Öğr. Gör. Çiğdem DURSUN 1 Ö - Akademik Personel Bilgi Bankası ...

CAD SİSTEMLERİNİN KULLANIMINA ÖRNEK BİR ÇALIŞMA
( LECTRA ÖRNEĞİ )
Öğr. Gör. Çiğdem DURSUN 1 Öğr. Gör. Filiz DURSUN 1
1
Düzce Üniversitesi Düzce Meslek Yüksekokulu Tekstil Programı / DÜZCE
cigdemdursun@duzce.edu.tr
filizdursun@duzce.edu.tr
Özet
Tekstil sektörünün son halkasını oluşturan Hazır giyim, hem yarattığı katma
değerle, hem sağladığı geniş istihdam olanakları ile hem de ülke ekonomisi içindeki
büyük ihracat payıyla büyük bir öneme sahiptir. Küreselleşen dünya da tekstil
sektörü hızlı değişim gösteren sektörlerin başında gelmektedir. Teknolojideki hızlı
gelişmeler her alanda olduğu gibi Hazır giyim sektöründe de kendini göstermektedir.
Bu teknoloji kumaş tasarımından koleksiyon hazırlamaya, hazırlanan
koleksiyonların kalıplarının çıkarılmasına varan bir süreci kapsamaktadır. Hazır
giyim sanayide bu teknolojiye CAD ( Bilgisayar Destekli Tasarım ) denilmektedir.
Hazır giyim sektöründe farklı özelliklere sahip birçok CAD sistemi kullanılmaktadır.
Bu çalışmada Lectra bilgisayarlı kalıp hazırlama ve çizim sistemi içerisinde yer alan
Modaris programı incelenerek örnek bir çalışma yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cad, Lectra, Kalıp Hazırlama
Abstract
Ready­made clothing, which is the last ring compound of the textile industry
has got great importance with ıts contribution to the business world, the deplayment
potentiality and ıts great rate of export in the economy of the country. Textile sector
is one of the leader sectors among the rapidly growing sectors in the globalising
world. Rapid technological developments as in all the sectors occur in the readymade
clothing sector as well.
This technology consists of the process of designing metarials, preparing
collection and forming the pattern of the prepared collection. This technology is
called CAD (Computer Aided Design) in the ready­made clothing sector. In the
ready­made clothing sector lots of CAD systems which have got different features
are being used. In this study example work has been done by examing Modaris
program found in the system of drafting and Lectra, Computer Aided pattern
forming.
Key Words: Computer Aided Design (Cad), Lectra, Forming The Pattern

Giriş
Hazır giyim sektörü; aynı anda üç işlevi gören tek sektördür. Pamuk ve
iplikten başlayarak hazır giyim ürününe ulaşana kadar yaratılan katma değer ile milli
gelire en yüksek katkı sağlamaktadır. Emek yoğun ağırlığı, çok geniş yan sanayi
ilişkileri, ağırlıklı küçük işletmelerin varlığı ile aynı zamanda çok önemli bir sosyal
işlev görmektedir. ( 1 )
Son yıllarda ileri teknoloji kullanımı, hazır giyim endüstrisinde de hızlı bir
şekilde yaygınlaşmıştır. Özellikle bilgisayar donanımlarındaki gelişmeler, network
bağlantılarının ve tarayıcıların ( scanner ) gelişmesi CAD sistemlerinin
geliştirilmesine yeni bir boyut kazandırmıştır.
Hazır giyim üretimi, üretim öncesi hazırlık ve üretim olmak üzere başlıca iki
aşamadan meydana gelmektedir. Bu aşamalardan üretim öncesi hazırlık, oldukça
zahmetli, emek yoğun ve uzun süre isteyen bir aşamadır. Eski yıllarda hazır giyim
ürünü, geliştirme masraflarını çıkarmaya yetecek sürede pazarda yer alabilmekteydi.
Ancak rekabetin arttığı günümüz koşullarında, ürünün pazarda kalma süresi oldukça
kısalmıştır. Bütün bu gelişmeler, sanayinin her alanında olduğu gibi hazır giyim
sektöründe de hem üretim öncesi hazırlık döneminde hem de üretim aşamasında
bilgisayar sistemlerinin kullanılmasının gerekli olduğu gerçeğini ortaya koymuştur.
( 2 )
Hazır giyim sanayinde kullanılan bilgisayarlar, bir giysinin tasarımından
üretimine kadar olan süreci kapsayacak şekilde geliştirilmiştir. Bu tür bilgisayarlar
genel olarak CAD ( Computer Aided Design ), CAM ( Computer Aided Manifacture
) ve CIM ( Computer Integrated Manufacturing ) ismi altında toplanmıştır. Türkçe
de bunlar “Bilgisayar Destekli Tasarım, Bilgisayar Destekli Üretim ve Bilgisayarla
Bütünleşik İmalat” anlamına gelmektedir. ( 3 )
Materyal ve Yöntem
Bu çalışmada Bilgisayar Destekli Kalıp Tasarımı Programlarından biri olan
Lectra ( Modaris V5R2C1) programı materyal, bu program kullanılarak model
uygulamalı etek kalıbı hazırlama ise yöntem olarak belirlenmiştir.
LECTRA Hakkında Bilgi
Lectra tekstil, deri ve diğer yumuşak malzemelerle çalışan tüm sektörlere
geniş bir yelpazede yazılım, donanım ve ilgili müşteri hizmetlerinden oluşan ileri
teknolojik çözümler sunan,35 yıllık tecrübesi ile 100 farklı ülkede, 1500 farklı
çalışanıyla 17000 farklı müşteri potansiyeline sahip, bünyesinde 220 Ar&Ge
mühendis ve teknisyeni olan bir firmadır.

