Hane Halkı Araştırması Ara Raporu - Türk Toraks Derneği

3.12. Hane Halkı Gelirleri
Hane halkı gelirleri iki farklı soru ile alınmıştır. Bu sorular: “Hanede çalışan fertlerin son bir ay
içindeki gelirleri” ile “Son bir ay içinde haneye giren diğer gelirlerdir (Kira, tarımsal gelir, nema, faiz
vb.). Hanede 12 ve daha büyük yaştaki (Soru 300 F’deki gelir getiren bir işte çalışıyor mu? sorusuna
evet cevabı veren) çalışanların gelirleri sorulmadan önce, kişilerin yaptıkları işleri sorulmuş ve
verdikleri cevaplar tek basamaklı ILO (International Labor Organization) sınıflamasına göre
kodlanmıştır. Bu sınıflamalara ilişkin bulgular bölgeler ve yerleşim yerine göre Tablo 100’de
verilmiştir. Çalışanların içerisindeki en büyük grup %35,29 oranı ile “Tarım dışı üretim faaliyetlerinde
çalışanlar”dan oluşmaktadır. Bunu %14,66 oranı ile “Hizmet işlerinde çalışanlar”, %11,96 ile “Tarım,
hayvancılık, ormancılık işlerinde çalışanlar” ve %11,18 oranı ile de “Ticaret ve satış personeli”
izlemektedir. Bu oranlar ile GNS’deki oranlar arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. En büyük
farklılık Tarım, hayvancılık, ormancılık işlerinde çalışanlar grubundadır. Çalışmada %11,96 olan bu
grup oranı GNS’de %48,44 olarak belirlenmiştir. Bunun nedeni ise “Kır” tanımından
kaynaklanmaktadır. Çalışmada DİE tanımlarına bağlı kalarak nüfusu 20000’den az olan tüm yerleşim
yerleri kır olarak alınmasına karşın, GNS’de yerleşim yerine göre ayırım köy-kent olarak
yapılmaktadır. Çalışmada, örnek seçimi nüfus ağırlıklı olup, kır kesiminde örneğe çıkan köy sayısı,
ülke genelindeki köy sayısına göre yeterince temsili olamamıştır. Bu nedenle sözü edilen “Tarım,
hayvancılık, ormancılık işlerinde çalışanlar” oranı düşük çıkmış ve bu sonuç diğer meslek-iş gruplarını
da etkilemiştir. Çalışanların iş-meslek gruplarındaki oranları bölgeler bazında, iki grup hariç, küçük
bazı farklılıklar göstermektedir. En büyük farklılık “Tarım, hayvancılık, ormancılık işlerinde
çalışanlar” grubu ile “Müteşebbisler ve Üst Kademe Yöneticileri” grubunda meydana çıkmaktadır.
Örneğin, “Tarım, hayvancılık, ormancılık işlerinde çalışanlar” grubundaki oran Doğu ve Güney Doğu
Anadolu’da %23,47 iken, Batı Anadolu’da %5,69 olmaktadır. Yerleşim yerine göre iş-meslek
grubunda çalışanların oranı da, beklenildiği gibi, özellikle “Tarım, hayvancılık, ormancılık işlerinde
çalışanlar” grubunda büyük farklılık meydana getirmiştir.
Tablo 101’de hanedeki çalışan ve emekli kişilerin son bir ay içindeki gelirleri ile son bir ay içinde
haneye giren diğer gelirlerin toplamı kendi içinde az miktardan çok miktara doğru %20’lik dilimlere
göre verilmiştir. Haneye giren bir aylık gelirin hane başına ortalaması 753,7 milyon TL olarak
bulunmuştur. 1994 Hane Halkı Tüketim Harcamaları raporunda, hanelerin ortalama kullanılabilir
geliri 165,1 milyon TL. olarak verilmiştir [3]. Rakamlar arasındaki farkın nedeni öncelikle, enflasyon
etkisidir. Çünkü her iki ortalamada da cari fiyatlar kullanılmıştır. Ayrıca gelir tanımı da bu farklılık da
önemli bir nedendir. Hane Halkı Tüketim Harcamalarında “Kullanılabilir Gelir” tanımı kullanılmasına
karşın, çalışmada gelir, haneye giren para olarak tanımlanarak kullanılmıştır.
Tablo 101’den görüldüğü gibi hane halkı gelirlerinin %20 ’lik dilimlere dağılımının birinci grupta
yer alan kentsel alanda hane başına gelir 203 146 000 TL (248 042 000 000 000 TL / 1221) ve
kırsal alanda 134 569 000 TL iken (107 521 000 000 000 TL / 799) bu oran beşinci dilimde yer
alan kentsel alanda hane başına gelir 2 407 049 000 TL ve kırsal alanda 1 781 038 000 TL
olarak bulunmuştur. Bu oran örnekleme çıkan hanelerin geneli için son bir ayda kentsel alanda
838 874 877 TL ve kırsal alandaki haneler için 623 594 344 TL bulunmuştur.
115