Hane Halkı Araştırması Ara Raporu - Türk Toraks Derneği

. Zihinsel Özürler
Hane halkı reisine, hane halkı bireyleri arasında zihinsel özrü olanlar sorulmuş ve özürlü kişiye ait
özür türü ve nedeni beyana dayanarak öğrenilmiştir. Hanehalkı reisinin verdiği bilgiye göre bazı özür
türleri, dolaylı veya dolaysız olarak zihinsel özre neden olduğundan veri kaybı olmaması için alınan
tüm bilgiler değerlendirilmiştir. Epilepsi (6) ve menenjit (4) gibi hastalıklarda farklı boyutlarda gelişen
zihinsel özürlükler kapsam içinde tutulmuştur. Bu konuda yapılacak ileri analizlerde bu durum göz
önünde tutulmalıdır. Buna göre 154 hanede yaşayan 163 kişide özür tespit edilmiştir. Tablo 47’de
bireyleri arasında zihinsel özürlü kişi bulunan hanelerin bölgelere ve yerleşim yerine göre dağılımı
verilmiştir. 11481 hane için zihinsel özürlü kişiye sahip hane oranı %1,34 olarak bulunmuştur. Bu
oran diğer bölgelere göre kırda %1,73, kentte ise %1,07 olarak bulunmuştur.
Tablo 48’de hane halkı bireyleri arasındaki zihinsel özürlülüğe sahip kişilerin özürlülük türü, yerleşim
yeri ve cinsiyete göre dağılımı verilmiştir. Tablodan görüldüğü gibi, toplam 163 kişide zihinsel özür
olduğu belirlenmiştir. Bunlar görülme sıklıklarına göre incelendiğinde, 89 kişi (‰1,85) ile entellektüel
özürler birinci sırada, 14 kişi ‰0,29 ile global mental özürler ikinci sırada 11 kişi (‰0,23) ile ses ve
konuşma özürü ile hareket fonksiyon kısıtlılığı üçüncü sırada yer almıştır.
Özürlü kişilerin cinsiyeti ve yerleşim yeri incelendiğinde, entelektüel özür kadınlarda ‰2,00,
erkeklerde ‰1,70 olarak bulunmuştur. Diğer özürlerde görülme sıklığı açısından cinsiyet farkı tespit
edilememiştir. Özürlü kişilerin yerleşim yerine göre dağılımı incelendiğinde, entelektüel özür kırda
‰2,16, kentte ‰1,61 olarak ve beynin yapısal özürü kırda ‰0,38 ve kentte ‰0,07 olarak
bulunmuştur.
Bireyleri arasında zihinsel özürlülüğe sahip kişilerin zihinsel özürlülük türlerinin bölgelere göre
dağılımı Tablo 49’da verilmektedir. Bölgelere göre dağılım incelendiğinde; global mental özür, Doğu
Bölgesinde (‰0,61) daha yüksek bulunmuştur. Diğer özür türlerinin bölgelere göre dağılımında ise
kişi sayısının azlığı nedeniyle görülme sıklıkları açısından önemli bir farklılaşma görülmemiştir.
Hane halkı bireyleri arasında zihinsel özürlülüğe sahip kişilerin zihinsel özürlülük türlerinin yaş
gruplarına göre dağılımı Tablo 50’de verilmektedir. Entelektüel özürlerin yaş gruplarına göre dağılımı
incelendiğinde; 5-14 yaş grubunda ‰2,31 ile en yüksek ve sırasıyla 15-44 yaş grubunda ‰1,98, 45-64
yaş grubunda ‰1,86 ve 65+ yaş grubunda ‰1,27 olarak tespit edilmiştir. Diğer özürlüklerin yaş
gruplarına göre dağılımı incelendiğinde, yaş gruplarına düşen kişi sayılarının azlığı nedeniyle görülme
sıklıkları açısından önemli bir farklılaşma görülmemiştir.
Tablo 51’de hanehalkı bireyleri arasında zihinsel özürlülüğe sahip kişilerin özürlülük türlerinin
nedenlerine göre dağılımı verilmektedir. Tabloda görüldüğü gibi, en sık 10 özüre özgü tespit edilen en
sık 10 nedene göre görülme sıklıkları hesap edilmiş, zihinsel özürlüklerin genelde nedenlerinin
başında ‰31,29 ile doğuştan bozuk oluşum, ‰7,36 ile menenjit ile konvülsiyonlar ve ‰6,75 ile
soygeçmişte akrabalık öyküsü olduğu bulunmuştur. Her özüre özgü nedenler tespit edilmiş ve görülme
sıklığı hesap edilmiştir. Entelektüel özürde nedenlerin başında ‰31,46 ile doğuştan bozuk oluşum,
‰11,24 ile menenjit, ‰10,11 ile akrabalık öyküsü gelmektedir. Tüm özür türlerinin nedenlerinin
başında ses ve konuşma özürü dışında doğuştan bozuk oluşum ilk neden olarak en yüksek sıklıkla
görülmektedir. Özür nedenlerinden menenjit, en sık entellektüel özüre neden olmuş, akrabalık öyküsü
entellektüel özür ile global mental özüre neden olmuştur.
65