilinir risk faktöründen kaynaklanır: sigara<br />
içme, <strong>alkol</strong> kullanma <strong>ve</strong> trafik kazaları (yüksek sıklıkla <strong>alkol</strong>den kaynaklanan).<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kardiyovasküler <strong>ve</strong> yaralanma mortaliteleri, Üye Devletler arasında<br />
sağlık eĢitsizliklerinin önemli bir sebebidir.<br />
3. Özellikle, <strong>alkol</strong>ik derecesinde içme vakaları, her türlü istemli <strong>ve</strong> istemsiz<br />
yaralanmaların <strong>ve</strong> iskemik kalp hastalığı <strong>ve</strong> ani ölümlerin bir nedenidir. <strong>Alkol</strong>,<br />
ister toplumdaki Ģiddet, aile içi Ģiddet aracılığıyla ya da ister basitçe temel sağlık<br />
hizmetlerinin <strong>ve</strong>rilmesi <strong>ve</strong> suç <strong>ve</strong> düzen bozukluğu ile mücadelenin maliyetleri<br />
gibi yollarla hükümet kaynaklarının kullanımından dolayı içen kiĢiden ziyade<br />
baĢkalarına zarar <strong>ve</strong>rmektedir. Her on kiĢiden üçünün hayatlarında <strong>alkol</strong>ik biri<br />
olabilir.
206 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
208<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. BaĢkasının <strong>alkol</strong> kullanmasından meydana gelen zararın, <strong>alkol</strong>den kaynaklı<br />
sosyal maliyetleri ikiye katlama ihtimali vardır. Bundan dolayı <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının harici etkisi <strong>ve</strong> maliyetleri, sigara içme (çevresel tütün dumanı) ile<br />
iliĢkili olan zarardan önemli derecede daha büyük olup, yasadıĢı maddelerin<br />
<strong>ve</strong>rdiği zarardan da çok daha büyüktür. Kim olduğunuz <strong>ve</strong> nerede yaĢadığınız<br />
önemlidir. Sosyal açıdan dezavantajlı olan kiĢiler <strong>ve</strong> sosyal olarak dezavantajlı<br />
bölgelerde yaĢayanlar, daha varlıklı olanlara nazaran <strong>alkol</strong>den daha fazla zarar<br />
görmektedir. Sosyal refah politikaları için yapılan artan harcamalar, ekonomik<br />
durgunluk <strong>ve</strong> iĢsizliğin artan <strong>alkol</strong>e bağlı ölümler üzerindeki etkisini azaltabilir.<br />
5. <strong>Alkol</strong> sebebiyle azalan <strong>ve</strong>rimlilikten dolayı ekonomik etkililik zarar görmektedir.<br />
DüĢükten orta seviyelere <strong>alkol</strong> tüketimi olan bireylerin <strong>alkol</strong> içmeyenlere kıyasla<br />
daha yüksek gelirleri olduğu düĢünülüyordu. Ancak bu sonuçların daha detaylı<br />
bir analizi, bunun yapay bir bulgu olduğunu <strong>ve</strong> ücretler üzerinde bir pozitif etkisi<br />
olan herhangi bir <strong>alkol</strong> tüketim seviyesi olmadığını göstermektedir. Aksine,<br />
düĢükten orta seviyeye kadar <strong>alkol</strong> tüketiminin insan sermayesi üzerinde pozitif<br />
bir etkisi olan bir dizi kiĢilik özellikleri için arkasına saklanılan bir olgu olduğu<br />
görülmektedir.<br />
6. <strong>Alkol</strong>e bağlı olumsuz bir durumdan ölmenin gerçek mutlak riski, bir ömür boyu<br />
tüketilen toplam <strong>alkol</strong> miktarı ile artıĢ göstermektedir. <strong>Alkol</strong>e bağlı kanserler<br />
dâhil birçok durum için, düĢük tüketim seviyelerinde dahi risk artmaktadır.<br />
Yapılan çalıĢmalar, orta yaĢlı <strong>ve</strong> yaĢlı, hafiften orta seviyeye <strong>alkol</strong> içenlerin,<br />
içmeyenlere göre iskemik vakalardan (koroner kalp hastalığı, iskemik felç <strong>ve</strong> tip<br />
diyabet) ölme ihtimalinin daha az olduğunu göstermektedir. Bu etkinin yalnızca<br />
bira içen <strong>ve</strong>ya yalnızca Ģarap içen kiĢiler için eĢit olduğu bulunmuĢtur. Fakat<br />
gittikçe artan bir oranda, düĢükten orta seviyeye kadar olan <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
daha iyi sağlık <strong>ve</strong> sosyal sermaye için arkasına saklanılan bir olgu olmasından<br />
hareketle, bu etkinin büyük bir oranının bilgi kirliliğinden kaynaklandığı<br />
anlaĢılmaktadır. Bundan dolayı, gerçek koruyucu etkisinin daha düĢük olduğu<br />
<strong>ve</strong> daha önce düĢünülenden daha düĢük <strong>alkol</strong> dozunda meydana geldiği<br />
görülmektedir. Her halükarda, herhangi bir <strong>alkol</strong> dozunun iskemik vaka riskini<br />
arttırdığı için, gençlerde hiçbir koruyucu etkisi bulunmamaktadır. Ve yaĢlılarda,<br />
düĢük dozda <strong>alkol</strong> almaktan ziyade, fiziksel olarak aktif bir hayat sürme <strong>ve</strong><br />
sağlıklı beslenme yoluyla, iskemik kalp hastalığından kaynaklı ölümleri büyük<br />
oranda düĢürmek mümkün olabilmektedir.<br />
7. <strong>Alkol</strong>, embriyodan baĢlayıp yaĢlılık dönemine kadar yaĢam süresi boyunca<br />
bireysel sağlık <strong>ve</strong> insan sermayesini azaltabilmektedir. Mutlak ifadelerle,
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 207 209<br />
<strong>alkol</strong>den ölen kiĢiler çoğunlukla orta yaĢlılardır (<strong>ve</strong> özellikle de erkekler).<br />
Ancak, ömür süresi bakıĢ açısını dikkate aldığımızda, hamilelik döneminde<br />
<strong>alkol</strong>e maruz kalma, fetüsün beyin geliĢmesine zarar <strong>ve</strong>rebilmektedir <strong>ve</strong><br />
çocukluğun sonraki dönemlerinde belirgin olan zihinsel gerilikler ile iliĢkili<br />
olmaktadır. Ergen beyni <strong>alkol</strong>e hususiyetle duyarlı olup <strong>alkol</strong>den daha kolay<br />
etkilenmektedir; <strong>alkol</strong> tüketiminin baĢlangıcı ne kadar ertelenirse, problemler <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> bağımlılığının yetiĢkin hayatında ortaya çıkıĢı ihtimali daha da<br />
düĢmektedir. Ayrıca <strong>alkol</strong> sarhoĢ edici bir madde olup, içenlerden ziyade<br />
baĢkalarının bilinçli <strong>ve</strong>ya bilinçsiz bir Ģekilde yaralanması <strong>ve</strong> zarar görmesi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>lü iken araç kullanma sebebiyle meydana gelen kazaların nedensel<br />
faktörleridir <strong>ve</strong> merkezi sinir sistemindeki çok çeĢitli yapı <strong>ve</strong> prosesleri<br />
etkileyerek kiĢilik karakteristikleri, iliĢkili davranıĢ <strong>ve</strong> sosyo-kültürel beklentiler<br />
ile etkileĢime girmektedir. ĠĢyerlerinde, zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> yoğun olarak<br />
sürekli <strong>alkol</strong> içme iĢe devamsızlık, düĢük <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong> uygunsuz davranıĢlar gibi<br />
problemlerin riskini arttırmaktadır <strong>ve</strong> ayrıca <strong>alkol</strong> kullanımı bozuklukları <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> bağımlılığı riskini de arttırabilmektedir.<br />
Eylem hızına dayalı geliĢtirme<br />
8. <strong>Alkol</strong> hakkında önemli husus, neredeyse anlık etki ile zararlarını azaltma <strong>ve</strong><br />
kazanımlar elde etmek için etkili tedbir <strong>ve</strong> politikaların mevcut olmasıdır.<br />
Avrupa <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma eyleminin en önde giden aktörüdür. DSÖ<br />
Avrupa Bölgesi, 1992’de <strong>ve</strong> daha sonra yine 2000 yılında bir <strong>alkol</strong> eylem planını<br />
onaylayan ilk bölge idi. 2001 yılında, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında bir<br />
beyannamenin kabul edilmesi sonuçlanan bakanlar düzeyinde bir <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
gençler konferansı Ġs<strong>ve</strong>ç’in Stockholm Ģehrinde düzenlenmiĢtir. 2005 yılında,<br />
DSÖ Avrupa Bölge Komitesinin elli beĢinci oturumunda, eylem planındaki<br />
çekirdek ilke <strong>ve</strong> tedbirleri sürdüren <strong>ve</strong> güçlendiren bir Ģekilde eylem planı için<br />
<strong>alkol</strong> politikası çerçe<strong>ve</strong>si hazırlanmıĢtır.<br />
9. 2006 yılında, Avrupa Komisyonu gençleri, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ bebekleri<br />
korumaya odaklanarak <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında; <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu<br />
kazalarının sebep olduğu yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmada; yetiĢkinler arasında<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi azaltmada; zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin etkisi hakkında bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong><br />
farkındalığı arttırmada <strong>ve</strong> AB düzeyinde ortak bir kanıt temeli oluĢturma <strong>ve</strong><br />
sürdürmede Üye Devletleri desteklemek için bir AB stratejisi<br />
ĠletiĢimini/Bildirimini baĢlattı.
208 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
210<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
10. 2010 yılında WHA63.13 kararını kabul ederek, AlmıĢ Üçüncü Dünya Sağlık<br />
Asamblesi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak amacıyla küresel stratejiyi<br />
onayladı. Üye Devletleri küresel stratejiyi uygun bir Ģekilde kabul edip<br />
uygulamaya çağırdı <strong>ve</strong> Genel Müdürden <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi<br />
<strong>ve</strong> azaltılmasına <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasına yeterince yüksek örgütsel<br />
öncelik <strong>ve</strong>rmesini <strong>ve</strong> her düzeyde yeterli mali <strong>ve</strong> insan kaynakları sağlamasını;<br />
Üye Devletler ile iĢbirliği yapmasını <strong>ve</strong> duruma göre <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
sebep olduğu kamu sağlığı problemlerine olan ulusal tepkileri güçlendirme <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması için küresel stratejiyi uygulamada Üye<br />
Devletlere destek <strong>ve</strong>rmesini <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasındaki ilerlemeyi<br />
izlemesini talep etti. Bu sebeple, yeni bir <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma<br />
Avrupa eylem planı 2012-2020’yi bu hıza dayalı olarak geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> bölgesel<br />
eylemin yeniden canlandırılmasının yeri <strong>ve</strong> vakti gelmiĢtir.<br />
11. Avrupa Eylem Planı, bulaĢıcı olmayan hastalıkların önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü<br />
Avrupa Stratejisinin (2012-2016) uygulanması eylem planındaki müdahaleler ile<br />
yakından bağlantılıdır, ancak hedefleri <strong>ve</strong> eyleminde daha ayrıntılıdır. Eylem<br />
Planı ayrıca bulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong> bunların arkasındaki risk<br />
faktörlerinin 2012-2020 süresi boyunca DSÖ bir öncelik olduğu yeni Avrupa<br />
sağlık politikası, Sağlık 2020 [Health 2020] ile de yakından iliĢkili <strong>ve</strong><br />
bağlantılıdır.<br />
Avrupa’daki politika tepkisi<br />
Güncel politika tepkisi<br />
12. Üye Devletler düzeyinde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik kapsamlı<br />
<strong>ve</strong> yoğun faaliyetler olmasına rağmen, ileri iyileĢtirme <strong>ve</strong> geliĢtirmeler için hala<br />
önemli eksiklikler bulunmaktadır. Bu Eylem Planı için referans hattı iĢlevi<br />
görebilecek olan Avrupa <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık durum raporu 1 , 2009 yılında 10 ülkeden<br />
dördünde yazılı bir ulusal politika yoktu <strong>ve</strong> 10 ülkeden yalnızca altısı, standart<br />
dıĢı, dağınık göstergeleri olan düzenli izleme raporları hazırlamıĢtır. AraĢtırmaya<br />
yanıt <strong>ve</strong>ren 45 Üye Devlet arasından, 27 tanesi ulusal bir <strong>alkol</strong> politikası<br />
benimsemiĢtir <strong>ve</strong> bu devletlerin üçte ikisi en son DSÖ Avrupa Bölge Komitesinin<br />
<strong>alkol</strong> kararının (EUR/RC55/R1) kabul edildiği yıl olan 2005 senesinden bu yana<br />
bu politikaya sahiptir.<br />
1 European status report on alcohol and health 2010. Copenhagen, WHO Regional Office for Europe,<br />
2010 (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/128065/e94533.pdf, accessed 16 June 2011).
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 209 211<br />
13. Birçok ülke, ulusal farkındalık faaliyetleri yürütüyordu <strong>ve</strong> araç kullanma için<br />
yasal olan kandaki azami <strong>alkol</strong> seviyelerini düĢürme ihtiyacında yalnızca çok az<br />
sayıdaki ülke ile birlikte, ülkeler genellikle <strong>alkol</strong>lü araç kullanma hakkında etkin<br />
eylemde bulunuyordu. Daha maliyet etkin politika seçenekleri söz konusu<br />
olduğunda, resim daha az cesaret <strong>ve</strong>riciydi <strong>ve</strong> önemli sayıdaki ülke <strong>alkol</strong><br />
reklamlarına herhangi bir kısıtlama uygulamıyordu <strong>ve</strong> yaptırımların da<br />
genellikle iyileĢtirme ihtiyacı içinde olduğu düĢünülüyordu. Genel olarak<br />
bakıldığında, ulaĢılabilirlik kısıtlamaları zayıf kaldı <strong>ve</strong> ülkelerin üçte birinde 18<br />
yaĢ altı ergenler serbest bir Ģekilde <strong>alkol</strong> satın alabiliyordu. Umumiyetle <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgileri perakende satıĢ fiyatının düĢük bir oranına tekabül ediyordu <strong>ve</strong> tüketici<br />
fiyat endeksine görece, önceki beĢ yıl boyunca <strong>alkol</strong> fiyatları ülkelerin yarısından<br />
fazlasında ya aynı seviyede kaldı ya da düĢtü.<br />
14. Geriye dönüp bakıldığında, <strong>alkol</strong> politikalarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımından<br />
doğan sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik zararın ağırlığını hala yansıtmadığı<br />
söylenebilir. <strong>Alkol</strong> politikalar genel sağlık, sosyal <strong>ve</strong> kalkınma politikalarına<br />
uygun bir Ģekilde entegre edilmemektedir. Farklı devlet daireleri <strong>ve</strong> sektörleri<br />
arasında <strong>ve</strong> bütün yetkili merci düzeylerinde politika uyumunu <strong>ve</strong><br />
“birleĢtirilmiĢ” eylemi sağlamak için yeterli kapasiteye sahip değildir.<br />
Geleceğe yönelik politika<br />
15. Hiç Ģüphe yoktur ki 2010 yılında baĢlatılan küresel stratejiden cesaret alarak,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak amacıyla daha etkili eylemde bulunmak için<br />
bireysel <strong>ve</strong>ya toplu olarak ülkeler için hızla büyüyen bir ivme söz konusudur.<br />
Kanıta dayalı <strong>ve</strong> maliyet etkin <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programlarını uygulamada en<br />
aktif olarak ülkeler, sağlık <strong>ve</strong> refah, <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong> sosyal kalkınma alanlarındaki<br />
önemli kazanımlardan faydalanacaktır. Birçok <strong>alkol</strong> politikası meselesinin<br />
Avrupa sınırlarını kolaylıkla geçmesine bakınca, ülkeler arasındaki <strong>ve</strong> ülkeler<br />
boyunca olan uyumlu eylem, katma değer getirecektir. Ayrıca uluslararası<br />
çerçe<strong>ve</strong>ler, bireysel ülkeleri engellemeden ziyade onların <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmada kanıta dayalı yaklaĢımları benimsemelerinde daha cesur<br />
<strong>ve</strong> yenilikçi olmalarını sağlamalıdır. Avrupa Bölgesindeki 53 Üye Devletin<br />
ihtiyaçlarını destekleyen DSÖ’nün kamu sağlığı yetkisi, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmak için Üye Devlet eylemine çok çeĢitli seçenekler önerme<br />
fırsatı <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
16. Gelecek yıllar boyunca etkili <strong>alkol</strong> politikası, sosyal kalkınma <strong>ve</strong> sosyal sermaye<br />
arasındaki iki yönlü süreç <strong>ve</strong> etkileĢimleri yansıtacak Ģekilde, etkili <strong>alkol</strong><br />
politikasının bir dizi özniteliği olacaktır. Diğer bir ifadeyle, etkili bir <strong>alkol</strong>
210 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
212 212 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
politikası olmaksızın, iyileĢtirilmiĢ insanı, sıhhi <strong>ve</strong> sosyal sermayeye yolu açacak<br />
etkili bir sosyal kalkınmaya sahip olmak mümkün değildir. ĠyileĢtirilmiĢ insan,<br />
sağlık <strong>ve</strong> sosyal sermaye olmadan <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak olası değildir.<br />
Ayrıca, örneğin iklim değiĢikliğinin 2 bir sonucu olarak Avrupa Bölgesinin sağlığı<br />
üzerinde menfi tesiri olarak olan gelecekteki küresel stres yüklerini hafifletmek<br />
için gerekli olan toplumsal direncin ön Ģartları yeterli insan, sağlık <strong>ve</strong> sosyal<br />
sermayedir.<br />
17. Geleceğe yönelik etkili <strong>alkol</strong> politikası, aĢağıdaki hususları temin eden bir <strong>alkol</strong><br />
politikası olacaktır:<br />
<strong>alkol</strong> politikalarının geniĢ iktisadi <strong>ve</strong> refah politikalarına entegrasyonu,<br />
toplumların sosyal, sağlık <strong>ve</strong> iktisadi refahının etkili geliĢimine katkıda<br />
bulunma;<br />
farklı devlet kurumları <strong>ve</strong> kesimleri arasında uyum <strong>ve</strong> “birleĢtirilmiĢ” eylem,<br />
bireysel kesimler <strong>ve</strong> bir bütün olarak toplum lehine kazanım sağlayan gerekli<br />
giriĢim <strong>ve</strong> inisiyatifleri belirleme <strong>ve</strong> uygulama;<br />
benzer kamu <strong>ve</strong> özel aktörlerin uyumu <strong>ve</strong> dâhil edilmesi <strong>ve</strong> ayrıca benzer<br />
ilgili kamu <strong>ve</strong> özel aktörlerin yarar sağladığı teĢviklerin belirlenmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanması;<br />
<strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinin, refah <strong>ve</strong> sağlıklı yaĢam tarzlarını teĢvik eden <strong>ve</strong><br />
bulaĢıcı <strong>ve</strong> bulaĢıcı olmayan hastalıkların yükünü azaltan bütün eylemler ile<br />
entegre edilmesi;<br />
toplumun tamamında uyumlu olan etkili <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programlarını<br />
uygulamaya yönelik olarak belediye, yerel topluluklar <strong>ve</strong> sivil toplum için<br />
kapasite <strong>ve</strong> fırsat;<br />
<strong>alkol</strong> kullanımı söz konusu olduğunda bireyler <strong>ve</strong> ailelerin daha sağlıklı<br />
tercihler yapmaları için teĢvik edici <strong>ve</strong> ayrıca caydırıcı unsurların <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
2 Protecting health in an environment challenged by climate change: European Regional Framework for<br />
Action. Copenhagen. WHO Regional Office for Europe, 2010 (document EUR/55934/6 Rev.1,<br />
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0005/95882/Parma_EH_Conf_edoc06rev1.pdf, accessed<br />
16 June 2011).
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 211<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 213 213<br />
Hedefler<br />
insanların hayatlarındaki diğer faktörlerin yanı sıra <strong>alkol</strong>ün talep tarafı ile<br />
mücadele etme <strong>ve</strong> oynadığı role cevap <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong><br />
birey, topluluk, yerel sağlık hizmetleri <strong>ve</strong> sosyal bakım örgütleri, sivil toplum<br />
örgütleri (STÖ), <strong>alkol</strong> endüstrisi <strong>ve</strong> hükümet olsun, herkese uygun bir rol<br />
olduğunun bilinmesi.<br />
18. Önceki Avrupa <strong>alkol</strong> eylem planlarının üzerine inĢa edilen, mevcut <strong>Alkol</strong><br />
Planının beĢ ana hedefi, küresel stratejinin aĢağıda belirtilen hedefleri ile<br />
uyumludur:<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik yüklerinin büyüklüğü<br />
<strong>ve</strong> niteliği konusunda farkındalığı arttırmak <strong>ve</strong> bu yükleri ele almada artan<br />
hükümet taahhüdünü <strong>ve</strong> bağlılığını arttırmak;<br />
<strong>alkol</strong>e iliĢkili zararın büyüklüğü <strong>ve</strong> belirleyici etkenlerine <strong>ve</strong> bu zararın<br />
azaltılması <strong>ve</strong> önlenmesi konusunda etkili müdahalelere dair bilgi tabanını<br />
güçlendirme <strong>ve</strong> yaymak;<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararın azaltılması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımı rahatsızlıkları <strong>ve</strong> bağlı<br />
sağlık durumlarının yönetim <strong>ve</strong> tedavisi için Üye Devletlere <strong>ve</strong>rilen teknik<br />
desteği artırılmak <strong>ve</strong> Üye Devletlerin kapasitelerinin geniĢletmek;<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik birlikte planlanmıĢ <strong>ve</strong><br />
yürütülen eylem için paydaĢlar arasındaki ortaklıkları güçlendirmek <strong>ve</strong><br />
koordinasyonu iyileĢtirmek <strong>ve</strong> gerekli kaynaklarının seferber edilmesini<br />
artırmak;<br />
yerel, ulusal <strong>ve</strong> Avrupa düzeyinde izleme <strong>ve</strong> gözetleme sistemlerini<br />
iyileĢtirmek <strong>ve</strong> savunuculuk, politika geliĢtirme <strong>ve</strong> değerlendirme için daha<br />
etkin bilgi dağıtım <strong>ve</strong> uygulamasını temin etmek.<br />
Eylem <strong>ve</strong> sonuçları<br />
19. Avrupa ülkelerinin tamamı bir Ģekilde bir <strong>alkol</strong> düzenlemesi <strong>ve</strong>ya planına<br />
sahiptir. Ancak bu tür düzenleme ya da planlarının kapsayıcılığı değiĢiklik<br />
göstermektedir. Aynı Ģekilde bu düzenleme <strong>ve</strong>ya planlarının uygulanmasında
212 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
214<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
her ülke, bölge <strong>ve</strong> belediyenin tecrübesi de farklılıklar arz etmektedir. <strong>Alkol</strong><br />
eylem planı ne kadar kapsayıcı <strong>ve</strong>ya sıkı olursa olsun, her ülke bu planını<br />
gözden geçirme, uyarlama <strong>ve</strong> güçlendirmeden fayda görecektir.<br />
20. Öncelikleri belirlemek <strong>ve</strong> eyleme kılavuzluk etmesi açısından, ulusal bir <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisine ihtiyaç duyulmaktadır. Ulusal sağlık amaçları,<br />
öncelikleri belirleyebilir, yeni eyleme taahhüdünü ifade edebilir <strong>ve</strong> kaynaklar<br />
tahsis edebilir. Bu tür amaç <strong>ve</strong> öncelikler, epidemiyolojik kanıtlara dayalı<br />
olmalıdır <strong>ve</strong> strateji <strong>ve</strong> müdahalelerinin seçimi de kanıtlara dayalı olmalıdır.<br />
Arzı kısıtlama tedbirleri (<strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirleri,<br />
<strong>alkol</strong> pazarlama politikaları, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri, satıĢ noktası yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ gün<br />
<strong>ve</strong> saatleri üzerindeki sınırlamalar, asgari satın alma yaĢı) <strong>ve</strong> talebi azaltma<br />
tedbirleri (sağlık hizmetlerinde <strong>ve</strong> iĢyerinde erken tespit <strong>ve</strong> kısa müdahaleler,<br />
tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon programları), <strong>alkol</strong>e bağlı zararının nasıl azaltılacağı<br />
hususunun birkaç belirli örneğidir.<br />
21. AĢağıdaki on eylem noktası, baĢlıklara bağlı kalmaktadır <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmak için DSÖ küresel stratejisinde yer alan eylem<br />
noktalarının sıralamasını takip etmektedir. Dini <strong>ve</strong> kültürel bağlam <strong>ve</strong> ulusal<br />
kamu sağlığı öncelikleri <strong>ve</strong> ayrıca kaynak, kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetler gibi ulusal<br />
Ģartları dikkate alarak, ulusal düzeyde uygun bir Ģekilde uygulama <strong>ve</strong> uyarlama<br />
için düĢünülecek bir politika seçenek <strong>ve</strong> tedbirleri portföyü tavsiye etmektedir.<br />
BaĢlıca alanlar Ģunlardır:<br />
• liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt/bağlılık;<br />
• sağlık hizmetlerinin tepkisi;<br />
• topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi;<br />
• <strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler;<br />
• <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği;<br />
• <strong>alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması;<br />
• fiyatlandırma politikaları;<br />
• <strong>alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının azaltılması;<br />
• yasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı üzerindeki<br />
etkisinin azaltılması;<br />
• izleme <strong>ve</strong> gözetleme.<br />
22. Her bir eylem noktası, bir baĢlık ifadesi ile baĢlamakta <strong>ve</strong> bir ya da birden fazla<br />
çıktı <strong>ve</strong> uygun göstergeler içermektedir. Kısa bir arka plan / geçmiĢ<br />
paragrafından sonra <strong>stratejileri</strong>nin tartıĢılma kısmı gelmektedir. Son olarak, bir<br />
dizi eylem seçeneği listelenmektedir. Önerilen eylemler <strong>ve</strong> bu eylemlerin
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 213 215<br />
arkasındaki kanıtları, 2009 yılında yapılan iki DSÖ yayınına 3,4 dayanmaktadır.<br />
23. Her bir Üye Devletin, karĢı karĢıya olduğu <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerinin<br />
niteliğini değerlendirmeye alması <strong>ve</strong> listelenen muhtemel eylemlerin<br />
hangilerinin kendi ülke Ģartlarında en uygulanabilir <strong>ve</strong> etkili olacağını<br />
belirleme gerekecektir. Avrupa Bölgesi genelinde uygulanabilir tek bir model<br />
yoktur. En önemli mesele, Üye Devletlerin kendi ülkelerinde <strong>alkol</strong>ün yol açtığı<br />
zararı büyük ihtimalle azaltacak eylemlerde bulunmasıdır.<br />
Liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt/bağlılık;<br />
BaĢlık<br />
24. Etkili <strong>alkol</strong> politikasının uygulanması aracılığı ile elde edilebilecek önemli<br />
kazanımlar, yalnızca <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltan sürdürülen <strong>ve</strong> uyumlu<br />
<strong>ve</strong> tutarlı eylemden gelen kazançların semeresini toplamak için, toplumun<br />
bütün kesimlerinde <strong>ve</strong> her seviyesinde tam farkındalığı sağlamak <strong>ve</strong> taahhüt <strong>ve</strong><br />
bağlılığı temin etmek amacıyla ulusal <strong>ve</strong> yerel hükümet tarafından <strong>ve</strong>rilen<br />
yeterli liderlik ile elde edilebilir. Bu, farkındalık “etmenleri/ajanları” olarak<br />
kapsamlı eylem planları <strong>ve</strong> iyi bilgilendirilmiĢ <strong>ve</strong> destekleyici topluluklar<br />
aracılığıyla en iyi Ģekilde baĢarılabilir.<br />
Sonuçlar<br />
25. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler en az bir defa <strong>alkol</strong> hakkında<br />
belirlenebilir bir ulusal eylem <strong>ve</strong> planı <strong>ve</strong>ya stratejisi hazırlar, uygular <strong>ve</strong><br />
gözden geçiri <strong>ve</strong> revize eder. Ülkeler, <strong>alkol</strong>ün bireylere, ailelere <strong>ve</strong> topluluklara<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararlar <strong>ve</strong> bu zararı azaltmak için alınabilecek tedbirler hakkında<br />
kendi vatandaĢlarının ilerleyici bir Ģekilde bilgi sahibi olmasını temin eder.<br />
Göstergeler<br />
26. Göstergeler, ulusal bir kamu sağlığı planında yer alan, halk tarafından<br />
eriĢilebilir olan ulusal bir <strong>alkol</strong> eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisi ya da <strong>alkol</strong> planının<br />
varlığı <strong>ve</strong> nüfusun genelinden rastgele örneklem Ģeklinde barometre etütleri <strong>ve</strong><br />
3 Evidence for the effecti<strong>ve</strong>ness and cost–effecti<strong>ve</strong>ness of inter<strong>ve</strong>ntions to reduce alcohol-related harm.<br />
Copenhagen. WHO Regional Office for Europe, 2009.<br />
4 Handbook for action to reduce alcohol-related harm. Copenhagen WHO Regional Office for Europe<br />
2009 (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0012/43320/E92820.pdf, accessed 16 June 2011).
