25. Sayı - Hacibektaslilar

mese mümkün değildir. Ben nasıl doya doya yemek yiyebilirim ki,
Hicaz’da yahut Yemame’de yoksullar vardır. Günler geçmiş tokluk
nedir görmemişlerdir. Gecemi karnı tok olarak nasıl gündüz edebilirim
ki; çevremde aç karınlar, susuzluktan bunalmış ciğerler vardır.”
Ne yazık ki, Ali’nin insan haklarına saygılı, haksıza zalime şans tanımayan
yönetiminde halk, gene huzura kavuşma olanağı bulamadı. Hz.
Muhammed’den sonra geçen çeyrek yüzyılda bambaşka bir yaşantıya
alışan yöneticiler ve çevreleri, özellikle sonsuz servete sahip olan Ümmeye
oğulları, Hakk’ın emrine ve halkın mutluluğuna dayalı Ali devrinin
koşullarına uymadılar ve onun yönetimini gereksiz bir
saflık olarak nitelendirdiler. Bunların baskısı altındaki insan
toplulukları da yeterli olarak durumu kavrayamadılar
ve Ali’nin yürüttüğü yolda şuurlu bir destek sağlayamadılar,
Hakk’ın güçlenmesi için gerekli birliği kuramadılar.
Ali’nin yönetiminde çıkarı bozulanların veya Ali’ye
karşı sönmeyen kin ve düşmanlığı olanların uyandırdığı
fitne tüm ülkeyi sarmakta gecikmedi. Düşmanlarının fitnesinin
anında yok edilmemesi, Ali’nin dostlarını hayal kırıklığına uğratıyordu.
Oysa Ali son dakikaya kadar, insan kanı dökülmemesi için
çareler arıyordu.
Hz. Muhammed’in eşi Ayşe, Zübeyir oğlu Abdullah’la birleşerek,
Osman’ın kanını dava etmeye kalktılar. Hz. Muhammed’in eşi Ümmi
Seleme, Ayşe’ye şöyle demişti:
“Şimdi Osman’ın kanını mı istiyorsun? Oysa dünkü gün Osman’a
küfrediyordun. ‘Bu sakallı Yahudi’yi Allah öldürsün’ diyordun, şimdi
ise ‘Emir ül Müminin ve Halife-i Matül’ diyorsun; İmam Ali’ye karşı
çıkan cemaatle birleşiyorsun. Osman’ın kanını istemekle senin ne ilgin
var? Osman, Abdül Menaf’dan bir kişidir. Sen ise Bei Te’mimden
bir zaifesin. Yazıklar olsun sana Ayşe. Öyle bir taife ile birleşiyorsun
ki Ali bin Ebu-Talib’e karşı çıkmak istiyorlar. O Ali bin Ebu-Talib ki,
Hz. Muhammed’le arasında kardeşlik silsilesi vardır. Resul’ün amcası
oğlu, Fatıma’nın eşidir. Medine’de bulunan muhacir ve esnan ona
biat ettiler.
Ey Ayşe, Allah’tan kork ki Hz. Muhammed’in: ‘Benim sağlığımda
ve ölümümden sonra Ali’ye isyan edenler bana isyan etmiş olurlar.’
dediğini duymadın mı ?
Ya Ayşe, Talha ve Zübeyir’in dalaveresine aldanma. Bu irtikap ettiğin
iş için Allah’tan sana vebâl gelince, Talha ve Zübeyir seni kurtarmaya
kadir olamazlar.”
Bunun üzerine Ayşe, Basra’ya gitmekten vazgeçip evine dönmüştü.
Fakat fitne sönmek bilmiyordu. Zübeyir’in oğlu Abdullah Ayşe’ye “Sen
Basra’ya gitmezsen kendimi öldürürüm.” diye tehdit etti. Ayşe, Abdullah
oğlu Zübeyir’i çok severdi. Araya diğer yakınlarının da girmesi üzerine
Basra’ya gitti. Tarihte “Cemel olayı” diye anılan, Ayşe’nin devesi çevresinde
vukua gelen ve çok kan dökülmesine neden olan savaş kaçınılmaz
oldu.
Bu olayı izleyen Sıffın savaşları, İslam’daki bölünmeye hız kattı.
