gediz geleneksel kadın cepkenlerinin motif, desen ve kompozisyon ...
gediz geleneksel kadın cepkenlerinin motif, desen ve kompozisyon ...
gediz geleneksel kadın cepkenlerinin motif, desen ve kompozisyon ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu<br />
21-22 EKĐM 2010-DÜZCE<br />
GEDĐZ GELENEKSEL KADIN CEPKENLERĐNĐN MOTĐF, DESEN VE<br />
KOMPOZĐSYON ÖZELLĐKLERĐNĐN ĐNCELENMESĐ<br />
Büşra UYSAL 1 Müzeyyen AYGÜN 1 F. Seçil KARAYEL 1<br />
1 Gediz Meslek Yüksekokulu – Dumlupınar Üni<strong>ve</strong>rsitesi - KÜTAHYA<br />
muzeyyen_aygun@hotmail.com<br />
ÖZET<br />
Đlk çağlarda, doğa koşullarından korunmak amacı ile giyinen insanoğlu, gün geçtikçe becerilerini <strong>ve</strong> sanatını<br />
geliştirerek giyimi süslenme amacı ile de kullanmaya başlamıştır. El sanatlarımızdan olan kadın cepkenleri,<br />
ulusal kültürümüzü <strong>ve</strong> geleneklerimizi yansıtan değerlerimizdendir. Anadolu giysileri, <strong>motif</strong> <strong>ve</strong> <strong>desen</strong><br />
özellikleriyle, sürekli değerlendirmeye açık, zengin bir moda <strong>ve</strong> tasarım kaynağı niteliğindedir. Anadolu’nun<br />
binlerce yıllık tarihinden gelen, çeşitli uygarlıkların mirası ile kendi öz değerlerini birleşiminden oluşan<br />
giysilerimiz <strong>ve</strong> giyim kültürümüz giderek yok olmaktadır. Kütahya, Đç Ege bölgesinde, tarihi <strong>ve</strong> kültürel<br />
varlıkları ile yaşayan Anadolu şehridir. Germiyanoğullarına başkent, Osmanlı Đmparatorluğu’na eyalet merkezi<br />
olan Kütahya, el sanatları konusunda köklü bir geçmişe sahiptir. Örme <strong>ve</strong> nakış sanatının ilk ustaları olan<br />
Firigler tarafından kurulan Gediz, Germiyanoğulları <strong>ve</strong> Friglerin kültürünün <strong>ve</strong> sanatının sentezidir. Çalışmanın<br />
amacı, Kütahya-Gediz ilçesi <strong>geleneksel</strong> kadın <strong>cepkenlerinin</strong> <strong>motif</strong>, <strong>desen</strong> <strong>ve</strong> <strong>kompozisyon</strong> özelliklerini<br />
inceleyerek giysileri gelecek nesillere aktarmaktır.<br />
Anahtar Kelimeler: Gediz Kadın Giyimi 1, Kültür 2, Modernizasyon 3.<br />
1.GĐRĐŞ<br />
Giyim insanlar için önceleri dış etkenlerden korunma ihtiyacından doğmuş, sonraları ise<br />
<strong>geleneksel</strong> biçimde süregelmiştir.[1] Đlk çağlarda basit bir örtünme aracı olan giyim, tarihi<br />
evrimi içinde gelişerek insanların süslenme arzusunu yerine getiren bir sanat olmuştur.<br />
Giysilerde kullanılan renkler <strong>ve</strong> <strong>motif</strong>ler çoğu zaman belirli duyguları ifade etmek için<br />
kullanılan işaretler olmuş <strong>ve</strong> bu, giysilerin sanatsal değerler kazanmasını sağlamıştır.<br />
Geçmişimizden süzülüp gelen maddi <strong>ve</strong> manevi değerlerimiz kültürümüzü oluşturmuştur.<br />
Kültürümüzün en güzel örnekleri olan Türk el sanatları, Türk folklorunu karakterize<br />
edebilmesi, geçmişinin çok eskilere dayanması, çeşitliliği <strong>ve</strong> sanat değeri taşıması<br />
nedenlerinden dolayı dünya el sanatları içersinde seçkin bir yere sahiptir. [2]<br />
2. TEORĐK ÇALIŞMA<br />
2.1 Gediz Yöresi, Cepkenin Tanımı <strong>ve</strong> Tarihçesi<br />