214 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
216 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
216 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
kamuoyu yoklamaları aracılığı ile <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası hakkında bilgi, tavır<br />
<strong>ve</strong> görüĢ önlemleri içerebilir.<br />
Arka Plan<br />
27. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltmada bir eylem planının etkili olması için; politika<br />
geliĢtirme, öncelikleri belirleme, izleme <strong>ve</strong> gözetleme, araĢtırma <strong>ve</strong><br />
değerlendirme, iĢgücü geliĢtirme <strong>ve</strong> program teslimatı için gereken altyapının<br />
yerli yerince olmasının sağlanması gereklidir. <strong>Alkol</strong> eylemi için çekirdek<br />
altyapıyı inĢa etmedeki kaydedilen ilerlemelere rağmen, birçok Üye Devlette<br />
yetersiz siyasi irade <strong>ve</strong> hem özel hem de kamu kesiminden yetersiz yatırım hala<br />
söz konusu olduğu iddia edilebilir. Bu altyapının yeterince geniĢ, muktedir <strong>ve</strong><br />
kabiliyetli olmasının temin edilmesi bir zorluk olarak kalmaya devam<br />
etmektedir.<br />
28. Ulusal <strong>alkol</strong> <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> giriĢimlerinin birçoğu, kamuyu bilgilendirme <strong>ve</strong><br />
eğitme ihtiyacının altını çizmektedir. Bu husus, tüketicilere bilgi <strong>ve</strong>rilmesi<br />
gerektiği <strong>ve</strong> nüfusun <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün sağlık üzerindeki riskleri hakkında bilgi<br />
sahibi olması <strong>ve</strong> anlaması gerektiğine dair basit bir ilkeyi açıklayabilir. Ancak<br />
bilgi <strong>ve</strong> eğitimin tek baĢına <strong>alkol</strong>le iliĢkili problemleri çözebileceğine yönelik<br />
olan <strong>ve</strong> kanıtlar ile çeliĢen görüĢü de yansıtabilmektedir. Uygulamada <strong>alkol</strong><br />
eğitimi, <strong>alkol</strong> kullanımı bozuklukları için yardımının bulunabilirliğini<br />
desteklemek <strong>ve</strong>ya etkili <strong>alkol</strong> politikaları için kamu desteğini harekete<br />
geçirmek amacıyla riskler hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmenin ötesine nadiren<br />
geçmektedir.<br />
Stratejiler<br />
29. Öncelikleri belirlemek <strong>ve</strong> eyleme kılavuzluk etmesi açısından, ulusal bir <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisine ihtiyaç duyulmaktadır. Ulusal sağlık amaçları,<br />
öncelikleri belirleyebilir; yeni eyleme taahhüdünü ifade edebilir <strong>ve</strong> kaynaklar<br />
tahsis edebilir. Bu tür amaç <strong>ve</strong> öncelikler, epidemiyolojik kanıtlara dayalı<br />
olmalıdır <strong>ve</strong> politika <strong>ve</strong> müdahalelerinin seçimi de kanıtlara dayalı olmalıdır.<br />
Ölçülebilir çıktılar politika hedeflerini daha belirgin <strong>ve</strong> özel hale getirmekte,<br />
ilerlemenin izlenebilmesine olanak sağlamakta <strong>ve</strong> çoğu kez politika inisiyatif <strong>ve</strong><br />
giriĢimlerini desteklemek için ortaklara ilham <strong>ve</strong>rmektedir. <strong>Alkol</strong> eylem <strong>ve</strong><br />
programlarının sağlık etkisinin sorumluluğu <strong>ve</strong> hesap <strong>ve</strong>rebilirliği, toplumun<br />
bütün kesimlerinde <strong>ve</strong> ayrıca eylem planlarını hazırlayan, kaynakları tahsis<br />
eden <strong>ve</strong> mevzuatı <strong>ve</strong>ya eĢ düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler tarafından izlenen kılavuz
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 217<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 215<br />
ilkeler <strong>ve</strong>ya gönüllü yasaklamalar gibi kanun harici çerçe<strong>ve</strong>leri baĢlatan kamu<br />
görevlilerindedir. ġeffaflığı <strong>ve</strong> hesap <strong>ve</strong>rebilirliği mümkün hale getirmek için,<br />
ölçülebilir çıktılar ulusal düzeyde <strong>ve</strong> uygulanabilir hallerde yerel olarak<br />
yayınlanabilir.<br />
30. <strong>Alkol</strong> eylem planı geliĢtirme <strong>ve</strong> uygulamada ulusal hükümetin sorumluluğu,<br />
genellikle birkaç devlet dairesi <strong>ve</strong> düzeyi arasında paylaĢtırılmaktadır. Ġlgili<br />
daireler sanayi <strong>ve</strong> ticaret, ziraat, istihdam, finans <strong>ve</strong> sağlığa adanmıĢ <strong>ve</strong> ayrılmıĢ<br />
olanları içerebilir. Bu farklı sektör <strong>ve</strong> kesimlerin menfaat <strong>ve</strong> önceliklerinin,<br />
üzerinde mutabık kalınan bir <strong>alkol</strong> politikası oluĢturmak amacıyla çoğunlukla<br />
birbirine uyarlanması gereklidir <strong>ve</strong> bazı kesimlerin yetkisi altında <strong>ve</strong> ellerinde<br />
orantısız kuv<strong>ve</strong>t olabilir. Bütün devlet daireleri düzeylerinin <strong>ve</strong> etkilenen tüm<br />
sektörlerin <strong>ve</strong> paydaĢların <strong>alkol</strong> politikası kararlarını alırken dikkate alınmasını<br />
temin etmek için koordinasyon gereklidir. Ulusal <strong>alkol</strong> konseyi gibi bir<br />
koordinasyon kurumu, bakanlıklar, sağlık uzmanları <strong>ve</strong> diğer ortaklardan üst<br />
düzey kıdemli temsilcileri bünyesine almalıdır.<br />
31. <strong>Alkol</strong> eylem planlarının muhtevası için halk <strong>ve</strong> siyasilerin desteği hayati önem<br />
taĢımaktadır. Ulusal siyasetçilerin, <strong>alkol</strong>ün pazarlandığı ortamı düzenleme <strong>ve</strong><br />
etkileme yetkisi bulunmaktadır. Genellikle siyasetçiler, resmi rolleri <strong>ve</strong> ayrıca<br />
Ģahsi görüĢlerine göre çeĢitlilik arz eden bir Ģekilde <strong>alkol</strong> mevzularına özel bir<br />
ilgi göstermektedir. <strong>Alkol</strong> endüstrisi <strong>ve</strong>ya sağlık grupları gibi hükümet dıĢı<br />
oyuncular ile kurulacak temaslar, belirli <strong>alkol</strong> politikaları konusunda<br />
siyasetçilerin bakıĢ açılarını Ģekillendirebilir <strong>ve</strong> muhtemelen politika<br />
önerilerinin Ģekillenmesini <strong>ve</strong>ya ince ayrıntılarına kadar incelenip rafine<br />
edilmesini etkileyebilir. Sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> kamuoyundan alınan tepkiler,<br />
<strong>alkol</strong> politikası reformu üzerinde etkili olabilir. Devlet kurumları <strong>ve</strong><br />
hükümetlere ila<strong>ve</strong>ten, kamu sağlığına yönelik <strong>alkol</strong> politikasını destekleyen<br />
sağlık <strong>ve</strong> tıp uzmanları <strong>ve</strong> kuruluĢlar arasında bağımsız, kamu tarafından<br />
finanse edilen kuruluĢlar, sigorta sanayi programları, konu temelli STK’lar <strong>ve</strong><br />
ağlar <strong>ve</strong> mesleki kamu sağlığı dernekleri yer almaktadır.<br />
32. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> sorumlu <strong>alkol</strong> içme davranıĢı hakkındaki bilgiye dayalı kamu eğitim<br />
kampanyaları, orantılı olmalıdır <strong>ve</strong> zararlı kullanımı azaltmak amacıyla <strong>alkol</strong>ün<br />
riskleri <strong>ve</strong> yardım <strong>ve</strong> tedavinin bulunabilirliği <strong>ve</strong> eriĢilebilirliği hakkında<br />
bilgilendirmeye yoğunlaĢmalıdır. Özellikle de araç kullanmada düĢürülen kan<br />
<strong>alkol</strong> sınırı, <strong>alkol</strong> satın almadaki asgari yaĢın yükseltilmesi <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>den alınan<br />
<strong>ve</strong>rgilerinin arttırılması gibi yeni tedbirler getirildiğinde, <strong>alkol</strong> politikası<br />
önlemlerini desteklemek amacıyla kamu eğitim programları da kullanılmalıdır.<br />
Web-tabanlı bilgilendirme programları, “denetim testi” <strong>ve</strong> kendi kendine<br />
rehberlik, yeni bilgi kanallarını temsil etmektedir.
218 218 216 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Eylem seçenekleri<br />
33. Ülkeler, siyasi irade <strong>ve</strong> iyi yönetiĢim talebi dâhil, <strong>alkol</strong> politikası için yeterli<br />
kamu sağlığı altyapısının olmasını temin etmelidir. Buna ila<strong>ve</strong>ten ülkeler,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> yönetilmesinden sorumlu olan<br />
devlet görevlilerine yeterli kaynakların tahsis edilmesini, <strong>alkol</strong> politikası <strong>ve</strong><br />
araĢtırmalarındaki kapasite arttırıcı tedbirlerin alınmasını <strong>ve</strong> kanıt bilgilerinin<br />
bütün kesim <strong>ve</strong> düzeylerdeki politika <strong>ve</strong> program uygulamalarına getirilmesini<br />
temin etmek zorundadır. GeliĢtirilen bu tür politikalar, kapsayıcı olmalı <strong>ve</strong> her<br />
türlü olumsuz sonucu asgari indirmelidir. Yeni politika <strong>ve</strong> kanunların kabul<br />
edilmesi <strong>ve</strong> getirilmesinde Ģeffaflık <strong>ve</strong> bilgi eksikliği, kötü organizasyon <strong>ve</strong><br />
hazırlık, finansman azlığı, yozlaĢmanın olması <strong>ve</strong> halkın yetkili makamlara olan<br />
gü<strong>ve</strong>n eksikliği gibi hususların tamamı, etkili politikanın kabulü, uygulanması<br />
<strong>ve</strong> icrasının önünde engel teĢkil etmektedir. Asgari olarak, ülkelerin ölçülebilir<br />
sağlık <strong>ve</strong> politika çıktıları; ilgili devlet daireleri <strong>ve</strong> sektörleri genelinde politika<br />
uyumunu <strong>ve</strong> “birleĢtirilmiĢ/katılımcı” eylemi teĢvik edecek bir koordinasyon<br />
organı <strong>ve</strong>ya mekanizması <strong>ve</strong> yeterli bir biçimde kaynağı ayrılmıĢ sivil toplum<br />
sektörü dâhil, sivil topluma bir ses <strong>ve</strong>rmek için kamu sağlığı menfaati ile<br />
potansiyel menfaat çatıĢmalarının olmadığı tanımlanabilir bir ulusal <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisine sahip olması beklenmektedir.<br />
Sağlık hizmetlerinin tepkisi<br />
BaĢlık<br />
34. Sağlık sektörü <strong>ve</strong> desteği ile sosyal refah, eğitim <strong>ve</strong> iĢyeri sektörleri, tehlikeli <strong>ve</strong><br />
zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminin 5 sonucu olarak kötü sağlığı <strong>ve</strong> prematüre doğumları<br />
azalttığı gösterilen kısa tavsiye programlarının yaygın bir Ģekilde uygulanması<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımı bozuklukları için kanıta dayalı tedavi programlarının<br />
uygulanması ile hem sağlık kazanımları <strong>ve</strong> mali tasarrufların mey<strong>ve</strong>sini almak<br />
için gerçek fırsatlara sahiptir. Hamilelik döneminde <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
azaltılmasına yardımcı olmaya <strong>ve</strong> içen kiĢiden baĢka aile üyelerini <strong>ve</strong> çocukları<br />
<strong>alkol</strong> bağımlılığı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın sonuçlarından korumaya vurgu<br />
yapılmalı <strong>ve</strong> önem <strong>ve</strong>rilmelidir. Bu nokta, gerekli eylemde bulunmak için farklı<br />
ortamlardaki sağlayıcılar için teĢvik <strong>ve</strong>rilmesi amacıyla devletin <strong>ve</strong> sağlık<br />
sigortası Ģirketlerinin liderlik göstermesini gerektirmektedir.<br />
5 Considered as consumption greater than 40g alcohol per day for a man and 30g alcohol per day for a<br />
woman.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 217 219 219<br />
Sonuç<br />
35. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler zararın azaltılması <strong>ve</strong>ya önlenmesi<br />
için <strong>alkol</strong> tüketim tavsiyesi, <strong>alkol</strong> kullanımı bozukluğu için sosyal<br />
rehabilitasyon programları ya da tedavisine katılımdan faydalanacak kiĢi sayısı<br />
ile gerçekten bu tür tavsiye <strong>ve</strong>ya tedaviyi alan kiĢi sayısı arasındaki açıklığı<br />
kademeli olarak azaltmalıdır.<br />
Gösterge<br />
36. Göstergeler, yetiĢkin nüfusunun tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimine oranını <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> alımlarını azaltmak amacıyla temel bir sağlık hizmeti sağlayıcısından<br />
tedavi <strong>ve</strong> tavsiye alan tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan nüfus oranını<br />
ihtiva edebilir.<br />
Arka Plan<br />
37. Zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı dâhil <strong>alkol</strong> kullanım bozuklukları,<br />
Hastalık <strong>ve</strong> Ġlgili Sağlık Problemleri Uluslararası Ġstatistiksel Sınıflandırması,<br />
10. Revizyonda (ICD-10) zihinsel <strong>ve</strong> davranıĢsal bozukluklar listesinde resmi<br />
olarak sınıflandırılmaktadır. Genel olarak, <strong>alkol</strong> kullanım bozukluklarının<br />
yaygınlığı çok yüksek olup, birçok ülkede bu oran belki de erkeklerde günde en<br />
az 40 g <strong>ve</strong> kadınlarda 30 g <strong>alkol</strong> içen her altı yetiĢkinde bir olup, 16 yetiĢkinden<br />
yaklaĢık 1’i herhangi bir yılda <strong>alkol</strong> bağımlılığından muzdarip olmaktadır.<br />
ÇalıĢma yapılan hemen her ülkede <strong>alkol</strong> tüketim tavsiyesi, sosyal rehabilitasyon<br />
programları ya da tedavisine katılımdan faydalanan kiĢi sayısı ile gerçekten bu<br />
tür tavsiye <strong>ve</strong>ya tedaviyi alan kiĢi sayısı arasında önemli bir fark vardır.<br />
Tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı olan her 20 kiĢiden yalnızca 1’inin<br />
gerçekten tespit edilmiĢ olduğu <strong>ve</strong> bir temel sağlık hizmeti sunucusu tarafından<br />
kısa tavsiyeler <strong>ve</strong>rildiği tahmin edilmektedir. Benzer bir Ģekilde <strong>alkol</strong><br />
bağımlılığı olduğu teĢhis edilen her 20 kiĢiden 1’i tedavi maksatlı fiili olarak bir<br />
uzman tarafından tedaviye alınmaktadır.<br />
Stratejiler<br />
38. Elde edilen kanıtlar temel sağlık hizmetleri, sosyal refah ortamları <strong>ve</strong> kaza <strong>ve</strong><br />
acil durum departmanlarında tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan bireyler<br />
için erken tanı <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarının <strong>ve</strong> iĢyeri <strong>ve</strong> eğitim çevrelerinde<br />
programları sunmanın yaygın bir Ģekilde uygulanmasından fayda sağlandığını<br />
kuv<strong>ve</strong>tli bir Ģekilde desteklemektedir. Hükümetler, tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye
218 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
220<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
programları gibi klinik müdahalelerin yaygın bir Ģekilde kullanılabilir <strong>ve</strong><br />
baĢvurulabilir olmasını; temel bakım hizmetleri sağlayıcılarının bu tür<br />
programları yürütmek için ihtiyaç duydukları eğitim, klinik malzemeleri <strong>ve</strong><br />
tavsiyeleri almasını <strong>ve</strong> ya kalite arttırma giriĢimlerinin bir parçası ya da hizmet<br />
ücreti ödemesi olarak yaptıkları müdahaleler için uygun bir Ģekilde ödeme<br />
almalarını temin ederek tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programları <strong>ve</strong> uzman<br />
hizmetlerine sevk <strong>ve</strong> yönlendirmeleri destekleyebilir. Temel sağlık <strong>ve</strong> bakım<br />
hizmetleri sağlayıcıları, yönetimi zor olan <strong>alkol</strong> içenleri sevk edebilecekleri<br />
uzman hizmetler tarafından desteklendiği zaman bu müdahaleyi daha kolay<br />
üstlenmektedir. <strong>Alkol</strong> kullanım bozukluklarının yönetiminde, temel<br />
hizmetlerden uzman bakıma geçiĢ ideal olarak pürüzsüz olmalıdır. Kanıta<br />
dayalı davranıĢsal <strong>ve</strong> farmakolojik tedavileri kullanarak <strong>alkol</strong><br />
yoksunluk/uzaklaĢmasını yönetmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanım bozukluğunu tedavi<br />
etmek amacıyla <strong>ve</strong>rilen uzman hizmetler, yararlanma / istifade etme ihtimali<br />
olduğu değerlendirilenlere sunulmalıdır. Bu konudaki eğilim, uzun süreli<br />
yatarak tedaviden ayakta tedavi <strong>ve</strong> toplum temelli tedaviye doğru olmaktadır.<br />
Mükerrer suç iĢleyen, sabıkalı <strong>alkol</strong>lü araç kullananlar için mahkeme kararıyla<br />
tedavi vakaları hariç, zorunlu tedavi artık tavsiye edilmemektedir ki birtakım<br />
kanıtlar etkili olabildiğini göstermektedir. Ebelik <strong>ve</strong> doğum hizmetleri, bütün<br />
hamile kadınlara hamilelik döneminde <strong>alkol</strong> kullanımı hakkında bilgi<br />
<strong>ve</strong>rilmesini <strong>ve</strong> uygun ise tavsiyelerde bulunulmasını sağlamalıdır <strong>ve</strong> sosyal<br />
refah hizmetleri, içen kiĢiden baĢka aile üyelerini <strong>ve</strong> çocukları <strong>alkol</strong> bağımlılığı<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın sonuçlarından korumaya yardımcı destek faaliyetleri<br />
uygulamalıdır.<br />
Eylem seçenekleri<br />
39. Bütün kanıtlar, tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı içicilerin çoğunluğunun gayet tabii olarak<br />
temel bakım hizmetleri sağlayıcılarından tavsiye almadığını <strong>ve</strong> tedaviden<br />
faydalanabilecek olan <strong>alkol</strong> kullanım bozukluğu olan birçok kiĢinin Ģu anda bu<br />
tür tedavileri almadığını göstermektedir. Bu durumu değiĢtirmeden bırakmanın<br />
hiçbir maliyeti olmadığı düĢünülebilir, ancak bu yanlıĢ bir varsayımdır. Erken<br />
tanımlama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarına yapılan yatırımları, yalnızca sağlığı<br />
iyileĢtirip hayat kurtarmakla kalmaz, aynı zamanda sağlık sistemlerinin para<br />
tasarruf etmesini sağlar. Ġki seviye eylemde bulunulabilir:<br />
• Tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi riski altında olan nüfusun % 30’u için<br />
erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiyeler <strong>ve</strong>rme hedefi koyma. Yeni bir temel sağlık<br />
hizmeti sağlayıcısına kaydolan her hastanın sağlık kontrolünden geçmesi,<br />
belirli hastalık kategorileri (örneğin yüksek tansiyon <strong>ve</strong>ya tüberküloz) için
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 219 221<br />
bir hizmet sağlayıcısına danıĢması <strong>ve</strong>ya bu müdahaleleri sunan belirli klinik<br />
türlerine gitmesi için sağlayıcı eğitimleri dâhil, uygun sistemleri<br />
uygulamaya koyarak bu hedefe ulaĢılabilir. Web tabanlı bilgi <strong>ve</strong> kendi<br />
kendine yardım rehberliği de değerlendirmeye alınabilir.<br />
• Risk altındaki nüfusun % 60’ına kadar olan kesim için erken tanılama <strong>ve</strong> kısa<br />
tavsiye programları sunma hedefini koyma. Daha iddialı olan bu hedef,<br />
temel bakım hizmetleri alan bütün hastalara, konsültasyon sebebine<br />
bakılmaksızın, bu müdahalelerin <strong>ve</strong>rilmesini gerektirmektedir. Ayrıca temel<br />
bakım <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri sağlayıcılarına <strong>ve</strong>rilen eğitim <strong>ve</strong> desteğe daha<br />
büyük bir yatırım yapılmasını gerekli kılmaktadır.<br />
Topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi<br />
BaĢlık<br />
40. Koordineli <strong>ve</strong> uyumlaĢtırılmıĢ bir biçimde yapıldığı zaman, yerel düzeyde,<br />
topluluklarda, iĢyerleri <strong>ve</strong> eğitim ortamlarındaki eylem, bireysel davranıĢtan<br />
ziyade kolektif tavır <strong>ve</strong> davranıĢları değiĢtirerek <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltabilir. Halk eğitimi kampanyaları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içki etiketleri üzerinde sağlık<br />
risklerine iliĢkin <strong>ve</strong>rilen bilgiler, yerel eylemi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerini<br />
desteklemek için kullanılabilir. Yerel <strong>ve</strong> kolektif eylemin tam olarak etkili<br />
olması için, farklı sektörler arasında ortaklık <strong>ve</strong> kapasite oluĢturma <strong>ve</strong><br />
toplumun farklı seviyelerinde sürdürülen liderlik gereklidir.<br />
Sonuçlar<br />
41. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler uygulanabilir durumlarda <strong>alkol</strong><br />
eylemini içeren sağlığı teĢvik eylemini uygulayan okullarını sayısını; yerel <strong>alkol</strong><br />
eylem planları olan belediyelerin sayısını <strong>ve</strong> “iĢyerinde <strong>alkol</strong>” politika <strong>ve</strong><br />
programlarını uygulayan iĢyerleri <strong>ve</strong> kurumların sayısını gittikçe artan bir<br />
biçimde arttırmak için çaba <strong>ve</strong> gayret sarf etmelidir.<br />
Göstergeler<br />
42. Göstergeler, belirlenmiĢ kıstasları ihtiva eden politika <strong>ve</strong> programları<br />
uygulayan okul, belediye <strong>ve</strong> iĢyerleri oranlarını içermektedir.
