Hane Halkı Araştırması Ara Raporu - Türk Toraks Derneği

Temel Sağlık Vakaları
Kişisel anketlerde karşılaşılan karşılaştırılabilirlik problemi, farklı yaş, cinsiyet, eğitim ve kültür
gruplarındaki kişilerin yanıt kategorilerini farklı bir biçimde kullanmasından kaynaklanmaktadır. Bir
başka deyişle, sağlık konusundaki kişisel sorulara verilen yanıtlar öncelikle bu ikilemi düzeltmeden
doğrudan karşılaştırılamaz.
Senaryo 1’de üç cevaplayıcının aşağıdaki soruyu yanıtladıklarını düşünebiliriz “Son otuz gün
içerisinde hareket etmede ne kadar zorluk çektiniz?”
-Ali son zamanlarda iyi bir performans gösteremeyen bir futbol oyuncusudur ve yanıt kategorilerinden
“hafif” yanıtını seçmiştir.
-Fatma iyi bir sağlık durumu olan fakat egzersiz yapmaya vakti olmayan bir büro çalışanıdır, yanıt
kategorilerinden “hafif” yanıtını seçmiştir.
-Kemal bir değnek yardımıyla yürüyen yaşlı bir vatandaştır, akranlarına göre hareketlilik durumunun
iyi olduğunu hissetmekte ve yanıt kategorilerinden “hafif” yanıtını seçmiştir.
Bu senaryo aşağıdaki grafikte verilmiştir. Grafik üzerinde görülen ‘gizli hareketlilik ölçeği’ bir
cevaplayıcının doğru ve gözlemlenmemiş hareketlilik düzeyini göstermektedir ki kategorik yanıtlarla
ölçülmek istenen de bu düzeydir. Grafikte görüldüğü üzere, üç cevaplayıcı farklı hareketlilik düzeyine
sahip olmasına rağmen, farklı kesme noktalarına sahip oldukları için aynı kategorik yanıtı
vermektedirler (kesme noktaları bir cevaplayıcının yanıt kategorileri arasında seçim yaptıkları gizli
ölçek üzerinde bulunan düzeyler olarak tanımlanmaktadır). Kemal’in kesme noktalarının Ali’ninkilere
göre düşük olduğu, yani kategorik bir yanıttan düşük seviyede doğru hareketliliğe sahip daha yüksek
bir kategorik yanıta geçtiği söylenmektedir.
Ali
Fatma
Kemal
N
Mi
Kemal Fatma Ali
N
N
Mi
Mo
Mi
S
Mo
Mo
S
E
S
E
E
Kesme noktaları
Gizli hareketlilik
ölçeği
N= hiç, Mi=Hafif, Mo=Orta, S=İleri, E=Çok İleri
2. senaryoda üç farklı cevaplayıcıya aynı soru sorulmuştur: “Son otuz gün içerisinde hareket etmede
ne kadar zorluk çektiniz?”
Ayşe, Canan ve Kaan tam olarak aynı doğru hareketlilik düzeyine sahiptir.
-Ayşe 24 yaşında, iyi eğitim görmüş ve olumsuz düşünen bir kişidir. Kendini “çok ileri” düzeyde
zorluk çekiyor olarak değerlendirmektedir.
-Canan kendini ‘orta’ düzeyde zorluk çekiyor olarak değerlendirmektedir.
-Kaan eğitimsizdir ve genellikle yaşamdan düşük beklentiler içerisindedir. Olumlu düşünen bir kişiliğe
sahiptir ve kendini “hafif” düzeyde zorluk çekiyor olarak değerlendirmektedir.
185