Kütahya’ya 90 km uzaklıkta olan Gediz ilçesi milattan önce Firigyalılar tarafından kurulmuş<br />
<strong>ve</strong> adına Kadi denilmiştir.[3] Germiyanoğulları zamanında bir sancak olarak yönetilen Gediz,<br />
1429’dan sonra kesin olarak Osmanlı ülkesine katılmıştır.[4]<br />
Gediz ilçesi tarihte iki defa düşman işgaline maruz kalmış, Kurtuluş Savaşında milli<br />
mücadeleye sahne olmuştur.<br />
1
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
Cumhuriyetin getirdiği yeniliklere kolayca uyum sağlayan Gediz halkı geçmişlerinin bir<br />
parçası olan <strong>geleneksel</strong> giyim kuşam <strong>ve</strong> el sanatlarını sandıklarda özenle korumuş <strong>ve</strong> özel<br />
günlerde kullanmaya devam etmişlerdir.<br />
Cepken; gömlek üstüne giyilen yaka kesimi düz, önü düz <strong>ve</strong>ya çapraz eteği kısa genellikle<br />
bele kadar inen <strong>ve</strong> kolları uzun, el üstüne kadar düşen giysidir. Yaşlıların cepkenleri siyah<br />
<strong>ve</strong>ya kah<strong>ve</strong>rengi, gençlerin de al <strong>ve</strong> mavi renkli kumaşlardan kesilir; giyenin varlık durumuna<br />
göre yaka <strong>ve</strong> kol kenarları, önleri, etek köşeleri ipek sırma ile işlenir, süslenir.[5]<br />
Cepkenler yörelere göre, salta, libade, fermene, camedan gibi isimlerle adlandırılmaktadır.<br />
Kurgan kazılarından elde edilen buluntulara göre cepkenin Hunlular zamanından beri<br />
kullanıldığı ortaya çıkmıştır.<br />
Osmanlılarda bir üst giyim olarak varlığını sürdüren cepken, yeniçeri ordu teşkilatında<br />
üniforma geleneğinin başlamasıyla birlikte askeri alanda giyilen bir üniformaya dönüşmüştür.<br />
[6]<br />
Cepkenler, kültürler arası etkileşim sonucu bir kültürden öteki kültüre aktarılarak varlıklarını<br />
sürdürmüşlerdir.<br />
Günümüzde <strong>geleneksel</strong> kıyafetler sandıklarda saklanmakta, ya da biçim yönünden aynı olsa<br />
da kullanılan malzemeler yönünden farklılıklar göstermektedir. Yeni dikilmiş örnekleri<br />
folklorik amaçla kullanılmaktadır.<br />
Gediz’de dış giyim olma özelliğinden dolayı cepkenlerin işlemelerine özen gösterilmiş çok<br />
işlemeli cepkenler yapılmıştır.<br />
3. BULGULAR<br />
3.1. 1 Numaralı Cepkenin Đncelenmesi<br />
Hatice KIYMAZ’a ait olan cepken 1915 tarihlidir. Erdoğmuş Köyündendir.<br />
Resim 1. 1 Nolu Cepkenin Önden Görünüşü<br />
2
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
Resim 2. 1 Nolu Cepkenin Arkadan Görünüşü<br />
Çizim 1. 1 Nolu Cepkenin Kalıp Çizimi<br />
3.1.1. Giysiye Ait Teknik Detaylar<br />
Kullanılan Malzeme <strong>ve</strong> Renkler: Cepkende ana kumaş olarak siyah çuha, astarda pembe<br />
<strong>desen</strong>li astarlık bez, süslemede sarı sim kordon kullanılmıştır<br />
Giysinin Modeli <strong>ve</strong> Kesimi Đle Đlgili Bilgiler: Cepken “U” yaka kesimlidir. Yakaya 4 cm<br />
genişliğinde hakim yaka çalışılmıştır. Giysinin boyu 38 cm dir. Uzun kolludur. Kol altında<br />
kare kuşları olup, ön ortası açıktır.<br />
Cepkenin Dikimi Đle Đlgili Bilgiler: Cepken parçaları oyulgama dikiş tekniği ile<br />
birleştirilmiştir. Çevresindeki harçlar çırpma dikişi ile tutturulmuştur.<br />