222<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
222 220 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Arka Plan<br />
43. Toplum düzeyinde <strong>alkol</strong> politikasının kabul edilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasının<br />
avantajı; <strong>alkol</strong> problemlerinin karayolu trafik kazalarının sebep olduğu<br />
yaralanma <strong>ve</strong> ölümler ile ilgilenme, hastane <strong>ve</strong> acil tıbbi hizmetler sunma <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlığına müdahale etme gibi bir<br />
toplumun doğrudan tepki <strong>ve</strong>rmesini gerektiren anlık yerel sonuçları olmasıdır.<br />
Bundan dolayı belediyelerin, okul <strong>ve</strong> iĢyerlerindeki <strong>alkol</strong>e iliĢkin politikalardan<br />
oluĢan, lokanta <strong>ve</strong> bar gibi yerlerde ruhsat kontrolü ile bulunabilirliğe<br />
odaklanan bir <strong>alkol</strong> eylem planına sahip olması önem arz etmektedir. Belediye<br />
sosyal sektör, ana okulu <strong>ve</strong> okullardaki uzmanların da gerekli vasıflara sahip<br />
olmasını temin etmelidir ki bu Ģekilde bu uzmanlar <strong>ve</strong> meslek sahipleri, <strong>alkol</strong><br />
problemlerinin erken tespitine <strong>ve</strong> kısa müdahale <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> tedavisine sevk<br />
edilmesine odaklansınlar. Toplumlar, <strong>alkol</strong> problemleri söz konusu olduğunda<br />
önemli oranda farklılık göstermektedir. Hususiyetle, düĢük sosyal sermayesi<br />
olan bir bölge <strong>ve</strong>ya gece hayatı ekonomisi oluĢturan <strong>ve</strong> yüksek düzeyde <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı gürültü <strong>ve</strong> taciz olayları meydana getiren kentsel bir ortam, zararlı <strong>alkol</strong><br />
kullanım seviyeleri <strong>ve</strong> kalıpları için bir risk faktörü olabilir.<br />
44. ĠĢyerlerinde, zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> yoğun <strong>ve</strong> sürekli olarak içki içme;<br />
disiplin iĢlemi gerektirebilecek Ģekilde iĢe devamsızlık, bugüncülük (iĢteki<br />
azalan performans), iĢe geç gelme, iĢten erken ayrılma, kaza, prematüre<br />
ölümler, düĢük <strong>ve</strong>rimlilik, uygunsuz davranıĢ, hırsızlık <strong>ve</strong> diğer suçlar,<br />
çalıĢanlar arasındaki kötü iliĢkiler <strong>ve</strong> düĢük Ģirket morali riskini arttırmaktadır.<br />
Diğer taraftan, aĢırı stres <strong>ve</strong> düĢük memnuniyet dâhil iĢyerindeki yapısal<br />
faktörler, <strong>alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı riskini<br />
arttırabilmektedir.<br />
Stratejiler<br />
45. Daha geniĢ bir politika yaklaĢımının bir parçası olarak <strong>alkol</strong> eğitim göz önüne<br />
alınmalı <strong>ve</strong> değerlendirilmelidir. <strong>Alkol</strong> eğitimi, ebe<strong>ve</strong>yn desteği ile çocuklukta<br />
baĢlamalı <strong>ve</strong> sağlığı teĢvik eden bütüncül okul yaklaĢımının parçası olarak<br />
okullarda devam etmelidir. Sınırlamaları göz önüne alınarak, <strong>alkol</strong> eğitimi<br />
çocukların geliĢimindeki ilgili dönemi hedefleme, büyüme <strong>ve</strong> geliĢme aĢaması<br />
esnasında hedef gruptaki çocuk <strong>ve</strong> gençler ile konuĢma, müdahaleyi<br />
öğretmenler <strong>ve</strong> ayrıca hedef grup üyeleri ile test etme, programın etkileĢimli <strong>ve</strong><br />
beceri geliĢtirmeye dayalı olmasını temin etme, bütün katılımcılara uyan <strong>ve</strong><br />
ilgili olan davranıĢ değiĢikliği hedefleri belirleme, sonraki yıllarda takviye edici<br />
<strong>ve</strong> güçlendirilmiĢ oturumlar yapma, çocuklar için anlık pratik kullanımı olan
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 223<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 221<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 223<br />
bilgileri dâhil etme, eğitim materyallerini etkileĢimli bir Ģekilde <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong><br />
anlatmak için uygun öğretmen eğitimi programları yürütme <strong>ve</strong> etkili bir Ģekilde<br />
yaygın olarak bulunabilir <strong>ve</strong> eriĢilebilir olan her türlü programı yapıp, maruz<br />
kalma oranını arttıracak Ģekilde pazarlamasını yapma gibi etkin <strong>ve</strong> etkili olduğu<br />
ispat edilen eğitimsel uygulamalara dayanmalıdır. Bir ailedeki <strong>alkol</strong><br />
problemlerinin yalnızca içen kiĢi değil, aynı zamanda partnerin refahı <strong>ve</strong> sağlığı<br />
<strong>ve</strong> özellikle de çocukların geliĢimi için de bir sorun teĢkil ettiği için, aile temelli<br />
programlar da değerlendirmeye alınabilir. Toplum temelli önleme<br />
programlarının bir parçası olarak, çocukların bakımları ile ilgilenenleri<br />
(öğretmenler dâhil), <strong>alkol</strong> problemleri olan ebe<strong>ve</strong>ynler için erken müdahalede<br />
bulunma <strong>ve</strong> kısa müdahaleye <strong>ve</strong>ya tedaviye yönlendirme konularında eğitmek<br />
<strong>ve</strong> onlara vasıf <strong>ve</strong> kabiliyet kazandırmak ilgili bir uygulama <strong>ve</strong> yaklaĢımdır. Bu<br />
yaklaĢım, partnerlere <strong>ve</strong> çocuklara da destek sağlayacaktır.<br />
46. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltabilecek iĢyeri çabaları, <strong>alkol</strong>süz iĢyerlerini teĢvik etme,<br />
iĢ stresini düĢüren <strong>ve</strong> iĢ ödüllerini arttıran bir idarecilik sistemi <strong>ve</strong> talep üzerine<br />
<strong>ve</strong>rilen psikososyal beceriler eğitimi, kısa tavsiye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgilendirme<br />
programları gibi isteğe bağlı iĢyeri müdahalelerini içermektedir.<br />
47. Toplum temelli önleme programları, <strong>alkol</strong>lü araç sürme, ölümle sonuçlanan<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı trafik kazaları <strong>ve</strong> saldırı <strong>ve</strong> tecavüz yaralanmalarını azaltmada etkili<br />
olabilir. Ayrıca ruhsatlı tesislerde içki içme ile iliĢkili problemlere (örneğin<br />
gürültü <strong>ve</strong> saldırgan davranıĢ) iliĢkin farkındalığı yükseltmek, bu tür sorunlara<br />
belirli çözümler getirmek <strong>ve</strong> ruhsatlı tesislerin sahiplerinin bu Ģekilde içki<br />
tüketip olumsuz davranıĢlar sergileyen kiĢiler <strong>ve</strong> bunların hareketlerine cevap<br />
<strong>ve</strong>rmek için topluma karĢı sorumluluklarının farkına varmalarını sağlamak için<br />
de toplum seferberliği kullanılmaktadır. Toplum seferberliği <strong>ve</strong> toplum hareket<br />
geçirilmesi çabalarının değerlendirilmesi <strong>ve</strong> tabandan gelen halk hareketi<br />
projelerinin belgelendirilmesi, toplum seferberliğinin ruhsatlı tesislerde içki<br />
içmeye bağlı saldırganlığı <strong>ve</strong> diğer problemleri azalttığını göstermektedir. Etkili<br />
toplum programlarının ana karakteristiği, bu tür programların <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullanma kanunları <strong>ve</strong>ya reĢit olmayanlara <strong>ve</strong> sarhoĢlara <strong>alkol</strong> satıĢlarının<br />
yasaklanmasının daha sıkı bir Ģekilde uygulanması gibi etkili olduğu bilinen<br />
müdahaleleri uygulamaları <strong>ve</strong> bu tip müdahalelere destek <strong>ve</strong>rilmesini<br />
sağlamasıdır.<br />
Eylem seçenekleri<br />
48. <strong>Alkol</strong> eğitim inisiyatif <strong>ve</strong> giriĢimlerinin yeniden yönlendirilememesi <strong>ve</strong><br />
koordine edilememesi, örneğin kötü tasarlanmıĢ <strong>ve</strong> etkisiz programların
224 224<br />
222 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
kullanımı yoluyla kıt olan kaynakların uygunsuz <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimsiz bir Ģekilde<br />
kullanılmasına devam edilmesi riskini taĢımaktadır. Benzer bir Ģekilde, toplum<br />
programlarına ila<strong>ve</strong> yatırımlar yapılmaması halinde, yeni <strong>alkol</strong> politikası<br />
çabaları için kamu desteğinin seferber edilmesi fırsatı kaçırılabilir. Buna<br />
ila<strong>ve</strong>ten, mevcut çoğu topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri programlarının ideal bir Ģekilde<br />
tasarlanmadığı <strong>ve</strong>ya uygulanmadığı ya da değerlendirilmesi olasıdır. Çok çeĢitli<br />
eylemler mümkündür.<br />
49. <strong>Alkol</strong> hakkında okul temelli eğitim <strong>ve</strong> kamu bilgilendirme kampanyalarının<br />
yeniden tasarlanması <strong>ve</strong> bunlara yeniden yatırım yapılması için adımlar<br />
atılmalıdır. Bu çaba <strong>ve</strong> teĢebbüslerin finansmanı, potansiyel etkilerine oranla<br />
yapılmalıdır. Yeniden tasarlama, <strong>alkol</strong> hakkında yapılan kamuoyu<br />
yoklamalarının sonuçlarından edilen ihtiyaç değerlendirmelerine dayalı<br />
olmalıdır. Yeniden tasarlanan eğitimsel programlar, <strong>alkol</strong> kullanım riskleri,<br />
zararlı <strong>alkol</strong> kullanımının azaltılmasındaki tavsiye <strong>ve</strong> tedavinin bulunabilirliği,<br />
eriĢebilirliği <strong>ve</strong> etkililiği <strong>ve</strong> etkili <strong>alkol</strong> politikaları hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmelidir.<br />
50. Yerel toplumların <strong>ve</strong> belediyelerin desteklendirmesine <strong>ve</strong> bunların<br />
kapasitelerinin arttırılmasına yardımcı olacak çabalar sarf edilmelidir. Gittikçe<br />
artan bir Ģekilde yerel topluluklar <strong>ve</strong> belediyeler, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılması için daha geniĢ bir aralıkta sorumluluk almaktadır. Bu durum,<br />
potansiyel kanıta dayalı politika <strong>ve</strong> eylemlerin tamamının yerel düzeyde bütün<br />
olarak kullanıma alınmasını temin etmek için artan yerel olarak <strong>ve</strong>rilen eğitim,<br />
kapasite inĢası <strong>ve</strong> yerel eylem gruplarının desteklenmesini gerektirmektedir.<br />
51. <strong>Alkol</strong> eylemi için toplum <strong>ve</strong> iĢyeri kaynakları geliĢtirilmelidir. Bu kaynaklar,<br />
etkili <strong>alkol</strong> programlarının dokümantasyonu <strong>ve</strong> toplumda <strong>ve</strong> iĢyerlerindeki<br />
baĢarıya katkıda bulunan faktörlerin analiz edilmesini içermelidir. Ayrıca bu<br />
kaynaklar, <strong>alkol</strong> programı yöneticilerinin bu faktörlerin toplum <strong>ve</strong> iĢyeri<br />
programlarının tasarım <strong>ve</strong> uygulamasına konulmasını temin edebilmeleri için<br />
değerlendirme araçlarını da ihtiva etmelidir.<br />
52. Hem yeni hem de halihazırdaki programların tasarım <strong>ve</strong> uygulamasını<br />
güçlendirmek <strong>ve</strong> toplumda <strong>ve</strong> iĢyerlerinde en iyi sonuçlara ulaĢmak için,<br />
programların değerlendirilmesi <strong>ve</strong> belgelendirilmesi mekanizması<br />
oluĢturulmalı <strong>ve</strong> finanse edilmelidir.<br />
53. Ġlgili milli mevzuatın toplum <strong>ve</strong> iĢyeri inisiyatiflerini engellemeden ziyade<br />
kolaylaĢtırmasını <strong>ve</strong> desteklemesini temin etmek için, bu ilgili mevzuat olası<br />
tadilleri düĢünülerek gözden geçirilmeli <strong>ve</strong> revize edilmelidir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 223 225 225<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler<br />
BaĢlık<br />
54. Az miktardaki <strong>alkol</strong> dahi araç sürme kabiliyetini zayıflatabilir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü iken<br />
araç kullanmayı azaltma eylemi, halkın geniĢ kesimlerinden destek almaktadır.<br />
Zira özellikle de <strong>alkol</strong>lü araç kullanmanın kurbanlarının kendileri <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullanan kiĢiler değildir. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmadan kaynaklı yaralanma <strong>ve</strong><br />
ölümlerin gereksiz trajedisini azaltmada etkili olmak, devlet, trafik polisi, ceza<br />
yargılama sistemi, emniyet makamları, sağlık sektörü, yerel toplumlar <strong>ve</strong> diğer<br />
paydaĢlar arasındaki sürdürülebilir “birleĢik” eylem olmasını gerekli<br />
kılmaktadır.<br />
Sonuç<br />
55. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler tedricen <strong>alkol</strong>lü araç kullanma<br />
olayları <strong>ve</strong> ölümlerini azaltmalı <strong>ve</strong> mümkün olan en düĢük seviyede tutmalıdır.<br />
Gösterge<br />
56. Bu bölümün göstergesi, <strong>alkol</strong>lü araç kullanma vaka <strong>ve</strong> ölümleri olacaktır.<br />
Arka Plan<br />
57. Genel olarak, çoğu Avrupa ülkesinde <strong>alkol</strong>lü araç kullanma ölümleri <strong>ve</strong> kazaları<br />
azalmaktadır. Ancak yine de önemli derecede eksiklikler bulunmaktadır.<br />
Gençlerin görece en yüksek <strong>alkol</strong>lü araç kullanma kazasına karıĢma riski<br />
olmasına rağmen, kesin bir Ģekilde <strong>alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> iliĢkili kazaları <strong>ve</strong><br />
ölümlerinin orta yaĢlı nüfus kesimi arasında daha yaygındır. Birçok Avrupalı,<br />
polis tarafından daha sık <strong>ve</strong> fazla uygulama da dâhil <strong>alkol</strong>lü araç kullanmaya<br />
azaltmak için daha sıkı tedbirler alınmasını desteklemektedir. <strong>Alkol</strong>lü araç<br />
kullanma hakkındaki kanunlar, kolluk kuv<strong>ve</strong>tleri tarafından uygulama<br />
düzeyleri <strong>ve</strong> yaptırımların, Avrupa Bölgesinde dâhilinde bir ülke sınırından<br />
diğerine geçen artan sayıdaki özel <strong>ve</strong> profesyonel sürücüleri de dikkate alması<br />
gerekebilir. Tekrar eden suçlar <strong>ve</strong>ya çok yüksek kan <strong>alkol</strong> seviyeleri, <strong>alkol</strong><br />
kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlığının bir göstergesi olabilir <strong>ve</strong> bunun<br />
için de sistematik olarak tedavi sağlanmalıdır.
226<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
224 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
226 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Stratejiler<br />
58. <strong>Alkol</strong>lü iken araç kullanmaya dair eylem <strong>ve</strong> diğer psikoaktif maddelerin<br />
kullanımı <strong>ve</strong> araç kullanmaya yönelik eylem, yalnızca sürücünün kendisine<br />
gelecek zararı azaltmakla kalmayıp, aynı zamanda yolcu, yaya <strong>ve</strong> diğer<br />
sürücülerin zarar görme riskini de azaltmaktadır. Etkili bir müdahale, basit<br />
olarak araç kullanmada yasal olarak kan <strong>alkol</strong> içeriğini (BAC) düĢürmedir <strong>ve</strong><br />
bunun etkinliği, diğer tedbirlerin kombinasyonunun bir parçası olması halinde<br />
arttırılabilir. BAC limiti 0,5 g/l’nin üzerinde olan bir ülkede, seviyeyi 0,5 g/l’ye<br />
düĢürmek faydalı olabilir <strong>ve</strong> bu limitin 0,5 g/l olduğu bir ülkede ise seviyeyi 0,2<br />
g/l’ye düĢürmek yararlı olabilir. Ancak daha düĢük bir yasal kan <strong>alkol</strong> seviyesi,<br />
ancak diğer tedbirler ile birleĢtirildiğinde <strong>ve</strong> gerçekten uygulandığında etkili<br />
olacaktır. En iyi uygulama <strong>ve</strong> icra yöntemi, ayıklık / içkinin etkisi altında<br />
olmama kontrol noktaları tesis edilerek kolluk kuv<strong>ve</strong>tleri tarafından genel<br />
olarak araç kullananları değil de <strong>alkol</strong> alıp araç kullananların yakalanma<br />
korkusunu artıran bir Ģekilde akıllı rastgele <strong>alkol</strong> testi yapılmasıdır. Halkın<br />
yakalanıp tutuklanmanın sonuçlarını bilmesini sağlamak için, bu uygulama<br />
kamu eğitim kampanyaları ile takviye edilmelidir. Uygulama ayrıca <strong>ve</strong>rilen<br />
cezanın ciddi kiĢisel sonuçları olduğu; örneğin yerine para cezaları, ehliyet ceza<br />
puanları <strong>ve</strong> duruma göre ehliyete geçici olarak el konulması gibi durumlarda en<br />
iyi iĢe yaramaktadır. Bu uygulama, mahkeme kararı ile yapılan müdahaleler <strong>ve</strong><br />
belirlenmiĢ sürelerde <strong>alkol</strong> ateĢleme kilidi, yani <strong>alkol</strong>lü sürücülerin aracı<br />
kullanmasını engelleyen <strong>ve</strong>ya uyaran sistemlerin kullanımı ile güçlendirilebilir.<br />
Bu tür kilitleme sistemleri özellikle de profesyonel sürücü <strong>ve</strong> Ģoförler için<br />
önleyici bir tedbir olarak kullanılabilir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
59. Yürürlükteki BAC limitlerini düĢürme <strong>ve</strong>ya uygulamayı geniĢleme eyleminden<br />
çok az sayıda ülke faydalanamayabilir. Bunun yapılmaması, <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullananlar <strong>ve</strong> diğerleri arasındaki önlenebilir ölümleri <strong>ve</strong> yaralanmaları<br />
azaltma fırsatının kaçırılmasını sebep olabilir. Yapılabilecek iki özellikle önemli<br />
eylem vardır:<br />
• Bütün sürücüler için <strong>alkol</strong> alıp araç kullanmada yasal olan BAC seviyesinin<br />
aĢağı çekilmesi. Mevcut yasal kan <strong>alkol</strong> seviye ne olursa olsun, kanıtlar bu<br />
seviyenin 0,2 g/l’ye yakın seviyelere düĢürerek daha fazla hayatın<br />
kurtarılabileceğini göstermektedir. Bu eylem, temel bir mesaj<br />
göndermektedir <strong>ve</strong> kültürel olarak “<strong>alkol</strong>lü iken araç kullanmaya hayır”<br />
normunu tesis etmeye yardımcı olur. Ancak etkili olması için, daha düĢük
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 225 227<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 227<br />
bir BAC sınırı, diğer tedbirler ile kombinasyon halinde uygulanmalı <strong>ve</strong> icra<br />
<strong>ve</strong> takip yoluyla desteklenmelidir.<br />
• Ya araç kullananlar için artan rastgele <strong>alkol</strong> testleri ya da araç kullanan<br />
genel nüfustan ziyade <strong>alkol</strong> alıp araç kullananların yakalanma korkusunu<br />
arttıracak tedbirler aracılığıyla <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> testi kontrol noktalarının daha<br />
yaygın kullanımı ile uygulamanın geniĢletilmesi. BAC limitlerinin etkili<br />
olması için araç kullanan halktan ziyade, <strong>alkol</strong>lü iken araç kullananların,<br />
rastgele herhangi bir saatte durdurulma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> testi yaptırılma riski<br />
olduğunu bilmeleri gereklidir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
BaĢlık<br />
Sonuçlar<br />
60. ÇalıĢmalar, <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği arttıkça, daha fazla tüketildiğini <strong>ve</strong> sonuç<br />
olarak daha fazla zarar <strong>ve</strong>rdiğini göstermektedir. <strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğinde<br />
en ufak azalma dahi, sağlık kazanımlarını beraberinde getirebilir <strong>ve</strong> Ģiddeti<br />
<strong>ve</strong> içenden baĢka diğer kiĢilere <strong>ve</strong>rilecek olası zararı azaltabilir. Bunu<br />
baĢarma, ulusal merciler, ruhsatlandırma memurları, polis, ceza yargılama<br />
sistemleri <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri sektörü arasında uyumlu bir eylem olmasını<br />
gerektirmektedir.<br />
61. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler uygun olduğu durumlarda<br />
<strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğini sınırlandırmalı ya da azaltmalı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün sarhoĢ <strong>ve</strong><br />
reĢit olmayan müĢterilere satıĢını sınırlandıran yönetmeliklerin gittikçe<br />
artan bir oranda ilgili bütün taraflarca uygulanmasını sağlamalıdır.<br />
Göstergeler<br />
62. Göstergeler, <strong>alkol</strong> satıĢ noktalarının sayısı, satıĢ noktalarının büyüklük <strong>ve</strong><br />
yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerinin değerlendirilmesi dâhil <strong>alkol</strong><br />
ulaĢılabilirliğinin birleĢik bir ölçümünü içermektedir. Gençler hakkında<br />
düzenli aralıklarla yapılan anket <strong>ve</strong> araĢtırmalar ile reĢit olmayanların<br />
<strong>alkol</strong>e eriĢimleri de ölçülmelidir (örneğin Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer<br />
Maddelerin Kullanıma dair Okul Anket <strong>ve</strong> AraĢtırma Projesi - ESPAD).
