Hane Halkı Araştırması Ara Raporu - Türk Toraks Derneği

Tablo 12’de ise hanede yaşayan kişi sayısına göre hanelerin dağılımı bulunmaktadır. Ortalama hane
halkı büyüklüğü 4.186, tepe (mod) değeri ise dört kişidir. Hane halkı büyüklük dağılımı sağa doğru
çarpık bir dağılım niteliğinde olup beklenen sonuçtur. DİE tarafından yayımlanan 2000 yılı Genel
Nüfus Sayımı kitabında ortalama hane halkı büyüklüğü iki farklı şekilde hesaplanarak verilmiştir [1].
Bu yayında “ortalama hane halkı büyüklüğü = toplam hane halkı nüfusu / toplam hanehalkı sayısı”
olarak belirlenmiştir. Ortalama hane halkı büyüklüğü öncelikli olarak “toplam nüfusa göre” sonra da
“toplam hane halkı nüfusuna göre bulunmuştur. Ortalama hane halkı büyüklüğü 4.5 olup çalışma
sonucuna göre bulunan 4.186’dan biraz büyüktür. Çalışmada hane halkında fert sayısı bilgileri
derlenirken “de Jure” (yerleşik–yasal) nüfus tanımı kullanılmıştır. Bu tanıma göre, hane halkı nüfus
tespitinde: hapishanede, askerde, ve yatılı okulda okuyanlar dahil edilmemiş, sağlık nedeniyle hastane,
huzurevi ve bakımevinde yatanlar dahil edilmiştir. Bilindiği gibi, ülkemizde genel nüfus sayımlarında
sokağa çıkma yasağı uygulanarak, tüm kişiler bulundukları yerde sayılmakta yani “de Facto” nüfus
tanımı kullanılmaktadır. Tablo 12’de görüldüğü gibi, çalışmada dört kişilik hane halklarının oranı
%23.98’dir. 2000 GNS sonuçlarına göre de bu oran %23.46’dır. Oranlar yaklaşık olarak aynıdır.
Benzer şekilde, diğer hane halkı büyüklüklerinde de bazı küçük farklılıklara rağmen oranlar arasında
bir tutarlılık bulunmaktadır. Örneğin bir kişilik hane halklarının oranı, GNS sonuçlarına göre %5.33
iken çalışmada %5.04; altı kişilik hane halklarının oranı GNS sonuçlarında %9.21, çalışma sonucunda
ise %8.69 olarak belirlenmiştir. Oranlar arasında en büyük farklılık 7+ kişilik hane halklarının
toplamında meydana gelmiştir. Bu fark da %4’ün altındadır.Hane halkı büyüklüğünün yerleşim yeri ve
bölgelere göre dağılımı, GNS kitabında bulunmamaktadır.
Hanehalkı büyüklüğüne göre, hanede yaşayan kişilerin bölgelere ve yerleşim yerine göre
dağılımlarında, genelde bazı benzerlikler bulunmaktadır. Ancak, Doğu-Batı bölgeleri ile Kent-Kır
ayırımındaki farklılıklar, beklenildiği gibi, oldukça büyüktür. Örneğin hanehalkı büyüklüğü 1 olan
hanelerde yaşayan kişilerin oranı Batı bölgesinde %1,91 iken, Doğu bölgesinde %0,23’tür. Mod
grubundaki (4 kişilik) hanelerde yaşayan kişiler Batı’da %29,55, Doğu’da %10,90 olurken, 8 kişilik
hanelerde yaşayan kişilerin oranı Batı’da %1,78, Doğu’da ise %12,04’dür. Benzer şekilde yerleşim
yerleri dikkate alındığında 1 kişilik hanede yaşayan kişilerin oranı kentte %1,30, kırda %1,08 ve 4
kişilik hanede yaşayanların oranı da kentte %26,56, kırda ise %18,34 olurken, 8 kişilik hanede
yaşayanların oranı kentte %4,40 ve kırda %6,68’dir.
Tablo 13’te, Hanelerde Yaşayan Kişi Sayılarının Ortalama, Standart Sapma ve Yaşayan Kişi Sayısına
Göre Oluşturulan Grupların Bölgelere ve Yerleşim Yerine Göre Dağılımı verilmiştir. Kent kesiminde
1-4 kişilik hane sayılarının oranı kır kesimine göre daha büyük iken, 9+ kişilik hane sayılarının oranı
kır kesiminde daha büyüktür. Benzer şekilde hane sayısının dağılımı bölgelere göre de değişmektedir.
Örneğin, Batı Bölgesindeki hane sayısının %77,20’den fazlasının büyüklüğü 1-4 kişi iken, Doğu ve
Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bu oran %35,40’dır.
Tablo 13 : Hanelerde Ortalama, Standart Sapma ve Yaşayan Kişi Sayısına Göre Oluşturulan
Grupların Bölgelere ve Yerleşim Yerine Göre Dağılımı (UHY-ME Çalışması, 2002-2003, Türkiye)
Hanede Yaşayan Kişi Sayısı
Bölge N X s
1-4 5-8 9+
Sayı % Sayı % Sayı %
Batı 4390 3,58 1,65 3389 77,20 940 21,41 61 1,39
Akdeniz 1521 4,10 1,84 996 65,48 490 32,22 35 2,30
Orta Anadolu 1934 3,85 1,73 1330 68,77 579 29,94 25 1,29
Karadeniz 1393 4,05 2,00 918 65,90 431 30,94 44 3,16
Doğu 2243 5,81 2,76 794 35,40 1117 49,80 332 14,80
Toplam 11481 4,19 2,16 7427 64,69 3557 30,98 497 4,33
Yerleşim Yeri
Kent 6731 3,97 1,92 4678 69,50 1865 27,71 188 2,79
Kır 4750 4,49 2,41 2749 57,87 1692 35,62 309 6,51
Toplam 11481 4,19 2,16 7427 64,69 3557 30,98 497 4,33
N=hane sayısı X=Ortalama s=Standart Sapma
26