Cepkenin Astarlanması Đle Đlgili Bilgiler: Giysinin astar parçaları oyulgama dikişi ile<br />
birleştirilmiştir. Astar giysiye baskı dikişi ile tutturulmuştur.<br />
3
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
3.1.1.2. Giysinin Süsleme Özellikleri<br />
Süsleme Teknikleri: Süsleme metal iplik kullanılarak blonya iğnesi tekniğiyle yapılmıştır.<br />
Cepkenin yaka, ön orta, etek <strong>ve</strong> kol uçlarına elde çırpma dikişi ile harç tutturulmuştur.<br />
Süsleme Konusu: Giysinin önünde Türklerin milli çiçeği lale <strong>motif</strong>i kullanılmıştır. Osmanlı<br />
Allah lafzı yerine askeri konularda laleyi sembol olarak kullanmıştır. Giyside stilize dört<br />
yapraklı çiçekler kullanılmıştır. Çiçeklerin yaprak sayısının dört olmasının; insan hayatındaki<br />
dört temel yön ( doğu, batı, kuzey, güney), dört mevsim, dört temel zaman süreci ( gün, hafta,<br />
ay, yıl) ayın dört fazı, jeolojik oluşumların sayısı, dünyayı yaratan dört temel eleman ( hava,<br />
ateş, su <strong>ve</strong> toprak) bitkilerin dört parçası (kök, gövde, çiçek , mey<strong>ve</strong>), kalbin dört bölmesi ,<br />
insan yaşamındaki dört evre (çocukluk, gençlik, olgunluk <strong>ve</strong> ihtiyarlık), cennetin dört nehri <strong>ve</strong><br />
kapısı, haçın dört kolu, dört Đncil yazarı <strong>ve</strong> dört halife, Kudüs’ün dört duvarı gibi önemli<br />
görülen evreleri sembolize ettiği düşünülmektedir.[7]<br />
Giysinin önünde papatya, lale, daire <strong>ve</strong> yapraklar kullanılarak “S” harfi şeklinde bir<br />
<strong>kompozisyon</strong> oluşturulduğu düşünülmektedir.. “S” harfi şeklindeki <strong>motif</strong> genellikle Anadolu<br />
kilim <strong>ve</strong> halı dokumalarında dikey <strong>ve</strong>ya yatay konumda yerleştirilmiş, stilize edilerek<br />
kullanılmıştır. Anadolu’da “çengel”, “çakmak”, “eğri alabalık” gibi isimler almaktadır.<br />
Çengel <strong>motif</strong>i, kötü gözün etkisini yok etmek amacıyla kullanıldığı gibi, dişil <strong>ve</strong> eril kavramla<br />
arasında bir köprü anlamında da kullanıla gelmiştir. Kadın - erkek, dağ-vadi, deniz-dalga,<br />
rüzgar-su gibi zıt <strong>ve</strong> değişik kavramları, düzlemleri hatta odakları birleştiren hareketleri<br />
sembolize etmektedir. Bu bağlamda evlilik <strong>ve</strong> bereketle de ilişkisi vardır.[8]<br />
Resim 3. 1 Nolu Cepkenin Ön Detay Görünüşü<br />
Hareket, süreklilik, eşitlik, koruyuculuk <strong>ve</strong> mükemmelliğin göstergesi olan hilal sembolü<br />
giysinin ön <strong>ve</strong> arka koluna simetrik olarak yerleştirilmiştir. Hilalin ortasında yer alan <strong>motif</strong>in;<br />
sabit merkez etrafında dönen, kendi kendini yenileme, yeniden oluşma izlenimi <strong>ve</strong>ren svastika<br />
<strong>motif</strong>i <strong>ve</strong>ya dünyanın dönüşü, düzeni <strong>ve</strong> yaşamın devr-i daimini ifade eden çarkıfelek <strong>motif</strong>i<br />
olduğu düşünülmektedir. Her iki kolda toplam dört adet hilal, dört adet svastika <strong>ve</strong>ya<br />
çarkıfelek <strong>motif</strong>inin kullanılması giyside dörtlü sembollerin kullanıldığını vurgulamaktadır.<br />
4
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