228<br />
226 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Arka Plan<br />
63. <strong>Alkol</strong> satıĢının ruhsatlandırılması sistemi, hükümetlerin ruhsat sayısını<br />
sınırlandırmasına <strong>ve</strong> ruhsat sahiplerinden belirli standartları karĢılamasına<br />
<strong>ve</strong> ihlal halinde ceza olarak ruhsatların iptal edilmesine olanak sağladığı için<br />
hükümetler için <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğini yönetmesine imkan <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğinin sıkı bir Ģekilde sınırlandırılması yasadıĢı <strong>alkol</strong>de<br />
paralel bir piyasanın ortaya çıkmasını teĢvik edebilirken, bu durum<br />
genellikle uygulama <strong>ve</strong> icra ile kontrol edilebilir. Zararı azaltmanın diğer<br />
bir yolu, belirli mekân (örneğin park, sokak, hastane <strong>ve</strong> iĢyerleri gibi) <strong>ve</strong><br />
hallerde (örneğin futbol maçları esnasında) <strong>alkol</strong>ün kullanımına durumsal<br />
yasaklamalar konulmasıdır. Birkaç ülke <strong>alkol</strong> satıĢları üzerinde devlet<br />
tekelini devam ettirmektedir ki bu durum da özel satıĢların yapılabildiği<br />
ülkelere kıyasla daha az <strong>alkol</strong> satıĢ yeri <strong>ve</strong> daha kısa çalıĢma saatleri<br />
anlamına gelmektedir.<br />
Stratejiler<br />
64. Bütün Üye Devletlerde <strong>alkol</strong> satıĢlarına ruhsat sistemlerinin getirilmesi <strong>ve</strong>ya<br />
devam ettirilmesine cesaret <strong>ve</strong>rilmelidir. Ruhsatlar yalnızca reĢit olmayanlara<br />
<strong>ve</strong> sarhoĢlara <strong>alkol</strong> satıĢını yasaklayan kanunlara riayet eden <strong>ve</strong> müĢterilerinin<br />
halkı rahatsız edici gürültü yapmasını <strong>ve</strong>ya Ģiddete bulaĢmasını caydıran<br />
tesisler için yenilebilir. Ruhsat <strong>ve</strong>ren merciler, <strong>alkol</strong>e bağlı Ģiddet, suç, kamu<br />
düzenini bozma <strong>ve</strong> sağlığa zarar <strong>ve</strong>rme vakalarını azaltmayı amaçlayan<br />
tedbirleri tasarlamada <strong>ve</strong> duruma göre uygulamada daha yakından müdahil<br />
olmalıdır. Perakende <strong>alkol</strong> satıĢında devlet tekelinin olduğu ülkeler, bu tekel<br />
konumlarını muhafaza etmeyi değerlendirmeye almalıdır.<br />
65. Hükümetler, <strong>alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğunu düzenleme <strong>ve</strong> satıĢ saatlerini<br />
kontrol etme gibi yollarda gerekli hallerde <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğini kontrol<br />
etmek için adımlar atmalıdır. <strong>Alkol</strong> satıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerini uzatmadan<br />
kaçınılması <strong>ve</strong> semt / mahalle sakinleri <strong>ve</strong>ya toplumların aĢırı <strong>alkol</strong>e bağlı zarar<br />
görmesi halinde de daha da kısıtlamaya gidilmesi tavsiye edilebilir. Asgari <strong>alkol</strong><br />
satın alma yaĢı uygulanmalıdır. Asgari <strong>alkol</strong> satın alma yaĢının 18’den düĢük<br />
olduğu durumlarda, hem içki satılıp tüketilen hem de yalnızca içki satılan<br />
ancak tüketilmeyen tesislerdeki bütün içecek ürünleri için bu yaĢın 18’e<br />
çıkarılması avantajlı olacaktır. Tesislerin asgari <strong>alkol</strong> satın alma yaĢına uyup<br />
uymadığını görmek amacıyla deneme amaçlı olarak gençlerin kullanılması gibi<br />
yöntemler ile uygulamayı kontrol etmek için çeĢitli teĢebbüsler öngörülebilir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 227 229<br />
Eylem seçenekleri<br />
66. Çoğu yargı mercii, özellikle daha iyi icra ile <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltabilecek<br />
Ģekillerde <strong>alkol</strong>ün satıĢını kontrol altına alacak fırsatlar sunmaktadır.<br />
Hususiyetle asgari yaĢ kanunları <strong>ve</strong> sarhoĢ olmuĢ müĢterilere <strong>alkol</strong> satıĢ<br />
yasağının uygulanması baĢta olmak üzere Avrupa <strong>alkol</strong> çabalarında önemli<br />
eksiklikler olduğu görülmektedir. Mevcut kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerini<br />
güçlendirerek <strong>alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ saatlerini kontrol<br />
etmek amacıyla çeĢitli yol <strong>ve</strong> yöntemlerin de değerlendirmeye alınması<br />
yararlıdır. Çok çeĢitli seçenekler mümkündür:<br />
• Asgari satın alma yaĢı 18'in altında ise bu kanuni yaĢı bira <strong>ve</strong> Ģarap dâhil<br />
bütün içki kategorileri için süpermarket, bar <strong>ve</strong> kafeler dâhil bütün satıĢ<br />
noktalarında 18 yaĢ yükseltme değerlendirmeye alınmalıdır. <strong>Alkol</strong>lü ürün<br />
satın almak için 18 yaĢtan daha yüksek yaĢ sınırları uygulayan ülkeler, bu<br />
sınırları aĢağı çekmemelidir.<br />
• <strong>Alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> çalıĢma saatlerini azaltmak için<br />
mevcut kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerin güçlendirilmesi <strong>ve</strong> tekel uygulanan<br />
yerlerde devlet perakende satıĢ tekelinin devam ettirilmesi.<br />
• ReĢit olmayanlara <strong>alkol</strong> satıĢ yasağının uygulanmasını artıracak eğitim <strong>ve</strong><br />
mevzuat çabaları harcama.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması<br />
BaĢlık<br />
67. Özellikle gençlerin içmesi hakkında olmak üzere <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> etkisine dair<br />
ticari iletiĢimlerin kapsam <strong>ve</strong> geniĢliği önemsiz görülmemelidir. Espri <strong>ve</strong> cazibe<br />
<strong>ve</strong> gençleri çeken diğer yönlerin kullanımından kaçınılmasından sponsorluk <strong>ve</strong><br />
televizyon <strong>ve</strong> sinema reklamlarının önlenmesi <strong>ve</strong> tamamen yasaklanmasına<br />
kadar, ticari iletiĢime maruz kalmayı sınırlandırmanın çok çeĢitli yolları vardır.<br />
Hangi sistem kullanılırsa kullanılsın hükümet, sağlık sistemleri, medya <strong>ve</strong><br />
telekomünikasyonun bütün formları arasındaki ortak çalıĢma yapılması<br />
zaruridir. ĠletiĢim sınırları aĢtığı için, bundan da fazla uluslararası uyum<br />
gereklidir.
230228<br />
ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
230 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sonuç<br />
68. Bu Eylem Planının süresi boyunca <strong>ve</strong> özellikle çocukları <strong>ve</strong> gençleri korumak<br />
için, ülkeler uygunsuz <strong>ve</strong> sorumsuz <strong>alkol</strong> reklamcılığını <strong>ve</strong> çocukları <strong>ve</strong> gençleri<br />
hedef alan pazarlamayı önlemek amacıyla yerinde <strong>ve</strong> etkili sistemlere sahip<br />
olmalıdır.<br />
Gösterge<br />
69. Bu konudaki gösterge, her yıl <strong>ve</strong>ya iki yılda bir yapılan anket <strong>ve</strong> araĢtırmalar<br />
kullanılarak <strong>ve</strong> diğer davranıĢ etmenlerini de dikkate alarak değerlendirilen,<br />
çocuklar <strong>ve</strong> gençlerin rapor edilen <strong>alkol</strong> pazarlamasına maruz kalmasıdır.<br />
Arka Plan<br />
70. <strong>Alkol</strong> pazarlaması baĢlı baĢına devasa bir faaliyet olup, farklı iletiĢim kanalları<br />
ile geniĢlemeye devam etmektedir. Tam bir pazarlama stratejisi, yalnızca<br />
reklam <strong>ve</strong> tanıtım faaliyetleri değil, aynı zamanda ürün geliĢtirme, fiyat<br />
belirleme <strong>ve</strong> farklı ürünler ile farklı pazar dilimlerini hedef almayı<br />
içermektedir. Ayrıca <strong>alkol</strong> artık yalnızca geleneksel yayın ortamları (televizyon<br />
<strong>ve</strong> radyo) <strong>ve</strong> geleneksel yayın dıĢı medya (basılı yayın, reklam panoları <strong>ve</strong><br />
markalı ticaret gibi) ile pazarlanmamaktadır. <strong>Alkol</strong>, sponsorluk <strong>ve</strong> ürün<br />
yerleĢtirme <strong>ve</strong> konumlandırma aracılığıyla spor <strong>ve</strong> kültürel faaliyetler ile <strong>alkol</strong><br />
markalarının bağlantısının yapılması <strong>ve</strong> Ġnternet, ortam akıĢı [podcast] <strong>ve</strong> cep<br />
telefonu kısa mesajları gibi teknolojiler kullanılarak doğrudan pazarlama ile<br />
tanıtımı yapılmaktadır. Ġla<strong>ve</strong>ten, eğlence sektörünün tamamı, <strong>alkol</strong>ün film,<br />
televizyon gösteri programları, Ģarkı <strong>ve</strong> diğer kültürel prodüksiyonlarda <strong>alkol</strong>ün<br />
gösterilmesi yoluyla <strong>alkol</strong> kullanımı hakkında gençlerin beklentilerini<br />
Ģekillendirme rolü oynamaktadır. Bu doğrultuda, sorumsuz <strong>alkol</strong> pazarlamasını<br />
düzenleme çabaları kapsayıcı olmalı <strong>ve</strong> bütün bu unsurların üzerine<br />
eğilmelidir. Son olarak, ticari iletiĢimin sınırları aĢması söz konusu olduğu için,<br />
uluslararası eylem gereklidir.<br />
Stratejiler<br />
71. <strong>Alkol</strong> pazarlamasının hem içeriği hem de maruz kalınan miktarı, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı etkilerine özellikle duyarlı olan gençler için hayati öneme haiz<br />
meselelerdir. Espri, animasyon <strong>ve</strong> popüler müzik gibi pazarlama<br />
materyallerinin belirli yönlerine gençlerin ilgisi, materyallerin genel<br />
etkililiğine önemli derecede katkıda bulunmaktadır. Yapılan çalıĢmalar,
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 229<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 231<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 231<br />
gençlerin <strong>alkol</strong> pazarlamasına maruz kalması ile <strong>alkol</strong> içmeye baĢlama <strong>ve</strong>ya<br />
daha fazla içme olasılıkları arasındaki bir doz - davranıĢ iliĢkisi olduğunu ortaya<br />
koymaktadır 6 . Gerçek zamanlı çalıĢmalar, pazarlamanın gençlerin aldığı <strong>alkol</strong><br />
miktarı üzerinde anlık <strong>ve</strong> önemli bir etkisi olduğunu <strong>ve</strong> bu etkinin içki<br />
alıĢkanlığı olan içicilerde çok daha büyük olduğunu göstermektedir.<br />
72. Çoğu yargı yetkisi bölgesi <strong>alkol</strong> reklamlarının hacim <strong>ve</strong> muhtevasını<br />
düzenlemesine rağmen, bunların düzenlemeleri gençlerin reklama nasıl tepki<br />
<strong>ve</strong>rdiklerine <strong>ve</strong> çekildikleri reklam yönleri hakkında her zaman yeterli bilgiyi<br />
yansıtamayabilmektedir. Örneğin filmlerde <strong>alkol</strong> kullanımının betimlenmesi <strong>ve</strong><br />
gösterilmesi, film <strong>ve</strong> televizyon showlarına ürün yerleĢtirilmesi <strong>ve</strong> Ġnternet <strong>ve</strong><br />
mobil iletiĢim cihazları ile reklam yapılması gibi çok sayıdaki pazarlama Ģekli<br />
çoğu kez düzenlenme dıĢında kalmaktadır. Bazı yargı yetkisi bölgeleri,<br />
televizyon <strong>ve</strong> sinemada <strong>alkol</strong> pazarlamasının yasaklanması ya da sporda <strong>alkol</strong><br />
üreticisi <strong>ve</strong> markalarının sponsorluğunun men edilmesi gibi birtakım <strong>alkol</strong><br />
pazarlama formlarını kısıtlamıĢ <strong>ve</strong> yasaklamıĢtır.<br />
73. Bazı yetki bölgelerinde ise <strong>alkol</strong> pazarlamasının içerik <strong>ve</strong> yerleĢtirilmesi<br />
reklamcılar, medya <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> üreticileri dâhil iktisadi iĢletmeler ile eĢ düzenleme<br />
<strong>ve</strong> öz-düzenleme sistemleri aracılığıyla kontrol edilmektedir. Ancak etkili<br />
olması için, bu tür düzenlemelerin baĢarıya ulaĢması için açık <strong>ve</strong> net bir<br />
çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> yeterli giriĢim gereklidir. <strong>Alkol</strong> pazarlama uygulamalarının<br />
izlenmesi, bağımsız bir organ ya da devlet kurumunun sorumluğu olduğunda <strong>ve</strong><br />
sistematik <strong>ve</strong> rutin bir Ģekilde yapıldığında en iyi uygulanır. <strong>Alkol</strong><br />
reklamlarında izin <strong>ve</strong>rilmemesi gereken her türlü hususu belirleyecek reklam<br />
kural <strong>ve</strong>ya kanunları çok zor olduğu için, bazı ülkeler (Fransa) izleme <strong>ve</strong><br />
uygulaması çok daha açık <strong>ve</strong> net olduğundan dolayı neleri yer alabileceğini<br />
belirlemeyi seçmiĢtir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
74. <strong>Alkol</strong>ün kullanımı <strong>ve</strong> ağır kullanımı üzerinde pazarlamanın etkisi göz ardı<br />
edilmemeli, hafife alınmamalıdır. <strong>Alkol</strong>ün pazarlaması yönetim sistemleri daha<br />
etkili yapılabilir <strong>ve</strong> kamu sağlığı faydaları için maruziyet azaltılabilir. Ticari<br />
<strong>alkol</strong> iletiĢiminin sınır aĢan niteliği söz konusu olduğu için, uluslar üstü eyleme<br />
de ihtiyaç vardır. Olası eylemler aĢağıdaki belirtilmiĢtir:<br />
6 Anderson P et al.. Impact of alcohol ad<strong>ve</strong>rtising and media exposure on adolescent alcohol use: a<br />
systematic review of longitudinal studies. Alcohol and Alcoholism, 44(3):229–243 (Advance access<br />
published 14 January 2009, doi: 10.1093/alcalc/agn115).
230 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
232<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Tercihen bir mevzuat temeli ile <strong>ve</strong> yerine göre uygun kendi kendine<br />
düzenleme tedbirleri ile desteklenen bir Ģekilde aĢağıdakiler aracılığıyla<br />
<strong>alkol</strong> pazarlaması için düzenleyici <strong>ve</strong>ya eĢ düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler<br />
hazırlanması:<br />
- pazarlama içerik <strong>ve</strong> hacminin düzenlenmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>lü içkilerin tanıtımını yapan sponsorluk faaliyetlerinin<br />
düzenlenmesi;<br />
- gençleri hedef alan faaliyetler ile iliĢkili olan promosyon <strong>ve</strong><br />
tanıtımlarının kısıtlanması <strong>ve</strong>ya yasaklanması;<br />
- sosyal medya gibi <strong>alkol</strong> pazarlama tekniklerinin yeni Ģekil <strong>ve</strong> formlarının<br />
düzenlenmesi.<br />
• Kamu kurumları ya da bağımsız kuruluĢlar tarafından <strong>alkol</strong> ürünlerinin<br />
pazarlamasının gözetlenmesi için etkili sistemlerin geliĢtirilmesi.<br />
• Pazarlama yasak <strong>ve</strong> kısıtlamalarının ihlal edilmesine karĢı etkili idarî <strong>ve</strong><br />
caydırıcı sistemlerinin tesis edilmesi.<br />
• Birtakım <strong>ve</strong>ya bütün medyada doğrudan ya da dolaylı pazarlamanın<br />
düzenlenmesi.<br />
Fiyatlandırma politikaları<br />
BaĢlık<br />
75. Gelir <strong>ve</strong> diğer malların fiyatı gibi diğer faktörler sabit tutulduğunda, <strong>alkol</strong><br />
fiyatlarında yapılan zamlar, <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararların<br />
azalmasına yol açmaktadır. Fiyatların düĢmesinde ise tam tersi durum<br />
geçerlidir. Fiyat zamları, <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarardaki azalıĢ ile iliĢkilidir <strong>ve</strong> bu<br />
durum da <strong>alkol</strong>ikliğin azaldığını göstermektedir.<br />
76. Vergiler, <strong>alkol</strong>ikler üzerinde hemen <strong>ve</strong> daha büyük bir etkisi ile <strong>alkol</strong> fiyatını<br />
etkilemenin bir yoludur. Verginin, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmada rol<br />
oynayabilmesi için sürekli hale getirilmesi için sağlık daireleri (bakanlıklar) <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rgi daireleri (bakanlıklar) arasında kuv<strong>ve</strong>tli iliĢkilere ihtiyaç vardır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 231<br />
233<br />
Sonuç<br />
77. Bu Eylem Planının süresi boyunca, kapsamlı bir stratejinin bir parçası olarak<br />
ülkeler fiyatlandırma politikalarını dâhil etmelidir.<br />
Gösterge<br />
78. Bu durumdaki gösterge, <strong>alkol</strong> satın alma gücü olabilir (görece <strong>alkol</strong> fiyat<br />
endeksini reel kullanılabilir hane halkı gelir endeksi ile karĢılaĢtırma yoluyla<br />
yapılan ölçüm).<br />
Arka Plan<br />
79. Bütün <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinden, en kuv<strong>ve</strong>tli kanıt içki alıĢkanlığı durum<br />
<strong>ve</strong> ortamlarını <strong>ve</strong> düzenli zararlı içmeyi azaltmak için bir özendirici olarak<br />
<strong>alkol</strong> fiyatlarının etkisidir. En büyük kazanımlar, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ikler <strong>ve</strong><br />
baĢkalarının <strong>alkol</strong>iklik <strong>ve</strong> içiciliğine maruz kalanların refahının lehinedir.<br />
Stratejiler<br />
80. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri, bir dizi hedefin üzerine eğilmelidir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltma, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgi oranlarını belirlerken ülkelerin dikkate alması<br />
gereken bir faktördür. <strong>Alkol</strong> üreticileri <strong>ve</strong> perakende satıcılar, <strong>ve</strong>rgi zamlarını<br />
müĢteriye yansıtmayarak <strong>ve</strong>rgi artıĢlarını dengeleyebildikleri için, artan<br />
<strong>ve</strong>rgiler <strong>alkol</strong> fiyatlarında zam anlamına gelmemektedir. Bunu yönetmenin bir<br />
yolu, <strong>alkol</strong> litresi baĢına asgari yasal bir fiyat getirmektir. Hafif içicilerin <strong>ve</strong>rgi<br />
artıĢı ile cezalandırıldığı <strong>ve</strong> hükümetlerin bu grup üzerindeki etkiyi dikkate<br />
almaları gerektiği iddia edilebilir. Ancak <strong>ve</strong>rgileri arttırmanın <strong>ve</strong>ya asgari fiyat<br />
uygulaması getirmenin, <strong>alkol</strong> tüketimini <strong>ve</strong> hafif <strong>ve</strong> az içenlerin masraflarını<br />
çok çok az etkilediği de ileri sürülebilir. Doğrudan <strong>ve</strong> dolaylı fiyat<br />
promosyonlarının kullanılması, sınırsız içme ya da diğer satıĢ hacmi türleri için<br />
indirimli satıĢlar, maliyetinin altında satıĢ <strong>ve</strong> sabit fiyat uygulamalarını da<br />
yasaklamak mümkündür. <strong>Alkol</strong> içenlerin diğerlerine <strong>ve</strong>rdiği zararın<br />
azaltılmasından hafif içiciler de fayda görebilir. Vergi artıĢının iĢsizliğe / iĢ<br />
kaybına yol açtığı da iddia edilmekte iken, aslında bir bütün olarak daha yüksek<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin istihdam üzerindeki uzun vadeli etkilerinin daha az iĢsizlik<br />
ile nötr olması muhtemeldir. Ancak konaklama sektöründe kısa vadeli birtakım<br />
düzenlemeler olabilir. <strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın temel belirleyici<br />
faktörlerinden biri, <strong>alkol</strong> satın alma gücü olup, bu gelir için ayarlanan diğer<br />
malların fiyatına görece <strong>alkol</strong> fiyatının kompozit/bileĢik bir ölçüsüdür. Kamu
234<br />
232 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
sağlığını korumak amacıyla, <strong>alkol</strong>ün daha düĢük maliyetli <strong>ve</strong> daha satın alabilir<br />
bir ürün haline gelmemesini sağlamak amacıyla <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin ayarlanması<br />
gerekebilir. Önemli oranda yasadıĢı <strong>ve</strong>ya gayri resmi <strong>alkol</strong> pazarının varlığı,<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgisi politika mülahazalarını karmaĢık hale getirebilir. Bu tür<br />
durumlarda, <strong>ve</strong>rgi artıĢı ile birlikte eĢ zamanlı olarak bu pazarları kontrol<br />
etmek için devlet kurumlarının çaba göstermesi de gereklidir. DüĢürülen<br />
<strong>ve</strong>rgiler sınır ötesi sorunlarını çözmeden ziyade daha fazla <strong>alkol</strong>e bağlı zarara<br />
yol açtığına dikkat etmek önemli olmasına rağmen, sınır ötesi ticaret de <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgisi politika mülahazalarını çetrefilleĢtirebilir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
81. Birçok ülkede <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin değiĢtirilmeden bırakılması, <strong>alkol</strong>ün görece<br />
fiyatının düĢmesi <strong>ve</strong> sonuç olarak <strong>alkol</strong>ik derecede içme durumları, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zarar <strong>ve</strong> düĢük <strong>ve</strong>rimlilikte artıĢ anlamına gelecektir. Üye Devletlerin<br />
<strong>ve</strong>rgilendirme politikalarını belirlemelerinin kendi egemenlik hakları olduğunu<br />
dikkate alarak, olası eylem seçenekleri Ģunlardır:<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerini artırmak. Esneklik <strong>ve</strong> satın alınabilirlik <strong>ve</strong>rileri, <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilerinin hangi dereceye kadar artırılması gerektiğine dair bilgi <strong>ve</strong>rebilir.<br />
• Daha yüksek <strong>alkol</strong> yoğunluğu olan ürünlere orantılı olarak daha yüksek<br />
<strong>ve</strong>rgiler koyma <strong>ve</strong>ya daha az <strong>alkol</strong> içeren ürünlere teĢvik <strong>ve</strong>rme.<br />
• Özellikle genç tüketicilere cazip gelen ürünlere özel <strong>ve</strong>rgiler ekleme. Birkaç<br />
ülke, alcopop [mey<strong>ve</strong> aromalı, tatlandırılmıĢ, düĢük <strong>alkol</strong>lü içkiler] <strong>ve</strong><br />
benzeri içeceklere bu tür <strong>ve</strong>rgiler koymuĢtur.<br />
• Saf <strong>alkol</strong> litresi baĢına asgari bir fiyat belirlemek. Bu seçeneği seçen<br />
ülkelerde bu önlemin, <strong>ve</strong>rgi artıĢı müĢteriye yansıtılmazsa kaçınılabilecek<br />
olan, fiyat değiĢikliklerinin perakende satıĢ fiyatında istenilen değiĢikliğe<br />
yol açma ihtimali daha fazla olabilir.<br />
<strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının azaltılması<br />
BaĢlık<br />
82. <strong>Alkol</strong>ün çoğu, <strong>alkol</strong>ik derecede içme kalıpları durumunda tüketilmektedir. Bu<br />
en riskli içme Ģekli olup, içenden baĢka diğer kiĢilere de zarar <strong>ve</strong>rmektedir <strong>ve</strong><br />
yalnızca kaza <strong>ve</strong> ani ölümle değil, aynı zamanda uzun vadeli kronik
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 233 235<br />
Sonuç<br />
hastalıklardan ölümler yoluyla da içenlerin kendisine ciddi zararlar<br />
<strong>ve</strong>rebilmektedir. Bu Eylem Planında önerilen bütün politika seçenekleri,<br />
<strong>alkol</strong>ik derecede içme kalıplarının sıklığını <strong>ve</strong> miktarını azaltma olasılığına<br />
sahiptir. Ancak içki içilen ortamlardaki eylem de temel olarak önemlidir. Etkili<br />
olması için, bu eylem devlet, sağlık sistemleri, polis, ceza yargılama sistemleri<br />
ruhsatlandırma mercileri, perakende satıĢ noktaları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> mağazaları, yerel<br />
topluluklar <strong>ve</strong> diğer paydaĢlar arasındaki koordineli bir tepki gerektirmektedir.<br />
83. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun sonucu<br />
meydana gelen ölümler <strong>ve</strong> özellikle de <strong>alkol</strong>e bağlı bilinçli <strong>ve</strong> bilinçsiz<br />
yaralanmalar sorununu ele almalı <strong>ve</strong> üstesinden gelmelidir.<br />
Gösterge<br />
84. <strong>Alkol</strong>e bağlı bilinçli <strong>ve</strong> bilinçsiz yaralanmaların sebep olduğu ölüm oranları, bu<br />
bölümün göstergesi olacaktır.<br />
Arka Plan<br />
85. Ev <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içki içilen yerler dâhil bütün ortamlarda meydana gelebilen aĢırı<br />
derecede içme durumları <strong>ve</strong> sarhoĢluk, sağlık <strong>ve</strong> sosyal refah için özellikle<br />
zararlıdır. Bu Plandaki bütün eylem alanlarının aĢırı içme üzerinde etkisi<br />
varken, bu eylem alanı içme ortamlarından kaynaklanan sarhoĢluğun<br />
sonuçlarına odaklanmaktadır. Diğer satıĢ noktalarından ucuz <strong>alkol</strong>ün kolaylıkla<br />
bulunabilirliği, içme ortamlarına gelen birçok müĢterinin hâlihazırda sarhoĢ<br />