Türkiye’de ise; 1988 yılından bu yana İstanbul merkezli direkt bir
organizasyona sahip, 600’den fazla müşteri profili bulunan bir firmadır. Lectra
Türkiye gelirlerinin %75’i tekstil ve konfeksiyon sektöründen gelmekte olup geri
kalan %25 ise hızla büyüyen mobilya döşemecilik, otomotiv, ayakkabı, saraciye deri
ürünleri ve teknik tekstiller sektörlerindendir.
30 yılı aşan bir süredir Lectra, müşterilerine maliyet, verimlilik ve zaman
kaybı gibi zorlukların ortadan kaldırılması ve sektörlerinde oluşan değişimlerin
yakalanması hedefleri doğrultusunda özel ve sürekli yenilenen çözümler
sunmaktadır. Bu çözümler;
‣ Tasarım ve renk yönetimi
‣ 3 boyutlu numune ve fitting
‣ Ürün/model geliştirme, kalıp, seri
‣ Pastal yerleştirme
‣ Kesim sistemleri
Konfeksiyon Yazılımları
‣ Koleksiyon tasarım
‣ Kalıp hazırlama otomatik serileme
‣ Pastal yerleştirme otomatik pastal yerleştirme
‣ Ürün geliştirme
‣ 3 boyutlu fit kontrolü
‣ Kesimhane optimizasyonu
Konfeksiyon Donanımları
‣ Plotter
‣ Tek kat kumaş ve karton kesim
‣ Otomatik serim sistemi
‣ Farklı üretim hedeflerine yönelik otomatik kesim seçenekleri
MODARİS V5R2C1
1. Ürün geliştirme süresinde kısalma
a) Hazırlama: En uygun metotlarla daha fazla kalıp hazırlayabilirsiniz.
b) Kontrol etme: Özel fonksiyonları ve eşsiz dinamik ölçüm tablomuzu
kullanarak hızlı kontrol sağlayabilirsiniz.
c) Değiştirme: Değişiklikleri güvenle ve hızla gerçekleştirebilirsiniz.
d) Serileme: Birçok giysiyi sadece birkaç tıklama ile otomatik
serileyebilirsiniz.
e) Endüstrileşme: Üretim için gereken tüm bilgileri hazırlık aşamasında
entegre edebilirsiniz.

2. Mükemmel fit ve hızlı serileme garantisi
a) Hızlı ve mükemmel serileme: Birkaç tıklama ile otomatik serileme
b) Kalıp hassasiyeti ve doğruluğu: Değişiklikleri en aza indirme
c) Spesifikasyonlarla kolay uyum: Kalıp hazırlama ve ölçüm tablosu
interaktif çalışma imkânı
d) Modaris ExpertPro uzmanlığı: Kalıp ve seri bilgilerinde değişmeyen
tutarlılık
3. Firma iç ve dış iletişiminde güçlenme
a) Müşteri ve taşeron üreticilerle kolay iletişim: Modaris geniş bilgi
alışverişi özellikleri ve LectaOnline
b) 3 boyutlu uygulama ile geliştirme sürecindeki tüm kişilerle kolay
iletişim
c) Çalışma yöntemleri paylaşımı
d) Kalıp bilgisi paylaşımı ve standardizasyonu
4. Kolay ve kullanıcı dostu yazılım
a) İlk kullanımda kolaylık: 47 makro fonksiyon
b) Yol gösterici ve özelleştirilebilir ekran: Metin ve simgelerle çalışma
imkânı, dil seçimi, kısayollar vb.
c) Windows tabanlı uygulamalar: Otomatik serileme ve Lectra 3 boyutlu
fit kontrol çözümü (4)
Araştırmada Modaris Programı ile Çalışılan Etek Modeli :
‣ Önden Fermuarlı
‣ Yuvarlak Cepli
‣ Form Kemerli
‣ Köprülü
‣ Önden çift düğmeli
‣ Spor dikişli