Cepkende, simetrik olarak kullanılan <strong>motif</strong>ler doğada üreme- çoğalma bölünme mantığı<br />
aynada yansıyan görüntüler gibi ikili, dörtlü (<strong>ve</strong>ya daha çok )simetriler tekniğiyle anlatılmaya<br />
çalışılmıştır.[9]<br />
Süsleme Kompozisyonu: Stilize papatya <strong>ve</strong> lalelerden oluşan süsleme; ön yaka ucundan<br />
başlayıp giysinin önünde “S” kıvrım oluşturduktan sonra tüm etek ucunu bordür olarak<br />
çevrelemiştir. Önde “S” kıvrım olarak stilize ters lale ile başlayan <strong>motif</strong>, papatya yapraklar <strong>ve</strong><br />
düz lale ile tamamlanmıştır.<br />
Giysinin ön omuz başını kaplayan stilize papatya <strong>ve</strong> yapraklardan oluşan <strong>motif</strong> ön ortada<br />
incelerek bordür şeklinde devam etmiş etek ucuna doğru tekrar genişleyerek yapraklarla<br />
dörtlü <strong>kompozisyon</strong> oluşturulmuş <strong>ve</strong> yana doğru kıvrımlı stilize lale <strong>motif</strong>i ile<br />
tamamlanmıştır.<br />
Arka ortada bordürün üstüne etek ucunda geniş üste doğru daralan stilize papatya, lale <strong>ve</strong><br />
yapraklardan oluşan üçgen <strong>motif</strong> tasarlanmıştır. Arka omuz başını kaplayan <strong>motif</strong>, arka kup<br />
üzerinde daralarak su şeklinde devam etmiş, etek ucuna doğru genişleyerek papatya <strong>ve</strong><br />
yapraklarla dörtlü <strong>kompozisyon</strong> oluşturarak arka ortaya doğru kıvrımlanmıştır.<br />
Kol ucunda geniş olarak tasarlanan <strong>motif</strong> kol ortasına paralel olarak su şeklinde devam etmiş<br />
kol üstüne doğru tekrar genişlemiştir. Su <strong>motif</strong>inin iki yanına ay çarkıfelek (svastika) <strong>motif</strong>i<br />
yerleştirilmiştir.<br />
Giysinin <strong>motif</strong>leri serbest düzen <strong>ve</strong> sıralı düzen <strong>kompozisyon</strong>u ile oluşturulmuştur.<br />
3.2. 2 Numaralı Cepkenin Đncelenmesi<br />
Murat GÖKÇE’ye ait olan cepken 1915 tarihlidir.<br />
Resim 4. 2 Nolu Cepkenin Önden Görünüşü<br />
5
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
Resim 5. 2 Nolu Cepkenin Arkadan Görünüşü<br />
Resim 6. 2 Nolu Cepkenin Arka Detayı<br />
Çizim 2. 2 Nolu Cepkenin Kalıp Çizimi<br />
6
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
3.2.1. Giysiye Ait Teknik Detaylar<br />
Kullanılan Malzeme: Cepkende ana kumaş olarak siyah çuha, astarda kırmızı <strong>desen</strong>li astarlık<br />
bez, süslemede gri sim kordon kullanılmıştır.<br />
Giysinin Modeli <strong>ve</strong> Kesimi Đle Đlgili Bilgiler: Cepken “U” yaka kesimlidir. Yakaya 3cm<br />
genişliğinde hakim yaka çalışılmıştır. Giysinin boyu 36 cm dir. Uzun kolludur. Kol altında<br />
kare kuşları olup, ön ortası açıktır.<br />
Cepkenin Dikimi Đle Đlgili Bilgiler : Cepken parçaları makine dikişi ile birleştirilmiştir.<br />
Çevresindeki harçlar çırpma dikişi ile tutturulmuştur.<br />
Cepkenin Astarlanması Đle Đlgili Bilgiler: Giysinin astar parçaları makine dikişi ile<br />
birleştirilmiştir. Astar giysiye elde baskı dikişi ile tutturulmuştur.<br />
3.2.2. Giysinin Süsleme Özellikleri<br />
Süsleme Teknikleri: Süsleme metal iplik kullanılarak blonya iğnesi tekniğiyle yapılmıştır.<br />