olmasına sebep olabilmektedir. Bununla birlikle, <strong>alkol</strong> alınan ortamlar<br />
sarhoĢluk, <strong>alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> saldırgan <strong>ve</strong> Ģiddet içeren davranıĢlar ile<br />
iliĢkilendirilebilir <strong>ve</strong> bazı tesisler, orantısız zarar miktarı ile<br />
iliĢkilendirilmektedir. <strong>Alkol</strong> alma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar arasındaki iliĢki, fiziksel<br />
<strong>ve</strong> sosyal içme bağlamından hem etkilenebilmekte hem de aracılık etmektedir.<br />
Ġçme ortamlarındaki müdahaleler, içmeyenlere zarar <strong>ve</strong>ren problemleri <strong>ve</strong><br />
hususi olarak <strong>alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> Ģiddeti önlemede önemli olabilir.<br />
Stratejiler<br />
86. Barlar içme ortamının önemli bir kısmını oluĢturmaktadır. <strong>Alkol</strong>e bağlı<br />
problemlerin ihtimalini artıran bar ortamları unsurları, sarhoĢluğu teĢvik eden<br />
servis uygulamaları, bar personeli <strong>ve</strong> yerel polis tarafından kapanıĢ saatinin
236<br />
234 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
agresif bir Ģekle uygulanması, davranıĢ probleminin yönetilmesi konusunda bar<br />
personelinin beceriksizliği, dıĢlama gibi karakteristikler <strong>ve</strong> reĢit olmayanlara<br />
<strong>ve</strong>ya sarhoĢ bireylere servis yapma istekliliğini içermektedir. SarhoĢluğu<br />
önlemek için bar politikalarına riayet edilmesi, aĢırı tüketimde <strong>ve</strong> yüksek riskli<br />
içmede yalnızca az bir oranda azalmaya yol açmaktadır. Fakat sarhoĢ<br />
müĢterilere <strong>alkol</strong> satıĢını yasaklayan kanunların aktif <strong>ve</strong> sürekli bir Ģekilde<br />
uygulandığı durumlarda, bu etki büyük oranda artmaktadır. <strong>Alkol</strong> satıĢı için<br />
ruhsat Ģartı olmayan ülkelerde, <strong>alkol</strong> satıĢı için bir ruhsatlandırma sisteminin<br />
getirilmesi <strong>ve</strong> ruhsat <strong>ve</strong>rme düzenlemeleri, <strong>alkol</strong> servisi yapan tesislerin <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zarar olasılığını azaltmak için belirli standartları karĢılamasını temin<br />
edebilir. Bu düzenleme <strong>ve</strong> yönetmelikler, yerel düzeyde belirli aralıklarla<br />
izlenebilir <strong>ve</strong> bu tür kuralları ihlal edenlere ruhsatın iptali dahil yaptırımlar<br />
uygulanabilir. Garson eğitim programları, ruhsat alma <strong>ve</strong> ruhsatın geçerliliğini<br />
muhafaza etmek için bir ön Ģart olabilir.<br />
87. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için daha geniĢ bir iletiĢim <strong>ve</strong> satın alma<br />
noktası sağlık kampanyalarının bir parçası olarak, bütün <strong>alkol</strong>lü içki kapları<br />
üzerine sağlık uyarı etiketleri konmalıdır. AĢamalı olarak uygulandığında, <strong>alkol</strong><br />
uyarı <strong>ve</strong>ya bilgilendirme etiketlerinin maliyet çok düĢüktür <strong>ve</strong> en azından<br />
tüketicilere <strong>ve</strong> toplumun geneline <strong>alkol</strong>ün olağan bir ürün olmadığını hatırlatır.<br />
Olağan gıda maddeleri üzerinde bilgiye yer <strong>ve</strong>rilmesi doğrultusunda, <strong>alkol</strong>lü<br />
içki etiketleri <strong>alkol</strong> muhtevasını kolaylıkla anlaĢılır bir Ģekilde ifade etmelidir<br />
<strong>ve</strong> erkek <strong>ve</strong> kadınlar için Üye Devletlerin kılavuz ilkelerine yer <strong>ve</strong>rmelidir.<br />
Kalori içeriği dâhil sağlığa iliĢkin muhteviyatı, listelenmeli <strong>ve</strong> tüketicilerin<br />
sağlık <strong>ve</strong> menfaatlerinin korunması için ürünün muhteviyatı <strong>ve</strong> bileĢenleri<br />
hakkındaki bütün bilgilere tüketicilerin eriĢimini sağlamak amacıyla, genel<br />
olarak etiketleme diğer gıda maddelerinde kullanıldığı gibi yapılmalıdır.<br />
Eylem seçenekleri<br />
88. Bütün yargı yerlerinin kötü tasarlanmıĢ tesisleri olan <strong>alkol</strong> sunum iĢletmelerine<br />
sahip olma olasılığı olduğu için <strong>ve</strong>ya reĢit olmayanlara ya da sarhoĢ müĢterilere<br />
<strong>alkol</strong> sunumu yaparak kanunları ihlal eden yerler bulunduğundan dolayı, zararı<br />
azaltmak maksadıyla yerel düzeyde bu tür çabaları hızlandırmaya her zaman<br />
ihtiyaç vardır. Bu bakımdan önemli eylemlerde bulunulabilir.<br />
89. <strong>Alkol</strong> sunum tesislerinin tasarımı, garson <strong>ve</strong> çalıĢan eğitimi <strong>ve</strong> ruhsatlandırma<br />
kanunlarının izlenmesi <strong>ve</strong> uygulanması için kılavuz ilkeler <strong>ve</strong> standartlar<br />
geliĢtirilebilir. Bu kılavuz ilke <strong>ve</strong> standartlar, ruhsatlandırma mercileri <strong>ve</strong> servis<br />
yapan tesislere dağıtılabilir. Bu kılavuz <strong>ve</strong> standartlar kamu sağlığı<br />
yönlenmesini yansıtabilir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 235 237<br />
90. Mevcut ruhsatlandırma yönetmelikleri gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> uygun<br />
durumlarda güçlendirilmelidir. Yönetmelikler servis yapan tesislerin<br />
belirlenmiĢ standartlara uygun olmasını, ruhsatlandırma için servis yapan <strong>ve</strong><br />
çalıĢanlarının eğitiminin değerlendirmeye alınmasını, yönetmeliklerin düzenli<br />
aralıklarla yerel düzeyde izlenmesini <strong>ve</strong> uygulanmasını, servis yapanlar, garson<br />
<strong>ve</strong> çalıĢanlar <strong>ve</strong>ya sunum yapan tesislerin ihlallerine karĢı yeterli derecede<br />
Ģiddetli yaptırımlar (ruhsat iptali dâhil) olmasını <strong>ve</strong> içki içme ortamlarını etkili<br />
bir Ģekilde düzenleyemeyen ruhsatlandırma organları için yeterli düzeyde<br />
Ģiddetli yaptırımlar olmasını temin etmelidir.<br />
91. Bütün <strong>alkol</strong>lü içki kaplarında <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkiler için kullanılan her türlü ticari<br />
iletiĢim materyallerinde bir dizi uyarı <strong>ve</strong>ya bilgilendirme etiketi bulunması için<br />
tedbirler alınabilir. Mesajların içeriği, kamu sağlığı makamları tarafından<br />
faydalı olabilecek bir Ģekilde tavsiye edilebilir. Bu tür mesajların odaklandığı<br />
nokta, hamile iken <strong>ve</strong>ya araç kullanırken <strong>alkol</strong> tüketme gibi anlık <strong>ve</strong> yakın<br />
endiĢe sorunlarına hitap etme <strong>ve</strong>ya yüksek kan basıncı <strong>ve</strong> kanser gibi <strong>alkol</strong><br />
kullanımının uzun vadeli risklerini kapsama olabilir.<br />
92. Mümkün olan durumlarda, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı, katkı maddeleri, alerji<br />
yapıcı maddeler, vb. dâhil gıda maddelerinde kullanılanlara benzer ürün<br />
etiketlemesi getirilebilir.<br />
YasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı üzerindeki<br />
etkisinin azaltılması<br />
BaĢlık<br />
93. Avrupa genelinde, tüketilen kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün kesin miktarı tam olarak<br />
bilinmemekle birlikte, tahminler genel olarak bu miktarın üçte bir ila beĢte iki<br />
yüksek bir oranda olabileceğine <strong>ve</strong> Bölgenin batı kısmına nazaran doğusunda<br />
çok daha yüksek olabileceğine iĢaret etmektedir. <strong>Alkol</strong> birimi baĢına, kayıt dıĢı<br />
<strong>alkol</strong> probleminin büyüklüğü bilinmemesine rağmen, kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün kayıtlı<br />
<strong>alkol</strong>den daha yüksek bir oranda sağlık üzerinde bir etkisi olduğu<br />
düĢünülmektedir. <strong>Alkol</strong> politikasının odak noktası, kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün her<br />
türlüsünün potansiyel zararının kapsamının tam olarak değerlendirilmesi ile<br />
birlikte, kayıtlı <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltmak <strong>ve</strong> daha fazla kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ü<br />
kayıtlı <strong>ve</strong> yönetilen sistemin içerisine sokmak olmalıdır.
236 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
238<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sonuç<br />
94. Bu Eylem Planının süresi boyunca, belirlenmiĢ bir problem yaĢayan ülkeler<br />
kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>lerin zararlı kimyasal terkibini azaltmalıdır.<br />
Gösterge<br />
95. Kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>lerin numunelerinin asedaldehit, kumarin, flatat <strong>ve</strong> etil<br />
karbamat muhtevası bu durumda gösterge iĢlevi görebilir.<br />
Arka Plan<br />
96. “Kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>” terimi, gayri resmi <strong>ve</strong> evde yapılan <strong>alkol</strong>ler, yasadıĢı üretilen<br />
<strong>ve</strong>ya kaçak yollarla getirilen <strong>alkol</strong> ürünleri <strong>ve</strong> ayrıca resmi olarak insan<br />
tüketimi için olmayan diğer <strong>alkol</strong> tür <strong>ve</strong> ürünlerini kapsamaktadır. YasadıĢı <strong>ve</strong><br />
gayri resmi yollardan üretilen <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> insan tüketimi için üretilmemiĢ olan<br />
<strong>alkol</strong>, karaciğeri zehirleyici niteliği olan içerdiği yüksek orandaki etanol <strong>ve</strong>ya<br />
kontaminasyon sebebiyle tüketildiğinde sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.<br />
YasadıĢı ticareti yapılan <strong>alkol</strong> de özellikle gençler <strong>ve</strong> reĢit olmayanlar arasında<br />
düĢük maliyetinden dolayı yüksek tüketimi teĢvik ettiği için sağlık risklerine<br />
maruz bırakabilmektedir.<br />
Stratejiler<br />
97. Kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün kimyasal bileĢiminin potansiyel sağlık zararları hakkındaki<br />
endiĢelere rağmen, Avrupa Bölgesindeki problemlere iliĢkin ĢaĢırtıcı bir Ģekilde<br />
çok az <strong>ve</strong>ri bulunmaktadır. 17 Avrupa ülkesinden toplanan numuneler<br />
üzerinde yapılan az sayıdaki çalıĢmada, bu numunelerde çoğu kez, kayıtlı<br />
<strong>alkol</strong>lü içkilere kıyasla daha yüksek etanol konsantrasyon bulunmuĢ olmasına<br />
rağmen, çoğunda genellikle herhangi bir kirletici madde bulunmamıĢtır. Bunun<br />
istisnaları, yüksek seviyede etil karbamat içerme eğilimi olan mey<strong>ve</strong>li içkilerdi.<br />
ġu anda <strong>alkol</strong> politikası, <strong>alkol</strong>ü denatüre etmek için metil <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
yasaklanması dâhil birkaç baĢarılı geçmiĢ politika tedbirleri istisna olmak üzere,<br />
kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün yönetimi için kanıta dayalı herhangi bir konsept<br />
içermemektedir. Daha sonra yapılacak kalite kontrol ile kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ü yasal<br />
hale getirmekten kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> üreticilerine tespit edilen sorunlardan nasıl<br />
kaçınacaklarına dair talimat <strong>ve</strong>rmeye kadar bir dizi aralıkta yer alan ila<strong>ve</strong> tedbir<br />
söz konusu olabilir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 239<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 239<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 237<br />
98. Ağır <strong>ve</strong>rgilendirmeye tabi her türlü ürün, sahtekarlık <strong>ve</strong> kalpazanlık<br />
faaliyetlerine hassas olmasına rağmen, bu düĢürülmüĢ, yeknesak <strong>ve</strong>rgi<br />
oranlarının <strong>alkol</strong> kaçakçılığını azaltacağı anlamına gelmemektedir. Kaçakçılığı<br />
izleme <strong>ve</strong> kaçakçılıkla mücadele etmeye yardımcı olabilecek iki araç, tekel<br />
ürünlerinin hareketine dair gözetleme <strong>ve</strong>rilerinin bilgisayarlaĢtırılması <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rginin ne zaman <strong>ve</strong> nerede ödendiğini göstermek için bandrol <strong>ve</strong>rilmesidir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
99. <strong>Alkol</strong> politikasının ana odak noktası, kayıtlı <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma<br />
üzerinde olmaya devam etmelidir. Ancak kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün yasadıĢı ticareti <strong>ve</strong><br />
potansiyel sağlık etkisinin kapsamı hakkında hala bilgi yetersizliği vardır. Bir<br />
dizi eylem yoluyla ila<strong>ve</strong> sağlık kazanımları elde edilebilir.<br />
100. YasadıĢı <strong>alkol</strong> piyasasının büyüklüğünün yeni tahminlerini yapmak üzere<br />
adımlar atılmalı <strong>ve</strong> en riskli ürünleri <strong>ve</strong> bunların zarar potansiyelini belirlemek<br />
için kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> numunelerinin kapsamlı kimyasal testleri yapılmalıdır.<br />
101. Uygun olan durumlarda, üretim süreçlerinin <strong>ve</strong>receğini zarar riskini düĢürmek<br />
maksadıyla gayri resmi ya da insan tüketimi için amaçlanmayan ürünlerin<br />
üreticileri ile birlikte çeĢitli çalıĢmalar yürütülmelidir. <strong>Alkol</strong>lü ürünlerin<br />
hareketini izlemek için bilgisayarlı takip sistemi kullanılmalı <strong>ve</strong> yasadıĢı<br />
ürünlerin takibi <strong>ve</strong> belirlenmesini kolaylaĢtırmak amacıyla bandrol kullanımı<br />
getirilmelidir.<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
BaĢlık<br />
102. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasındaki uygulaması <strong>ve</strong> etkisinin izlenmesi <strong>ve</strong><br />
değerlendirilmesi halinde, bir eylem planı daha etkili olur. Bu husus,<br />
kaydedilen ilerlemeye yönelik Ģeffaflığı <strong>ve</strong> düzenli kamu raporlamasını gerekli<br />
kılmaktadır. Ayrıca gerekli <strong>ve</strong>rilerin mevcut <strong>ve</strong> kullanılabilir olmasını <strong>ve</strong><br />
düzenli <strong>ve</strong> derinlemesine izleme <strong>ve</strong> gözetleme raporları oluĢturmak amacıyla<br />
çok sayıdaki farklı devlet daireleri <strong>ve</strong> kesimlerinin birlikte çalıĢmasını sağlamak<br />
amacıyla önemli oranda liderlik <strong>ve</strong> yeterli kaynak gerektirmektedir.
238 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
240<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sonuç<br />
103. Ülkeler, yetiĢkinler arasındaki içme, reĢit olmayanların içmesi, <strong>alkol</strong> tüketimine<br />
bağlı kötü sağlık <strong>ve</strong> topluma olan maliyetleri hakkında bilgiler içeren düzenli<br />
<strong>ve</strong> kapsamlı <strong>alkol</strong> raporları yayınlamalıdır. Ülkeler, DSÖ <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık etüt <strong>ve</strong><br />
araĢtırmalarının bütün göstergeleri için <strong>ve</strong>ri sunmalıdır.<br />
Gösterge<br />
104. Düzenli <strong>ve</strong> kapsamlı <strong>alkol</strong> raporlarının kamuya açık olması, bu durumda<br />
gösterge olabilir.<br />
Arka Plan<br />
105. Politika tepkisi bölümünde vurgulandığı üzere, ulusal <strong>alkol</strong> eylem plan <strong>ve</strong><br />
<strong>stratejileri</strong>nin etkili olabilmesi için, bu planlar <strong>ve</strong> stratejiler halka duyurulan <strong>ve</strong><br />
üzerinde çalıĢılan hedef <strong>ve</strong> çıktıları içermelidir. Süreç <strong>ve</strong> çıktı göstergeleri<br />
geliĢtirilmeli, kullanılmalı <strong>ve</strong> izlenmeli <strong>ve</strong> düzenli raporlar ile paydaĢlar<br />
bilgilendirilmelidir. Ulusal eylem planı ya da stratejisinin uygulanmasındaki<br />
ilerlemenin takip edilmesine olanak tanıyan düzenli değerlendirmeler, nelerin<br />
iĢe yarayıp nelerin iĢe yaramadığının belirlenmesine yardımcı olur <strong>ve</strong> plan ya<br />
da stratejinin düzenli aralıklarda gözden geçirilmesine imkân <strong>ve</strong>rir. Ulusal<br />
enstrüman <strong>ve</strong> izlenme raporları, kamuya açık hale getirilmeli <strong>ve</strong> devlet<br />
birimleri, STK’lar <strong>ve</strong> diğer paydaĢlar, bu tür enstrüman <strong>ve</strong> izleme raporları<br />
hakkında düzenli aralıklarda yorum yapmaya <strong>ve</strong> geribildirimde bulunmaya<br />
da<strong>ve</strong>t edilmelidir.<br />
Stratejiler<br />
106. Avrupa Komisyonu <strong>Alkol</strong> Verileri Toplama, Göstergeler <strong>ve</strong> Tanımlar Komitesi,<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarardaki değiĢimleri izlemek için üç kilit<br />
gösterge tavsiye etmektedir. Bu göstergeler aĢağıdaki hususları ölçmektedir:<br />
• tüketim hacmi (bira, Ģarap <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ler için alt göstergeler ile birlikte<br />
yetiĢkinler tarafından (15 yaĢ <strong>ve</strong> üzeri) kiĢi baĢı litre bazında kayıtlı <strong>ve</strong> kayıt<br />
dıĢı toplam saf <strong>alkol</strong> tüketimi);<br />
• zararlı tüketim kalıbı (önceki 12 ay boyunca ayda en az bir defa tek bir<br />
durumda en az 60 g <strong>alkol</strong> alımı);
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 239<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 241<br />
• sağlığa olan zararı (kaybolan yaĢam yılı-KYY), kronik hastalık <strong>ve</strong> yaralanma<br />
sebebiyle <strong>alkol</strong>e atfedilebilir KYY alt göstergeleri ile birlikte <strong>alkol</strong>e<br />
bağlanabilir zarar).<br />
107. Düzenli <strong>alkol</strong> raporları, aĢağıdaki beĢ konuyu kapsayacak Ģekilde hazırlanabilir:<br />
• <strong>alkol</strong> tüketimi eğilimleri, tüketilen <strong>alkol</strong> tipleri, sosyo-ekonomik<br />
değiĢkenler, demografik karakteristikler, <strong>alkol</strong> içme <strong>ve</strong> hamilelik,<br />
yetiĢkinlerin içme davranıĢı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgisi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin coğrafi<br />
kalıpları dâhil yetiĢkinler arasında <strong>alkol</strong> içme;<br />
• <strong>alkol</strong> tüketimindeki eğilimler, tüketilen <strong>alkol</strong> tipleri, sosyo-ekonomik<br />
değiĢkenler <strong>ve</strong> farklı etnik gruplar arasında içme, diğer maddelerin<br />
kullanımı ile iliĢki <strong>ve</strong> içme davranıĢı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgisi dahil reĢit olmayanların<br />
içmesi;<br />
• tehlikeli, zararlı <strong>ve</strong> bağımlı içme, sağlık uzmanları ile içme konusunda<br />
konsültasyon, <strong>alkol</strong>e bağlı hastaneye yatıĢlar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı mortalite dâhil<br />
<strong>alkol</strong> içme iliĢkili kötü sağlık;<br />
• <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği <strong>ve</strong> fiyatının satın alınabilir olması;<br />
• <strong>alkol</strong>e bağlı zarara yapılan harcamalar, <strong>alkol</strong>e bağlı suç <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı trafik<br />
kazaları dâhil topluma maliyetleri ;<br />
• liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt, sağlık hizmetlerinin tepkisi, toplum <strong>ve</strong><br />
iĢyeri eylemi, <strong>alkol</strong>lü araç kullanma, ulaĢılabilirlik, pazarlama,<br />
fiyatlandırma, sarhoĢluğu azaltma <strong>ve</strong> yasadıĢı <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen<br />
<strong>alkol</strong>ün etkisinin azaltılması ile ilgili bir ülkeye iliĢkin bu Eylem Planının<br />
bütün politika çıktıları dâhil politika tepkileri.<br />
Eylem seçenekleri<br />
108. Birkaç ülkenin her türlü ilgili <strong>ve</strong>rileri toplamayı da içeren düzenli <strong>alkol</strong><br />
raporları hazırlamasına rağmen, ülkelerin bu <strong>ve</strong>rileri iyileĢtirme <strong>ve</strong> analiz <strong>ve</strong><br />
raporlama sistemlerini güçlendirme yolları bulabilmeleri olasıdır. Ayrıca izleme<br />
<strong>ve</strong> değerlendirme için iyi bir sistemin olmadığı durumlarda mevcut eylem<br />
planları <strong>ve</strong> <strong>stratejileri</strong>nin iyileĢtirilmesi <strong>ve</strong> geliĢtirmesi zordur. Bu bakımdan,<br />
birkaç eylem gerekli olacaktır;
242<br />
240 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Tüketim, zarar, sosyal maliyetler <strong>ve</strong> politika tepkilerini kapsayan bir<br />
raporda mevcut bütün <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rilerinin bir araya getirilmesi <strong>ve</strong> raporun<br />
toplumun geniĢ kesimlerine yayılması <strong>ve</strong> tanıtılması. Bu rapor, belirli bir<br />
konuda dönüĢümlü olarak daha ayrıntılı bilgiler de içerebilir.<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rilerinin oluĢturulmasında kullanılan analitik yöntemlerin<br />
düzeltilip geliĢtirilmesi. Morbidite <strong>ve</strong> mortalite <strong>ve</strong>rileri, <strong>alkol</strong>e<br />
dayandırılabilir fraksiyonların hesaplamasını içermelidir. Belirli <strong>alkol</strong><br />
politikası tedbirlerinin uygulanmasından doğan, özellikle kaçınılabilir<br />
sosyal maliyetler olmak üzere sosyal maliyetlerinin tahminini yapmak da<br />
önemlidir.<br />
DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin Rolü<br />
Liderlik<br />
109. ĠĢbirliği merkezleri ile birlikte DSÖ Bölge Ofisi, Avrupa’daki <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın belirli zorluklarına <strong>ve</strong>rilen bir Avrupa tepkisini koordine etmede lider<br />
rolünü oynamaya devam edecektir. Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmaya yönelik olan küresel stratejinin Avrupa <strong>ve</strong> küresel uygulamasını<br />
desteklemek amacıyla DSÖ merkeziyle yakından çalıĢacaktır.<br />
110. Bölge Ofisi, Üye Devletler için bir yapılacak iĢler listesi <strong>ve</strong>ya bir dizi sorular <strong>ve</strong><br />
önerilen göstergelerin iĢlevsel hale getirildiği <strong>ve</strong> Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Bilgi<br />
Sisteminde kullanılan göstergelere bağlandığı bir ek ihtiva edecek olan bir<br />
yayın için Eylem Planını kullanacaktır. Bölge Ofisi, genel <strong>ve</strong> ortak eylemlerin<br />
uygulanmasında Avrupa Komisyonu ile yakın iĢbirliğini sürdürecektir. Bölge<br />
Ofisi, ülkelerin ihtiyaçları, kültür <strong>ve</strong> sosyo-ekonomik yapılarına göre <strong>alkol</strong><br />
politikalarının uygulanması, değerlendirilmesi <strong>ve</strong> izlenmesinde ülkelere yardım<br />
sağlayacaktır. Ġlgili sosyal <strong>ve</strong> ekonomik kalkınma ajanda <strong>ve</strong> gündemlerine <strong>alkol</strong><br />
politikalarının konulması yollarını aramak için BirleĢmiĢ Milletler Kalkınma<br />
Programı (UNDP), Dünya Bankası, Uluslararası ÇalıĢma Örgütü (ILO), Dünya<br />
Ticaret Örgütü (WTO) <strong>ve</strong> Ġktisadi ĠĢbirliği <strong>ve</strong> Kalkınma Örgütü (OECD) gibi<br />
uygun hükümetler arası kuruluĢlar ile irtibat <strong>ve</strong> iliĢki içerisinde olacaktır.<br />
Kapasite arttırma<br />
111. <strong>Alkol</strong>e bağlı problemler için bir kamu sağlığı yaklaĢımı bağlamında, Bölge Ofisi<br />
etkili olduğu bilinen politikaların uygulanmasına artan oranda yapılacak<br />
yatırım ile <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararın önlenmesini yüksek öncelik <strong>ve</strong>rmek<br />
amacıyla, ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeylerdeki devlet kurumlarını özellikle de <strong>alkol</strong>e
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 241 243<br />
bağlı engellilik <strong>ve</strong> ölüm yükünün en yüksek olduğu ülkelerde destekleyecektir.<br />
Bölge Ofisi, ülkelerin nüfuslarında <strong>alkol</strong>ün sebep olduğu problemlerin nitelik<br />
<strong>ve</strong> kapsamı, bu problemleri azaltmada kullanılabilecek kaynak <strong>ve</strong> altyapıları,<br />
yaygınlık <strong>ve</strong> etkisini <strong>ve</strong> yeni politika <strong>ve</strong> programların oluĢturulmasındaki<br />
