Hane Halkı Araştırması Ara Raporu - Türk Toraks Derneği

2.15. Yerel Kuruluşlarla İşbirliği ve İletişim
Sağlık Bakanlığı tarafından, örnekleme çıkan tüm il sağlık müdürlükleri ile İçişleri Bakanlığına,
çalışma hakkında ve gerekli desteğin sağlanması hususunda resmi bilgilendirme yazıları gönderilmiştir
(Ek 8-9). Hane halkı anket uygulama öncesi alan sorumluları tarafından ilgili Sağlık Müdürlükleri
ziyaret edilerek (gerektiğinde telefonla iletişim kurularak) ön bilgi verilmiş, tavsiye ve destekleri
alınarak blokların kapsamına giren Sağlık Grup Başkanlıkları ve Sağlık Ocakları ile yakın işbirliği
sağlanmıştır. Ayrıca, Sağlık Müdürlükleri kanalı ile ve gerektiğinde doğrudan ziyaret yapılarak yerel il
ve ilçe Emniyet Müdürlükleri ve Jandarma Teşkilatı bilgilendirilmiştir. Bazı bloklarda, münferit
olaylar dışında, hizmetin yürütülmesinde ilgili belediye başkanlıklarının ve muhtarlıkların yakın ilgi
ve desteği görülmüştür.
Merkezde bulunan telefon, faks ve cep telefonları ile alanda görevli alan koordinatörleri ve
sorumluları ile devamlı iletişim sağlanmıştır. Anket uygulamalarında denetçiler iletişimde kilit rol
oynamış ve bilgi alış verişi ile ekiplerinin izlenmesi genellikle kendileri tarafından sağlanmıştır.
İletişimde kolaylık sağlamak amacıyla tüm personelin telefon numaraları görevlilere dağıtılmıştır.
2.16 Optik Okuma ve Kodlama İşlemleri
İllerden gelen anket formlarının incelenmesi ve tasnifi şu şekilde yapılmıştır: İllerde doldurulması
tamamlanan her bloka ait formlar kargo aracılığı ile merkez uygulama ofisine gönderilmiştir.
Gönderilen bu anket formları, ölüm tespit formları ve denetim formlarının izlenmesi amacıyla düzenli
bir kayıt ve dosyalama sistemi kurulmuştur. Uygulama ofisi dışında, Başkent Üniversitesi Bağlıca
Kampusunda düzenlenen geniş bir ofiste, gelen anket formu paketleri açılıp içlerinden denetleme,
listeleme ve ölüm formları ayrıldıktan sonra, illere ve bloklara göre tasnif edilmiş; eksik ve yıpranmış
anketler incelenmiştir.
Anket formlarında yer alan hastalık ve özürlülükle ilgili kodlama işlemleri, oluşturulan bir kodlama
ekibi tarafından teknik şartname dikkate alınarak DSÖ tarafından geliştirilen kodlama rehberleri
kullanılarak yapılmıştır. Bu kodlama işleminde ilgili sorulara hane halkı reisi veya onun yerine cevap
veren kişinin beyanına dayanarak, aile bireyleri arasında belirli süreler için tespit edilen ve anketörler
tarafından yazılmış olan hastalıklar ve özürlülükler kodlanmıştır. Bu ekipte kodlama konusunda
deneyimli uzman bir doktor ile hastane arşiv ve dokümantasyonda görevli bir yetkili yer almıştır.
Beyan edilen hastalıkların kodlanmasında DSÖ tarafından geliştirilmiş olan International
Classification of Disease (ICD-10) tanı kodlama sistemi dört basamak olarak kullanılmıştır. Ayrıca
bedensel ve zihinsel özür türünün kodlanmasında ise DSÖ tarafından geliştirilmiş olan International
Classification of Functioning Disability and Health (ICF) kodlama sistemi kullanılmıştır. Bilindiği
üzere ICF’nin yapısında yer alan vücut fonksiyonları ve yapısı, kapasite ve performans, kişisel
faktörler bileşenleri göz önünde tutularak kodlama işlemleri sırasında rehberde yer alan II. seviye
kategorisi kullanılmıştır. Bu sistemde, ana başlıklar vücut fonksiyonları ve yapısı, kapasite ve
performansı ve kişisel faktörlerin her birisi küçük harf olarak kodun başında yer almaktadır. Ana
başlıklarda sırasıyla; vücut fonksiyonları ve vücut yapısı özürlüler için sekiz farklı bölümde, kapasite
ve performans ile ilgili özürlüler için dokuz farklı bölümde sosyal faktörler için olan özürlülerde ise
beş bölümde toplanmıştır. Her bölüm için farklı alt bölümler yer almaktadır.
Anketin özürlüler bölümünde yer alan özürlülük nedeninin kodlanmasında ise beyana dayanarak ICD-
10 tanı kodlama sistemi kullanılmıştır. Kodlama işlemleri MS Access XP paket programında yapılarak
uygun SPSS programına aktarılmıştır.
Ankette yer alan hastalıklar ve özürlülüklerle ilgili sorular dışında yer alan hane halkı sağlık
harcamaları, risk faktörleri ve seçilmiş bazı hastalıklara ait tanıların kodlanmasında yukarıda sözü
edilen metodoloji doğrultusunda ICD-10 dört basamak kodlaması kullanılmıştır. Bu kodlama işlemleri
uzman doktor yönetimde 8 kişilik bir ekip tarafından yapılmıştır. Toplam olarak 29578 hastalık ve
1079 bedensel ve zihinsel özür kodlaması yapılmıştır. Kodlama işlemleri sonrası kodlama ekibi ikiye
ayrılarak %50 örnekleme ile tekrar kodlamalar farklı gruplar tarafından tekrar yapılmış ve birbirlerini
kontrol etmiştir. Her grup için % 0,5 ile % 1 arasında değişen, ağırlıklı olarak ICD-10 dördüncü
basamak kodlamasına ait farklılıklar tespit edilerek düzeltilmiştir. Özürlülere ait kodlamanın
kontrolünde ise ikinci bir ekip tarafından kodlamanın tümü anket ve elektronik ortamda
15