Cepkenin yaka, ön orta, etek <strong>ve</strong> kol uçlarına elde çırpma dikişi ile harç tutturulmuştur.<br />
Süsleme Konusu: Giysi, bitkisel <strong>ve</strong> geometrik bezeme ile tasarlanmıştır. Bitkisel bezemede<br />
stilize papatya, lale <strong>ve</strong> dallar, geometrik bezemede hareketlilik, canlılık <strong>ve</strong> mükemmelliğin<br />
sembolü olan daire <strong>ve</strong> zarafet <strong>ve</strong> incelik sembolü olan suyolu <strong>motif</strong>i kullanılmıştır.<br />
Su, yeniden doğuşun, bedensel <strong>ve</strong> ruhsal yenilenmenin, yaşamın akışkanlığının <strong>ve</strong><br />
sürekliliğinin, bereket, soyluluk, bilgelik, saflık <strong>ve</strong> erdemin sembolüdür. Anadolu’da su ateşin<br />
zıddıdır; o hem yaşamın hem de ölümün kaynağıdır.[8]<br />
Süsleme Kompozisyonu: Cepkenin yaka, ön ortası etek <strong>ve</strong> kol uçlarına bordür <strong>motif</strong>i olarak<br />
daire, stilize lale <strong>ve</strong> dal <strong>motif</strong>leri yerleştirilmiştir.<br />
Ön bedende omuzdan çıkan dalların ucuna ön ortayı ortalayarak suyolu <strong>motif</strong>i <strong>ve</strong> stilize<br />
dallardan oluşan bordür <strong>motif</strong>i tasarlanmıştır.<br />
Arka ortada daire <strong>ve</strong> suyolu <strong>motif</strong>leriyle stilize çiçek sepeti oluşturulmuştur. Kupların üzerine<br />
omuzdan çıkan dalların ucuna suyolu <strong>motif</strong>i <strong>ve</strong> stilize dallardan oluşan bordür <strong>motif</strong>i<br />
tasarlanmıştır.<br />
Kol ucu bordürünün üzerine üçgen olarak daire <strong>ve</strong> stilize laleden <strong>motif</strong> oluşturulmuştur.<br />
Oluşturulan bu <strong>motif</strong>ten bağımsız olarak kol ortasına paralel kol üstüne kadar su <strong>motif</strong>i<br />
yerleştirilmiştir.<br />
Giysinin <strong>motif</strong>leri, ön orta kol ucu <strong>ve</strong> tek ucunda sıralı düzen <strong>kompozisyon</strong>u ile ön, arka <strong>ve</strong><br />
kolda serbest düzen <strong>kompozisyon</strong>u ile oluşturulmuştur.<br />
3.3. 3 Numaralı Cepkenin Đncelenmesi<br />
Adını <strong>ve</strong>rmek istemeyen kaynak kişiye ait olan cepken Gediz merkezdendir. 1860 tarihlidir.<br />
7
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
Resim 7. 3 Nolu Cepkenin Önden Görünüşü<br />
Resim 8. 3 Nolu Cepkenin Arkadan Görünüşü<br />
3.3.1. Giysiye Ait Teknik Detaylar<br />
Çizim 3. 3 Nolu Cepkenin Kalıp Çizimi<br />
Kullanılan Malzeme <strong>ve</strong> Renkler: Cepkende ana kumaş olarak siyah çuha, astarda kırmızı<br />
astarlık bez, süslemede sarı sim kordon kullanılmıştır.<br />
Giysinin Modeli <strong>ve</strong> Kesimi Đle Đlgili Bilgiler: Cepken “U” yaka kesimlidir. Yakaya 4cm<br />
genişliğinde hakim yaka çalışılmıştır. Giysinin boyu 36 cm dir. Uzun kolludur. Ön ortası<br />
açıktır.<br />
8
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
Cepkenin Dikimi Đle Đlgili Bilgiler :Cepken parçaları makine dikişi ile birleştirilmiştir.<br />
Çevresindeki harçlar çırpma dikişi ile tutturulmuştur.<br />
Cepkenin Astarlanması Đle Đlgili Bilgiler: Giysinin astar parçaları oyulgama dikişi ile<br />