fırsatları <strong>ve</strong> olası kısıtlamaları incelemeye <strong>ve</strong> gözden geçirmeye devam etmede<br />
bu ülkelere destek olacaktır. Ayrıca ülkelerin net <strong>ve</strong> açık hedef, strateji <strong>ve</strong><br />
amaçlar ile yeterli derecede finansmanı sağlanmıĢ <strong>alkol</strong> eylem planları<br />
hazırlama, geliĢtirme <strong>ve</strong> uygulama <strong>ve</strong> kamu sağlığı paydaĢlarının çalıĢmalarını<br />
koordine etmek için mekanizma <strong>ve</strong> odak noktaları kurma ya da güçlendirme<br />
çabalarını da destekleyecektir. Ġla<strong>ve</strong>ten Bölge Ofisi, makul olan durumlarda<br />
mevcut yapıları kullanarak kanıta dayalı politika <strong>ve</strong> programların uygulanması<br />
<strong>ve</strong> değerlendirilmesinde Üye Devletlere yardımcı olacaktır.<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
112. <strong>Alkol</strong> kullanımının zararlı sonuçlarını azaltmadaki ilerleyiĢin izlenmesi <strong>ve</strong><br />
gözetlenmesi için sürdürülebilir bir sistem temin etme ihtiyacı ıĢığında, Avrupa<br />
Komisyonu <strong>ve</strong> DSÖ merkezi ile iĢbirliği içerisinde olarak Bölge Ofisi üzerinde<br />
mutabık kalınan <strong>ve</strong> tesis edilmiĢ olan karĢılaĢtırılabilir <strong>ve</strong>riler <strong>ve</strong> tanımlara<br />
dayalı <strong>alkol</strong> izleme <strong>ve</strong> gözetleme bilgilerini bir araya getirmek <strong>ve</strong> analiz etmek<br />
amacıyla ülkeye dayalı emsalleri ile Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Bilgi Sistemini<br />
devam ettirmeye <strong>ve</strong> daha ileriye götürmeye devam edecektir. Bölge Ofisi,<br />
mevcut izleme çabalarının devam etmesine olanak sağlamak <strong>ve</strong> ayrıca henüz<br />
bir <strong>alkol</strong> izleme <strong>ve</strong> gözetleme sistemi kurmamıĢ olan ülkelere bilgi <strong>ve</strong>rmek<br />
amacıyla Avrupa Komisyonu gibi uluslararası kuruluĢlardan alınan ilgili<br />
<strong>ve</strong>rilerin bu sisteme entegre edilmesini destekleyecektir. DSÖ, <strong>alkol</strong>e iliĢkin<br />
meselelerde Ģeffaf <strong>ve</strong>ri <strong>ve</strong> bilgi sağlamak için bütün paydaĢları teĢvik edecektir.<br />
113. Bölge Ofisi, en iyi uygulamaların belirlenmesine yardımcı olmak <strong>ve</strong> etkili<br />
programların Ģekillendirilmesinde Üye Devletleri desteklemek için, politika <strong>ve</strong><br />
programların etkililiğine dair politika, kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerin bilgi sistemine<br />
entegre edilmesi iĢlevine devam edecektir.<br />
Bilginin yayılması<br />
114. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak maksadıyla büyük <strong>ve</strong> gittikçe artan<br />
bilgilerden yararlanmak <strong>ve</strong> kanıta dayalı tedbirleri sürdürülebilir hale getirmek<br />
<strong>ve</strong> uygulamak için, Bölge Ofisi kanıta dayalı <strong>alkol</strong> politikası önlemleri <strong>ve</strong><br />
bunların uygulamasına dair yeni bulguları düzenli olarak Üye Devletlere<br />
iletmek için elinden gelen çabayı gösterecek <strong>ve</strong> farklı toplumsal Ģartlarda <strong>ve</strong>
242 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
244<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
farklı yönetiĢim düzeylerinde kanıta dayalı <strong>alkol</strong> politikasının uygulanması ile<br />
pratik tecrübeleri belgelendirme, derleyip düzenleme <strong>ve</strong> yayma iĢlevi tesis<br />
edecektir.<br />
Diğerleri ile çalıĢma<br />
115. STÖ’lerin <strong>alkol</strong> politikasının desteklenmesinde oynayabileceği rolün farkında<br />
olan Bölge Ofisi, kamu sağlığı çıkarları ile herhangi bir menfaat çatıĢması<br />
olmayan <strong>ve</strong> yaĢamayan STÖ’ler <strong>ve</strong> ilgili meslek kuruluĢları ile istiĢare <strong>ve</strong><br />
iĢbirliği süreçlerini güçlendirecektir.<br />
116. Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için kamu politika <strong>ve</strong><br />
müdahalelerinin kamu sağlığı menfaatleri tarafından yönlendirilmesi <strong>ve</strong><br />
formüle edilmesi <strong>ve</strong> açık <strong>ve</strong> net kamu sağlığı amaçlarına <strong>ve</strong> mevcut en iyi<br />
kanıtlara dayanması gerektiği ilkesi ile hareket etmektedir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 243<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 245<br />
Ek 1: Karar<br />
Dünya Sağlık Örgütü<br />
Avrupa Bölge Ofisi<br />
Avrupa Bölge Komitesi<br />
EUR/RC61/R4<br />
AltmıĢ birinci oturum<br />
Bakü, Azerbaycan, 12-15 Eylül 2011 15 Eylül 2011<br />
112554<br />
Bölge Komitesi,<br />
KARAR<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmak Ġçin Avrupa Eylem Planı<br />
2012-2020<br />
En yüksek tüketim düzeyi <strong>ve</strong> zarar ile <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının DSÖ Avrupa<br />
Bölgesinde baĢlıca kamu sağlığı endiĢelerinden biri olduğunu tekrar teyit ederek;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının birinci <strong>ve</strong> ikinci aĢamalarını onayladığı EUR/RC42/R8<br />
kararını <strong>ve</strong> Aralık 1995’te Paris’te düzenlenen Avrupa Sağlık Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Konferansında kabul edilen Avrupa <strong>Alkol</strong> ġartını hatırlayarak;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının üçüncü aĢamasını tasdik ettiği EUR/RC49/R8 kararını<br />
<strong>ve</strong> ġubat 2001’de Stokholm’deki Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> DSÖ Avrupa Bakanlar<br />
Konferansında kabul edilen Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Beyannamesini onayladığı<br />
EUR/RC51/R4 kararını hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong> zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemleri hakkındaki<br />
WHA58.26 no.lu Dünya Sağlık Asamblesi kararını hatırlayarak;<br />
DSÖ Avrupa Bölgesindeki <strong>alkol</strong> politikası Çerçe<strong>ve</strong>sini onayladığı EUR/RC55/R1<br />
kararını hatırlayarak;
244 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
246 246 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Dünya Sağlık Asamblesi; <strong>alkol</strong> kullanımının zararının azaltılması için WHA63.13<br />
üzerine küresel bir strateji <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımının zararının azaltılması için WHA61.4<br />
üzerine stratejiler üzerine kararlarını hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmak Ġçin Avrupa Eylem Planı 2012-2020’yi<br />
değerlendirmiĢ olarak; 7<br />
Artan uluslararası iĢbirliği için <strong>ve</strong> kültürel çeĢitlilikleri gerekli Ģekilde dikkate alan<br />
maliyet etkin, uygun <strong>ve</strong> kapsamlı bir tepkide bütün Üye Devletlerin katılımı için<br />
Eylem Planının her düzeyde <strong>alkol</strong>e bağlı zarar ile mücadele eylemi hakkında<br />
rehberlik sunmayı <strong>ve</strong> Avrupa eylemi için öncelik alanları belirlemeyi amaçladığını<br />
teyit ederek;<br />
Eylem Planının, Avrupa BulaĢıcı Olmayan Hastalıklar Eylem Planı 2012-2016, kamu<br />
sağlığı <strong>ve</strong> Sağlık 2020 eylemi Çerçe<strong>ve</strong>si, sağlık için yeni Avrupa politikası ile aynı<br />
doğrultuda <strong>ve</strong> eĢgüdümlü olacağını kabul ederek;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının kamu sağlığı için oluĢturduğu tehditler ile Eylem<br />
Planının uygulanmasında Üye Devletlerin destek almasının çok disiplinli bir<br />
yaklaĢıma dâhil bütün sektörlerin Plan bünyesinde yer almasını sağlamanın<br />
öneminin farkında olarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımına iliĢkin kamu sağlığı endiĢelerinin ulusal <strong>ve</strong> uluslararası<br />
düzeylerde ekonomik, pazarlama <strong>ve</strong> ticaret politikasının hazırlanmasında uygun bir<br />
Ģekilde değerlendirilmesi gerektiğinin farkında olarak;<br />
Etkili <strong>ve</strong> kanıta dayalı <strong>alkol</strong> politikalarının uygulanması için uluslararası iĢbirliğinin<br />
teĢvik edilmesinde DSÖ’nün lider rolünü bilerek;<br />
117. Ulusal <strong>ve</strong> uluslararası eylem için mevcut taahhütler <strong>ve</strong> ayrıca yeni geliĢmeler,<br />
zorluklar <strong>ve</strong> fırsatlarını dikkate alarak, 2012-2020 <strong>Alkol</strong>ün Zararlı<br />
Kullanımını Azaltmak Ġçin Avrupa Eylem Planının, DSÖ Avrupa<br />
Bölgesindeki Üye Devletler için rehberlik <strong>ve</strong> politika seçenekleri sunduğunu<br />
KABUL ETMEKTEDĠR;<br />
118. Üye Devletlere: 8<br />
7 Belge EUR/RC61/13<br />
8<br />
Ve uygulanabilir durumlarda, bölgesel ekonomik entegrasyon örgütüne.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020245<br />
247 247<br />
4.1 ulusal <strong>alkol</strong> politikalarını <strong>ve</strong> ulusal <strong>alkol</strong> eylem planlarını hazırlamak<br />
<strong>ve</strong>ya uygunsa, yeniden hazırlayıp düzenlemek için Eylem Planını<br />
kullanmasını;<br />
4.2 bu alanda artan ortak <strong>ve</strong> sınır ötesi zorluk <strong>ve</strong> tehditlerin karĢısında<br />
uluslararası iĢbirliğini güçlendirmeyi;<br />
4.3 kamu sağlığı menfaatlerini muhafaza etme <strong>ve</strong> korumaya yönelik<br />
tedbirlerin orantılı <strong>ve</strong> kanıta dayalı olmasını temin ederken, kamu<br />
sağlığını koruyan bir Ģekilde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak<br />
amacıyla politika <strong>ve</strong> müdahaleleri teĢvik etme <strong>ve</strong> desteklemeyi;<br />
4.4 <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek ya da azaltmak için gerekli olan eylemlerde<br />
yer alan topluluklar, sivil toplum <strong>ve</strong> özel sektör dâhil bütün devlet<br />
kesimlerini <strong>ve</strong> ayrıca bütün etkilenen kesimler <strong>ve</strong> paydaĢları içeren kanıt<br />
dayalı bir yaklaĢımı teĢvik etmeyi;<br />
4.5 iĢyerleri, toplum taĢıma araçları, çocuklar <strong>ve</strong> gençlerin bulunduğu<br />
çevreler gibi sayısı gittikçe artan ortamlarda <strong>ve</strong> hamilelik gibi<br />
durumlarda <strong>alkol</strong>süz politikaları teĢvik etmeyi;<br />
4.6 <strong>alkol</strong> pazarlamasına maruz kalmayı azaltmayı <strong>ve</strong> hususi olarak da her<br />
türlü <strong>alkol</strong> pazarlamasından çocukları <strong>ve</strong> gençleri korumayı;<br />
4.7 bu yöndeki eylem <strong>ve</strong> çalıĢmalarında <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılmasını amaçlayan tedbirlerin uluslararası antlaĢma <strong>ve</strong> anlaĢmalara<br />
uygun olmasını temin etmeyi TAVSĠYE ETMEKTEDĠR;<br />
119. Uluslararası, hükümetler arası <strong>ve</strong> sivil toplum örgütlerini <strong>ve</strong> ayrıca kendi<br />
kendine yardım kuruluĢlarını Eylem Planını desteklemeye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının menfi sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını azaltmak amacıyla ulusal<br />
politikalar geliĢtirmek <strong>ve</strong> uygulamak için Üye Devletler <strong>ve</strong> DSÖ Bölge Ofisi<br />
ile birlikte çalıĢmaya ÇAĞIRMAKTADIR;<br />
120. Bölge Müdüründen:<br />
4.8 bu kamu sağlığı probleminin üstesinde gelmede liderlik rolü oynamasını<br />
<strong>ve</strong> Avrupa’daki politika yapıcıları bulaĢıcı olmayan hastalıklara genel<br />
tepkinin bir parçası olarak ulusal politikaları hazırlamada destek<br />
<strong>ve</strong>rmesini;
246 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
248 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4.9 Eylem Planının ilerleyiĢi, etkisi <strong>ve</strong> uygulamasını izlemesini; Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Bilgi Sistemini gözden geçirmek <strong>ve</strong> güncellemek<br />
amacıyla toplanan bilgilerini kullanmasını <strong>ve</strong> Bölgedeki <strong>alkol</strong> tüketimi,<br />
zararı <strong>ve</strong> tepkilerine dair düzenli ilerleme raporlarını derlemek üzere<br />
<strong>ve</strong>rilerini kullanmasını;<br />
4.10 Eylem Planının amaçları ile uyumlu olarak Bölgede yeterli sağlık teĢviki,<br />
hastalıkların önlenmesi, hastalık yönetimi, araĢtırma, değerlendirme <strong>ve</strong><br />
gözetleme faaliyetlerinin temin edilmesi amacıyla kaynakları seferber<br />
etmesini;<br />
4.11 Bölgede <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan zararı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önleyen <strong>ve</strong>ya azaltan ulusal politikalar geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması<br />
çabalarında Üye Devletler <strong>ve</strong> örgütler ile iĢbirliği yapmasını <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletler <strong>ve</strong> örgütlere yardımcı olmasını;<br />
4.12 Eylem Planının desteklenmesinde devlet <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluĢları <strong>ve</strong><br />
Üye Devletler <strong>ve</strong> ayrıca DSÖ, diğer uluslararası örgütler <strong>ve</strong> bölgesel<br />
aktörler ile ortaklıkları teĢvik etmesini <strong>ve</strong><br />
4.13 Eylem Planının amaçlarını takip etmek amacıyla diğer uluslararası<br />
örgütleri seferber etmesini TALEP ETMEKTEDĠR.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020 247 249<br />
Ek 2: Göstergeler<br />
Eylem noktası 1 - Liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
1.1 Siyasi irade <strong>ve</strong> iyi yönetiĢim talebi dâhil, <strong>alkol</strong> politikası için yeterli kamu<br />
sağlığı altyapısının olmasının temin edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
1.1.1 <strong>Alkol</strong>e dair düzenli aralıklarla yayınlanan kapsamlı bir ulusal raporun olması.<br />
1.1.2 AĢağıdaki alanlarda paydaĢların (yani sivil toplum örgütleri, sağlık<br />
uzmanları/sağlık hizmetleri <strong>ve</strong> araĢtırma kuruluĢları, iĢ<strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> iĢçi örgütleri,<br />
sigorta Ģirketleri, basın yayın kuruluĢları, <strong>alkol</strong> perakende satıĢ yerleri <strong>ve</strong> otel,<br />
restoran <strong>ve</strong> kafe iĢletmeleri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> üreticileri) oynadığı rolün önem seviyesi<br />
(yani yüksek, orta düzey, düĢük <strong>ve</strong>ya hiç rolü yok):<br />
• ReĢit olmayanların <strong>alkol</strong> içmesinin önlenmesi<br />
• Zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> içenlere yönelik destek (bilgi, araç - gereç,<br />
danıĢmanlık)<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmanın önlenmesi<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için kamu politikası geliĢtirilmesi<br />
1.2 <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> yönetilmesinden sorumlu olan<br />
devlet görevlilerine yeterli kaynakların tahsis edilmesinin sağlanması.<br />
Göstergeler<br />
1.2.1 <strong>Alkol</strong> kullanım bozukluklarının önlenmesi <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya tedavisi için devlet<br />
bütçesinden ayrılan belirli bir pay olması.<br />
1.2.2 AĢağıdaki hususlar için <strong>alkol</strong> özel tüketim <strong>ve</strong>rgisinden tahsisat yapan kanun ya<br />
da yönetmeliklerin olması:<br />
• <strong>Alkol</strong> kontrol politika <strong>ve</strong> programları<br />
• <strong>Alkol</strong> kontrolünden baĢka sağlık programları<br />
1.3 <strong>Alkol</strong> politikası <strong>ve</strong> araĢtırmalarında kapasite oluĢturucu <strong>ve</strong> arttırıcı tedbirlerin<br />
alınması.<br />
Göstergeler<br />
1.3.1 Ulusal <strong>ve</strong>ya yerel düzeyde kamu tarafından finanse edilen <strong>alkol</strong> araĢtırma<br />
programlarının oluĢturulması.
250 248 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
250 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
1.4 Ölçülebilir sağlık <strong>ve</strong> politika çıktıları dâhil belirlenebilir bir ulusal <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisinin geliĢtirilmesi<br />
Göstergeler<br />
1.4.1 Yazılı bir <strong>alkol</strong> politikasının olması.<br />
1.4.2 AĢağıdakilerden oluĢan ulusal bir politikanın olması:<br />
• Kapsamlı bir ulusal <strong>alkol</strong> stratejisi<br />
• Bir dizi politika tedbirleri<br />
• Bir eylem planı <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
• Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının desteklenmesi için özel bir ulusal <strong>alkol</strong> mevzuatı.<br />
1.4.3 Ulusal eylem planı/politikası/stratejisinin baĢarısını ölçmek için ölçülebilir<br />
sağlık <strong>ve</strong> politika çıktılarının olması.<br />
1.5 Ġlgili devlet daireleri <strong>ve</strong> kesimleri genelinde politika uyumu <strong>ve</strong> “birleĢik”<br />
eylemi teĢvik etmek için bir koordinasyon kurulu <strong>ve</strong>ya mekanizmasının tesis<br />
edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
1.5.1 Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> izlenmesi için bir koordinasyon<br />
kurumunun olması.<br />
1.5.2 Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının uygulanması için bir koordinasyon kurumunun<br />
olması.<br />
1.5.3 Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının sağlık, bulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya genel<br />
kamu sağlığı politikası ile entegrasyonu.<br />
1.5.4 Çok sektörlü/kesimli bir <strong>alkol</strong> politikasının olması.<br />
1.5.5 AĢağıdaki kesimler gibi çoklu sektörler tarafından temsil edilen bir çok<br />
sektörlü/kesimli <strong>alkol</strong> politikasının olması:<br />
• Sağlık<br />
• Sosyal<br />
• Adalet<br />
• Yol gü<strong>ve</strong>nliği<br />
• Eğitim<br />
• Ġstihdam<br />
• Kolluk kuv<strong>ve</strong>tleri<br />
• Finans / <strong>ve</strong>rgilendirme <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
• Diğer<br />
1.6 Sivil topluma ifade imkânı <strong>ve</strong>rmek için kamu sağlığı menfaati ile potansiyel bir<br />
menfaat çatıĢması olmayan yeterli kaynağa sahip bir sivil toplum kesiminin<br />
oluĢturulması.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 249<br />
AVRUPA<br />
AVRUPA<br />
ALKOL<br />
ALKOL<br />
EYLEM<br />
EYLEM<br />
PLANI<br />
PLANI<br />
2012-2020<br />
2012-2020<br />
251<br />
251<br />
Göstergeler<br />
1.6.1 <strong>Alkol</strong> kullanımı bozuklarının önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisini ele alan sivil toplum<br />
paydaĢlarını içeren toplum temelli müdahalelerin / projelerin sağlanması.<br />
1.6.2 Gençleri <strong>ve</strong> sivil toplumu dâhil eden, <strong>alkol</strong> kullanımına yönelik olan<br />
müdahalelerin / projelerin sağlanması.<br />
1.6.3 <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak <strong>ve</strong>ya önlemek amacıyla gençleri faaliyetlere dâhil<br />
edecek Ģekilde ulusal <strong>alkol</strong> politikası/eylem planına adımların dâhil edilmesi.<br />
1.7 Orantılı <strong>ve</strong> zararlı kullanımı azaltmak amacıyla <strong>alkol</strong>ün riskleri <strong>ve</strong> yardım <strong>ve</strong><br />
tedavinin bulunabilirliği <strong>ve</strong> eriĢilebilirliği hakkında bilgilendirmeye<br />
yoğunlaĢan <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sorumlu <strong>alkol</strong> içme davranıĢı hakkındaki bilgiye dayalı<br />
kamu eğitim kampanyalarının uygulanması. <strong>Alkol</strong> politikası tedbirlerini<br />
desteklemek için kamu eğitim programları da kullanılmalıdır.<br />
Göstergeler<br />
1.7.1 AĢağıdaki hususlara hitap eden farkındalık arttırıcı faaliyetlerin yapılması:<br />
• Gençlerin <strong>alkol</strong> içmesi<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma<br />
• Yerli halk<br />
• <strong>Alkol</strong> sağlık üzerindeki etkisi<br />
• Sosyal zararlar<br />
• YasadıĢı/insan tüketimi için olmayan <strong>alkol</strong><br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> hamilelik<br />
• ĠĢyerinde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
• Diğer<br />
1.7.2 <strong>Alkol</strong> satıĢ noktalarında (örneğin süpermarketler, bar, birahaneler, vb.) <strong>alkol</strong>ün<br />
sağlığa olan etkisi hakkında tüketiciye bilgi <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
Eylem noktası 2 - Sağlık hizmetlerinin tepkisi<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
2.1 AĢağıdaki hususları yapıp yerine getirerek tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong><br />
tüketimi riski altında olan nüfusun % 30 - % 60’ı için erken tanılama <strong>ve</strong> kısa<br />
tavsiye programları sunma hedefinin konulması:<br />
• Ġzleme <strong>ve</strong> kısa müdahale programları için klinik kılavuz ilke <strong>ve</strong><br />
rehberlerin yaygın bir kullanılabilir <strong>ve</strong> eriĢilebilir olmasının sağlanması.<br />
• Temel bakım hizmetleri sağlayıcılarının belirleme <strong>ve</strong> kısa tavsiye<br />
programları oluĢturmaları <strong>ve</strong> kurmaları için eğitim, klinik materyal <strong>ve</strong><br />
tavsiye almalarının sağlanması.
250 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
252<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Temel bakım hizmetleri sağlayıcılarının yaptıkları müdahaleler için<br />
ücretlerinin ödenmesinin sağlanması.<br />
• Yeni bir temel bakım sağlayıcısına kayıt yaptıran, sağlık kontrolünden<br />
geçen, belirli hastalık kategorileri için bir bakım sağlayıcısına danıĢan ya<br />
da belirli türdeki kliniklere giden her hastaya müdahale sunulması (%30<br />
temel karĢılaĢtırmaya ulaĢmak için).<br />
• Konsültasyon sebebinden bağımsız olarak temel bakım hizmetleri alan<br />
her hastaya tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> kısa tavsiye<br />
programları için izleme sunulması (% 60 temel karĢılaĢtırmaya ulaĢmak<br />
için).<br />
Göstergeler<br />
2.1.1 Sağlık teĢviki <strong>ve</strong> hastaların önlenmesi için kısa müdahaleler sunulması.<br />
2.1.2 <strong>Alkol</strong> problemlerinin izlenmesi <strong>ve</strong> kısa müdahaleler için sağlık uzmanlarına<br />
düzenli eğitim <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
2.1.3 En az bir sağlık bakım meslek kuruluĢu tarafından onaylanmıĢ kısa<br />
müdahaleler için klinik kılavuz ilkelerin olması.<br />
2.1.4 AĢırı içki içme (son 12 ay boyunca aylık ya da daha sık, tek seferde 60+ gram<br />
saf <strong>alkol</strong> olarak tanımlanmaktadır) oranı.<br />
2.1.5 <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığının yaygınlığı (ICD-10’da<br />
tanımlandığı gibi).<br />
2.2 Kanıta dayalı davranıĢsal <strong>ve</strong> farmakolojik tedavileri kullanarak <strong>alkol</strong><br />
yoksunluğu/uzaklaĢmasını yönetmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanım bozukluğunu tedavi<br />
etmek amacıyla <strong>ve</strong>rilen uzman hizmetler, yararlanma / istifade etme ihtimali<br />
olduğu değerlendirilenlere sunulması.<br />
Göstergeler<br />
2.2.1 Tedavi alan <strong>alkol</strong> kullanım bozuklukları olan nüfusun oranı (her 100 kiĢi için<br />
rapor edilen).<br />
2.3 Ebelik <strong>ve</strong> doğum hizmetlerinin bütün hamile kadınlara bilgi <strong>ve</strong>rmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanabilir ise hamilelik esnasında <strong>alkol</strong> içme hakkında tavsiyeler<br />
bulunmasının sağlanması.<br />
Göstergeler<br />
2.3.1 <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları ya da <strong>alkol</strong> problemleri olan hamile kadınlara<br />
danıĢmanlık sunulması.<br />
2.3.2 <strong>Alkol</strong> problemleri olan hamile kadınlara doğum öncesi bakım hizmetleri<br />
<strong>ve</strong>rilmesi.<br />
2.3.3 Bir yıllık periyot esnasında cenin <strong>alkol</strong> sendromu vakası (ICD-10’da<br />
tanımlandığı gibi).