İslam kanı dökülmesinden sakınan, bunu Hz. Muhammed’in kutsal bir
vasiyeti sayan Ali’nin bağışlayıcı tavrı, kendi lehine sonuç alınacak bu
savaşlarda kesin sonuç alınmasına imkân vermedi. Aralarında Veysel
Karani’ninde bulunduğu Bedir savaşına katılan sahabeden yetmiş kişinin
ve binlerce Müslümanın şehit olduğu Sıffın savaşı, Muaviye’nin ve
Amr bin As’ın hileleri ile sonuçsuz kaldı.
Hakem Olayı beraberinde karışıklıklar ve sonu gelmez tartışmalar
getirdi. Herkes bu sonuç nedeniyle birbirini suçluyordu.
Haricilerin görevlendirdikleri Abdurrahman bin Mülcem’in, Hicretin
kırkıncı yılı, Ramazan ayının on dokuzuncu günü Kûfe Mescidinde
başından yaraladığı İmam Ali, kılıçtaki zehrin de etkisiyle yaralandıktan
altı gün sonra hayata gözlerini yumdu.
Genç yaşından itibaren herkesin bilgi istediği ve akıl danıştığı bir
ilim adamı idi Ali. Fıkıh, tefsir, kıraat ve kelam bilgilerini İslam toplumuna
Ali öğretti. Arap dil ve edebiyatının kurallarını Ali koydu.
Hz. Muhammed “Ben Kuran’ı kabul ettirmek için savaştım. Ali
Kuran’a anlam verme ve yorumlama için savaştı.” demiştir.
Hz. Muhammed’in “Ali ilmin denizidir”. Ve “Ben ilim şehriyim. Ali
ise kapısıdır.” demesi, Ali’nin büyük bir ilim adamı olduğunu doğrulamaktadır.
Güçlü ve sarsılmaz bir ahlak anlayışına sahip olan Ali, örnek bir aile
reisiydi. Çağında birden fazla kadınla evlenmek, cariye bulundurmak
yasal sayıldığı halde, Ali evinde cariye bulundurmadığı gibi Fatima’nın
ölümüne kadar da başka kadınla evlenmedi.
Konuşmaları Nehcü’l Belaga adı altında birleştirilmiştir. Güzel konuşma
yolları anlamına gelen eser, söz söyleme sanatının eşsiz bir anıtı
sayılır. Türbesi Irak Necef şehrindedir.
SERÇESME SERÇEÞME
Serime bir sevda geldi
Muhammed Ali’den beri
Yandı vücudum kül oldu
Ta kalü beli’den beri
Kul Hasan
İmam Hasan (624-6719
Ali’nin Fatıma’dan doğan ilk oğludur. Hasan ismini Hz. Muhammed
koymuştur. Hasan ismi daha önce Araplarda yoktu. Hz. Muhammed
Ali’ye “Sen Musa’ya nisbet Harun menzilindesin” demişti. Bu nedenle,
Harun’un oğlu “Şeper”in adını Ali’nin çocuğuna koymuştu. Hasan, Süryani
dilindeki Şeper’in Arapça karşılığı oluyordu.
Hz. Muhammed “oğullarım” dediği Hasan ve Hüseyin’i çok severdi.
Onlarla şakalaşır, ibadet sırasında bile sırtına çıkmalarına müsaade
ederdi. Hasan’ın yüzü Hz. Muhammed’e çok benzerdi. Hz. Muhammed
birçok defalar, “Allah’ım, ben Hasan’ı seviyorum, sen de
sev ve seveni de sev.” demişti. (Fedail’ül-Hamse s.230)
Hasan Sıffın savaşında babasının yanında idi.
Hüseyin’le birlikte fiilen savaşa katıldıklarını gören Ali:
“Tutun şunları! Ben bu ikisiyle soluk alıyorum, şehit olurlarsa
Resulullahın nesli kesilir.” diyerek onları savaş alanından
çıkarttırmıştı. (Nehcü’l-Belaga tercümesi ve şerhi
s.336)
Görüldüğü gibi Ali, Hasan ve Hüseyin’den Hz. Muhammed’in soyunun
yürüdüğüne işaret etmişti. Hz. Muhammed’in oğlu yoktu.
Kızı Fatima ile Ali’den gelenleri kendi soyu olarak kabul etmişti. Hz.
Muhammed’in “Herkesin nesebi kesilebilir. Benim tertemiz soyum kıyamete
kadar sürecektir.” Anlamındaki ünlü sözünü, Ali Sıffın’da doğrulamıştır.