birleştirilmiştir. Astar giysiye elde baskı dikişi ile tutturulmuştur.<br />
3.3.2. Giysinin Süsleme Özellikleri<br />
Süsleme Teknikleri: Süsleme metal iplik kullanılarak blonya iğnesi tekniğiyle yapılmıştır.<br />
Cepkenin yaka, ön ortası etek <strong>ve</strong> kol uçlarına elde çırpma dikişi ile balıksırtı şeritler<br />
tutturulmuştur. Şeritler<br />
Süsleme Konusu: Giysi, bitkisel <strong>ve</strong> geometrik bezeme ile tasarlanmıştır. Bitkisel bezemede<br />
stilize lale, papatya <strong>ve</strong> yaprak <strong>motif</strong>leri, geometrik bezemede daire üçgen <strong>ve</strong> şal <strong>motif</strong>leri<br />
kullanılmıştır. Motiflerin stilize spiraller ile oluşturulduğu görülmektedir. Spirallerin<br />
kullanılmasının doğum <strong>ve</strong> yeniden doğum olgusu ile ilgili olduğu düşünülmektedir.[8]<br />
Giyside geometrik <strong>motif</strong>lerin çok kullanıldığı dikkat çekmektedir. Geometrik <strong>motif</strong>lerin<br />
sonsuzluğu çağrıştırdığı için çok kullanıldığı düşünülmektedir.<br />
Süsleme Kompozisyonu: Cepken oldukça ağır işlidir. Cepkenin yaka, ön orta, etek <strong>ve</strong> kol<br />
uçlarına dairesel formdan <strong>ve</strong> “C” kıvrımlardan oluşan bordür <strong>motif</strong>i yerleştirilmiştir. Bordür<br />
<strong>motif</strong>inin ön orta etek ucuna altı yapraklı papatya yerleştirilmiştir. Giysideki <strong>motif</strong>ler simetrik<br />
<strong>ve</strong> oldukça düzenli şekilde tasarlanmıştır.<br />
Giysinin arka ortasında <strong>ve</strong> kol ortasında stilize kalp <strong>motif</strong>inin etrafı şal <strong>desen</strong>leri <strong>ve</strong> geometrik<br />
<strong>motif</strong>lerle süslenmiştir.<br />
Giysinin <strong>motif</strong>leri, kol ucu <strong>ve</strong> tek ucunda sıralı düzen <strong>kompozisyon</strong>u ile ön, arka <strong>ve</strong> kolda<br />
serbest düzen <strong>kompozisyon</strong>u ile oluşturulmuştur.<br />
4. SONUÇLAR VE ÖNERĐLER<br />
Kütahya-Gediz ilçesi <strong>geleneksel</strong> kadın <strong>cepkenlerinin</strong> <strong>motif</strong>, <strong>desen</strong> <strong>ve</strong> <strong>kompozisyon</strong><br />
özelliklerinin incelenerek giysileri gelecek nesillere aktarmak amacıyla yapılan bu çalışmada<br />
üç adet kadın cepkeni incelenmiş, araştırmada gözlem fişinden yararlanılmıştır. Giysilerde<br />
kullanılan kumaş <strong>ve</strong> renkler, giysilerin dikim özellikleri <strong>ve</strong> modeliyle ilgili bulgular elde<br />
edilerek giysilerin kalıpları çizilmiştir.<br />
Đncelenen giysilerde zeminde siyah, süslemede sarı <strong>ve</strong> gri, astarda kırmızı, pembe, mavi <strong>ve</strong><br />
sarı renklerin kullanıldığı tespit edilmiştir. Ana kumaş olarak ise çuha kullanıldığı<br />
saptanmıştır. Astar olarak pamuklu dokumalar kullanılmıştır. Süsleme malzemeleri ise sim,<br />
iplik kordonlar <strong>ve</strong> balıksırtı şeritlerdir.<br />
Đncelen cepkenlerde dikiş tekniklerinden, elde çırpma, oyulgama, baskı dikişi <strong>ve</strong> makine<br />
dikişi, süsleme tekniklerinden kordon yürütme tekniği uygulandığı görülmüştür.<br />
Đncelen giysilerin <strong>desen</strong>lerinde bitkisel <strong>ve</strong> geometrik bezemeler kullanılmıştır. Bitkisel<br />