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020251<br />
253<br />
2.3.4 Cenin <strong>alkol</strong> sendromunun yaygınlığı (ICD-10’da tanımlandığı gibi) (her<br />
100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
2.4 Sosyal refah hizmetlerinin aile üyelerini <strong>alkol</strong> bağımlılığı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanım<br />
bozukluklarının zararlı sonuçlarından korumaya yardımcı olan olmak için<br />
destek <strong>ve</strong>rmesinin sağlanması.<br />
Göstergeler<br />
2.4.1 <strong>Alkol</strong> problemleri olan ailelerde çocuklara danıĢmanlık <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
Eylem noktası 3 - Toplum <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
3.1 <strong>Alkol</strong> hakkında okul temelli eğitim <strong>ve</strong> kamu bilgilendirme kampanyalarının<br />
yeniden tasarlanması <strong>ve</strong> bunlara yeniden yatırım yapılması için adımlar<br />
atılması.<br />
• Bu çaba <strong>ve</strong> teĢebbüslerin finansmanı, potansiyel etkilerine oranla<br />
yapılmalıdır.<br />
• Yeniden tasarlama, <strong>alkol</strong> hakkında yapılan kamuoyu yoklamalarının<br />
sonuçlarından edilen ihtiyaç değerlendirmelerine dayalı olmalıdır.<br />
• Eğitimsel programlar, <strong>alkol</strong> kullanım riskleri, zararlı <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
azaltılmasındaki tavsiye <strong>ve</strong> tedavinin bulunabilirliği, eriĢebilirliği <strong>ve</strong><br />
etkililiği <strong>ve</strong> etkili <strong>alkol</strong> politikaları hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmelidir.<br />
• Eğitimsel programlar, aĢağıdakiler gibi etkili olduğu ispat edilen kanıt<br />
uygulamalarına dayalı olmalıdır.<br />
• Gençlerin geliĢimindeki ilgili dönemin hedef alınması.<br />
• GeliĢim aĢamasında olan hedef gruptan kiĢiler ile konuĢma <strong>ve</strong> görüĢmeler.<br />
• Müdahaleyi hedef grubun öğretmenleri <strong>ve</strong> üyeleri ile test etme.<br />
• Programın etkileĢimli <strong>ve</strong> beceri geliĢtirmeye dayalı olmasının temin<br />
edilmesi.<br />
• Bütün katılımcılar için ilgili olan davranıĢ değiĢimi hedeflerinin<br />
belirlenmesi.<br />
• Güçlendirici <strong>ve</strong> takviye oturumlar yapmaya dönüĢ.<br />
• Gençler için hemen uygulanabilir <strong>ve</strong> pratik faydası olan bilgileri dâhil<br />
etme.<br />
• Materyallerin etkileĢimli bir Ģekilde <strong>ve</strong>rilmesi için uygun öğretmen<br />
eğitimleri yürütme.<br />
• Etkili olduğu ispat edilen her türlü programın maruz kalmayı arttırmak<br />
amacıyla yaygın bir Ģekilde eriĢilebilir <strong>ve</strong> ulaĢılabilir hale getirme <strong>ve</strong><br />
pazarlama.
252 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
254<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Göstergeler<br />
3.1.1 Ülke genelinde okul temelli eğitimsel programların <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
3.1.2 Okul müfredatı / sağlık politikasının bir parçası olarak <strong>alkol</strong> önleme program<br />
<strong>ve</strong> çalıĢmaları yürütmek için yasal mevzuat.<br />
3.1.3 Okul ortamlarında <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için ulusal<br />
kılavuz ilke <strong>ve</strong> rehberler sunulması.<br />
3.2 AĢağıdakiler dâhil <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltabilecek iĢyeri çabalarının<br />
değerlendirmeye alınması:<br />
• <strong>Alkol</strong>süz iĢyerlerini teĢvik etme politikaları.<br />
• ĠĢ stresini azaltan <strong>ve</strong> iĢ ödüllerini arttıran bir yönetim stili.<br />
• Psiko-sosyal beceri eğitimi, kısa tavsiye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgilendirme programları<br />
gibi talep üzerine ulaĢılabilir <strong>ve</strong> kullanılabilir olan isteğe bağlı iĢyeri<br />
müdahaleleri.<br />
Göstergeler<br />
3.2.1 <strong>Alkol</strong> problemi olan çalıĢanlar için iĢyeri önleme ya da danıĢmanlık<br />
programlarının sunulması.<br />
3.2.2 <strong>Alkol</strong>e bağlı iĢyeri kazalarının sayısı.<br />
3.3 Yerel toplumların <strong>ve</strong> belediyelerin desteklendirmesine <strong>ve</strong> bunların<br />
kapasitelerinin arttırılmasına yardımcı olacak çabalar sarf edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
3.3.1 ĠĢyerlerinde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong> üzerine eğilmeye yönelik<br />
eylemlere iĢ<strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> iĢçileri temsil eden sosyal ortakların ulusal düzeyde<br />
dâhil edilmesi.<br />
3.4 <strong>Alkol</strong> eylemi için aĢağıdakileri içeren toplum <strong>ve</strong> iĢyerleri kaynaklarının<br />
geliĢtirilmesi:<br />
• Etkin <strong>alkol</strong> programları dokümantasyonu.<br />
• Toplum <strong>ve</strong> iĢyerindeki baĢarıya katkıda bulunan faktörlerin analizi.<br />
• Ayrıca bu kaynaklar, <strong>alkol</strong> programı yöneticilerinin bu faktörlerin toplum<br />
<strong>ve</strong> iĢyeri programlarının tasarım <strong>ve</strong> uygulamasına konulmasını temin<br />
edebilmeleri için değerlendirme araçlarını.<br />
Göstergeler<br />
3.4.1 <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için etkili toplum temelli müdahalelerin<br />
uygulanması için ulusal kılavuzların olması.<br />
3.4.2 ĠĢyerlerinde <strong>alkol</strong> problemi önlenmesi <strong>ve</strong> danıĢmanlığı için ulusal kılavuzların<br />
olması.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 255<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 255<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 253<br />
3.5 Ġlgili ulusal mevzuatın toplum <strong>ve</strong> iĢyeri giriĢimlerini engellemekten ziyade<br />
kolaylaĢtırıcı <strong>ve</strong> destekleyici bir Ģekilde olmasını temin etmek için bu<br />
mevzuatın gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> revize edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
3.51. ĠĢyerlerinde <strong>alkol</strong> testine dair mevzuatın olması.<br />
Eylem noktası 4 - <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
4.1 Araç sürmek için yasal kan <strong>alkol</strong> içeriği (BAC) limitinin düĢürülmesi<br />
• BAC limiti 0,5 g/l üzerinde olan ülkeler, bu limiti 0,5 g/l’ye düĢürme<br />
iĢleminden yarar görebilirler<br />
• 0,5 g/l düzeyini uygulayan ülkeler, bu oranı 0,2 g/l’ye düĢürme iĢleminden<br />
yarar sağlayabilirler.<br />
Göstergeler<br />
4.1.1 AĢağıdakiler için geçerli olan, araç kullanmada ulusal azami kanuni BAC<br />
limiti:<br />
• Genel nüfus<br />
• Genç/acemi sürücüler<br />
• Profesyonel/ticari sürücüler<br />
4.2.2 En son takvim yılında <strong>alkol</strong>e bağlı trafik yaralanmalarından ölen kiĢi sayısı.<br />
4.2.3 Toplam nüfus içerisinde, bir takvim yılında karayolu trafik kazalarından ölen<br />
kiĢi sayısı (her 100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
4.2 Akıllı rastgele sürücü <strong>alkol</strong> testi (RBT) <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kontrol noktaları aracılığıyla<br />
BAC limitinin icra edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
4.21. Yol kenarı sabit polis kontrol noktaları <strong>ve</strong> özel seyyar devriye birimlerinde<br />
RBT aracılığıyla BAC limitinin uygulanması.<br />
4.2.2 Azami kanuni BAC uygulama düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
4.2.3 Polis kontrol noktalarında yol kenarı RBT maksadıyla her yıl durdurulan<br />
motor araçların yüzdesi.<br />
4.3 Halkın yakalanıp tutuklanmanın sonuçlarını bilmesini sağlamak için, kamu<br />
eğitim kampanyalarının uygulanması.
256<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
256 254 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ Göstergeler<br />
4.3.1 <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmaya yönelik farkındalık arttırıcı faaliyetlerin yapılması.<br />
4.4 Yerinde para cezaları, sürücü belgesinin ceza puanları <strong>ve</strong> duruma göre sürücü<br />
belgesine el konulması gibi cezaların uygulanması.<br />
Göstergeler<br />
4.4.1 <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma için ceza Ģekilleri olarak yerinde (yakalandığı yerde)<br />
para cezaları, sürücü belgesi ceza puanları <strong>ve</strong> sürücü belgesine el konulması<br />
cezalarının <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
4.5 Hükümlü suçlular için belirli bir süre boyunca mahkeme kararı ile<br />
müdahalelerin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ateĢleme kilitlerinin kullanımının gerekli tutulması.<br />
Göstergeler<br />
4.5.1 Mükerrer / alıĢkanlık haline getiren suçlular için zorunlu sürücü eğitimi /<br />
tedavi programlarının <strong>ve</strong>rilmesi. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma cezasına alternatif<br />
olarak rehabilitasyon ile birlikte <strong>alkol</strong> kilitlerinin kullanımı.<br />
4.6 Önleyici bir tedbir olarak profesyonel sürücüler için <strong>alkol</strong> ateĢleme<br />
kilitlerinin kullanımı.<br />
Göstergeler<br />
4.6.1 Toplu ya da ticari taĢıma Ģirketleri için gönüllü ya da zorunlu <strong>alkol</strong> kilitlerinin<br />
kullanımı.<br />
Eylem noktası 5 - <strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
5.1 Asgari <strong>alkol</strong> satın alma yaĢı 18’in altında ise bütün satıĢ noktalarında her türlü<br />
<strong>alkol</strong>lü içki kategorisi için bu yaĢın 18’e yükseltilmesi değerlendirmeye<br />
alınmalıdır.<br />
Göstergeler<br />
5.1.1 Bira, Ģarap <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lerin açık sunumu <strong>ve</strong> tesis dıĢı tüketim amaçlı satıĢı için<br />
ulusal asgari yaĢ.<br />
5.1.2 <strong>Alkol</strong>lü içkilerin reĢit olmayan içicilerine dair yapılan araĢtırmaların olması.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020 255 257<br />
5.1.3 Hayatları boyunca <strong>alkol</strong>lü bir içki tüketmiĢ olan reĢit olmayan içicilerin oranı.<br />
5.2 <strong>Alkol</strong> satıĢları için ruhsatlandırma sistemi getirilmesi ya da devam ettirilmesi<br />
<strong>ve</strong> ruhsatların yalnızca reĢit olmayanlara <strong>ve</strong> sarhoĢlara <strong>alkol</strong> satıĢını<br />
yasaklayan kanunlara riayet eden <strong>ve</strong> müĢterilerinin halkı rahatsız edici<br />
Ģekilde gürültü yapmasını <strong>ve</strong>ya Ģiddete karıĢmasını caydıran iĢletmeler için<br />
yenilenmesi.<br />
Göstergeler<br />
5.2.1 Bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya spiritlerin açık sunumu <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya tesis harici tüketim amaçlı<br />
satıĢı için ruhsatın gerekli kılınması.<br />
5.3 <strong>Alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> çalıĢma saatlerini azaltmak için mevcut<br />
kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerin güçlendirilmesi <strong>ve</strong> tekel uygulanan yerlerde devlet<br />
perakende satıĢ tekelinin devam ettirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
5.3.1 Tesis dıĢı tüketim amaçlı bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki satıĢında devlet<br />
tekelinin olması.<br />
5.3.2 AĢağıdaki alanlarda bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki açık sunum amaçlı<br />
satıĢ kısıtlama <strong>ve</strong> yasaklamalarının olması:<br />
• SatıĢ saatleri<br />
• SatıĢ günleri<br />
• SatıĢ yerleri<br />
• SatıĢ noktalarının yoğunluğu<br />
• Belirli etkinliklerdeki satıĢlar<br />
5.3.3 AĢağıdaki alanlarda bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki, tesis harici<br />
tüketim amaçlı satıĢ kısıtlama <strong>ve</strong> yasaklamalarının olması:<br />
• SatıĢ saatleri<br />
• SatıĢ günleri<br />
• SatıĢ yerleri<br />
• SatıĢ noktalarının yoğunluğu<br />
• Belirli etkinliklerdeki satıĢlar<br />
• Benzin istasyonlarındaki satıĢlar<br />
5.3.4 Mevcut açık sunum amaçlı satıĢ kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10<br />
ölçeğinde).<br />
5.3.5 Mevcut tesis dıĢı tüketim amaçlı satıĢ kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10<br />
ölçeğinde).
256 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
258<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
5.4 ReĢit olmayanlara <strong>alkol</strong> satıĢ yasağının uygulanmasını arttıracak eğitim <strong>ve</strong><br />
mevzuat çabaları harcama.<br />
Göstergeler<br />
5.4.1 AĢağıdaki hususlarda yaĢ limitlerine uygunluğu arttırmak için önem düzeyi<br />
(yani; yüksek, orta, düĢük <strong>ve</strong>ya hiç rolü yok):<br />
• Bir ruhsatlandırma Ģartı olarak sunum yapanların/garsonların eğitimi<br />
• Polis <strong>ve</strong>ya diğer merciler tarafından icra etme<br />
• Test satın alımları ile izleme<br />
• Sunum yapanlara/satıcılara yönelik farkındalık kampanyaları<br />
Eylem noktası 6 - <strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
6.1 Tercihen bir mevzuat temeli ile <strong>ve</strong> yerine göre uygun kendi kendine<br />
düzenleme tedbirleri ile desteklenen bir Ģekilde aĢağıdakiler aracılığıyla <strong>alkol</strong><br />
pazarlaması için düzenleyici <strong>ve</strong>ya eĢ düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler hazırlanması:<br />
• Pazarlama içerik <strong>ve</strong> hacminin düzenlenmesi;<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içkilerin tanıtımını yapan sponsorluk faaliyetlerinin düzenlenmesi.<br />
• Gençleri hedef alan faaliyetler ile iliĢkili olan promosyon <strong>ve</strong> tanıtımlarının<br />
kısıtlanması <strong>ve</strong>ya yasaklanması.<br />
• Örneğin sosyal medya gibi <strong>alkol</strong> pazarlama tekniklerinin yeni Ģekil <strong>ve</strong><br />
formlarının düzenlenmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.1.1 Ulusal ya da yerel düzeyde <strong>alkol</strong> reklamlarına yönelik yasal olarak bağlayıcı<br />
yönetmeliklerin olması.<br />
6.1.2 Ulusal ya da yerel düzeyde <strong>alkol</strong>lü ürün yerleĢtirmelerine yönelik yasal olarak<br />
bağlayıcı yönetmeliklerin olması.<br />
6.1.3 <strong>Alkol</strong>lü içki endüstrisi sponsorluğu <strong>ve</strong>ya satıĢ promosyonlarına dair ulusal<br />
<strong>ve</strong>ya yerel yönetmeliklerin olması.<br />
6.1.4 Bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya spiritler için aĢağıdaki hususlarda kısıtlama/yasaklama<br />
düzeyi (örneğin; tamamen yasaklama, kısmi yasaklama, gönüllü<br />
anlaĢma/kendil düzenleme <strong>ve</strong>ya herhangi bir kısıtlama olmaması):<br />
• Endüstrinin spor etkinliklerine sponsor olması<br />
• Endüstrinin gençlik etkinliklerine sponsor olması<br />
• Üreticilerden satıĢ promosyonları (örneğin partiler <strong>ve</strong> etkinlikler)
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 257 259<br />
6.2 Kamu kurumları ya da bağımsız kuruluĢlar tarafından yürütülecek <strong>alkol</strong>lü<br />
ürünlerin pazarlamasına yönelik etkin gözetleme sistemlerinin geliĢtirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.2.1 Ulusal düzeydeki reklam kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
6.2.2 Ulusal düzeydeki ürün yerleĢtirme kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10<br />
ölçeğinde).<br />
6.2.3 Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>lü içki endüstrisinin sponsorluğu üzerindeki<br />
kısıtlamaların uygulanma düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
6.2.4 Ulusal düzeyde üretici, perakende satıcı <strong>ve</strong> bar <strong>ve</strong> birahane sahiplerinden <strong>alkol</strong>lü<br />
içki satış promosyonlarındaki kısıtlamaların uygulanma düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
6.3 Pazarlama yasak <strong>ve</strong> kısıtlamalarının ihlal edilmesine karĢı etkili idarî <strong>ve</strong><br />
caydırıcı sistemlerinin tesis edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.3.1 Reklam / ürün yerleĢtirme ihlalleri için cezalar <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
6.3.2 Sponsorluk <strong>ve</strong> satıĢ promosyon ihlalleri için cezalar <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
6.4 Birtakım <strong>ve</strong>ya bütün medyada doğrudan ya da dolaylı pazarlamanın<br />
düzenlenmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.4.1 AĢağıdaki hususlarda bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki için kısıtlama<br />
düzeyi (örneğin; tamamen yasaklama, kısmi yasaklama, gönüllü<br />
anlaĢma/kendil düzenleme <strong>ve</strong>ya herhangi bir kısıtlama olmaması):<br />
• Kamu hizmeti / ulusal TV reklamcılığı<br />
• Ticari / özel TV reklamcılığı<br />
• Ulusal radyo reklamcılığı<br />
• Yerel radyo reklamcılığı<br />
• Basılı gazete / dergi reklamcılığı<br />
• Reklam panoları reklamcılığı<br />
• SatıĢ noktası reklamcılığı<br />
• Sinema reklamcılığı<br />
• Ġnternet reklamcılığı<br />
• Kamu hizmeti / ulusal TV ürün yerleĢtirme<br />
• Ticari / özel TV ürün erleĢtirme.
258 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
260<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Eylem noktası 7 - Fiyatlandırma politikaları<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
7.1 <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin arttırılması (esneklik <strong>ve</strong> satın alınabilirlik <strong>ve</strong>rileri ile<br />
bilgilendirilecek).<br />
Göstergeler<br />
7.1.1 Enflasyona göre <strong>alkol</strong>lü içkiler için özel tüketim <strong>ve</strong>rgilerinin düzenlenmesi.<br />
7.1.2 Bira, Ģarap <strong>ve</strong> yüksek <strong>alkol</strong>lü içki için özel tüketim <strong>ve</strong>rgisinin miktarı.<br />
7.2 Daha yüksek <strong>alkol</strong> yoğunluğu olan ürünlere orantılı olarak daha yüksek<br />
<strong>ve</strong>rgiler koyma <strong>ve</strong>ya daha az <strong>alkol</strong> içeren ürünlere teĢvik <strong>ve</strong>rme.<br />
Göstergeler<br />
7.2.1 <strong>Alkol</strong>süz içeceklerin daha düĢük fiyatlar üzerinden sunum gereksinimi.<br />
7.2.2 Özel tüketim <strong>ve</strong>rgisinin hesaplanması için <strong>alkol</strong> hacminin (konsantrasyon)<br />
kullanılması.<br />
7.3 Özellikle genç tüketicilere cazip gelen ürünlere özel <strong>ve</strong>rgiler ekleme.<br />
Göstergeler<br />
7.1.3 Belirli ürünlere (örneğin alkopoplar) ila<strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgi konulması.<br />
7.4 Saf <strong>alkol</strong> litresi baĢına asgari bir fiyat belirlenmesi.<br />
Göstergeler<br />
7.4.1 Asgari fiyatlandırmanın getirilmesi.<br />
7.5 Sınırsız içme <strong>ve</strong>ya diğer hacimli satıĢ türleri için dolaylı <strong>ve</strong> doğrudan fiyat<br />
promosyonları, indirimli satıĢlar, maliyetinin altına satıĢ <strong>ve</strong> götürü fiyatlar<br />
kullanımına kısıtlamalar getirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
7.5.1 AĢağıdaki hususlarda yasaklamalar:<br />
• Maliyetinin altına satıĢlar<br />
• Hacimli satıĢ indirimleri<br />
7.5.2 AĢağıdaki hususlarda kısıtlama düzeyi (örneğin; tamamen yasaklama, kısmi<br />
yasaklama, gönüllü anlaĢma/kendil düzenleme <strong>ve</strong>ya herhangi bir kısıtlama<br />
olmaması):<br />
• Maliyetinin altına satıĢ Ģeklinde perakende satıcıların satıĢ promosyonları
AVRUPA<br />
AVRUPA ALKOL<br />
ALKOL EYLEM PLANI PLANI<br />
2012-2020 2012-2020<br />
259<br />
261<br />
• Ücretsiz <strong>alkol</strong> sunumu Ģeklinde bar <strong>ve</strong> birahanelerin sahipleri tarafından<br />
satıĢ promosyonları<br />
Eylem noktası 8 - <strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının<br />
azaltılması<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
8.1 AĢağıdaki hususların temin edilmesi için mevcut ruhsatlandırma<br />
yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> güçlendirilmesi:<br />
• Sunum yapan tesislerin belirlenmiĢ standartları karĢılaması.<br />
• Ruhsat <strong>ve</strong>rilmesi için sunum yapan kiĢilerin [garsonların] eğitimi.<br />
• Yerel düzeyde yönetmeliklerin düzenli aralıklarla izlenmesi <strong>ve</strong> icra<br />
edilmesi.<br />
• Sunum yapanlar [garsonlar] <strong>ve</strong> sunum iĢletmelerinin yaptığı ihlaller için<br />
yeterince Ģiddetli yaptırımların (ruhsat iptali dâhil) olması.<br />
• Ġçme ortamlarını etkili bir Ģekilde düzenleyemeyen ruhsatlandırma<br />
kuruluĢları için yeterince Ģiddetli yaptırımların olması.<br />
Göstergeler<br />
8.1.1 Düzenli aralıkla ülke genelinde garson eğitim kurslarının <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
8.1.2 Ulusal ruhsatlandırma sistemi tarafından gerekli tutulan ülke genelini<br />
kapsayan garson eğitim kurslarının <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
8.1.3 Toplam nüfus içerisinde, bir takvim yılında karayolu trafik kazalarından ölen<br />
kiĢi sayısı (her 100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
8.1.4 Toplam nüfus içerisinde, bir takvim yılında Ģiddet kaynaklı vakalardan ölen<br />
kiĢi sayısı (her 100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
8.1.5 En son takvim yılında <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu trafik yaralanmalarından ölen kiĢi<br />
sayısı.<br />
8.2 Bütün <strong>alkol</strong>lü içecek kapları üzerinde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içeceklerin ticari iletiĢim<br />
materyalleri üzerine bir dizi uyarı ya da bilgilendirme etiketlerinin<br />
konulması.<br />
Göstergeler<br />
8.2.1 Ulusal / yerel düzeyde <strong>alkol</strong> reklamlarına yasal açıdan gerekli sağlık uyarı<br />
etiketlerinin konulması.<br />
8.2.2 Ulusal / yerel düzeyde <strong>alkol</strong> içecek kapları / ĢiĢeler üzerine yasal açıdan<br />
gerekli sağlık uyarı etiketlerinin konulması.