Lectra Modaris V5R2C1 Programı Model Uygulamalı Etek Çizimi İşlem
Basamakları:
1. İlk olarak Müşteri Dosyası oluşturulur. Müşteri dosyasının içinde yeni bir klasör
açılıp “BEDEN” ismi verilir. Yeni metin belgesi yani not defteri şeklinde görünen
sembole tablonun adı verilerek (M.EVA; 36.EVN; XSM3XL.EVA gibi) beden
tabloları oluşturulur. 36,38,40 gibi numaralı bedenler için EVN simgesi kullanılır,
S,M,L,XL gibi alfabetik bedenler için EVA simgesi kullanılır. Çalıştığımız etek
modeli için numeric beden tablosu oluşturulur.
Numeric Beden Tablosu:
Alfabetik Beden Tablosu:
2. Temel etek kalıbı çizimi yapılır.

3. Temel etek kalıbı çizimi üzerinden kalıplar kopyalanır.
4. Ön ve arka penslerin etek ucuna kaydırılması için pens uçları etek ucuna dik
uzatılır. Ön sağ ve sol patlet çizimi yapılır.

5. Ön ve arka bedende pensler kapatılıp, etek ucundan açılır. Ön ­ arka kemer çizimi
ile ön cep torbası ve karşılık parçaları çizimi yapılır.

6. Model uygulaması yapılmış çizim üzerinden ön­arka­cep­patlet­kemer ve köprü
parçalarının kopyası alınır.
7. Tüm kalıp parçalarına aşağıda görüldüğü gibi dikiş payları verilir.

8. Tüm parçalara çıtları ve düzip işaretleri konur.
9. Tüm kalıp parçalarının aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi seri değerleri girilerek
serilemeleri yapılır.

Sonuç
Bu çalışmada CAD sistemlerinden Lectra çizim programı içerisinde olan
Modaris V5R3C1 programı ile örnek olarak model uygulamalı etek kalıbı çizimi
yapılmıştır. Bu çizim sırasında Modaris çizim programı ile kalıp çiziminin elle
çizime göre daha kısa zamanda yapılabildiği tespit edilmiştir. Bunun yanında; temel
kalıp üzerinden kopya alıp, model uygulama yapmak, dikiş payları v.b. yerleştirmek
ve serileme yapmanın çok daha kolay olduğu ve kısa sürede yapılabildiği
gözlemlenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda bu programın bizlere özellikle
işletmelerde zaman faktörünün en verimli şekilde kullanılması için olanak sağladığı
belirlenmiştir.
Rekabetin önemli olduğu ve değişen teknolojik şartlar içerisinde Hazır giyim
sektörünün de güncelliğini koruyabilmesi için CAD sistemlerini tercih etmesi
zorunlu hale gelmiş olduğu görülmektedir.
CAD sistemi beraberinde bu sistemi kullanacak eğitimli eleman ihtiyacını
doğurmaktadır. CAD sistemlerini kullanacak firmalarda eğitimli eleman bulunmadığı
takdirde yalnızca gelişmiş teknolojileri almak rekabet ortamında bir şey ifade
etmeyecektir. Bu nedenle Hazır giyim sanayinde bu teknolojiyi kullanabilecek
uzman personel ihtiyacı doğmaktadır. Bu bağlamda uzman eleman ihtiyacını
karşılayabilmek için özellikle meslek yüksekokullarında CAD sistemlerinin
kullanılmasına yönelik eğitim programları verilmesi bunun yanında eğitim
programlarında iyileştirme yapılması önerilmektedir. (5)
Kaynakça
1. Güresel, C. F. Uzunoğlu, S. Civelek, U. 2002. Hazır Giyim Sektörünün
Türkiye ve Dünyadaki Gücü, TGSD Yayını.
2. Şen, A.Öndoğan, Z. Hazır Giyim Sektöründe CAD Sistemlerinin Kullanımı,
3. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Muğla, s­416
3. Vural, T. Çoruh,E. 2003. Bilgisayar Destekli Moda Tasarımı, Yapa
Yayınları, İstanbul, s­27
4. Lectra İstanbul Mine Başarır
5. Dursun, Ç. Akın, F. 2007. Hazır Giyim Sektöründe CAD Sistemlerinin
Kullanımı ( NovoCut Örneği) 4. Ulusal Meslek Yüksekokulları
Sempozyumu, İzmir/Bergama, s­274