Sıffın savaşından sonra Ali uzun bir vasiyetname bırakarak, kendinden
sonra İslamın imamlığının Hasan’a intikal edeceğini bildirmiştir.
Hasan’ın zamanında Ehl-i beyte candan bağlı olanlar çok azalmıştı.
İslamda birlik kalmamış, servet ve mevkii her şeye egemen olmuştu.
Muaviye’nin adamları bir taraftan para ve mansıp dağıtarak, diğer taraftan
uydurma hadislerle, çevrelerine hayli taraftar toplamışlardı. Muaviye
kendi tarafına geçenleri zengin ediyordu. Alabildiğine servet ve
göz kamaştırıcı bir yaşantı Araplara çok çekici geliyordu. Ehl-i beyt’in
ganimetten veya halkın varlığından alıp dağıtacak bir şeyleri yoktu. Bu
itibarla o çevredeki Müslümanların bazıları açıktan, bazıları üstü örtülü
biçimde Muaviye’yi destekliyorlardı. Muaviye bu durumdan faydalanarak
Hasan’ın kendisine biat etmesini istiyor bu konuda anlaşma teklif
ediyordu. İçinde bulunduğu havadan bunalmış olan Hasan çevresindekilere
sormuştu:
“Muaviye bizi öyle bir işe çağırıyor ki, onda ne bir yücelme var, ne
de bir adalet. Ölümü göze alıyorsanız teklifi ni reddedelim. Yaşamayı istiyorsanız
kabul edelim. Hangisine razıysanız bildirin.” Herkes soruyu,
“Uzlaşalım” diye yanıtladı. Hasan, “Ben bunu kabul etmezdim. Yardımcı
bulsaydım gecemde de onunla savaşırdım, gündüzümde de. Sonunda Allah
bir hüküm verirdi” dedi. (A. Gölpınarlı, Tarih Boyunca İslam Mezhepleri
ve Şii’lik s.3 76)
Hasan-Muaviye sözleşmesi şu taahhütleri kapsıyordu:
1-Halk Kuran’a uygun olarak yönetilecektir.
2-Alevilere kötülük yapılmayacaktır.
3-Ali ve soyuna kötü söz söylenmeyecektir.
4-Cemel ve Sıffın savaşı şehitlerinin evladına ganimetten hisse verilecektir.
5-Muaviye kendinden sonra kimseyi halife yapmayacaktır.
Anlaşmadan sonra Hasan ailesini toplayarak Medine’ye döndü.
Muaviye sözleşmenin hiçbir maddesine uymadı. Hasan’ın karısı
Eş’as kızı Cude’ye bin dirhem altın vererek ve oğlu Yezid’e almayı vaat
ederek İmam Hasan’ı zehirletti.
İmam Hasan, dedesi Hz. Muhammed’in yanına gömülmek istiyordu.
Bunu haber alan Mervan, emrindeki kuvvetlerle yolu kesti. Ayşe de bir
katıra binerek Mervan’a katıldı. Cenazeyi götüren topluluk yol değiştirerek
Baki mezarlığına gitti. İmam Hasan, Ali’nin anası Fatima’nın yanında
toprağa verildi.
İmam Hasan’ın oğlan, kız on beş çocuğu olmuşsa da imamlık, İmam
Hüseyin’in soyundan yürümüştür. İmam Hasan en çok “Seçilmiş” anlamına
gelen “Mücteba” lakabı ile anılırdı.
İmam Hüseyin (624-671)
İmam Ali ve Fatima’nın ikinci oğulları, İslamın, Hz. Muhammed ve
İmam Ali’den sonra en ünlü kişidir. İmam Hasan’dan bir yıl on ay sonra
doğan Hüseyin’in adını da dedesi Hz. Muhammed koydu. Hüseyin, Süryani
dilinde “Şibbir”in Arapçadaki karşılığıdır. Şibbir, Harun’un ikinci
oğlunun adıdır. (Fuzuli, Hadikat üs Suada, s. 270)
Hz. Muhammed bu torununa karşı çok derin bir sevgisi vardı. Evlerinin
önünden geçerken, Hüseyin’in ağladığını duyduğunda kızı Fatima’yı
çağırarak, “Hüseyin’i niçin ağlatıyorsun? Bilmiyor musun ki onun ağlaması
beni incitir.” dediği çok duyulmuştur. (Fedail’ül Hamse, III,
s. 255)
(Devamı 18. Sayfada)
Aralık 2006 17