262<br />
260 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
8.3 <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı, katkı maddeleri, alerji yapıcı maddeler, vb. dahil<br />
olmak üzere, ürün etiketlerinin gıda maddeleri üzerine konulan etiketlere<br />
benzer olması.<br />
Göstergeler<br />
8.3.1 <strong>Alkol</strong>lü ürünler üzerinde yasal açıdan gerekli ürün etiketlerinin konulması<br />
(yani, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı, katkı maddeleri, alerji yapıcı maddeler,<br />
vb.).<br />
Eylem noktası 9 - YasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı<br />
üzerindeki etkisinin azaltılması<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
9.1 YasadıĢı <strong>alkol</strong> piyasasının büyüklüğünün yeni tahminlerini yapmak üzere<br />
adımlar atılması <strong>ve</strong> en riskli ürünleri <strong>ve</strong> bunların zarar potansiyelini<br />
belirlemek için kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> numunelerinin kapsamlı kimyasal testleri<br />
yapılması.<br />
Göstergeler<br />
9.1.1. Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>lü içkilerin kayıt dıĢı tüketimine dair eldeki tahminler.<br />
9.2 YasadıĢı ürünlerin takip <strong>ve</strong> belirlenmesini kolaylaĢtırmak için bandrol<br />
uygulaması getirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
9.2.1 <strong>Alkol</strong>lü içecek kapları/ĢiĢeler üzerinde bandrol kullanımı.<br />
Eylem noktası 10 - Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
10.1 <strong>Alkol</strong> hakkında eldeki bütün <strong>ve</strong>rilerin tek bir raporda toplanması <strong>ve</strong> raporun<br />
geniĢ kesimlere ulaĢacak biçimde yaygınlaĢtırılması. Rapor, aĢağıdaki hususları<br />
kapsamalıdır:<br />
Tüketim (örneğin; tüketim hacmi, yetiĢkinler arasındaki içme, reĢit<br />
olmayanların içmesi)<br />
Zarar (örneğin; zararlı tüketim kalıpları, sağlığa olan zarar, içmeye bağlı<br />
kötü sağlık)
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM<br />
EYLEM<br />
PLANI<br />
PLANI 2012-2020<br />
2012-2020 261<br />
263<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği <strong>ve</strong> fiyatının satın alınabilir olması<br />
Sosyal maliyetler<br />
Politika tepkileri<br />
Göstergeler<br />
10.1.1 Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında düzenli raporların olması <strong>ve</strong><br />
hazırlanması.<br />
10.1.2 Yıllık kiĢi baĢı kayıtlı <strong>alkol</strong> tüketimi hakkında <strong>ve</strong>ri olması <strong>ve</strong> hazırlanması.<br />
10.1.3 AĢağıdaki hususlarda düzenli <strong>alkol</strong> raporunun olması <strong>ve</strong> hazırlanması:<br />
ReĢit olmayanların içmesi<br />
YetiĢkinler arasındaki içme<br />
Sosyo-ekonomik değiĢkenler ile iliĢkilendirmeler<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimini coğrafi kalıpları<br />
Diğer maddelerin kullanımı ile iliĢkilendirmeler<br />
<strong>Alkol</strong>e iliĢkin kamuoyunun bilgisi<br />
Ġçme <strong>ve</strong> hamilelik<br />
Temel sağlık hizmetleri sisteminde kısa müdahaleler<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı hastaneye yatıĢlar / taburcu olma <strong>ve</strong>rileri<br />
<strong>Alkol</strong>ün sebep olduğu ölümler<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı trafik kazaları<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kamu düzeninin bozulması <strong>ve</strong> suçlar<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zarara dair yapılan harcamalar<br />
<strong>Alkol</strong>ün satın alınabilirliği<br />
Politika tepkisi<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
10.1.4 Genel nüfus içerisinde <strong>alkol</strong> tüketicilerine dair yapılan son ulusal anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.5 Genel nüfus içerisinde <strong>alkol</strong>den uzak duranlara / içmeyenlere dair yapılan<br />
son ulusal anket <strong>ve</strong> araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.6 Yoğun <strong>ve</strong> sürekli içmenin oranlarına dair yapılan son ulusal anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.7 <strong>Alkol</strong>lü içkilerin reĢit olmayan içicilerine dair yapılan son anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.8 Gençlerin <strong>alkol</strong> tüketimine dair son ulusal anket <strong>ve</strong> araĢtırmaların olması <strong>ve</strong><br />
elde edilebilirliği.<br />
10.1.9 <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmaya dair yapılan son ulusal anket <strong>ve</strong> araĢtırmaların<br />
olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.10 <strong>Alkol</strong> tüketimine iliĢkin sağlık göstergelerine dair <strong>ve</strong>rilerin olması <strong>ve</strong> elde<br />
edilebilirliği<br />
10.1.11 AĢağıdakilerin ulusal düzeyde izlenmesi:<br />
<strong>Alkol</strong> karaciğer sirozu
264<br />
262 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı karayolu trafik yaralanması<br />
Etanol zehirlenmesi<br />
Metil <strong>alkol</strong> zehirlenmesi<br />
<strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları<br />
Karaciğer sirozu<br />
Karayolu trafik yaralanması<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kayıtlı suç<br />
10.1.12 <strong>Alkol</strong> karaciğer sirozundan ölümler, <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu trafik<br />
yaralanmalarından ölümler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı kayıtlı suç vakalarının (cinsiyet<br />
<strong>ve</strong> yaĢ üzerinden) gerçek sayısı formunda en son <strong>ve</strong>rilerin olması <strong>ve</strong><br />
bulunabilirliği.<br />
10.2 Morbidite <strong>ve</strong> mortalite <strong>ve</strong>rilerinin <strong>alkol</strong>e atfedilebilir fraksiyonların<br />
hesaplanmasını içermesi <strong>ve</strong> özellikle kaçınılabilir sosyal maliyetler olmak<br />
üzere sosyal maliyetler <strong>ve</strong> belirli <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerin uygulanmasının<br />
sonuçlarının tahmin edilmesi gibi <strong>alkol</strong> hakkında <strong>ve</strong>ri oluĢturmada<br />
kullanılan analitik yöntemlerin incelenmesi.<br />
Göstergeler<br />
10.2.1 <strong>Alkol</strong>e dayandırılabilir ölümleri içeren düzenli aralıklarla basılan bir <strong>alkol</strong><br />
raporunun olması <strong>ve</strong> ulaĢılabilirliği.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 265<br />
Ek 3: Politika tepkisi için kontrol listesi<br />
Eylem noktası 1<br />
Liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt/bağlılık<br />
• Son beĢ yıl içerisinde gözden geçirilmiĢ, revize edilmiĢ <strong>ve</strong> güncellenmiĢ olan<br />
ulusal bir <strong>alkol</strong> eylem planı (bağımsız ya da baĢka bir kamu sağlığı planının<br />
bir parçası olarak) var mıdır?<br />
• Ulusal <strong>alkol</strong> eylem planı ya da dengi bir plan, ölçülebilir çıktı <strong>ve</strong> süreç<br />
hedefleri içermekte midir?<br />
• GeniĢ devlet kesimleri <strong>ve</strong> daireleri genelinde mevcut <strong>ve</strong> planlanan<br />
politikaların etkisini düzenli olarak izleyen kamuya açık herhangi bir <strong>alkol</strong><br />
sağlık etki değerlendirmesi var mıdır?<br />
• GeniĢ devlet kesimleri <strong>ve</strong> daireleri genelinde <strong>alkol</strong>e dair politika uyumunu<br />
sağlamak için herhangi bir koordinasyon <strong>ve</strong> birleĢik mekanizma var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> eylemi, fiziksel aktivite, obezite, akıl sağlığı <strong>ve</strong> bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklar dâhil diğer maddeler, yaĢam tarzlarına iliĢkin eylemler ile<br />
entegre midir?<br />
• Önceki on yıl içerisinde, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında herhangi bir<br />
meclis komisyonu, incelemesi ya da raporu düzenlenmiĢ midir?<br />
• <strong>Alkol</strong> hakkında çalıĢmalar yapan, kaynakları yeterli <strong>ve</strong> sesi çıkan sivil<br />
toplum örgütleri var mıdır?<br />
• Halk genelinde halkın <strong>alkol</strong>e dair bilgisi, fikirleri <strong>ve</strong> tavırlarına iliĢkin<br />
araĢtırma yapılmıĢ mıdır?<br />
• Halk genelinde, halkın farklı <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerine yönelik görüĢleri<br />
hakkında araĢtırma yapılmıĢ mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> araĢtırma programlarına kamu fonları tahsis edilmiĢ midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> yönetilmesinden sorumlu olan<br />
devlet görevlilerine yeterli kaynaklar tahsis edilmiĢ midir?<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> sorumlu <strong>alkol</strong> tüketme hakkında bilgi temelli halk eğitim<br />
kampanyaları uygulanmakta mıdır?
264 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
266<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Eylem noktası 2<br />
Sağlık hizmetlerinin tepkisi<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programları için uygulama temelli <strong>ve</strong> klinik<br />
kılavuzlar var mıdır?<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye müdahaleleri hakkında temel bakım<br />
hizmetleri sağlayıcıları için eğitim programları var mıdır?<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarının etkiliği analiz edilip<br />
iyileĢtirilebilmesi için bu erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarının<br />
niceliği <strong>ve</strong> niteliğini izlemeye yönelik sistemler var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> bağımlılığı olan kiĢiler için tedavi<br />
programları var mıdır? Kanıta dayalı tedaviler var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı olan kiĢilere yönelik tedavi<br />
programlarının nicelik <strong>ve</strong> niteliğini izleme sistemleri var mıdır?<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programları <strong>ve</strong>rmek için herhangi bir mali<br />
destek var mıdır?<br />
• Ebelik <strong>ve</strong> doğum hizmetleri, hamile kadınlara hamilelik esnasında <strong>alkol</strong><br />
içme hakkında bilgi <strong>ve</strong> tavsiyelerde bulunmakta mıdır?<br />
• Sosyal refah hizmetleri, <strong>alkol</strong> problemleri olan bireylerin aile üyelerine<br />
destek sunmakta mıdır?<br />
Eylem noktası 3<br />
Toplum <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi<br />
• <strong>Alkol</strong> eğitim programlarının etkisini <strong>ve</strong> iyileĢtirme potansiyelini<br />
değerlendirmek için bu programlar gözden geçirilmekte midir?<br />
• Okul temelli <strong>ve</strong> kamu <strong>alkol</strong> eğitiminin rolü <strong>ve</strong> uygulaması hakkında kanıta<br />
dayalı kılavuz ilke <strong>ve</strong> rehberler hazırlanmıĢ <strong>ve</strong> dağıtılmıĢ mıdır?<br />
• Toplum <strong>alkol</strong> teĢebbüs <strong>ve</strong> çabalarının yerel toplumun özel ihtiyaçlarına<br />
nasıl uyarlanacağı konusunda etkili unsurlar <strong>ve</strong> rehberlik tavsiyeleri dâhil<br />
bu tür toplum <strong>alkol</strong> çaba <strong>ve</strong> teĢebbüslerinin herhangi bir gözden geçirilmesi<br />
<strong>ve</strong> revizyonu yapılmıĢ mıdır?<br />
• Etkili <strong>alkol</strong> toplum programlarının uygulanması için kapasite oluĢturma <strong>ve</strong><br />
geliĢtirmeyi desteklemek amacıyla eğitim programları geliĢtirilmiĢ midir?<br />
• Toplum <strong>alkol</strong> programlarının güçlendirilmesi <strong>ve</strong> iyileĢtirmesi<br />
tecrübelerinden dersler çıkarılabilmesi için, bu tür toplum <strong>alkol</strong><br />
programlarını değerlendirme <strong>ve</strong> belgelendirme kapasitesi var mıdır?<br />
• ĠĢyeri <strong>alkol</strong> programlarının herhangi bir gözden geçirilmesi çalıĢması<br />
yapılmıĢ mıdır?<br />
• ĠĢyeri <strong>alkol</strong> programlarının güçlendirilmesi <strong>ve</strong> iyileĢtirmesi tecrübelerinden<br />
dersler çıkarılabilmesi için, bu tür toplum <strong>alkol</strong> programlarını<br />
değerlendirme <strong>ve</strong> belgelendirme kapasitesi var mıdır?
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 265<br />
267<br />
• Meri ulusal mevzuat, iĢyeri <strong>alkol</strong> giriĢimlerini desteklemekte <strong>ve</strong><br />
kolaylaĢtırmakta mıdır?<br />
• Meri ulusal mevzuat, toplum <strong>alkol</strong> giriĢimlerini desteklemekte <strong>ve</strong><br />
kolaylaĢtırmakta mıdır?<br />
Eylem noktası 4<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma kazaları <strong>ve</strong> ölümleri izlemek amacıyla kurulmuĢ<br />
yeterli <strong>ve</strong>ri sistemleri var mıdır?<br />
• Araç kullanmada uygulanan mevcut yasal BAC limitleri nedir? Bu limiti<br />
düĢürmek için kamu <strong>ve</strong> siyasilerin duyarlılığı nedir?<br />
• Düzenli aralıklarla yapılan kamuoyu yoklamaları <strong>ve</strong> anketlerine <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullanma politikaları, yasal BAC limitleri bilgisi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanma<br />
davranıĢlarına iliĢkin tavırlar hakkında birtakım sorular koymak mümkün<br />
müdür?<br />
• Bütün sürücü kursları <strong>alkol</strong>ün riski hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmekte midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma kanunları nasıl uygulanmaktadır? Rastgele <strong>alkol</strong><br />
testleri <strong>ve</strong> sarhoĢluk kontrol noktaları kullanılmakta mıdır?<br />
• Polis camiasının etkili uygulama <strong>ve</strong> icra için yeterli kaynağı var mıdır?<br />
Polisin faaliyetlerine finansman sağlamak amacıyla kesilen cezalar<br />
kullanılabilir mi?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma cezaları nelerdir?<br />
• Trafik polisleri, <strong>alkol</strong>lü araç kullanmayı azaltmak için sağlık bakanlığı ile<br />
ortak kampanya <strong>ve</strong> faaliyetler yürütmeye bağlı <strong>ve</strong> adanmıĢ mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma kazalarının Ģiddeti <strong>ve</strong> riskini azaltmak amacıyla<br />
karayolu emniyet tedbirleri ile birlikte <strong>alkol</strong>lü araç kullanmayı ele alan <strong>ve</strong><br />
önlemeye yönelik etkili bir karayolu emniyetli ulaĢım politikası var mıdır?<br />
• Araç kullanma mevzuatının bir parçası olarak, sağlık sektörü, <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullananlara kısa tavsiye programları uygulamak <strong>ve</strong> sabıkalı <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullananları tedavi etmek amacıyla yeterli kapasiteye sahip midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmadan dolayı tutuklanmanın sonuçlarından halkı<br />
bilgilendirmek için herhangi bir halk eğitim kampanyası var mıdır?<br />
Eylem noktası 5<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
• <strong>Alkol</strong> ruhsatlandırma sistemi var mıdır? Yerel sorun <strong>ve</strong> meselelere <strong>ve</strong><br />
potansiyel problemlere bir tepki olarak, sistemin yerel birimlerine<br />
perakende satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ yapma saatlerini belirlemek<br />
için yeterli yetki <strong>ve</strong>rilmiĢ midir?<br />
• SatıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerinin <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak amacıyla<br />
ayarlanabilmesi için, ulusal düzeyde satıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerini gözden geçirme<br />
fırsatları var mıdır?
266 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
268<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içkilerin satıĢı <strong>ve</strong> sunumu için mevcut asgari satın alma yaĢları nedir?<br />
• Asgari yaĢı yükseltmek için için kamu <strong>ve</strong> siyasilerin duyarlılığı nedir?<br />
• Asgari yaĢ nasıl uygulanmaktadır?<br />
• <strong>Alkol</strong> perakende satıĢı üzerinde bir devlet tekeli var mıdır, bu tekelin<br />
kaldırılmasına yönelik tehditler var mıdır? Devlet tekeli kamuoyundan <strong>ve</strong><br />
siyasilerden ne kadar destek almaktadır?<br />
Eylem noktası 6<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması<br />
• <strong>Alkol</strong> pazarlamasının içeriği <strong>ve</strong> hacmine dair herhangi bir yönetmelik var<br />
mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içki endüstrisinin promosyon ya da sponsorluğunda herhangi bir<br />
kısıtlama var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>e yönelik ticari iletiĢimler <strong>ve</strong> sponsorluğun herhangi bir incelemesi ya<br />
da belgelendirilmesi yapılmıĢ mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> pazarlaması <strong>ve</strong> sponsorluğu hakkındaki mevcut yönetmelikler,<br />
etkililiği <strong>ve</strong> etkinliği açısından tamamıyla analiz edilmiĢ midir?<br />
• Herhangi bir derinlemesine çalıĢma ile <strong>alkol</strong> pazarlaması <strong>ve</strong> sponsorluğu<br />
için mevcut düzenleyici sistemlerin etkisi incelenmiĢ midir?<br />
• Gençler hakkında <strong>ve</strong> gençlerin ticari <strong>alkol</strong> iletiĢimlerini nasıl tecrübe ettiği<br />
konusunda herhangi bir çalıĢma var mıdır? Reklam kanunlarının karar <strong>ve</strong><br />
hükümlerinde gençler dâhil olmakta mıdır?<br />
• Bağımsız kuruluĢlar, <strong>alkol</strong> pazarlama kanunlarının karar <strong>ve</strong> hükümlerini<br />
uygulamakta mıdır?<br />
• Kanun ihlalleri etkin yaptırımları ile cezalandırılmakta mıdır?<br />
Eylem noktası 7<br />
Fiyatlandırma politikaları<br />
• <strong>Alkol</strong>ün satın alınabilirliği zaman içerisinde nasıl değiĢmiĢtir?<br />
• Fiyat politikalarını belirlerken, halk sağlığı değerlendirmeleri göz önüne<br />
alınmakta mıdır?<br />
• Bütün <strong>alkol</strong> ürünlerini <strong>ve</strong>rgilendirmek, örneğin <strong>alkol</strong> gramı baĢına <strong>ve</strong>rgi<br />
koymak ne kadar makul <strong>ve</strong> uygulanabilirdir?<br />
• Bira, Ģarap <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lerin fiyat esnekliğine ne tür bilgiler mevcuttur?<br />
• Mevcut yönetmelikler, <strong>alkol</strong> için asgari bir satıĢ fiyatı koymaya izin<br />
<strong>ve</strong>rmekte midir?<br />
• Sınır ötesi meseleler <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>ün yasadıĢı ya da gayri resmi üretimi <strong>ve</strong>rgi<br />
değiĢikliklerini ne dereceye kadar etkilemektedir?<br />
• Maliyetinin altına satıĢları <strong>ve</strong>ya hacimli satıĢ indirimleri üzerinde herhangi<br />
bir kısıtlama var mıdır?
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 267<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 269<br />
Eylem noktası 8<br />
<strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının azaltılması<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içkilerin satıĢına dair bir ruhsatlandırma sistemi var mıdır?<br />
• Ruhsat <strong>ve</strong>rilmesine <strong>ve</strong> yenilenmesinde kullanılabilecek Ģekilde sunum<br />
yapan iĢletmelere yönelik ruhsatlandırma mercilerinin tasarım kılavuzları<br />
var mıdır?<br />
• Sunum yapanların / garsonların yasal sorumlulukları <strong>ve</strong> içme ortamlarında<br />
zarar riskini azaltan uygulamalara dair eğitim <strong>ve</strong>ren akredite, bağımsız<br />
programlar var mıdır?<br />
• Daha yüksek <strong>alkol</strong>e bağlı zarar <strong>ve</strong> Ģiddet düzeyleri iliĢkili tesis <strong>ve</strong> iĢletmeleri<br />
belirlemek amacıyla düzenli çabalar söz konusu mudur?<br />
• Ruhsatlandırma kanunlarının ihlali için ruhsat iptalleri dâhil yeterince sıkı<br />
<strong>ve</strong> ağır mıdır? Ġcra <strong>ve</strong> uygulama organının düzenli kontroller yapacak yeterli<br />
kaynağı var mıdır? Kolluk <strong>ve</strong> icra memurları iĢlerini yapmak için yeterli<br />
motivasyona sahip midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı yaralanmaları olan katılımcılar için kaza <strong>ve</strong> acil durum <strong>ve</strong><br />
servis daireleri aracılığıyla kısa tavsiye <strong>ve</strong> tedavi programları rutin olarak<br />
<strong>ve</strong>rilmekte midir?<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı dâhil sağlık uyarı <strong>ve</strong> ürün etiketlemesine <strong>ve</strong><br />
gıda maddeleri için kullanılan genel bir etiketlemeye iliĢkin herhangi bir<br />
yönetmelik var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı zarara iliĢkin açık <strong>ve</strong> net etiketleme <strong>ve</strong> uyarılar var mıdır?<br />
Eylem noktası 9<br />
YasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı üzerindeki<br />
etkisinin azaltılması<br />
• ĠliĢkili zarar tahminleri dâhil kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> piyasasının büyüklüğü <strong>ve</strong><br />
terkibi hakkında herhangi bir bilgi var mıdır?<br />
• Verginin ne zaman <strong>ve</strong> nerede ödendiğini göstermek amacıyla kullanılan<br />
bandrol uygulaması var mıdır?<br />
Eylem noktası 10<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
• Eylem planının uygulamasının izlenmesi amacıyla bütün ilgili <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
hususlardaki rutin <strong>ve</strong>riler makul bir zaman dilimi içerisinde hazır <strong>ve</strong><br />
kullanılabilir midir?<br />
• Rutin <strong>ve</strong>riler DSÖ, Avrupa Komisyonu, Okul çağındaki Çocuklarda Sağlık<br />
DavranıĢı AraĢtırması <strong>ve</strong> Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer Maddeler AraĢtırma
268 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
270 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Projesinin <strong>ve</strong>rileri dâhil diğer uluslararası <strong>ve</strong>ri kaynakları <strong>ve</strong> anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaları ile uyumlu <strong>ve</strong> tutarlı mıdır?<br />
• Mevcut araĢtırmalar yıllık <strong>alkol</strong> raporu için gerekli olan <strong>ve</strong>rileri elde etmek<br />
amacıyla ilgili <strong>alkol</strong> sorularını içermekte midir?<br />
• Ġlgili sorular devam etmekte olan diğer bütün ilgili anket <strong>ve</strong> araĢtırmalarda<br />
yer almakta mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> içme araĢtırmaları ideal olarak yılda en az bir defa <strong>ve</strong> kesinlikle her<br />
iki yılda bir yapılmakta mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> içme araĢtırma <strong>ve</strong> anketleri, dezavantajlı <strong>ve</strong> sosyal olarak dıĢlanan<br />
grupları yeterince kapsamakta mıdır?<br />
• Ġlgili <strong>ve</strong>rilerin elde edilebilirliği <strong>ve</strong> kullanılabilirliğini temin etmek için ilgili<br />
devlet daireleri arasındaki koordinasyon mekanizmaları var mıdır?<br />
• Bütün DSÖ <strong>ve</strong> Avrupa Komisyonu <strong>alkol</strong> göstergeleri düzenli olarak<br />
toplanmakta <strong>ve</strong> halka açık hale getirilmekte midir?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi, 1992’de <strong>ve</strong> 2000 yılında<br />
bir <strong>alkol</strong> eylem planını onaylayan ilk bölge olmuştur. 2001 yılında,<br />
gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında bir beyannamenin kabulü, 2005 yılında,<br />
DSÖ Avrupa Bölge Komitesinin elli beşinci oturumunda eylem<br />
planındaki çekirdek ilke <strong>ve</strong> tedbirleri sürdüren <strong>ve</strong> güçlendiren bir<br />
şekilde eylem planı için <strong>alkol</strong> politikası çerçe<strong>ve</strong>si hazırlanmıştır.<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020<br />
2006 yılında Avrupa Komisyonu, gençleri, çocukları <strong>ve</strong> doğmamış<br />
bebekleri korumaya odaklanarak <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında;<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarının sebep olduğu yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri<br />
azaltmada; yetişkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>ve</strong><br />
işyerindeki olumsuz etkiyi azaltmada; zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
etkisi hakkında bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> farkındalığı<br />
arttırmada <strong>ve</strong> AB düzeyinde ortak bir kanıt temeli oluşturma <strong>ve</strong><br />
sürdürmede Üye Devletleri desteklemek için bir AB stratejisi bildirimini<br />
başlatmıştır.<br />
Nihayet DSÖ 63’üncü Dünya Sağlık Asamblesi, 2010 yılında<br />
WHA63.13 kararını kabul ederek, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak<br />
amacıyla küresel stratejiyi onaylamıştır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılması için küresel stratejiyi uygulamada Üye Devletlere destek<br />
<strong>ve</strong>rmeyi <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasındaki ilerlemenin izlenmesini<br />
hedefleri arasına almıştır.<br />
Bu kitapta; ülkemizin de içinde yer aldığı DSÖ Avrupa Bölgesi <strong>ve</strong> küresel<br />
olarak DSÖ Dünya Sağlık Asamblesi tarafından 1993 yılından<br />
başlamak üzere 2020 yılına kadar olan süreçte üye devletlere <strong>alkol</strong><br />
kontrolünde yol gösterme amacı taşıyan <strong>alkol</strong> kontrolü <strong>stratejileri</strong> ele<br />
alınmıştır.<br />
Kitap ayrıca <strong>alkol</strong> kontrolüne ilişkin yapılacak düzenleme <strong>ve</strong> uygulama<br />
çalışmaları ile özellikle de Sağlık Bakanlığı <strong>ve</strong> TAPDK koordinasyonunda<br />
yürütülen Ulusal <strong>Alkol</strong> Kontrol Programı <strong>ve</strong> Eylem Planı<br />
oluşturma çalışmaları için önemli bir kaynak olma misyonu<br />
taşımaktadır.<br />
PB<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ISBN No: 978-605-5445-02-7
Change language