Hane Halkı Araştırması Ara Raporu - Türk Toraks Derneği

3.5. Hane Halkı Bireyleri Arasında Bedensel ve Zihinsel Özürlülük Durumu
Bedensel ve zihinsel özür türünün kodlanması için DSÖ tarafından geliştirilmiş (ICF) kodlama sistemi
kullanılmıştır. Kodlama işleminde 2001 DSÖ ICF versiyonu rehber olarak dikkate alınmıştır.
Kodlamada, öncelikle beyan edilen özrün vücut fonksiyonu veya yapısı ile ilgili olup olmadığına karar
verilmiştir. Hane reisinin, aile bireyleri hakkındaki özür türünün beyanı doğrultusunda rehberde yer
alan vücut yapısı veya fonksiyonlarının uygun olan özür kodu bulunarak kodlanmıştır.
a. Bedensel Özürler
Bu bölümde hane halkı bireyleri arasındaki bedensel ve zihinsel özürlülerin tespiti yapılmıştır. Hane
halkı reisine, hane halkı bireyleri arasında bedensel özrü olanlar sorulmuş ve özürlü kişiye ait özür
türü ve nedeni beyana dayanarak öğrenilmiştir. Hanehalkı reisinin verdiği bilgiye göre bazı özür
türleri, dolaylı veya dolaysız olarak bedensel özre neden olduğundan veri kaybı olmaması için alınan
tüm bilgiler değerlendirilmiştir. Menenjit (2), Epilepsi (1) ve Parkinson Hastalığı (1) gibi hastalıklarda
gelişen bedensel özürlülük kapsam içinde tutulmuştur. Buna göre 798 hanede yaşayan 862 kişide 905
tane özür tespit edilmiştir. Bunlardan 41 kişide iki özür, iki kişide ise üç özür olduğu bulunmuştur.
Tablo 42’de hanelerin, hane halkı bireyleri arasında bedensel özürlü olup olmama durumunun
bölgelere ve yerleşim yerine göre dağılımı verilmiştir. Tablodan görüldüğü üzere, 11481 haneden
798’inde (%7,00) bir ya da daha fazla özürlü olduğu bulunmuştur. Bu hanelerde yaşayan toplam nüfus
48057 olup, bunlar içinde 862 kişinin bedensel özürlü (%1,79) olduğu tespit edilmiştir. DİE 2000
Genel Nüfus Sayımında bedensel özürlülük oranı %09,29 olarak bildirilmiştir. Araştırmada bu oran
kentte %5,7, kırda ise %8,7 olarak bulunmuştur. Hanelerde tespit edilen özürlü kişi sayıları hanelerde
yaşayan toplam nüfusa bölünerek özürlü kişi görülme sıklığı hesap edilmiştir. Buna göre Tablo 43’te
hane halkı bireyleri arasında bedensel özürlülüğe sahip kişilerin cinsiyet ve yerleşim yerine göre
dağılımı verilmektedir. Tablodan da görüldüğü üzere, toplam 862 özürlü kişilerden 158 (‰3,29)
görme özürlü olanlar tüm özürler içinde birinci sırada yer almaktadır. Daha sonra çokluk sırası ile; 136
(‰2,83) alt ekstremite yapısal özür, 100 işitme özrü (‰2,08), 73 üst ekstremite yapısal özür (‰1,52)
gelmektedir. Cinsiyet açısından incelendiğinde ilk dört özürde kadın lehine farklılık mevcuttur.
Yerleşim yeri açısından özürlerin görülme sıklığı kırda yaşayanlarda kentte yaşayanlardan daha
yüksektir. Tablo 44’te Akdeniz ve Doğu Bölgesinde, diğer bölgelere göre alt ekstremite bozuklukları
daha yüksek bulunmuş, Karadeniz Bölgesinde ise görme özürü ilk sırada (‰2,66) yer almıştır. Tablo
45’te görüldüğü gibi özürlülük yaş gruplarına göre incelendiğinde 65 üzeri yaş grubunda görme özrü
(‰16,78), kendi kendine yer değiştirme özürü (‰9,82) , işitme özürü (‰8,87) en yüksek sıklıkta
tespit edilmiştir. 0-4 ve 5-14 yaş gruplarında bedensel özürlülük sıklığı açısından görülme sıklıkları
düşük seviyededir.
Tablo 46’da hanehalkı bireyleri arasında bedensel özürlülüğe sahip kişilerin özürlülük türlerinin
nedenlerine göre dağılımı verilmiştir. Tabloda görüldüğü üzere, görme özürüne sahip kişilerin
nedenleri incelendiğinde, sırasıyla %5,59 ile tanımlanmamış hastalıklar, %4,97 ile tanımlanmamış
faktöre maruz kalma ve %3,11 ile hipertansiyondan ve %2,48 ile doğuştan olduğu tespit edilmiştir. En
sık ikinci görülen özür alt ekstremite yapısal özür nedenleri incelendiğinde ise sırasıyla %19,85 ile
doğuştan, %8,82 ile trafik kazaları ve %5,88 ile tıbbi girişim sekelleri neden olarak bulunmuştur.
60