Hane Halkı Araştırması Ara Raporu - Türk Toraks Derneği

Anketöre, uygulama sırasında bazı soruları sorarken yardımcı olacak ve gerektiğinde de
cevaplayıcının kullanımı için iki ayrı bilgi kartı geliştirilmiştir. Bu bilgi kartları DSÖ’nün geliştirdiği
kartlar dikkate alınarak yeniden hazırlanmıştır.
a. Anketörler İçin Risk Faktörleri Bilgi Kartları: Bu kartlarda gıda ve diğer harcamalar, gelirler,
fiziksel aktivite, beslenme, tütün, alkol kullanımı ile ilgili standartları içeren ölçüler ve
yönlendirici bilgiler yer almaktadır. Ayrıca, kronik hastalıklar listesi ve travma tipleri ile ilgili
bilgileri içeren bölümler anketör bilgi kartına ilave edilmiştir.
b. Cevaplayıcı İçin Sağlık Durumunu Sıralamasında Kullanılan Hastalık Kartları: Seçilmiş
bazı hastalıkların cevaplayıcı tarafından iyiden kötüye doğru sıralanması için her kartta bir hastalık
– sağlık durumu bulunan beş kart ile kişinin o anki sağlık durumu yerine kullanılacak kart
geliştirilmiştir. Bu kartlar üzerine Türkçe hastalık isimleri ve bu isimlerin baş harflerini gösteren
rumuz ve hastalığa özgü temel açıklamalar konulmuştur.
2.4. Ön-Test (Pre-Test) Çalışmaları
DSÖ tarafından yapılan 2002 yılı DSA’da 72 ülkeyi kapsayacak şekilde kullanılmak üzere hazırlanmış
olan taslak soru formları ve araştırma el kitabı ile diğer dokümanların Türkçe’ye çevrilmesi ve ön-test
için çoğaltılması sağlanmıştır.
2002 yılı DSA’da kullanılacak soru formlarının ve uygulama tekniklerinin ön-testi için, DSÖ
tarafından belirlenen yedi ülkeden birisi de Türkiye olmuştur. Bunun için ön-testin Ankara merkez
ilçeleri ile Ayaş ve Kızılcahamam merkez ve köylerinde yapılması planlanmış ve örnek hane halkı
(HH) seçimi DİE tarafından sağlanmıştır. Ön-Test’in 600 hane halkında ve re-test’in 180 hane
halkında uygulanması DSÖ’nün önerisine uyularak planlanmış ve uygulanmıştır. Ön-test’te altı farklı
soru formu (A, B, C, D, E, F) kullanılmıştır. Bu formlar için kullanılan sekiz farklı Kish Tablosu da
(A, B1, B2, C, D, E1, E2, F) DSÖ’nün Türkiye için daha önceden belirlediği 600 örnek hanehalkı
listesine uygun olarak tespit edilmiştir.
Ön-Test’te kullanılan organizatör ve anketörler, Başkent Üniversitesinde görevli, daha önceden anket
deneyimi bulunan, öğretim elemanları arasından seçilmiştir. Bu elemanlar için üç günlük bir eğitim
programı hazırlanmış ve uygulanmıştır.
Anket uygulama çalışmalarında özellikle ilk günlerde bazı güçlüklerle ve sorunlarla karşılaşılmıştır.
Bir anketörün günde 3-4 anket doldurması beklenmekte iken, bu sayı ortalama iki civarında olmuş ve
ön-test’in tamamlanma süresini uzatmıştır. Anket uygulaması kırsal kesimde kentsel kesime göre daha
kolay olmuştur. Hane üyelerinde gelir ve eğitim düzeyi arttıkça, sağlık araştırmasına olan ilgi ve
ankete katılma isteği de azalmaktadır. Anket uygulamasında önemli bir sorun olarak görülen kadın
anketörlerin örnek hane halkı seçilen eve girmekten çekinmeleri veya ev sahiplerinin erkek anketörü
eve almakta tereddüt etmeleri nedeniyle, hanelere mümkün olduğunca bir kadın ve bir erkek olmak
üzere iki kişilik gruplar halinde gidilmesi planlanmış ve uygulanmıştır.
Anket uygulanmasındaki sorunların çözümü için organizatör ve anketörlerle değişik toplantılar
yapılmış, sorunların çözümü için yardımcı olunmuş ve tavsiyelerde bulunulmuştur. Anket çalışmasını
tamamlayan her anketörden anket çalışması ile ilgili kişisel izlenimlerini içeren bir rapor istenmiş ve
raporlar değerlendirilmiştir.
Alanda doldurulan anket formlarının düzenleme ve kodlama işlemleri tamamlandıktan sonra,
bilgisayara girişleri sağlanmıştır. Bilgisayar programı olarak DSÖ’nün geliştirdiği Statistical Package
for Social Sciences (SPSS) bağlantılı bir program kullanılmıştır. Programı değiştirme veya yeni bir
kod ekleme olanağının bulunmamasına rağmen, veri girişinde önemli bir sorunla karşılaşılmamıştır.
Ön-Test sonuçları, bilgisayar ortamında DSÖ’ye gönderilmiştir. Ayrıca elde edilen sonuçların ankette
yer alan modüller ve sorular bazında istatistiksel analizleri, DSÖ’nün teknik elemanları tarafından
yapılmıştır.
Modüllerde yer alan soruların cevaplayıcı tarafından anlama, cevap verebilme, ilgi ve cevapsız
bırakma gibi durumları ile ilgili tespitler yapılmış ve değerlendirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda
Türkiye’ye ve UHY-ME projesi amacına uygun olarak, yeni bir anket formu geliştirilmiş ve bunun da
pilot çalışması Kasım-2002 ayında, DİE tarafından, Kırşehir Merkez ve Mucur ilçesinden örnek olarak
10