bezemede, papatya, Türklerin milli çiçeği lale, dallar <strong>ve</strong> yapraklar kullanıldığı görülmüştür.<br />
Geometrik bezemede ise, canlılık <strong>ve</strong> mükemmelliğin sembolü daire, hareket, süreklilik,<br />
eşitlik, koruyuculuk, kutsallık <strong>ve</strong> mükemmelliğin sembolü hilal, zarafet <strong>ve</strong> incelik sembolü<br />
suyolu, kendi kendini yenileme, yeniden oluşma izlenimi <strong>ve</strong>ren svastika <strong>motif</strong>i <strong>ve</strong>ya dünyanın<br />
dönüşü, düzeni <strong>ve</strong> yaşamın devr-i daimini ifade eden çarkıfelek <strong>motif</strong>i, kötü gözün etkisini<br />
yok eden evlilik <strong>ve</strong> bereket sembolü olan çengel “S” <strong>motif</strong>i kullanıldığı tespit edilmiştir.<br />
9
Uysal, B., Aygün, M., Karayel, F.S.<br />
Gediz ilçesine ait incelenen cepkenlerin <strong>motif</strong>lerine bakarak bu giysilerin oldukça çok işli<br />
sanat özelliği taşıyan zarif, ince <strong>ve</strong> özgün giysiler olduğu söylenebilir.<br />
Giysilerdeki süslemelerin dörtlü simetrik <strong>kompozisyon</strong>lar ile oluşturulduğu tespit edilmiştir.<br />
Đncelenen giysilerde simetrik <strong>kompozisyon</strong>ların kullanılması üreme bölünme çoğalma ile<br />
ilgili olduğu düşünülebilir.<br />
Đncelen giysilerin <strong>motif</strong>leri, kol ucu <strong>ve</strong> tek ucunda sıralı düzen <strong>kompozisyon</strong>u ile ön, arka <strong>ve</strong><br />
kolda serbest düzen <strong>kompozisyon</strong>u ile oluşturulmuştur.<br />
Kaybolmaya yüz tutmuş bu kültür değerlerinin araştırılması günümüze ulaşabilen<br />
örneklerinin tespit <strong>ve</strong> muhafaza edilmesi, sistemli olarak incelenmesi <strong>ve</strong> belgelenmesi,<br />
gelecek kuşaklara tanıtılması açısından önemlidir.<br />
5. KAYNAKLAR<br />
[1] Komsuoğlu. Ş., Đmer (Mengi). A., Seçkinöz. M., Alpaslan (Akaer). S., Etike (Köse). S.,<br />
“Resim II Moda Resmi <strong>ve</strong> Giyim Tarihi”. Sayfa1–3. Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara.<br />
1986.<br />
[2] Erbek. M., “Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri”. T. C. Kültür Bakanlığı<br />
Yayınları. Dumat Ofset ltd. sayfa 2. Ankara. 2002.<br />
[3] Önder. Ö., “ Gediz’in Tarihi”. Sayfa 42. Đzmir. 1977.<br />
[4] Güner. H., “Tarihte Kütahya”. Sayfa 57. Đzmir. 1957.<br />
[5] Koçu. R. E., “Türk Giyim, Kuşam <strong>ve</strong> Süslenme Sözlüğü”. Sayfa 51. Başnur Matbaası.<br />
Ankara. 1967.<br />
[6] Yılmaz. B., “Kütahya Yöresine Ait Otantik Cepkenlerin Đncelenmesi”. Gazi Üni<strong>ve</strong>rsitesi<br />
Sosyal Bilimler Enstitüsü Giyim Endüstrisi <strong>ve</strong> Giyim Eğitimi Bölümü Yüksek Lisans Tezi.<br />
Ankara. 1996.<br />
[7] Ersoy. N., “Semboller <strong>ve</strong> Yorumları”. Dönence Basım <strong>ve</strong> Yayın Hizmetleri. Sayfa 470.<br />
Đstanbul. 2007.<br />
[8] Erbek. Mine., “Çatalhöyükten Günümüze Anadolu Motifler”. Kültür Bakanlığı. Sayfa 102<br />
Ankara 2002.<br />
[9] Ateş. M., “Mitolojiler Semboller <strong>ve</strong> Halılar”. Net Turistik Yayınlar A.Ş. Sayfa 70-76.<br />
Đstanbul. 1996.<br />
10
Change language